Patrologia Latina, vol. 197, J. P. Migne 1882

LIBER TERTIUS.

VISIO PRIMA

(PL 197, 0565)

SUMMARIUM.-- Quod corda fidelium timere et venerari debent magnitudinem, latitudinem, altitudinem timoris Domini. Quod omnis fidelis anima sapienter timens Deum, per fidem sedes Dei est. Quod profunditas mysteriorum Dei, hominibus incomprehensibilis est, nisi quantum, ipso donante, fide concipitur. Quod in sapientia Dei Patris per amorem Filii sui perfectio omnium electorum computata est. Exemplum in Evangelium de eadem re. Quid significet luteus limus in pectore et cur homo ab angelo non superatur. Verba Isaiae ad eamdem rem. Verba David. Quod Deus Pater in Filio suo ab aurora Virgine incarnato operatur, ordinat ac perfici omnia opera sua. De circulo gyrante. Quod potestas Dei altior est quam homini sciendum sit, et cur angeli laudent Deum absque commutatione. Quod Deus est perspicua justitia, verus et justus. Quod virtus, justitia et judicium Dei nullum finem habent quod comprehendi possit humano sensu. De casu primi angeli et sibi consentientibus et quare et quomodo et quo ceciderunt. Verba Ezechielis de eadem re. Quod gloria splendoris illius quem diabolus per superbiam perdidit servata est in secreto patris alteri factae luci. Quod diabolus cecidit absque haeredem. Exemplum de Goliath et de David. Quod fides quae in antiquis occulta fuit, in mysterio incarnato Dei Filio processit in lucem.

(PL 197, 0565A)Et ego homo sumpta ab aliis hominibus, quae non digna nominari homo propter transgressionem legis Dei, cum deberem esse justa et sim injusta, nisi quod Dei creatura sum ipsius gratia, quae me etiam salvabit: vidi ad orientem, et ecce illic conspexi veluti lapidem unum totum integrum immensae latitudinis atque altitudinis, ferreum colorem habentem, et super ipsum candidam nubem: ac super eam positum regalem thronum rotundum, in quo sedebat juvenis perlucidus mirabilis gloriae, tantaeque claritatis ut nullatenus eum perspicue intueri valerem, habens quasi in pectore suo limum nigrum et lutulentum, latum instar humani pectoris, circumdatum lapidibus pretiosis atque margaritis. Et de ipso lucido sedente in throno protendebant magnus (PL 197, 0565B)circulus aurei coloris ut aurora (cujus amplitudinem nullo modo comprehendere potui) gyrans ab oriente ad septentrionem, et ad occidentem atque ad meridiem, ita se reflectens ad orientem ad ipsum lucidum, nec ullum habens finem. Et circulus ille erat a terra tantae altitudinis, ut eam comprehendere non possem, ex se reddens splendorem valde terribilem, scilicet lapidei, calybei, igneique coloris undique secundum amplitudinem suam sursum in altitudinem coeli, et deorsum in profundum abyssi ita se extendentem, ut nullum finem ejus videre sufficerem. Vidi etiam tunc de secreto sedentis in throno stellam magnam, plurimi splendoris ac decoris prodeuntem, et cum ea plurimam candentium (PL 197, 0565C)scintillarum multitudinem, quae cum stella illa omnes eductae ad austrum, inspiciebant sedentem in throno quasi alienum, seque ab eo avertentes magis inhiabant ad aquilonem quam in eum inspicere vellent. Sed statim in ipsa aversione inspectionis suae, omnes exstinctae sunt, sic versae in carbonum nigredinem. Et ecce ventus turbinis ortus est ab ipsis, qui eas mox ab austro retro sedentem in throno projecit ad aquilonem, praecipitans in abyssum, ita ut earum amplius nullam videre valerem. Splendorem autem illum magnum qui eis abstractus (PL 197, 0566A)est, vidi subito in earum exstinctione reverti ad ipsum sedentem in throno. Et audivi eum qui sedebat in throno mihi dicentem: Scribe quae vides et audis. Et respondi de interiori scientia ejusdem visionis: Rogo te, mi Domine, ut mihi des intellectum, quatenus possim enarrabiliter proferre haec mystica, et ne derelinquas me; sed confirma me in aurora tuae justitiae, in qua manifestatus est Filius tuus, et da mihi quomodo possim et qualiter debeam proferre divinum consilium, quod in antiquo consilio ordinatum est; quomodo Filium tuum voluisti incarnari, ita ut homo sub tempore fieret, hoc volens ante omnem creaturam in simplicitate tua et in igne columbae scilicet Spiritus sancti, ut ipse Filius tuus, quasi splendida solis forma mirabiliter (PL 197, 0566B)surgens, in incipiente capite virginitatis veraciter indueretur humanitate propter hominem sumpta hominis forma. Et iterum audivi eum dicentem mihi: O quam pulchri sunt oculi tui in divina narratione, dum ibi consurgit aurora in divino consilio. Et iterum respondi de interiori scientia visionis ipsius: Ego mihi appareo in sinu animi mei, ut cinis cinereae putredinis, et sicut pulvis instabilitatis, unde sedeo pavens in umbra sicut penna; sed ne deleas me de terra viventium ut peregrinam; quia in magno sudore laboro in hac visione, et quia etiam de vilitate mei stulti sensus qui meus est in carne, reputo me frequenter in minimum et in vilissimum locum, ita quod non sim digna vocari homo, (PL 197, 0566C)quia valde timeo non audens tua mysteria narrare. O bone ac mitis Pater, doce me quae tua voluntas sit, quid debeam proferre. O tu metuende Pater et o tu dulcissime, et o tu plene omnis gratiae, ne derelinquas me: sed conserva me in tua misericordia. Et iterum audivi eumdem mihi dicentem. Nunc dic quomodo edocta es. Volo ut dicas: Quamvis cinis sis. Dic revelationem panis qui Filius Dei est, qui vita est in igneo amore, omnem mortuum suscitans in anima et corpore, et dissoluta peccata relaxans in serena claritate, ipse initium suscitationis (PL 197, 0567A)sanctitatis in homine existens, antequam in se exuscitetur. Unde etiam magnificus et gloriosus ac incomprehensibilis Deus dedit magnum praesidium mittens Filium suum in pudicitiam virginitatis, quae non potuit habere ullam varietatem macularum in sua virginitate unde ipsa molliretur. Ibi non potuit nec esse debuit ulla pollutio carnis in mente Virginis, quia interfectrix et mortificatrix mortis generis humani, ipsamet nesciente, ut in somno decepta est, quando Filius Dei in magno silentio venit in auroram, videlicet in humilem puellam. Mors quasi secura processit nesciens vitam, quam illa dulcis Virgo portavit; quia sibi absconsa erat ejus virginitas. Ipsa enim Virgo erat pauper in terrenis opibus; quia divina majestas eam ita invenire (PL 197, 0567B)voluit. Nunc scribe de vera agnitione Creatoris in bonitate ipsius sic.

Deus qui cuncta creavit et hominem ad gloriam illam de qua perditus angelus cum suis imitatoribus projectus est ordinavit, ab omni creatura sua maximo honore et timore venerandus et metuendus est, quia justum est ut Creatori omnium veneratio a creatura sua exhibeatur, et Deus super omnia fidelissime adoretur. Quod et lapis iste quem vides certissime designat. Ipse est enim in mysterio magnitudo timoris Domini: qui purissima intentione in cordibus fidelium semper oriri et perseverare debet. Sed quod vides eum totum integrum et immensae latitudinis atque altitudinis ferreum colorem habentem, hoc est quod eadem firma (PL 197, 0567C)et grandis magnitudo timoris Domini firmissime tenenda est, quia Deus metuendus est ab omni creatura in tota integritate, ut cognoscatur unus et verus Deus esse, cum nullus praeter eum est, nec similis illi, in quo est immensa latitudo; quoniam incomprehensibilis est in omnibus et super omnia, et altitudo; cum sanctam divinitatem nullus comprehendere, nec ad eam pertingere cum altitudine sui sensus potest, quia ipsa est super omnia. Quod autem est similitudinis ferrei coloris, hoc est quod onerosum et durum est humanis mentibus Deum timere, illud valde grave existens mollitiei fragilis cineris, quia humana creatura ipsi rebellis est. Super lapidem vero ipsum candida nubes clara (PL 197, 0567D)sapientia humanae mentis est, ac super eam positus regalis thronus rotundus est fortis et principalis fides circuiens in Christiano populo, cui Deus fideliter cognitus est, quia ubi timor Domini radicat, ibi etiam sapientia humanae mentis superapparebit, et deinde Deo opem afferente, fides super hanc imponetur, in qua ipse Deus sibi requiem parat. Cum enim Deus timetur per sapientiam humanae mentis, in fide intelligitur; quia cum his tangendus est ut sedes tangit Dominum suum. Et tunc in his Deus parat sibi sedem, summus existens super omnia; quia neque potestate neque dominatione comprehendi potest, sed residet in unica et pura fide; quoniam unus est qui credendus Deus super omnia.

(PL 197, 0568A)Unde sedens in throno juvenis perlucidus, mirabilis gloriae, tantaeque claritatis ut nullatenus eum perspicue valeres intueri, habens quasi in pectore suo limum nigrum et lutulentum latum ut magni hominis pectus, circumdatum lapidibus pretiosis atque margaritis; est super omnia regnans unus Deus, lucens in bonitate, et mirabilis in operibus suis, cujus immensam claritatem in profunditate mysterii sui, nullus hominum perfecte potest intueri, nisi quantum fide comprehenditur atque portatur; sicut sedes continet ac circumdat dominum suum, quae ita illi subjecta est, ut nec se elevare possit contra dominum suum: sic fides non desiderat superbe aspicere in Deum, sed tantum intima devotione tangit eum. Et quasi in pectore (PL 197, 0568B)suo, id est in sapientia mysterii sui habet per amorem Filii sui infirmum et debilem ac pauperem limum qui homo est, nigrum in nigredine peccatorum, et lutulentum in pollutione carnis, et latum secundum similitudinem pectoris hominis, quod est dilatatio profundae et magnae sapientiae in qua ipse Deus creavit hominem, illes respiciens qui sunt in salvatione animae per poenitentiam, in qualicunque crimine contra Deum sint in sua debilitate calcitrantes, quia tandem ad eum pervenient. Hi sunt circumdati compluribus ornamentis illorum qui inter eos surgunt; ut lapides pretiosi in magnis personis qui sunt martyres ac virgines sanctitatis, et ut margaritae, qui sunt innocentes et poenitentes filii redemptionis, cum quibus idem limus valde ornatus (PL 197, 0568C)est; dum in humano corpore fulgent tantae virtutes, quae in Deo sunt fulgentes in omni claritate. Nam qui constituit spiraculum et vitam hominum, ille inspexit semetipsum. Quomodo? Scilicet eum redemptione dum praescivit in sua praedestinatione Filium suum incarnari, ita quod in ejus corpore deberet abstergi omnis maculosa varietas criminum. Et sic videt etiam animas quae justificabuntur post multiplicationem superfluorum peccatorum dum adhuc in corporibus suis sunt, et quae consuescent in justitia Dei ambulare post diversitatem errorum suorum qualiter consistant in Deo, ac qualiter desistant de multa oblivione, et quomodo revertantur de unoquoque vitio quo ipsae sunt vulneratae (PL 197, 0568D)cum in mortalibus ceciderunt peccatis, et sicut sunt videntes quod multi populi surrexerunt de errantibus viis in quibus ambulabant pleni vulneribus in plagis pessimis restaurati de morte feditatis criminum: sic etiam multi veniunt qui in amaritudine acerbi doloris peccati tam graviter sunt vulnerati, quod ipsi etiam in consuetudine malorum morum in quibus supra modum peccaverunt sunt ita tediosi, quod nequeunt ultra respirare in fluctibus, ad operandum mortiferum opus in adulterio, et homicidio et superfluitate omnium malorum.

O miseri, nonne veniunt ipsi quasi peregrini de longinqua regione sicut Scriptura habet in Evangelio, ubi adolescentior filius dixit: Surgam et ibo ad patrem meum et dicam illi: Pater, peccavi in coelum (PL 197, 0569A)et coram te; jam non sum dignus vocari filius tuus, fac me sicut unum ex mercenariis tuis? (Luc. XV). Hoc tale est. Homo qui de lapsu peccati per admonitionem Spiritus sancti revertitur in se, dicit: Volo surgere de importabilibus peccatis quae a me nullatenus sunt sustinenda, de gravi culpa, sed revertar in recordatione mentis meae plangens ac moerens peccata mea: sic veniens ad patrem meum, qui pater meus est, quoniam creavit me, et dicam illi: Pater, peccavi in caelum, id est in coeleste opus quod ego sum, quem formasti in voluntate tua, me sic tangendo in creatione ipsa, quod ego etiam coelestis debui esse in actibus meis, sed feci me contractum cum turpissimis operibus, peccans etiam coram te, quia humanam naturam destitui in me. Quomodo? (PL 197, 0569B)In multis abominationibus, ideo sum et ego reus in mea perditione et in tua majestate: et non sum dignus nominari filius tuus, quia propter nequitiam cordis mei creaturam tuam duxi in me in alium modum quam a te constitutus sum. Sed nunc fac mihi ut tuo redempto servo in mercede sanguinis Filii tui, qui ipsum dedisti in tantam mercedem quam mors nunquam rependere poterit ulla recompensatione, sed dimittit peccatores per poenitentiam quae in passione Filii tui orta est, quia rectam haereditatem filiorum amisi in Adam, qui creatus filius, in justitia destitutus est gloria felicitatis. Nunc autem debet poenitentia redimere hominis peccata cum sanguine Filii tui. Istud est dicendum ab iis qui iterant casum Adae et post (PL 197, 0569C)haec revertuntur per poenitentiam sic pertingentes ad salvationem, et memores sunt quod multas monitiones audierunt, quae de Scripturis sunt narratae et de cruciatu et de sanguine Redemptoris eorum, et recordantur gementes quod transgressi sunt cum auditu, quo cum studio debuerunt percipere quomodo servarent verbum Dei, cum ipsi negligerent legem ejus quae eis erat instituta ad custodiendum, in constitutione praecepti recusantes inspicere quid deberent facere vel quid deberent dimittere propter timorem Domini, qui tamen veniunt ad veritatem, recordantes ea quae audierunt vel sciverunt a Deo, quamvis prius ita caecati essent, quod omnino nollent scire justitiam ipsius, (PL 197, 0569D)ut se ad hoc declinarent quod ipsam praeponerent peccatis suis, cum spernerent eam et cum rejicerent retro verbum Dei, respuentes legem ejus. Multi de his erunt superabundantes in bonis: ita ut nec satientur, nec eis sufficiat epulari in domo Dei celebrando divinum officium et operando justitiam ejus superabundanter, ita quod semper sunt flentes et memores in doloribus malorum quae in anteactis rebus perpetrarunt dum colebant illicita opera, transeuntes legis Dei licita.

Iste est lutens limus quem vides in pectore pii Patris. Quomodo? Filio Dei qui de corde Patris exivit veniens in mundum, adest credens populus, adhaerens ipsi hac intentione qua credit in cum. Certe propterea sic etiam isti apparent in (PL 197, 0570A)pectore pii Patris, ut non spernat angelus nec ulla creatura hominem, quia summi Dei Filius incarnatus habet formam hominis in seipso. Beatus enim angelicus chorus propterea in indignatione habet hominem quia nimium sordescit in peccatis suis, cum ipsi beati angeli inviolabiles sint absque ulla transgressione justitiae, semper attentissime videntes faciem Patris. Et quod amatur a Patre: hoc etiam ipsi amant in Filio. Quomodo? Scilicet quod Dei Filius natus est homo, nam ego Pater Filium meum ex Virgine natum posui in salvationem et in restaurationem hominis, ut vobis annuntiat Isaias propheta servus meus. Sicut pastor gregem suum pascet in brachio suo congregabit agnos et in sinu suo levabit, foetas ispe portabit. (Isai. LX). Hoc (PL 197, 0570B)tale est. Sicut pastor gregem suum pascit, sic pascet Filius meus pastor bonus redemptum gregem suum. Quomodo? Ipse pascit eum lege sua, quam ipsemet per me plantavit. Unde etiam in sua extensa potestate ut in brachio suo; quia idem Filius meus est homo, congregabit innocentes agnos de culpa Adae per innocentiam baptismi, cum ab eis exuitur vetus homo cum operibus suis, et levabit ipsos in virtutibus suis et in lege sua in sinu suo. Quomodo? Videlicet quia levat eos super excelsa coelorum tali modo quod fiunt membra ejus. Quapropter sic in interiori secreto deitatis apparet homo in forma sua, quod nec angeli habent nec ulla alia creatura, quia Unigenitus meus propter redemptionem generis humani in virginea carne (PL 197, 0570C)formam assumpsit hominis. Ipse portabit etiam foetas in corpore suo. Quomodo? Ipse Filius meus portat homines in sanguine suo: sic quod salvi facti sunt per quinque vulnera ejus; quia quodcunque peccaverint per quinque sensus suos, hoc abstergetur per summam justitiam post poenitentiam, quoniam ipsemet eos ita portavit, quod incarnatus est, et quod passus est quinque vulnera in cruce, et quod mortuus et sepultus est et quod a mortuis resurrexit. Ipse porrexit etiam ipsis manum suam, cum eos retraxit ad se. Quomodo? Scilicet quia Filius meus assumpsit humanitatem pro illis, qui se putabant propter casum Adae in aeternum periisse. Idem Unigenitus meus vicit etiam mortem, sic (PL 197, 0570D)quod non potuit amplius dominari super eos. Unde et ipse ita novit eos in virtute claritatis suae, ut venturi sunt in purgatione poenitentiae. Quod autem eos vides in sinu Patris apparere, hoc est quod Filius hominis perficitur cum membris suis in secreto Patris. Quomodo? Cum enim mundus complebitur, tunc electi etiam Christi qui membra ejus sunt, perficiuntur. O quam pulcher ille est, ut etiam Psalmista ait: Speciosus forma prae filiis hominum. (Psal. XLIV). Hoc tale est. Pulcherrima pulchritudo fulget in eo clarissimae formae sine ulla macula peccati, et absque liquore humanae feditatis, et sine ulla concupiscentia facti operis in desideriis peccatorum, quae exigit caro mortalis infirmitatis. Hoc nunquam tetigit hunc hominem. Et forma (PL 197, 0571A)illa Filii hominis nata est in simplicitate prae aliis hominibus, ita quod illaesa Virgo genuit natum suum in ignorantia peccati, se nesciens in aerumna habere filium. Quomodo? Quoniam non sensit ullum contactum in peccatis, ideo ignorabat se habere dolorem in partu, sed intus in ea corporis sui integritas gaudebat. O quam speciosus forma! Sed noscant homines ibi carnalem pulchritudinem non fuisse majorem nisi quatenus ordinatio profundae sapientiae constituit formam hominis, quia Pater et Filius et Spiritus sanctus unus Deus in tribus personis non delectatur in pulchritudine carnis, sed in magna humilitate qua Filius Dei se induit humanitate. In forma autem filii hominis non erat ulla maculositas, ut aliquando (PL 197, 0571B)distorquetur homo molesta facie in diversitate corporis, quod est in judicio Dei, scilicet cum membra hominis divisa sunt non recte ordinata ut debilium quod non est secundum naturam formationis in corpore hominis, sed secundum judicium Dei. Et fortis quidem natura existit in recta formatione, infirma autem defluit in diversitatem formationis contrariae formae, quod non erat opus in homine Filio meo.

Sed, inquam, magna diversitate sint homines in suis membris, ita quod ipsi sunt nigri, foedi, polluti, leprosi, hydropici, et pleni vitiis, habentes etiam rubiginem maleficii in suasione diabolicae artis, et insipientes et duri videre bona Domini, et (PL 197, 0571C)accusandi atque culpandi de multa oblivione quod justitiam debuerunt operari et operantur malum, ac dimittunt bonum, despicientes crucem et martyrium Domini sui. Deus tamen Pater inspicit intentione suae bonitatis factum opus de limo sicut pater respicit ad filios suos dum eos elevat in sinum suum. Et quoniam ipse Deus est; habet pii patris dilectionem ad filios suos. Tali enim modo est ei interior dilectio cordis ad homines, quod Filium suum misit ad crucis opprobrium quasi agnum mansuetum qui portatur ad victimam occidendus: ita quod Filius meus reportavit perditam ovem, quam e faucibus lupi tulit, supra humerum suum, assumpta humanitate, in magnis eam portans doloribus, cum dignatus est mori pro ovibus suis. (PL 197, 0571D)In illis autem hominibus sunt multi circumdati ornamentis, qui et decorati sunt pretioso ornatu virtutum: qui sunt martyres, virgines, innocentes et poenitentes ac subjecti magistris suis, ut jam dictum est, et qui seipsos conscios reddunt in criminibus suis, in his se cruciantes cum inexpugnabili certamine, dum negant in seipsis quod sunt. Ibi non est dicendum qui sunt, vel ubi sunt electi; nam omnes computati sunt. Quis est ille cui possibile sit videre in profundam sapientiam Altissimi et in discretionem scientiae ejus quid ipse habeat in numero salvandorum. Incomprehensibilia sunt judicia ejus omnibus hominibus. Vobis currendum est; quia paratum est vobis regnum Dei. Nam secundum studium fidelium operantium justitiam Dei (PL 197, 0572A)qui sunt abluti in baptismo cognitique in fide, talis etiam merces eorum erit.

Quod autem vides quod de sedente in throno protenditur magnus circulus aurei coloris ut aurora, cujus amplitudinem nullo modo comprehendere potes, hoc est quod ab omnipotente Patre extenditur fortissima potestas et fortissimum opus ejus omnia comprehendens in potentia ipsius, cum qua est operans in Filio suo quem semper in majestate divinitatis apud se habuit, per eum ordinans ac perficiens omnia opera sua ante mundum et in mundo ab initio, qui pulcherrimi fulgoris velut aurora rubet; quia Filius in sapientissima Virgine quam aurora significat, incarnatus est inspiratione digiti Dei qui Spiritus sanctus est; in quo etiam factum est omne opus Patris. Hujus (PL 197, 0572B)gloriae circuitum nulla ratione comprehendere vales, quia nec ipsius potestas nec opera, nec ulla est mensura ullius bonitatis, vel potestatis ad illam mensurandam quae sit, vel fuerit, vel fieri debeat in ulla creatura, nisi quod Deus est inestimabilis et incomprehensibilis in potestate sua, et invictus ac mirabilis in opere suo. Et idem circulus gyrans ab oriente ad septentrionem, et ad occidentem atque ad meridiem se reflectens ad orientem ad ipsum sedentem in throno nec habens ullum finem; hoc est quod potestas ac opus Dei circumeunt, comprehendendo omnen creaturam. Quomodo? In voluntate Patris qui cum Filio et Spiritu sancto Deus unus est, ortae sunt omnes creaturae, quae omnes (PL 197, 0572C)sentiunt eum in potestate. Quomodo? Omnes sunt eum in creatione sentientes scilicet gyrantem ab oriente quod est in ortu omnis justitiae, et tendentem ad septentrionem in confusionem diaboli et ad occidentem ubi tenebrae mortis lucem vitae volunt opprimere, luce tamen iterum resurgente, devicta tenebrarum caligine, et ad meridiem, ubi ardens ardor est justitiae Dei in cordibus fidelium, se convertendo tandem ad ortum justitiae quasi ad orientem se recipit. Quid hoc? Dum per summam potestatem opus Dei secundum praeordinatum a Deo tempus completum fuerit in hominibus in hoc mundo, tunc etiam implebitur circuitus ipsius mundi, perfectus in fine temporis in novissimo die, refulgebunt omnia opera Dei in electis ejus, sedente (PL 197, 0572D)in throno non habente finem; quia Deus perfectus est in potestate ac in opere suo, qui erat et est et permanebit absque ulla inceptione ullius temporis in divinitate, ita quod non fuerit sed est. Et quod ille circulus, a terra est tantae altitudinis ut eum comprehendere non possis, hoc est quod superna potestas ita excelsa est super omnes vitas creaturarum in sensu et in intellectu hominis, et ita incomprehensibilis in omnibus et super omnia, quod nulla creatura eam poterit metiri ulla capacitate sensus quin ipsa sit multo sublimior quam ei sit cognoscendum. Unde etiam angeli frequenter resonant Deum in laudibus. Ipsi enim vident eum in sua potestate et gloria; sed non possunt eum perfecte intuentes comprehendere quasi ad finem perveniant, (PL 197, 0573A)neque unquam valent fastidio satietatis capi tam magnitudinis quam pulchritudinis ejus.

Quod autem ex se reddit splendorem valde terribilem scilicet lapidei, chalybei et ignei coloris, hoc est quod divina potestas ex se demonstrat duram virtutem in magna severitate contra dissimulatam et impoenitentem ac impunitam iniquitatem, formidabilem, et velut chalybeum; quia Deus est perspicua justitia quae non habet ullam injustitiam cedentis mollitiei, (tanquam pulvis, ut dicitur, injustum est quod Deo non placet) sed ipse est illa justitia quae quasi chalybe confirmavit omnem aliam justitiam quae multo fragilior est justitia ejus quam ferrum chalybi cedit, et etiam quasi igneum; quia ipse est judicialis ignis comburens peccatum ob (PL 197, 0573B)omnem injustitiam quae se nunquam convertere voluit ad illum quaerens ejus misericordiam. Est etiam Deus quasi lapis in homine; quoniam ipse est verus et justus absque ulla mutatione; quia ut lapis in mollitiem non potest converti, ita ille non habet ullam mutationem, et est velut chalybs, scilicet in efficacitate pertransiens omnia absque ulla mutatione ullius aut loci aut temporis, quia ipse est Deus super omnia existens, est etiam quasi ignis; quoniam inflammat et incendit et illuminat omnia absque vicissitudine succedentis temporis in novitate, quia ipse Deus est. Et quod ipse splendor undique secundum amplitudinem suam sursum in altitudinem coeli et deorsum in profundum abyssi ita (PL 197, 0573C)se extendit ut nullum finem ejus videre possis, hoc est quod virtus potestatis ac operis Dei, et justitia atque rectissimum judicium ejus ubique in incomprehensibilitate sua nec in superioribus coeli, nec in inferioribus abyssi ullum finem habet qui comprehendi possit humano sensu cum super omnia sit.

Vides etiam de secreto sedentis in throno stellam magnam plurimi splendoris ac decoris prodeuntem, et cum ea plurimam multitudinem cadentium scintillarum; quia praecepto omnipotentis Patris Lucifer angelus, qui nunc est Satanas, in ortu suo magna gloria ornatus et multa claritate ac decore vestitus prodiit, et cum eo omnes scintillae sui agminis tunc candentes in lucis fulgore, nunc autem exstinctae in caliginis tenebrositate; (PL 197, 0573D)quoniam pronus ad malum, non aspexit in me solum perfectum; sed existimabat confidens in seipsum, posse incipere quod vellet, et perficere quod inciperet. Unde quod sedenti in throno debebat honoris quia per eum creatus est, hoc retorsit in seipsum, atque in hoc ipso declinabat se ad malum. Quod vero cum stella illa omnes eductae ad austrum, inspiciebant ipsum sedentem in throno quasi alienam, seque ab eo avertentes magis inhiabant ad aquilonem quam eum inspicere vellent, hoc est quod Lucifer omnisque comitatus ejus miserabiliter creatus in ardente bono Dei constitit, quasi per obliquum, in superbia videlicet dedignans regnantem in coelo; quia ipsi omnes orti in creatione; ab initio gustaverunt impietatem quae ad perditionem se vertit, (PL 197, 0574A)Deum inspicientes non sic quod eum scire vellent in bonitate, sed quod se super eum velut super alienum vellent elevare, cum flagrante scilicet elatione se a cognitione ejus avertentes, et plus tendentes ad casum suum quam Deum in gloria sua cognoscere desiderarent. Sed quod statim in ipsa aversione inspectionis suae omnes exstinctae sunt sic versae in nigredinem carbonum, hoc est dum Deum superbe dedignarentur scire, ipse Lucifer cum omnibus sequacibus suis in malitia sua exstinctus est a fulgore clari splendoris, quo per divinam potentiam indutus erat, delens in seipso interiorem pulchritudinem, qua debuit usus esse ad bonum; et se porrigens ad deglutiendam impietatem; ita exstinctus est ab aeterna claritate ut caderet in aeternam perditionem. (PL 197, 0574B)Unde omnes versi sunt in nigredinem carbonum exstincti ignis; quia cum duce suo, scilicet diabolo, exuti claritate sui splendoris sic exstinctae sunt in perditione tenebrositatis, carentes omni gloria beatitudinis, ut carbo caret omni luce igneae scintillae. Quod autem ventus turbinis ortus est ab ipsis, qui eas mox ab austro retro sedentem in throno projecit ad aquilonem praecipitans in abyssum, ita ut earum amplius nullam videre valeres, hoc est quod maximus flatus impietatis erexit se in ipsis angelis iniquitatis, cum Deo vellent praevalere et eum per superbiam opprimere, qui exsufflatus est in amarissimam nigredinem perditionis, et eos de austro, id est de bono projecit retrorsum; quod est in oblivionem Dei cuncta regentis, (PL 197, 0574C)quasi ad partem aquilonarem, ut ubi superbe exaltari volebant, ibi confusi casum invenirent, propter superbiam suam praecipitati in abyssum mortis aeternae, quae perditio ipsorum est ut in nulla claritate amplius videantur, ut per servum meum Ezechielem saltui meridiano qui ardenter fructum justitiae debuit et non attulit locutus sum dicens: Ecce ego succendam in te ignem, et comburam in te omne lignum viride, et omne lignum aridum; non exstinguetur flamma succensionis et comburetur in eo omnis facies ab austro usque ad aquilonem. Et videbit omnis caro, quia ego Dominus succendi eam, nec exstinguetur (Ezech. XX). Hoc tale est. O stulte, qui in superbia tua te erexisti contra me, ego qui (PL 197, 0574D)nec initium nec finem habeo, faciam ut in zelo meo accendatur in te ignis indignationis meae, per quem comburam in te omnem viriditatem tuam qua voluisti opus incipere, in falso vigore magis confidens in te quam in me; quia elegisti in tua stulta scientia esse secundum superbiam tuam comburamque in te omnem ariditatem illam peccati tui et aliorum perditorum cum peccatum in bono aridum suggeris homini qui cinis est, quia suggestio tua non recipiet in te ullam salvationem; sed fiet in te ignis aeternus. Nec restat ulla tibi muneratio salutis, nec illis qui te sequuntur in exemplo tuo. Et non exstinguetur illa succensio poenarum in suppliciis suis, sed comburet praecipitem superbiam quasi in facie concupiscentiae aspectus honoris quem concepisti (PL 197, 0575A)velle habere in teipso, qui ejectus es ab omni gloria tua; ab austro scilicet surgens in ardente clarissima luce, et cadens in tenebras aquilonis, id est inferni. Et hoc videbit omnis homo: videlicet electi et reprobi cognoscentes gehennam, quoniam electi eam cognoscunt; quia illam effugerunt; reprobi autem, quoniam cum ea in poenis permanebunt, scientes quia ego Dominus omnipotens succendi eam ad retributionem malorum tuorum, o diabole, nec exstinguetur in malis tuis nec sequentium te. Et sic perditio diabolicae superbiae projecit Satanam et angelos ejus in exteriores tenebras aeternorum tormentorum sine ulla consolatione luminis; ita ut illi nullus sit locus inventus in aeterno lumine, et tu, o fragilis homo horrens (PL 197, 0575B)et stupens, eorum ultra nihil conspicere potuisti; sicut etiam idem Ezechiel in spiritu meo regi Tyri sub mystica significatione dicit: Omnes qui viderint te in gentibus obstupescent super te. Nihil factus es, et non eris in perpetuum (Ezech. XXVIII). Hoc tale est. Omnes recti corde qui viderint te, diabole, inebriatum vitiis in illis gentibus qui te amplexantur in praevaricatione legis Dei, arescent obstupescentes in tua sorde, quomodo polluis suggestione tua templum in aedificatione Dei quod homo est; et propterea nihil factus es per superbiam tuam in qua cecidisti ab omni gloria salvationis; quia omnino nullus vigor es, in nulla felicitate, neque eris inventus ullam gloriam amplius habens in aeternitate coelestium, quia tu confusus (PL 197, 0575C)es in illis in perpetuum sine fine.

Sed quod splendorem illum magnum qui eis abstractus est, vidisti subito in earum exstinctionem reverti ad ipsum sedentem in throno: hoc est quod perspicuus et magnus fulgor quem diabolus propter superbiam et contumaciam suam perdidit cum in ipsum et omnes sequaces ejus intravit germen mortis (erat enim Lucifer purioris luminis quam caeteri angeli) reversus est ad Deum Patrem unde prodierat, servatus in secreto ejus; quia locus gloriae splendoris illius non debuit esse vacuus; sed Deus servavit eum alteri factae luci. Nam ejus quem Deus nudum surgere jussit atque non coopertum carne qui diabolus est cum omni comitatu ejus in splendere (PL 197, 0575D)tamen clarum; splendorem servavit limo quem formavit in hominem, tegens ipsum vilissima natura terrae, ob idipsum ne se extolleret in similitudinem Dei, quia quem clarum creaverat in multo fulgore sed non coopertum tam fragili et tam misero tegmine quo et homo, hic non potuit stare in elatione sua, quia non est nisi unus Deus sine initio et sine fine in aeternitate. Ac ideo sceleratissimum est prae caeteris criminibus, quo quis se Deo simulat. Nunc autem ego Deus coelestis servavi illustre lumen quod retraxi a diabolo propter malum ejus, hoc diligenter abscondens apud me, et dedi illud limo terrae quem formavi ad imaginem et similitudinem meam, quemadmodum aliquis homo facit, cum filius ejus moritur cujus haereditas non transit in natos (PL 197, 0576A)ejus; quia absque liberis decessit; haereditatem filii attrahit sibi pater et proponit eam in mente sua alii suo filio nondum sibi nato, daturus eam illi cum natus fuerit ex ipso. Nam diabolus cecidit absque haerede, quod est in recta intentione bonum opus: quia nunquam aliquid boni fecit nec incoepit, et ob hoc accepit alter haereditatem ejus, qui etiam cecidit, habens tamen haeredem, scilicet inceptionem obedientiae; quoniam eam suscepit cum devotione, quamvis opus ad hoc pertinens non perfecerit, sed gratia Dei perfecit illud opus in incarnatione salvationis populorum, in restaurationem bonae haereditatis. Atque ideo recepit homo haereditatem suam in Christo, quia non dedignatus est in initio praeceptum Dei, cum omnino diabolus non desideravit (PL 197, 0576B)servitium Creatoris sui in bono, sed honorem in superbia: unde non recepit gloriam suam sed in perditione periit.

Et sicut Goliath surrexit despiciens David; ita erexit se diabolus in praesumptionem in seipso, volens similis esse Altissimo. Et ut Goliath ignorans vires David eum prorsus nihili reputans vilipendit, sic cumulata superbia diaboli contempsit humilitatem in humanitate Filii Dei, qui in mundo natus, non gloriam suam sed gloriam Patris per omnia quaesivit. Quomodo? Diabolus non desideravit imitari hoc exemplum, ut se subderet suo Creatori quemadmodum se Filius Dei subdidit suo Patri. Attamen David amputavit caput Goliath in secreta fortitudine Dei, ut Spiritu sancto inspirante scriptum (PL 197, 0576C)est: Assumens autem David caput Philisthaei attulit illud in Jerusalem, arma vero ejus posuit in tabernaculo (I Reg. XVII). Hoc tale est. Spolia et direptiones diaboli accepit fortissimus Filius meus, cum dejecit caput ejusdem serpentis antiqui. Ubi? In utero Virginis quae hoc caput contrivit. Per quem? Per eumdem Filium suum. Quae est haec contritio? Sancta humilitas, quae in matre et filio apparens percussit primum initium superbiae, quod est caput diaboli. Et sic Filii mei, secundum carnem, victrix humilitas attulit ipsum caput in sanctam Ecclesiam quae est visio pacis, ei ostendens quod per ipsam fortissimam humilitatem interfecta esset superbia diaboli; fortissima vero arma ejus sunt multiformia (PL 197, 0576D)ejus vitia, quibus ille superavit genus humanum quod eum pro Deo coluit, sic exterrens in vitiosis artibus suis ut arma exterrere solent homines. Haec confregit Filius meus ponens ea in tabernaculo suo, id est in passionem corporis sui dum pateretur in cruce. Unde ipsam pugnam dimisit etiam in tabernaculis simul in corporibus electorum membrorum suorum: ut et ipsi distribuant arma diaboli cum ipso. Quomodo? Ut sicut ipse devicit diabolum in passione sua, sic et ipsi eum devincant se constringentes in desideriis, et non sint consentientes vitiis illius. Et secundum similitudinem hanc, ut gloria Goliath data est David: ita gloriam quae ablata est primo angelo, dedi Adae et generi ejus, quod confitetur me servans praecepta mea, interempta superbia (PL 197, 0577A)diaboli. Qui autem interioris sensus perspicaces audiendi aures habet, hic in ardenti amore (PL 197, 0578A)speculi mei, ad verba haec anhalet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO SECUNDA.

(PL 197, 0577)

SUMMARIUM.-- Quod fides magna in virtute, palam surrexit in circumcisione Abrahae. Quod fides conjuncta est timori Domini et timor Domini fidei. Quod fideles per quatuor partes terrae super fide bona opera aedificant. De quatuor quadris. Quod oportet hominem humiliter incedere et insidias diaboli sapienter fugere. De quatuor angulis aedificii quod significent. Item aliter de eisdem angulis. Quod hominibus a Deo Patre datur munitio et defensio ad bene operandum et circumspecti sunt quia cinerea caro sunt. De speculativa scientia. Verba Pauli. Verba Salomonis. De operatione duarum causarum. Quod rectae institutiones surrexerunt in Abraham et in Moyse. Quod spectativa scientia coepit in Noe apparere regnante tamen iniquitate usque ad Abraham et Moysen sine interruptione. Verba Pauli ad eamdem rem. Quod rectum opus ostensum est in Abraham et in Moyse, perspicua justitia in Incarnatione Filii Dei, ardens opus per baptismum in Ecclesia durans in finem mundi. Verba David ad eamdem rem. Quod membra Christi constant adhuc imperfecta in electis suis et Ecclesia caret adhuc futura perfectione quam habitura est. Quomodo denarius numerus attenuatus per Adam, surrexit in Filii Dei in denarium, et denarius in millinarium. Verba Evangelii de eadem re. Quod in quinque vulneribus Christi peccata hominum delentur. Quod homo quinque sensibus Spiritu sancto sibi inspiratis, discerni bonum et malum. Quod homo anima et corpore laboret devitare malum et facere bonum in prosperis et in adversis. Quod humana mens debet habere sapientiam et discretionem ad cognoscendum Deum. Quod homo ex quatuor elementis constans fidem catholicam aequali devotione colat. Quod fidelis homo ascendat de virtute in virtutem. Quod Filius Dei missus est in mundum secundum tempus praeordinatum a Patre ut proficeret voluntatem Patris in redemptione hominis. Quod superbiam mali vel finem ejus in operante creatura, aut initium aut finem supernae justitiae justamque distributionem voluntatis Dei: nullus homo perscrutari potest.

(PL 197, 0577B)Deinde vidi inter ambitum circuli qui protendebatur de sedente in throno quasi montem magnum conjunctum radici illius immensi lapidis super quem nubes cum throno et sedente in eo posita erant: ita quod lapis in altitudinem erectus et mons in latitudinem extensus videbatur. Et super ipsum montem stabat velut quoddam aedificium quadrangulum ad similitudinem urbis quadratae formatum, aliquantulum obliquum habens situm, cujus angulus unus respiciebat ad orientem, et alius ad occidentem et unus ad septentrionem et alius ad meridiem; aedificium autem circuitu suo murum unum biformem gerebat, cujus forma una erat quasi splendor lucidus ut lux diei, et altera quasi compaginatio lapidum adinvicem conjuncta in angulo orientali (PL 197, 0577C)et in angulo septentrionali, ita ut pars illa lucida muri protenderetur ab angulo orientali et finiretur in angulo septentrionali, tota integra et non habens ullum locum interruptum, et pars alia scilicet lapidea extenderetur ab angulo septentrionali ad angulum occidentalem et ad angulum meridianum et finiretur in angulo orientali, habens duo loca interrupta inter angulum videlicet occidentalem et angulum meridianum. Longitudo autem aedificii erat centum cubitorum, et latitudo ejus quinquaginta cubitorum, et altitudo ipsius quinque cubitorum: ita ut ejus duo parietes in utroque latere ipsius essent unius longitudinis, et alii ipsius duo parietes in fronte et in fine ejus, unius latitudinis. Sed et idem quatuor parietes ubique in circuitu ipsius aedificii (PL 197, 0577D)aequalis erat altitudinis, exceptis propugnaculis ejus quae aliquantulum eminebant altitudinem ipsius. Latitudo autem inter ipsum aedificium et splendorem ex praedicto circulo se in profundum abyssi extendentem erat in vertice orientalis anguli unius palmi, alibi autem, id est in septentrionali et in occidentali (PL 197, 0578B)atque in meridiana parte tanta undique erat latitudo inter idem aedificium et splendorem, ut ejus amplitudinem nullo modo comprehendere possem. Et haec, me admirante, qui sedebat in throno iterum dixit ad me: Fides quae in antiquis sanctis cum opere justitiae per bonitatem Patris desuper aedificato, velut in pallore apparuit, incarnato Dei Filio, aperta manifestatione, cum ardentibus operibus ardenter in lucem processit, quando Filius Dei caduca non concupiscens, ea exemplo suo conculcari et coelestia amari perdocuit; cum priores Patres mundum non fugientes, nec se ab eo separantes Deum simplici tantum credulitate et humili devotione colebant; quia nondum ut omnia desererent eis ostensum fuerat. Unde etiam quod vides intra (PL 197, 0578C)ambitum circuli qui protenditur de sedente in throno, montem magnum conjunctum radici illius immensi lapidis super quem nubes cum throno et descendente in eo posita sunt, ita quod lapis in altitudinem erectus et mons in latitudinem extensus videtur: hoc est quod in potente ac forti opere potestatis superni Patris qui potenter operatur, stat mons significans fidem, quae magna est in virtute, palamque surgens in circumcisione Abrahae, et ita proficiens usque in Filium superni Dei post ruinam serpentis antiqui per Spiritum sanctum inspirata hominibus, ut in bonitate Patris fideliter operantes illum credant omnipotentem esse Deum, qui tam magnum hostem superare potuit, ita quod per eamdem credulitatem sublevati ad gloriam illam pertingant, (PL 197, 0578D)de qua diabolus per superbiam suam dejectus periit.

Atque idem mons positus est ad radicem praedicti lapidis mysterium timoris Domini habentis, quia fides conjuncta est stabilitati timoris Domini, et timor Domini etiam fortitudini fidei, scilicet cum de (PL 197, 0579A)Patre missus est Filius nasci ex Virgine, et cum de Filio pullulabat vera fides primum in fundamentum boni operis, quam timor Domini profert cum omnibus virtutibus tangens Deum in altitudine sua: ita ut in sapientia fidelium mentium Deus super omnia regnans fideliter colatur: Quomodo? Quoniam timor Domini secreta coeli visu circumspectionis acute penetrat: quia ipse initium justae intentionis est, cum qua etiam beata fides apud Deum in latitudinem perfectionis extenditur cum in bonis operibus ad sanctitatem dilatatur. Sed quod super ipsum montem stat aedificium quadrangulum ad similitudinem urbis quadratae formatum, hoc est quod super fidem bonitas Patris bona opera aedificans, multos fidelium per quatuor angulos terrae colligens trahit (PL 197, 0579B)ad coelestia, sic monitos in stabilitate virtutum ut coelestis Pater in sinu suo, hoc est in interiori potestate et in mystico consilio suo eos benigne componat cum quatuor quadris in fide. Quomodo? Ego, qui sum Altissimus, ordinavi in opere meo primum quadrum hominum, videlicet Adam, cujus genus ipso dormiente per magnum schisma se debilitans, processit usque ad secundum quadrum, id est ad Noe sub quo diluvium factum est, ubi et mysteria Filii mei in arca praemonstravi. Sed in eo quadro quae est Noe, per admonitionem meam manifestavi illam lucidam partem muri praedicti aedificii; quia ibi in diluvio suffocans peccatores, innui hominibus ut mortem fugerent et vitam appeterent, sic eis palam aperiens speculativam scientiam cognitionis (PL 197, 0579C)duarum viarum. Quid hoc? Homo viret et viget in vivente vita quae anima est, per quam speculatur et cognoscit duas semitas videlicet bonum et malum, quoniam homo tangitur alterutra parte harum: ita quod manens in corpore sive bonum sive malum cum anima et corpore operatur, quod quidem ipse incipit per operationem animi sui, voluntatem suam ita in opere complens. Et sic in nos ostensa est per admonitionem meam speculativa scientia duarum viarum, scilicet acutissima consideratione malum spernere et bonum diligere, quae ita cum emissione circumcisionis tendit in praecursu voluntatis Dei, usque ad tertium quadrum, in quo Abraham et Moses conjuncti sunt in circumcisione et (PL 197, 0579D)lege; quae circumcisio et lex ita procedebat usque ad quartum quadrum sanctae Trinitatis: in quo Vetus Testamentum in Filio Dei finitum est cum exteriori significatione. Unde etiam surrexit interius germen per Filium Dei in Ecclesia: qui natus et passus pro salute hominum resurgens etiam et rediens ad Patrem, angulum illum qui in casu Adae absconsus et attenuatus erat restauravit in salvationem, per animas hominum.

Quod autem aedificium aliquantulum est in obliquum situm, hoc est quod homo qui opus Dei est, non potest prae fragilitate sua incedere firmiter sine peccato, et audacter sine timore fragilis carnis diabolum superando, sed eum oportet illum humilitate devitare, et insidias ejus sapienter fugere ne peccet, (PL 197, 0580A)atque fideliter se conjungere bonis operibus, et sic constare in Filio Dei, qui quasi in angulo sedens lapis angularis est, hoc pacto opus electum in homine conjungens. Sed quod angulus unus respicit ad orientem et alius ad occidentem et unus ad septentrionem et alius ad meridiem, hoc est quod Filius Dei natus est ex Virgine et passus in carne, ut in ortu justitiae homo restauraretur ad vitam cui omnis justitia apposita est, quod est angulus orientalis inde surgente salvatione animarum, ut Deus complevit in Filio suo omnem justitiam quae ab Abel usque ad ipsum praefigurata est; in quo finita est constitutio carnalis observationis Veteris Testamenti, jam veniente salute fidelium hominum per fidem, quam Filius Dei attulit missus (PL 197, 0580B)a Patre in mundum in fine temporum, quod est angulus occidentalis. Contra diabolum quoque in Abraham et in Mose elevavit se justitia qui praemonstrabant promissam gratiam per quam homo salvatus est quem diabolus deceperat, occidendo eum ut latro in lapsu Adae, quod est angulus septentrionalis; unde et miserabilis ac mortalis casus qui factus est in humano genere, postea per supernam gratiam nobiliter et magnifice restauratus est pleno fructu, in ardente opere Dei et hominis, quod est angulus meridianus. Angulus etiam meridianus est; quia primus homo Adam a Deo creatus est. Sed quod ab hoc angulo speculativa scientia cognitionis duarum viarum non incipit fulgere, id est ab ipso Adam; hoc ideo est, quia genus suum (PL 197, 0580C)incompositum erat, non colens Deum in scientia sua officiosum servitute legis, sed tantum propriam voluntatem suam adimplens cum summo malo, ita ut nec in recta scientia Dei nec in vera beatitudine esset fulgens: imo in morte jacens, sed absconsum erat tantum in corde Patris, quid cum homine facere decrevisset. Angulus etiam in oriente designat Noe, ubi se justitia ostendere incoepit, et ubi etiam aperte manifestata est praemonstrata speculativa scientia, ostendens omnem sanctitatem quae postea in Filio Dei perficienda erat. Et quia unaquaeque justitia in Filio Dei qui est verus Oriens erat incipiens, ideo est hoc aedificium primum appellandum ad orientem in honore sanctitatis, quae (PL 197, 0580D)primum etiam in Noe veraciter declarata est. Angulus quoque in septentrione est Abraham et Moses: qui adversus Satanam cum operis exsecutione praedictam speculativam scientiam circumtegebant quasi eam circumaedificarent cum pretiosis lapidibus, et cum desuper aurato opere perspicuae justitiae Dei quod erat circumcisio et lex; quia justitia ante circumcisionem et legem, quasi nuda erat absque opere. Et quartus angulus occidentalis praefigurat etiam veram Trinitatem; quae palam manifestata est in baptismo Salvatoris, qui erexit plenam et sanctam civitatem Jerusalem cum omni opere suo, recurrens ad coelum in salvatione animarum. Sed quod ipsum aedificium in circuitu suo murum unum binae formae habet, cujus una est quasi splendor (PL 197, 0581A)lucidus ut lux diei et altera quasi compaginatio lapidum adinvicem conjuncta in angulo orientali et in angulo septentrionali, hoc est quod per bonitatem Patris hominibus ex omni parte data est quasi securitas una, id est munitio et defensio in bonis operibus ut ipsis circumdati et confortati carnales concupiscentias deserant, et ad unum Deum qui munimentum eorum est confugiant. Qui murus in duabus est formis quia una forma muri est veluti speculativa scientia duarum viarum, quoniam illam scientiam in acutissima et certissima exquisitione speculationis animi sui habet homo, ut sit circumspectus in omnibus viis suis et etiam alia forma muri est veluti cinerea caro hominis, quia a Deo creatus est homo operans, factum opus in operatione.

(PL 197, 0581B)Et haec speculativa scientia lucet in splendore lucis diei; quin per eam homines actus suos vident et considerant, quia splendidus radius est humanae mentis, se caute circumspicientis, in homine siquidem apparet haec praeclara scientia ut candida nubes permeans mentes populorum in celeritate sicut et nubes cito difflatur in aere, lucensque ut lux diei quoniam ipsa candida declaratur propter splendidissimum opus quod Deus benigne operatur in hominibus, scilicet ut cum ipsi devitant malum, perficiant bonum quod in eis quasi lux diei lucet. In ipsa quoque scientia procedit unumquodque opus in homine. Quomodo? Homo habet duas vias. (PL 197, 0581C)Quomodo? Ipse est sciens bonum atque malum cum sensibilitate, qui, dum transit de malo, operando bonum, imitatur Deum faciens bonum in ipso, qui justus est nolens injustitiam. Sed dum operatur malum, implicatur per seductorem diabolum in peccatis, qui non vult desistere nisi sentiat illum in vinculo malorum operum, quoniam diabolus quaerit iniquitatem, fugiens sanctitatem. Si autem homo abstrahit se a malo et operatur bonum: tunc suscipit cum summa bonitas, quia seipsum propter amorem Dei superavit: qui Filium suum tradidit pro eo in mortem crucis. Unde etiam scientia haec est speculativa: quia ipsa est quasi speculum hoc modo, quoniam ut homo aspicit faciem suam in speculo utrum sit in ea pulchritudo an maculositas; (PL 197, 0581D)sic inspicit ipse in scientia bonum et malum in facto opere, quod considerat intra se, quia haec consideratio est in rationali sensu quae Deus inspiravit in homine, cum in faciem ejus inspiravit spiraculum vitae in anima. Nam vivere pecorum deficit; quia rationale non est, anima autem hominis nunquam deficit; quia in aeternum vivet, quoniam rationalis est. Unde etiam homo sentit in consideratione boni et mali quod ipse opus sit reprobum vel electum, per gratiam Dei formatus et inspiratus rationali sensu in ortu creationis suae, illa gratia eum iterum restaurante in electione baptismi, et in salvatione animae novi testimonii, ut dicit Paulus amantissimus meus de illa electione gratiae: Reliquiae secundum electionem gratiae salvae factae (PL 197, 0582A)sunt. Si autem gratia, jam non ex operibus: alioquin gratia jam non est gratia (Rom. XI). Hoc tale est. Reliquiae quas laqueus mortis non comprehendit, ut declinarent ad exemplum diaboli, illae salvae factae sunt aperta salvatione dum Deus misit Filium suum incarnari quod est electio gratiae pro salute manifestata hominum. Quomodo? Gratia Dei constituit hominem, sed ille lapsus est in pravis operibus. Tunc ostensa est electio gratiae in electo vase, cum ex Virgine Filius Dei natus est, in quo possibile non erat fieri ullum lapsum. Nam si quisquam hominum rem aliquam utilem facit quae ipsi ab alio abstrahitur, tunc eligit sibi aliam utiliorem, quam ei nullus auferre possit, et in qua ipse plene abundet. Sic fecit gratia Dei. Ipsa enim formavit (PL 197, 0582B)Adam primum hominem, quem diabolus abstraxit ab innocentia operis, sed eadem gratia fecit postea plenitudinem bonorum operum per Filium Dei in salvatione animarum. Si autem gratia Dei fecit salvationem, tunc salvatio non est facta ex merito hominum. Quomodo? Justitia operis defecit in Adam: ita quod homo nunquam rediret in salvationem per merita operum suorum, nisi recuperaretur per eamdem gratiam in justissimo Filio Dei per opera ipsius, quia obediens factus est Patri suo, et nisi homo etiam mundaretur per baptismum quod Filius Dei tradidit hominibus cum bono opere, quod opus gratia Dei operatur cum homine: et homo opus illud cum illa. Ideoque est gratia Dei cum hoc opere; et hoc opus ortum est de gratia. (PL 197, 0582C)Quod si salvatio esset ex merito hominum et rectum opus hominis esset proprium ei a seipso, ita quod gratia Dei opus illud non accenderet, tunc gratia non esset gratia. Quomodo? Tunc esset homo a seipso et non a Deo: et nulla creatura redderet gratias Deo, et gratia Dei nihil esset. Nunc autem gratia Dei constituit hominem rationalitate subnixum ut justitiam operetur in scientia boni et mali, quatenus hac scientia appetat bonum abjiciens malum et ut sic cognoscat vitam et mortem per hoc eligens in qua parte remanere desiderat, ut Salomon in intellectu sapientiae inquit: Apposuit tibi aquam et ignem: ad quod volueris porrige manum tuam (Eccli. XV). Hoc tale est. Deus (PL 197, 0582D)apposuit homini in prima suscitatione animae vim magnam et acutam videlicet notitiam malorum et bonorum, quae sunt aqua et ignis. Nam sicut aqua semper inundat et celat in se multa mortifera animalia plurimaque inutilia, ita est etiam homo inundans in malis factis suis, celans ea ne divulgetur. Et ut etiam ignis urit non perferens intra se ullam impuritatem incombustam, et ut faber per ignem puriora facit monilia sua ablata rubigine, sic etiam bonum facit hominem purum, evellens ab eo rubiginem nequitiae. Nam aqua et ignis dissentiunt, suffocantes et necantes se invicem. Sic etiam facit homo. In malo enim necat bonum, et in bono necat malum atque in utroque semper occultat intra se silenter sua desideria, hac aut illac versans illa.

(PL 197, 0583A)Et in ipsa commotione desideriorum habet optionem voluntatis illius viae quam desiderat: et ad illam convertit se cum voluntate operis, quasi manum ad hoc porrigendo scilicet bonum opus perficiens adjuvante Deo per gratiam, et malum peragens insidiante diabolo per suggestionem artium suarum, ipso quidem homine haec inspiciente in scientia rationalitatis suae. Nam in illa scientia inspicit bonum et malum, et inde oritur in ipso desiderium optionis duabus viis boni videlicet et mali, secundum voluntatem ipsius. Quid hoc? Optio est quod homo videt in desiderio animi sui quasi in speculo res aliquas dicens intra se: Utinam possem hoc vel illud agere, ad quod nondum accedit per opus, sed habet illud in scientia sua, (PL 197, 0583B)positus quasi in capite duarum viarum, quod est scientiam habens occasionum boni et mali, et ita secundum desiderium suum tendit tandem ad opus illud sive sursum sive deorsum.

Et altera forma muri quam vides quasi compaginationem lapidum ostendens genus humanum, designat etiam rectas institutiones quae surrexerunt in mentibus hominum, ut in Abraham et in Mose ac in caeteris, qui erant praecedens germen legis Dei, cum omnibus appendiciis justitiae Dei in lege usque in novissimum tempus. Quomodo? Scilicet quod opus Dei est in homine et per hominem, ita quod Deus misit Filium suum propter salvationem hominum in fine legis, sine peccato et operantem in humano corpore, atque ponentem fundamentum (PL 197, 0583C)fidei super seipsum, hoc modo quod portavit genus humanum cum primo homine ejecto de paradiso propter praevaricationem justitiae, faciens omne hoc mirabile in homine per legem suam ubi comprehendis Christianam multitudinem quae haec aedificatio est in bonitate Patris, et quod homo reponendus est in coelesti Jerusalem. Unde et ipsae duae muri formae in unum coadunatae sunt in parte orientis et septentrionis, quoniam in speculativa scientia et in humano opere est communis terminatio injustitiae, in qua genus humanum erat in oblivione Dei implicatum, quae se erexit primum ab Adam cum insana injustitia ante diluvium: ita quod ipsa depressa est cum omni sua gente propter (PL 197, 0583D)magnam iniquitatem in diluvio aquarum, ubi scientia speculativa apparere incoepit per inspirationem meam cum scientia boni in Noe admonitio Dei erexerit: tamen cervix et appetitus mali in recordatione ipsius processit exitialiter ad aquilonem, ita quod iniquitas rebellionis contra Deum non est conculcata usque ad Abraham in quo suffocata est ut in angulo septentrionali: cum in eo orta est acutissima acies justitiae Dei. Quod vero illa lucida pars muri protenditur ab angulo orientali et finitur in angulo septentrionali, tota integra, et non habens ullum locum interruptum, hoc est quod speculativa scientia in munitione mentium hominum ab angulo orientali, id est a diebus Noe incoepit apparere, cum prius ante Noc studebat iniquitas hoc (PL 197, 0584A)adimplere quod perpetrare posset in irritatione Dei, hominibus magis concupiscentias suas sequentibus quam culturam Dei amantibus, quia primum genus hominum ab Adam ubi speculativa scientia absconsa erat, deglutivit diabolus in omni voluntate sua usque ad Noe, in quo illa scientia aperte ostensa est, ut dictum est, nihilominus tamen adhuc confidebat diabolus quod esset habiturus omne genus humanum: iniquitate ita in praecepto ejus procedente usque ad angulum septentrionalem, hoc est ad Abraham et Mosen; quoniam ante eos in speculativa scientia erat iniquitas quasi integra in sua nequitia, et nondum interrupta aut contrita per constitutam justitiam legis Dei, quia necdum circumcisio aut lex data fuerat, in quibus tunc Patribus ipse (PL 197, 0584B)diabolus incoepit confundi, cum prius quasi confidenter in mundo regnaret, sicut aperit Paulus meum lucidum vas electionis: Regnavit mors ab Adam usque ad Mosen etiam in eos qui non peccaverunt, in similitudinem praevaricationis Adae qui est forma futuri (Rom. V). Hoc tale est: Mors regnavit nullo contra eam militante, nulloque eam superante bello, ab Adam usque ad Mosen. Quomodo? Quia austeritas et cultura legis ante Mosen data non erat: excepto quod circumcisio in Abraham jussione Dei facta, ipsam leviter praemonstraverat, sed mortis vitium processit de errore in errorem, ut sibi placuit. Tunc surrexit in voluntate Dei fortis miles Moses, et praeparavit fortia arma justitiae, in quibus mors in suo cultu destructa est per instrumenta (PL 197, 0584C)legis, quia lex abscondit in se omnem salvationem animarum, cum praesignificatione Filii Dei, quia etiam mors dominabatur in innocentibus: qui prae simplicitate moderationis suae nesciebant in actibus suis opus praevaricationis Adae in nationibus, qui est forma futuri. Quomodo? Adam a Deo fuit creatus justus et innocens ab omni conceptione et inceptione peccati: sic etiam Filius Dei natus est ex virgine Maria, veniens absque ulla macula peccati.

Sed ut vides quod illa lapidea pars muri extenditur ab angulo septentrionali ad angulum occidentalem et ad angulum meridianum, et finitur in angulo orientali; hoc est quod recta opera hominum (PL 197, 0584D)cum quibus in Deum muniti sunt, processerunt quasi de angulo septentrionali, id est de circumcisione Abrahae cum lege Mosi et cum appenditiis justitiae eorum in hominibus usque ad angulum occidentalem, ubi surrexit perspicua justitia in incarnatione Filii Dei, ab inde ultra extensa usque ad angulum meridianum, ubi ardens opus per baptismum et per reliquam justitiam electae et novae sponsae ejusdem Filii Dei, ad restaurandum Adam in salvationem accensum est, iterum inde ultra prolongata terminumque ponens in primo angulo orientali, ita revertendo ad summum Patrem. Quomodo? Ipse summus Pater erat in mysterio suo unamquamque justitiam ordinans quomodo redire deberet primi hominis casus in salvationem animarum (PL 197, 0585A)revertendo ad Deum. Quia homo ceciderat, ideo surrexi in misericordia et misi Filium meum in restaurationem salvationis animarum, sicut servus meus psalmista David ostendit dicens: Sed in lege Domini voluntas ejus, et in lege ejus meditabitur die ac nocte (Psal. I). Hoc tale est: In lege justitiae quam Unigenitus meus natus ex Virgine demonstravit mundo, qui cum Patre et Spiritu sancto unus Deus existens omni dominatur saeculo: ita quod ipse Filius Patris incarnatus et homo visibilis visus, Dominus et elevatus in carne super omnem creaturam fuit voluntas Patris in salvatione. Quomodo? Quia Filius Dei ante saecula a Patre genitus, postea in mundo natus ex matre in fine temporum necdum incarnatus manebat in Patre invisibilis, ut voluntas (PL 197, 0585B)invisibilis est in homine antequam exeat in opus, visibilis deinde apparuit in carne pro salute hominum: ita ut cum Filio suo meditatur omnipotens Pater omnem justitiam contra primum casum Adae. Ubi? In dilectione Filii Dei, qui ante tempora in divinitatis gloria manens in Patre mirabiliter postea sub statuto tempore mundi, incarnatus est, quem Pater de corde suo in mundum misit summum sacerdotem super omnem justitiam. Unde et legem justitiae ipse Filius collegit ut eam accepit a Patre facta lege hominum in eum crediturorum. Sed in illa lege quam Pater in Filio suo constituere atque condere voluit, meditatur in die. Quomodo? Scilicet in die quae ipse est, cum nulla obscuritas iniquitatis erat in ulla creatura priusquam ullam creaturam (PL 197, 0585C)conderet saeculorum meditatus est istam legem Filii sui. Et etiam in nocte. Quomodo? Quia in facta creatura dum se incepit erigere malum quod est quasi obscuritas noctis, in angelo et in homine meditatur etiam Pater usque in novissimum diem in quem pertingunt opera sua quae ineffabiliter operatur, ostendens et aperiens legem Filii sui, cum in ipso perficit omnia bona, quae in homine perfici debent.

Sed ut vides quod lapidea pars muri habet duo loca interrupta inter angulum videlicet occidentalem et angulum meridianum: hoc est quod opus humani generis in munitione defensionis suae, duobus modis adhuc imperfectum est, cum membra (PL 197, 0585D)incarnati Filii Dei constant adhuc quasi imperfecta in electis suis, quod est primus interruptus locus velut ab occidente, quoniam Filius Dei missus est in mundum in fine temporum, et cum deinde Ecclesia similiter adhuc quasi imperfecta est in omnibus virtutibus suis, ut consistere et aedificari debet in coelesti Jerusalem, quod est alter interruptus locus velut ad meridiem, cum Ecclesia perficietur in coelestibus. Quod autem longitudo ipsius aedificii est centum cubitorum, hoc est quod denarius numerus attenuatus erat in praevaricatore homine, et recuperatus est in Filio meo per multiplicem denarii centenarium numerum, multiplicium virtutum in salvatione animarum, de quo denario per centenarium deinde ascendit millenarius numerus perfectus (PL 197, 0586A)in omnibus virtutibus, ut plane evacuentur mille artes diaboli, cum quibus seducit omnem gregem amabilium omnium omnipotentis Dei. Quid hoc? Ego Omnipotens constitui initio ardentia et viventia lumina quae lucerent in splendoribus suis; sed quaedam perstiterunt in amore meo, quaedam autem ceciderunt despiciendo Creatorem suum. Sed non decuit me Creatorem ut institutionem meam, vacuam et irritam relinquerem. Quomodo? Angelica scilicet creatura superbientis agminis hoc bonum quod Creator suus ipsi indulsit ad cognitionem suam; illud sibi ipsi deputavit in fallacem gloriam, se posse similem esse Creatori suo, unde cecidit in mortem. Tunc praevidit Deus, quia quod in perdito agmine illo cecidit, fortius restaurandum esse in alio. Quomodo? (PL 197, 0586B)Quia creavit hominem de limo terrae viventem in anima et corpore ut ad gloriam illam pertingeret, de qua praevaricator diabolus cum suis imitatoribus ejectus est; quoniam homo valde charus est Deo, cum et eum fecerit ad imaginem et similitudinem suam, ita ut in perfectione sanctitatis operaretur omnes virtutes, sicut et Deus condidit creaturas omnes, et ut etiam impleret operando in humillima obedientia et in opere virtutum subministratione laudis inter gloriosos angelos ordinem, ut in hoc beatitudinis culmine, adornaret laudem supernorum spirituum, qui assidua devotione sunt laudantes Deum, atque in eadem beatitudine sua hoc adimpleret, quod perditus angelus in praesumptione sua ruens evacuavit. Ideoque est homo plenus denarius (PL 197, 0586C)numerus, qui haec omnia per virtutem Dei perficit.

Sed denarius numerus in sua natura multiplicat centenarium in hac intentione, quia homo diabolica seductione corruens, a Deo tandem divina miseratione et inspiratione admonitus strenue incipit Deum agnoscere cum lege et prophetia Veteris Testamenti, et deinde acutius cum sanctitate ac omnibus ornamentis invictae constantiae Ecclesiae. Sicque incepit homo operari omnes virtutes ab Abel ita eas perficiendo usque ad novissimum justum, quod est centenarius numerus longitudinis hujus aedificii, quod Deus in mystica figura demonstrat hominibus, ne desperent prolapsi in iniquitatibus (PL 197, 0586D)suis; sed ut surgentes ab eis fortissime laborent in opere Dei; quia et unusquisque cadens in peccatis, cum se erigit ab eis, fortior erit quam prius esset, sicut et Deus majores et fortiores virtutes restituit in homine, Filium suum mittens in mundum ad erigendum collapsum genus humanum, quam primus homo operatur. Unde et homo fortius operatur in anima et corpore quam si esset sine corporali gravedine, quoniam militat in seipso in multis periculis perficiens fortissima bella, et victoriosus existens cum Domino Deo suo fideliter militans ei, sic ipsum cognoscens in militia sua, corpus suum castigando, quia angelus carens gravedine terreni corporis, est tantum miles coelestis harmoniae lucidus et purus perseverans in visione Dei; homo vero (PL 197, 0587A)gravatus corporali putredine est fortis et gloriosus sanctusque miles, cum restaurato opere, qui operatur propter Deum in anima et corpore, ita per centenarium numerum praesentis laboris pertingens ad millenarium futurae retributionis, videlicet cum in novissimo die plenam mercedem accipiens sine fine in anima et corpore gaudebit in coelesti habitatione. Sic ergo denarius attenuatus numerus, recuperatus est per Filium meum, qui natus ex virgine et passus in cruce hominem reduxit ad coelestia, ut ipse in Evangelio dicit: Quae mulier habens drachmas decem, si perdiderit drachmam unam, nonne accendit lucernam et everrit domum, et quaerit diligenter donec inveniat? Et cum invenerit, convocat amicas et vicinas, dicens: Congratulamini mihi, quia inveni (PL 197, 0587B)drachmam quam perdideram (Luc. XV). Hoc tale est: Sancta divinitas habuit drachmas decem, id est in electis angelis et in homine decem ordines supernarum distinctionum, sed drachmam unam perdidit, cum homo magis diabolicam seductionem, quam divinum praeceptum secutus in mortem cecidit. Unde ipse accendens lucernam ardentem, scilicet Christum verum Deum et verum hominem, splendidissimumque solem justitiae, everrit per eum domum, id est Judaicum populum, et inter legem quaesivit diligenter omnem sanctificationem quae fuit in salvatione, in qua instituit novam sanctificationem, et sic invenit drachmam suam, hominem scilicet quem perdiderat. Tunc convocavit amicas, id est saeculares justitias et vicinas, id est spirituales (PL 197, 0587C)virtutes, dicens: Congratulamini mihi laudabiliter et congaudete et aedificate coelestem Jerusalem ex vivis lapidibus, quia hominem inveni, qui perierat deceptione diaboli.

Sed ut vides quod latitudo hujus aedificii est quinquaginta cubitorum, hoc est quod omnis latitudo vitiorum hominum, qui in opere Dei aedificare debuerunt, magis tamen concupiscentias suas sequentium quam opus Dei colentium, in diffusis quinque vulneribus Filii mei quae in cruce passus est, misericorditer abstergitur et remittitur, ita quod vulnera manuum ejus opera manuum inobedientiae Adae et Evae deleverunt, et vulnera pedum ejus liberaverunt itinera humani exsilii, et vulnus lateris ejus de quo orta est Ecclesia, delevit culpam Adae et Evae, (PL 197, 0587D)quoniam de latere Adae Eva creata est. Unde et Filius meus in ligno fixus est, ut ea aboleret quae per lignum praevaricatio facta est, atque aceto et felle potatus est, ut gustus pomi noxialis dilueretur. Et altitudo ejus est quinque cubitorum; qui est excellentia divinarum scientiarum in Scripturis quae propter opus Dei sunt in quinque sensibus qui sunt in homine; quos inspiravit Spiritus sanctus ad utilitatem hominum, quia homo cum quinque sensibus suis respicit ad altitudinem divinitatis, discernens unum quodque, bonum scilicet et malum. Unde et ejus duo parietes in utroque latere ipsius sunt unius longitudinis; quoniam in aedificio bonitatis Dei quasi in duobus parietibus animae et corporis (PL 197, 0588A)utriusque lateris, prosperi scilicet et adversi, hominem constantissime oportet laborare. Quomodo? Ut devitet malum et operetur bonum. Quomodo? Quia profunda et incomprehensibilis divina potestas instituit hominem, ut totis viribus suis et toto sensu suo colat Deum aequali devotione in longitudine intelligibilis rationalitatis; quoniam dignum est ut Creator omnium, ante omnia, et super omnia dignissime colatur Deus. Quapropter et alii ejus duo parietes in fronte et in fine ejus, unius sunt latitudinis, quoniam in opere Dei sapientia et discretio sunt velut duo parietes, videlicet sapientia quasi in superiori et discretio quasi in inferiori parte, quas Deus aspirat aequo et justo dono suo in magnitudinem latitudinis, humanae mentis; ad cognoscendum (PL 197, 0588B)se.

Sed quod quatuor illi parietes ubique in circuitu ipsius aedificii aequalis sunt altitudinis, exceptis propugnaculis ejus quae aliquantulum eminent altitudinem ipsius; hoc quod homo in quatuor elementis positus, ubique fidem catholicam per bonitatem Patris aequali devotione et cultura in alto habebit, filium cum Patre et Spiritu sancto, videlicet colens, qui omnia opera sua operatur in ipsis. Quomodo? Omne opus quod Filius Dei operatus est et operatur, hoc perficit per bonitatem Patris in Spiritu sancto. Quid hoc? Quoniam secundum voluntatem Patris erat Filius redimens hominem per incarnationem suam, quae est magna bonitas; quia Pater sic ordinavit ut Filius ejus nasceretur ex Virgine de (PL 197, 0588C)Spiritu sancto conceptus, humanitatem assumens propter amorem hominis, ut eum reduceret in restaurationem vitae, quatenus homo cum Deo partem haberet, cum qua intraret in salvationem per ipsum in recta et catholica fide, in qua Pater et Filius et Spiritus sanctus cognosci debet, unus et verus Deus. Sed et ibi sunt propugnacula praestantioris altitudinis. Quomodo? Quia, cum homo respicit in culmen bonae mentis, tunc aedificat altitudinem murorum fidelium, in virtutibus operis Dei ascendens super intelligibilem fidem, Deum videlicet sciens esse in potentia divinitatis suae, super quam fidem deinde construit altiorem staturam virtutum praestantissimorum propugnaculorum. Quomodo? Nam (PL 197, 0588D)aedificat altiores virtutes, sibi non sufficiens ut solummodo fidem habeat in Deum: sed ascendit in virentem palmam, quod est de virtute in virtutem quibus exaltata et decorata est rectissima fides quasi civitas propugnaculis.

Quod vero latitudo, inter ipsum aedificium et splendorem ex praedicto circulo se in profundum abyssi extendentem, est in vertice orientalis anguli unius palmi: hoc est quod amplitudo supernorum secretorum est inter opus Filii Dei quod demonstravit quasi aedificium, conversatus sine peccato corporaliter in saeculo, scilicet faciens virtutes multas in bonitate Patris et inter potestatem Patris quasi splendorem in maxima virtute sua se in inferiora et in superiora extendentem, cum Filium suum (PL 197, 0589A)misit in mundum, in capite scilicet anguli qui respicit ad orientem, hoc est, in justitia quae primum praesignata est in Noe per admonitionem Spiritus sancti praefigurantem perfectam illam justitiam, quae declarata est in incarnatione Filii Dei, ita quod in his secretis erat quasi spatium unius staturae ut extenta manus est a pollice usque ad alios digitos; quod est ordinatum tempus in paternis visceribus quando Unigenitum suum mittere voluit in manu fortissima, ut ipse ita circuiret cum omnibus articulis digitorum qui sunt omnia opera ejus in Spiritu sancto ut perficeret voluntatem Patris sui passus in cruce propter miseram ac contemptibilem inobedientiam, quam diabolus primo homini instillavit in sua suggestione, cum propter hoc ad redimendum (PL 197, 0589B)hominem misericordia Dei se inclinavit ad terram, per humanitatem Filii Dei incomprehensibili altitudine divinitatis.

Sed quod alibi, id est in septentrionali et in occidentali atque in meridiana parte, tanta undique est latitudo inter aedificium et splendorem ut ejus amplitudinem (PL 197, 0590A)nullo modo comprehendere possis; hoc est quod nullus hominum mortali corpore gravatus poterit scire elationem mali in visceribus aquilonaris diaboli: nec finitum ejus in operante creatura in occasu cadentis hominis, nec initium aut finem ardentis meridiei quod est supernae justitiae, nec considerare quomodo haec dilatata et discreta sint inter opus et potestatem scientiae meae in omnibus populis, scilicet aut in electis aut in reprobis, qui omnes positi sunt in aequissima perscrutatione, ita quod acutissima et diligentissima districtione examinabuntur in praeceptis meis, cum tamen ipsi omnes accurate debent confidere, quod eos pasco in omnibus necessitatibus suis, quia haec omnia in secretis meis ita occultata sunt, quod amplitudinem (PL 197, 0590B)profunditatis eorum, nec sensus aut intellectus hominis ullo modo comprehendere vel intelligere valeat, nisi quantum permissione mea conceditur. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet hic in ardente amore speculi mei, ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO TERTIA.

(PL 197, 0589)

SUMMARIUM.-- Quod divinae virtutes sub lege pullulantes in nova lege plurimum fructum afferunt. Quod voluntate Dei virtutes operantur in hominibus. De statu amoris coelestis, disciplinae, misericordiae, victoriae. De habitu earumdem et quid significet. Specialiter de amore coelesti et habitu ejus et quid significet. Specialiter de verecundia et habitu ejus quid significet. De misericordia. Specialiter de victoria et habitu et quid significet. De statu patientiae et gemitus et quid significet. De habitu eorumdem et quid significet. Specialiter de patientia et habitu ejus et quid significet. Specialiter de gemitu et habitu ejus et quid significet.

(PL 197, 0589C)Post haec vidi et ecce quasi in medio longitudinis praedictae lucidae partis muri designati aedificii stabat velut turris ferrei coloris ipsi muro exterius imposita, latitudinis quatuor cubitorum et altitudinis septem cubitorum, in qua conspexi quinque imagines singulariter stantes in singulo quoque arcu desuper quasi turritum conum habentes, quarum prima respiciebat ad orientem, secunda autem ad aquilonem, tertia vero ad septentrionem, et quarta ad columnam verbi Dei; in cujus radice Abraham patriarcha residebat, ac quinta ad turrim Ecclesiae et ad illos homines qui in ipso aedificio huc et illuc discurrebant. Similitudo autem una erat eis in hoc: singulae earum vestitae erant solummodo quasi singulis vestibus sericinis et calceatae calceamentis (PL 197, 0589D)candidis, excepta quinta, quae omni ex parte armata videbatur. Secunda vero et tertia nudo erant capite, dissoluta coma et candida carentes amictu palliorum; prima autem et tertia ac quarta indutae erant tunicis candidis. Sed dissimilitudo ex hoc erat eis: Prima imago gestabat in capite suo pontificalem infulam, sparsis capillis et albis, induta quasi pallio albo, inferius in duabus oris ejus purpura contexto; in dextera vero gerebat lilia et alios flores; in sinistra autem palmam. Et dixit: O dulcis vita, et o dulcis amplexio aeternae vitae, et o beata (PL 197, 0590C)felicitas in qua sunt aeterna praemia, quae semper es in veris deliciis, ita tamen quod nunquam possum impleri, nunquam satiari interiori laetitia quae est in Deo meo. Secunda autem induta erat purpurea tunica, stans ut adolescens qui nondum est ad plenum virilis aetatis: sed tamen magnae gravitatis; et dicebat: Me non terrebit horribilis inimicus qui est diabolus, nec inimicus homo, nec hoc saeculum in disciplina Dei, cujus conspectui semper assisto. Tertia vero tegebat faciem suam alba manica dexterae manus suae, et aiebat: O spurcitia et o immunditia hujus saeculi; abscondite vos et fugite ab oculis meis, quia dilectus meus natus est de pura virgine Maria. Quarta autem erat velata capite albo velamine more muliebri, et circumamicta pallio crocei (PL 197, 0590D)coloris; in pectore vero suo gerebat imaginem Jesu Christi; circa quam in pectore suo scriptum erat: Per viscera misericordiae Dei nostri, in quibus visitavit nos Oriens ex alto (Luc. I). Et dicebat: Porrigo manus semper ad peregrinos et egenos ac ad pauperes et debiles, atque ad gementes. Quinta porro armata erat galea superposita capiti suo, induta quoque lorica et ocreis, atque ferreis chirothecis ferens etiam in sinistra sua clypeum ab humeris pendentem, accincta quoque gladio et hastam manu dextera tenens. Sub pedibus autem ejus jacebat (PL 197, 0591A)quasi leo hians ore, lingua extensa ex ore ejus, et etiam velut quidam homines, quorum alii tubis resonabant, alii quibusdam instrumentis ludicris joculariter concrepabant, et alii diversis ludis ludebant: quos imago illa simul et ipsum leonem pedibus suis conculcans, hasta quam dextera tenebat acriter transfodiebat, et dixit: Vinco fortem diabolum et te odium et invidiam, atque te, o spurcitia, cum ludentibus fallaci deceptione. Sed intra illud aedificium vidi duas alias imagines versus hanc eamdem turrim stantes: quarum prior apparebat stans supra pavimentum ipsius aedificii, quasi in arcu ignei splendoris diversis imaginibus malignorum spirituum interius depicto, et contra praedictam turrim posito, altera vero ipsi arcui exterius tantum (PL 197, 0591B)collateralis in nullo arcu consistens, ambae videlicet interdum ad praedictam turrim aspicientes, et interdum ad homines aedificium intrantes et exeuntes. Vestitae autem erant etiam ipsae sericinis vestibus et velatae in ligatura capitis albo velamine more femineo, non circumamictae palliis, indutae vero calceamentis albis. Sed prior earum habebat in capite suo quasi triangularem coronam rubentem, ut rubeus hyacinthus rubet in colore suo, induta quoque tunica nivea, cujus implicamenta erant viridi colore ubique distincta, et ait: Vinco in oriente cum fortissimo Filio Dei: qui exivit a Patre veniens in mundum pro redemptione hominum, et qui iterum rediit ad Patrem; cum in maxima aerumna moriens in cruce resurgensque a mortuis ascendit (PL 197, 0591C)in coelum, ideoque nolo confundi; fugiendo miserias et dolores hujus saeculi. Altera vero induta erat tunica alba sed aliquantulum pallidi coloris. Et in dextero brachio suo portabat crucem cum imagine Salvatoris Jesu Christi caput suum inclinans super illam, et dicebat: Hic infans pertulit multas miserias in hoc saeculo; et idcirco volo semper plorare et habere moerorem propter gaudium aeternae vitae, in quam bonae oves adducendae sunt per nobilem Filium Dei. Et vidi quod omnes praedictae imagines singula verba sua per mysterium Dei dicebant ad admonitionem hominum.

Tunc iterum sedens in throno qui mihi haec omnia ostendebat, dixit mihi: Per fortitudinem et constantiam voluntatis Dei, divinae virtutes in Veteri (PL 197, 0591D)Testamento celeriter pullulabant, sed ibi se velut in ignorantia colentibus nondum plene suavem et dulcem gustum praebebant, quia tunc tantum austeritas legis delinquentes acriter corripiebat; postmodum autem per gratiam Dei in nova lege plurimum fructum proferentes, fortem et perfectum cibum et in amore coelestium esurientibus cum summa dulcedine exhibebant, cum prius, ut dictum est, quaedam occulta ostensio et signum futurorum essent, secundum quod etiam spectaculum hoc cum appositionibus suis demonstrat. Nam haec turris quam vides quasi in medio longitudinis praedictae lucidae partis muri designati aedificii stantem, habet typum praecursus voluntatis (PL 197, 0592A)Dei, quae in circumcisione multis modis et diversis significationibus manifestata est: ita quod Deus in signum ejusdem circumcisionis demonstravit legem, et per legem gratiam Evangelii; quoniam fide propalata in fideli Abraham: surrexit in ipso etiam circumcisio in mysterio verae praefigurationis; quia per divinam potentiam instruxerunt se fortes virtutes incipientes in Abraham quasi in medio longitudinis speculativae scientiae duarum humanae optionis viarum sub munitione firmissimae bonitatis superni Patris, cum postmodum apertae futurae erant per voluntatem Dei, illud in figura praesignantes quod Deus facere voluit priusquam hoc manifeste ostenderet in opere. Quae ferrei coloris est, ipsique muro exterius imposita, quae est justitia Dei fortis (PL 197, 0592B)et invincibilis, se in ipsa speculativa scientia quasi exterius ostendens per circumcisionem quae se foris carnaliter formavit posita cum beatis virtutibus in spiritualibus spiritualis muri, quem constituit Deus in hominibus. Et eadem turris est latitudinis quatuor cubitorum, quia per voluntatem Dei ipsae virtutes operantur in homine, posito sub extensione quatuor elementorum, cum quibus vegetatur corporaliter in corpore, et altitudinis septem cubitorum; quia in altitudine septem donorum Spiritus sancti tanta firmitas est, ut se ipsa turris ita erigeret, quod ex ea prodiret Ecclesia in incarnatione Filii mei, praefigurata in circumcisione Veteris Testamenti.

Quod autem conspicis in ea quinque imagines (PL 197, 0592C)singulariter stantes, in singulo quoque arcu desuper quasi turritum conum habentes, hoc est quod in turri hac, id est in fortitudine circumcisionis pendebant quinque fortes virtutes, non quod ulla virtus sit vivens forma in seipsa, sed solummodo praelucida sphaera a Deo fulgens in opem hominis; quia homo perficitur cum virtutibus, quoniam ipsae sunt opus operantis hominis in Deo. Unde ipsae quinque virtutes ad similitudinem quinque sensuum hominis in hac turri positae sunt; quia multo zelo tangebant circumcisionem, abscindentes ab ea iniquitatem, ut quinque sensus hominis, in Ecclesia circumciduntur per sacratissimum baptisma, sed tamen in hominibus non operantes per seipsas; (PL 197, 0592D)quia homo cum illis operatur, et ipse cum homine, sicut etiam quinque sensus hominis non operantur per se, sed homo cum illis et ipsi cum homine, ita invicem fructum facientes. Et sunt singulariter; maximo studio desudantes in singulari scilicet statura magisterii turritum apicem habente, id est praecellentem et bene compositam dignitatem validissimae constantiae. Et prima imago respicit ad orientem, quia virtus illa prospexit ad Filium Dei planctu amoris, ut quandoque veniret, hoc aperte loquens de aeterna vita quam circumcisio habuit in absconso. Secunda autem imago videt ad aquilonem; quoniam ipsa consideravit partem orientis et partem aquilonis, in magna disciplina aspiciens ad Deum quasi ad orientem, dedignando inconvenientiam (PL 197, 0593A)indisciplinatae lasciviae, scilicet quod Deus non habebatur in veneratione, despiciendoque quod lex Dei digne non habebatur in populo illo, quasi in aquilone. Tertia vero tendit ad septentrionem; quia fortissime illa prosternit superfluam fornicationem, despiciendo eam, et seipsam ab illa protegendo legali institutione. Quarta autem imago vertitur ad columnam verbi Dei, in cujus radice Abraham patriarcha residet; quoniam ipsa versa fuit adhaerens in incarnatione Filii Dei, quam velut in fundamento Abraham tetigit, cum praesignificatione mirae profunditatis, ariete pendente in spinis. Quinta vero respicit ad turrim Ecclesiae, et ad illos homines qui in ipso aedificio huc et illuc discurrunt; quia illa erexit se victoriose destruere (PL 197, 0593B)omnem injustitiam quae orta est in Adam, respiciens ad fortitudinem catholicae Ecclesiae, ut victoriose et sine intermissione pugnet contra vitia diaboli, et ad homines qui in ea diversa varietate morum discurrunt, ostendens eis in pertimescendo zelo Dei ut oves justitiae esse perseverent.

Quod autem similitudo una est in eis: hoc est quod pari devotione Deum colunt in operibus hominum; nam singulae earum vestitae sunt solummodo quasi singulis vestibus sericinis, quia unaquaeque earumdem virtutum, habet in se dulcedinem et suavitatem quibus nullatenus gravant nec constringunt homines; sed ut suaviter balsamum sudat de frutice suo: sic molliter operantur dulcedinem coelestis regni in humanis mentibus sine (PL 197, 0593C)sorde et duritia injustitiae. Et sunt calceatae calceamentis albis, quoniam recte sequuntur justitiam meam in albedine coelestis regni, transeundo subjectionem diaboli, et omnino conculcantes vestigia ejus in hominibus. Sed quinta virtus ex omni parte armata videtur; quia ipsa prospicit ad Ecclesiam, in qua fortissimae pugnae adversus diabolica vitia perficiuntur, extendens in ea ubique victoriam suam, cum pretiosissima armatura quae est invictissima fortitudo Dei, quae pertranseundo occidit omnem injustitiam in confusione diabolicae fraudis. Quod vero secunda et tertia sunt nudo capite dissoluta coma et alba: hoc est quod nullum supplicium laboris, nec onus divitiarum aut concupiscentiae (PL 197, 0593D)sibi imponunt pro amore meo; sed nudo capite, id est aperta conscientia sua, aperiunt mihi omne occultum suum, ardentes semper in dilectione mea, cum omnem confusionem et lasciviam concupiscentiae carnis a se abjiciunt; hoc incipientes in albis crinibus quod est claritas mentis, bona opera desiderantis. Et carent amictu palliorum; quoniam a se projiciunt mores paganorum, cum impudicitia et spurcitia diaboli et cum omnibus curis saecularibus; quia sapientia hujus mundi, stultitia est apud Deum (I Cor. 3). Prima quoque et tertia ac quarta indutae sunt tunicis albis; quod est apprehensio innocentiae praefigurantis incarnationem Filii Dei mei cum suavitate castitatis, qui morti subtraxit hominem, induens eum vita in (PL 197, 0594A)salvatione. Quod autem dissimilitudo est eis: hoc est quod vis earum vicissim est in dono Spiritus sancti, cum virtus haec habet hoc instrumentum animae, et virtus alia aliud, unum tamen studium existentes in Deo: ita quod coelestis Jerusalem perfecte construatur cum eis; quia ipsae sunt opus quod homines operantur: per quod ad Deum perveniunt.

Unde haec prima imago designat coelestem amorem, quia ipse prae animi cura inesse debet hominibus; gestans in capite suo pontificalem infulam, sparsis capillis et albis, quia valde coronata est in summo sacerdote Jesu Christo, et in summis sacerdotibus Veteris Testamenti, et in illis qui eidem Filii Dei dixerunt: Utinam disrumperes coelos et (PL 197, 0594B)descenderes; stans denudatis capillis sine muliebri velamine capitis in albedine apparentibus: praefigurans in eis quod sacerdotale officium denudandum esset conjugali officio in adventu Filii mei, ipsius qui imitandus est a sacerdotibus suis in castitate propter salvationem; quia ipsi perfectissimo coelesti amore sic semper adhaerere debent: ut excutiant pravos mores hominum, a contagione peccati: clara et candida pars existentes in spirituali dono Dei. Quae etiam induta est quasi pallio albo, inferius in duabus oris ipsius purpura contexto; hoc est quod eam circumdedit gratia Dei in albedine lenitatis, subnixa et ornata in finibus protectionum suarum cum decoris ornamentis charitatis; quia comprehensio divinae gratiae inesse debet termino (PL 197, 0594C)uniuscujusque boni operis, constans in duabus partibus videlicet in virtute dilectionis Dei et hominis. Quod vero in dextera sua habet lilia et alios flores, hoc est quod in bono opere habet candida praemia liliorum aeternae vitae et claritatem aeterni luminis, et alios sanctitatis flosculos qui sunt sodales sui, qui se illi conjungunt coelesti amore. Sed quod in sinistra sua gestat palmam, hoc est quod ipsa in recordatione mortis habet palmam ascendentem de occulto beatae virtutis, cum qua mortem quasi torrentibus lapidibus obruit, ut etiam declarat in verbis suis ad filios Dei, ut supra dictum est.

Secunda autem, praetendit disciplinam; quoniam (PL 197, 0594D)post ardentem coelestis vitae amorem oritur constrictio carnalium concupiscentiarum in disciplina magnae contritionis. Quae induta est purpurea tunica; quia circumdata est lege mea et mortificatione carnis in hominibus, quod est exemplum Filii mei in purpureo indumento: ut idem Filius meus ex purissima Virgine natus est in charitate, quae omnimodo operata est in ipso. Constat enim ut adolescens qui nondum est ad plenum virilis aetatis, sed tamen magnae gravitatis; quoniam disciplina semper est in puerili timore, ut puer est in constrictione timens magistrum suum sub magistratione. Unde et ego omnipotens, semper magister sum disciplinae, quia ipsa erga me est quasi non virilis; quoniam non vult esse potens in officio (PL 197, 0595A)propriae voluntatis suae, sed semper fideliter timere in magna districtione reverentiae, sicut etiam manifestissime ostendit in supradictis verbis suis.

Tertia vero declarat verecundiam: quoniam post disciplinam surgit pudor verecundiae, a se fugans confusionem peccati. Quapropter tegit etiam faciem suam alba manica dextrae manus suae; quia protegit interiorem conscientiam suam quasi faciem animae, fugiens a fornicatione et a pollutione diabolica, se defendens candida veste innocentiae et castitatis, eam habens in dextera, quod est in salvatione operis sui; quoniam ipsi potenter adhaerent contemptus omnis spurcitiae Satanae, quam omnimodo abjicit a se, ut etiam declarat in praedictis verbis suis monitionis suae.

(PL 197, 0595B)Quarta autem significat misericordiam; quia post verecundiam elevat se ad egentes virtus misericordiae, quia etiam in corde aeterni Patris est vera misericordia gratiae ejus quoniam ipse per eam hoc ordinavit in antiquo consilio suo quod primum ostendit misericorditer Abraham in circumcisione, educens eum de terra ejus et praecipiens ei ut circumcideretur ipse et genus suum, quando illi demonstravit magna mirabilia in vera Trinitate, per quae et Filium suum praenuntiaverat in figura, quod totum est illa misericordia quam idem Abraham praesignavit offerens Isaac. Et est velato capite ex albo velamine capitis more muliebri; quod est tegmen et initium salvationis, quasi caput miserantis perditas animas de exsilio mortis reducentis sub (PL 197, 0595C)candore pii velaminis; quoniam albas facit animas et hominem fulgentem; dum coopertus fuerit cum misericordia a Deo, quia illis hominibus qui Deum in indignatione habent, dum adhuc in peccatis sunt, his fulget post illatam eis coelitus misericordiam, ut radius solis in blanda suavitate, quoniam misericordia in muliebri persona fecundissima mater est animarum de perditione. Nam ut mulier operit caput suum, ita deprimit misericordia mortem animarum, et sicut mulier suavior est viro, sic et misericordia suavior vesana insania criminum in insania peccatoris priusquam cor ejus visitetur a Deo: sicut et eadem virtus in muliebri forma apparet, quoniam in feminea castitate clausa virginea (PL 197, 0595D)materia surrexit in ventre Mariae suavissima misericordia, quae semper erat obumbrata in Patre, donec Pater eam visibilem ostendit per Spiritum sanctum in utero Virginis. Et circumamicta est pallio crocei coloris; quia circumdata est splendidissimo sole quod est signum Filii mei fulgentis de coelo in mundum, sicut solis splendor in terram. Quoniam idem Filius meus verus est sol illuminans mundum cum sanctificatione Ecclesiae. Quod vero in pectore suo habet imaginem ipsius Unigeniti mei: hoc est quod in pectus misericordiae inclinavi eumdem Filium meum, dum eum misi in uterum Mariae virginis. Unde et circa eam in pectore virtutis ejus scriptum est: Per viscera misericordiae Dei nostri, in quibus visitavit nos Oriens ex alto (PL 197, 0596A)(Luc. I). Quid hoc? Quia ubique in circumeunte potestate mea demonstratur in secreto scientiae pectoris misericordiae: quod Filius meus vera misericordia est. Quomodo? ut praedictum est in verbis Zachariae servi mei in Evangelio dicentis: Per viscera misericordiae Dei nostri in quibus visitavit nos Oriens ex alto. Hoc tale est: Per viscera paternae misericordiae salvatio est, qui absconsum in corde Patris erat, ut viscera manent in homine: quod Filius ejus in fine temporum incarnaretur ubi visitavit Deus homines. Quomodo? Coelesti scilicet pane qui Filius ejus est natus in carne ex Maria virgine, qui veniens ex alto, id est de corde Patris exiens, praebuit maximam quaerentibus se misericordiam, sicut etiam ipsa virtus in supradictis verbis (PL 197, 0596B)suis filios Dei alloquitur.

Quinta vero imago praefigurat victoriam: quoniam post misericordiam quam ostendi in circumcisione Filium meum volens mittere in mundum, erexit se victoria in eadem circumcisione, ita procedens cum majore virtute usque ad Filium meum, atque cum ipso in novissimum diem. Nam in Filio meo superavi antiquum serpentem; qui super caput suum extulit se, humanum genus rapiens per mille nequitias quibus illud comprehendit quasi in catena sua, quia illas nequitias Unigenitus meus devicit per omnia bellicosa arma quae surrexerunt in incarnatione ejus qui est flos omnium virtutum. Quid hoc? Post misericordiam surgit victoria cum seipsum homo devicit et aliena vitia. Quomodo? In (PL 197, 0596C)praedictis vitiis quinque virtutibus: primus est amor coelestis, scilicet in hoc quod homo scit et agnoscit Deum, diligens eum super omnia. Deinde causa illius fidei ligatur idem homo in legem disciplinae; de qua ipse compescit crimina peccandi per bonam et rectam verecundiam. In his ergo tribus viribus justificabitur homo in corde suo: sic inspiciens aliam rem quae est angustia proximi sui quem procurabit in omnibus necessitatibus ejus ut se. Unde et mox surgit homo fortissimus miles cum his tribus viribus in quibus perfectus est in mente sua imitando in misericordia Filium meum verum Samaritanum sic in victoria pertransiens vires diaboli cum armis victoriosissimarum virtutum, cum (PL 197, 0596D)seipsum vincit et proximum suum regit, in ipsis virtutibus occidens omne malum, abjiciendo videlicet superbiam quae Adam expulit de paradiso. Et eadem virtus armata est galea supposita capiti suo; quia homo pleno coelesti desiderio ad Deum qui est caput omnium suspirare debet ut salutem consequatur aeternam. Induta est quoque lorica, ut homo resistat diabolo constringens injustam voluntatem carnalium desideriorum suorum, in vero timore et cum justo tremore subjectus Deo, fideliter metuens districtum judicium ejus ut per me commonitus dicit David: Illuxerunt coruscationes tuae orbi terrae: commota est et contremuit terra (Psal. LXXVI). Hoc tale est: Effulserunt mirabilia et secreta tua, o Domine cunctorum; et mirifice apparuerunt. (PL 197, 0597A)Quomodo? Ut coruscatio quae ex parte videtur et ex parte occultatur; quoniam mysteria tua nunc intelliguntur, nunc autem nesciuntur; nam non est gens diffusa in latitudine totius orbis qui in tua voluntate mirabiliter creatus est; quin ad eam nomen gloriae tuae et potentia majestatis tuae diversis modis et admirandis signis mirifice pervenerit, etiam si eam lumen fidei et veritatis nedum perfecte ad salutem sui illustraverit. Quapropter homo in magnis suspiriis commotus avertit se a voluntate sua, deseritque concupiscentias suas, tremendo videlicet supernum judicium; quia ipse prius in terrenis actibus ambulans sui ipsius imprudenter oblitus erat, cum nunc sapienter redit ad se. Est etiam praefata virtus induta ocreis ut, recta via sibi (PL 197, 0597B)denuntiata, effugiat itinera mortis per castigationem corporalem. Induta est et ferreis chirothecis, quatenus effugiat opera diaboli per circumcisionem mentis, et per rectissimam fidem, ita ut in Deum credat: sic evadens laqueos truculentissimi inimici. Habet etiam in sinistra sua clypeum ab humeris pendentem; quoniam in sinistra parte quae est diabolica pugna contra hominem, circumdata ex gratia fortissimorum praeceptorum Dei, quibus homo tanta Fidei fortitudine circumdetur et defendatur, ne diabolus eum corrumpat suasionibus suis, et ne ipse homo se subjiciat vitiis illius protectione Dei, ab humeris circumdatus; quoniam gratia Dei adhaeret rectae fortitudini animae ad Deum in ligatura dilectionis Dei et proximi. Et accincta est gladio; (PL 197, 0597C)qua homo debet se constringere castigatione corporis, in austeritate sermonis Dei; et a se et ab aliis abscindens iniquitatem. Hastam quoque manu dextera tenet; quod est ut homo cum fiducia sit audax in Deo superare omnem sapientiam diaboli; hoc faciens cum fortissima pace Domini quae vera justitia est contra nequissimum certamen diaboli et hominis; quod difficile debellari potest nisi adjutorio Dei. Quod autem sub pedibus ejus jacet quasi leo hians ore, hoc est diabolus quem victoria pedibus recti itineris vitae et veritatis prostravit, cum idem Satanas acerrima et amarissima crudelitate hians deglutiret genus humanum. Lingua vero extensa ex ore ejus, est existimatio ipsius qua terribili (PL 197, 0597D)iniquitate putabat omne genus hominum ab Adam procreatum omnino devorare. Et quod etiam sub pedibus ejus jacent velut quidam homines: hi sunt sub agilitate ejus torpentes fistulae diaboli, quae se flectunt ad initium omnis mali, quas ipsa protexit in zelo Dei recte procedens in justitia; quia caedem perversae machinationes in diversis moribus se subdunt diabolo illi famulantes. Quorum alii tubis resonant; quoniam bacchantur sonitu omnium malorum, et insaniunt elati flagrante mente odio habentes justitiam Dei, genus scilicet super genus hoc faciens in magna superbia. Et alii quibusdam instrumentis ludicris joculariter concrepant; qua fallaces sunt in illusionibus phantasticis ad diabolum pertinentibus, et quoniam pertinaces sunt in tortuosa (PL 197, 0598A)lascivia elationis invidentis disciplinae Dei. Alii quoque diversis ludis ludunt; quoniam versantur in diversitate et spurcitia vitiorum, quae secundum libitum voluntatis suae excogitantes in seipsis per insidias diabolicas adimplent. Et hos omnes eadem imago simul et ipsum leonem pedibus suis conculcat; qua nimio zelo omnes has vanitates artium propellit et suasiones Satanae conterit in justitia Dei. Sed et hasta quam dextera tenet eos acriter transfodit; quoniam per fiduciam et audaciam ad Deum fortissime transfigit superando et vulnerando in doloribus omnes has immunditias, quia a Deo deluduntur et ad nihilum deputantur; ut ipsa etiam in praedictis verbis admonitionis suae demonstrat.

Sed quod intra ipsum aedificium vides duas alias (PL 197, 0598B)imagines versus hanc eamdem turrim stantes, hoc est quod intra opus illud quod coelestis Pater operatus est per Filium suum, palam eum ostendens in aperto opere quo in circumcisione ostensus est, in obumbratione duae virtutes surrexerunt quod est exemplum Christi in una et sequi vestigia ejus, in altera obviam praecursui voluntatis Dei maxima fortitudine et reverentia apparentes; quia in seipsis declarant fructum qui praefiguratus est in circumcisione. Et prior earum apparet stans supra pavimentum ipsius aedificii quasi in arcu ignei splendoris diversis imaginibus malignorum spirituum interius depicto, et contra praedictam turrim posito; quia eadem virtus perficitur in terrenis rebus eas conculcando in bonitate Patris, cum diligenter pertransit (PL 197, 0598C)desideria carnis in exemplo Filii Dei. Quomodo? Quia in multa tolerantia pertransit adversa mundi fortiter examinata et excribrata in arcu, id est in excellentia saecularis potestatis, quae ignea est in terrore detrahentis superbiae quam diabolica turba subsequitur: interiora animae saecularium desideria carnalia diligentium attrahens suae voluntati, cum etiam idem arcus per terrenam potentiam in multis modis interdum opponat se justitiae; repugnans vero testamento quod aedificatum est in Deo, quae tamen omnia superat victrix virtus per adjutorium Dei in bonis hominibus quamvis multum impugnentur et fatigentur ab insidiis malignorum. Altera vero ipsi arcui exterius tantum collateralis in nullo arcu consistit; quoniam cum prior virtus tumidam potestatem (PL 197, 0598D)patienter devincit quae ipsi multas poenas intulit, procedit virtus haec foris eamdem potentiam, quia de poenis quas illa pertulit, haec quasi extra eamdem potestatem orta est rabiem ejus effugiens; sed tandem juxta eam, quod est recordatio aerumnarum unde originem duxit; sine depressione arcus consistens, quoniam libera est a potestate hujus saeculi, palam crucem Christi bajulans. Quod autem ambae interdum ad praefatam turrim aspiciunt, hoc est quod ipsae sunt plenum opus praefiguratum in praecursu voluntatis Dei, in circumcisione Veteris Testamenti, considerantes initium radicis suae; majores tamen eodem initio suo quod in circumcisione habuerunt existentes, quia fulgens opus praecellit (PL 197, 0599A)inceptionem doctrinae, interdum etiam aspicientes ad homines idem aedificium intrantes et exeuntes; quod est admonitio earum in Spiritu sancto ad populos qui ad Deum in via legis justitiae ambulant, et ad illos qui sunt in criminibus diaboli volentes recedere de via justa, unde exhortantur ab eis, ut eas in bono imitentur.

Vestitae sunt etiam ipsae sericinis vestibus, quia habent suavitatem illam, ut homo non gravetur in indignatione laboris persecutionum. Et sunt velatae in ligatura capitis albo velamine more femineo, quoniam justum est ut homo subjectus sit Deo capiti suo, ipsum menti suae jugiter circumponens in candore dilectionis, ita ut eum in gaudio et laetitia amplectatur, sicut mulier virum suum habet in honore (PL 197, 0599B)timoris et amoris, ut constituit Deus. Sed non sunt circumamictae palliis, quia carent omni sollicitudine saeculari, se tantum declinantes post illa quae sunt aeterna in Deo in vita futura. Indutae sunt autem calceamentis albis; quoniam lucent in itineribus justitiae per albedinem fidei in mentibus hominum, ut et ipsi sequantur vestigia exempli earum.

Prior autem imago designat patientiam, quia illa surrexit in cornu Abrahae, quod est in inceptione obediendi cum obediendo Deo in circumcisione primum sonum obedientiae post casum Adae significaverit praecurrentem operantem obedientiam in vero verbo, quod est in Filio Dei, ut sonus verbum (PL 197, 0599C)praecurrit, in septentrionali parte, videlicet opposita nequitiis et inquietudini antiqui serpentis. Et habent in capite suo quasi triangularem coronam rubentem, ut rubeus hyacynthus rubet in colore suo, quoniam in principio mentis fidelium hominum per fidem sanctae Trinitatis valde coronata est, qui carnem suam contemnentes pro amore Dei et vera fide sanguinem suum fundere non dubitant, quia et Filius Dei apparens in carne, mortem devicit cum rubore sanguinis sui per quem Ecclesia decorata est, quasi cum nobili rubente hyacintho in decore suo. Induta est quoque tunica alba cujus implicamenta sunt viridi colore ubique distincta, quia sibi induit (PL 197, 0600A)vestimentum operis Dei in albedine perpetui luminis ornatum, scilicet in implicamentis suis, quae sunt aerumnae et gemitus dicentis: O quando veniam ad aspectum veri luminis? quod desiderium feliciter in praesenti vita habetur in adobumbrato exemplo, per quod decorantur ipsae adversitates fidelium in viriditate animae multis calamitatibus distinctae, propter Deum in patientia haec omnia sufferentes, ut etiam eadem virtus declarat in praedictis verbis suis.

Altera vero imago praetendit gemitum, quoniam post patientiam contrariorum, elevat se in electis meis gemitus recordationis vitae, surgens admonitione mea, ut de corde meo Filium meum misi propter gemitum populi mei. Nam populus meus (PL 197, 0600B)in Veteri et in Novo Testamento habebat et habet hanc recordationem mentis, quam gemitus comprehendentis in lamentabili ornamento suo, quoniam ipsa vera compunctio cordis est. Propter quod etiam stat in septentrionali plaga, ut repugnet dissolutae immunditiae diabolicarum insidiarum. Et induta est tunica alba, sed aliquantulum pallidi coloris, quia circumdata est bonis operibus in candore fidei; turbulentum tamen pallorem ostendentis, quoniam semper suspiria et fletus habet pro aeterna felicitate. Quod autem in dextero brachio suo portat crucem cum imagine Salvatoris caput suum inclinans super illud, hoc est quod in dextera, id est in recta parte fortis operis sui amplectitur (PL 197, 0600C)passionem Filii mei toto desiderio intentionis suae anhelans, et se inclinans ad eum, imitando ipsum in doloribus et aerumnis, sicut etiam in supradictis verbis exhortationis suae demonstrat. Unde etiam vides quod omnes praedictae imagines singula verba sua per mysterium Dei dicunt ad admonitionem hominum, quia in omnibus virtutibus dulcissima suavitate pietas Dei docet, exhortando mentes populorum ut dimittant malum, erigentes se ad bonum. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet, hic in ardenti amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO QUARTA.

(PL 197, 0599)

SUMMARIUM.-- Cum austeritas legis aulcorata est in incarnatione Verbi Dei: potentes se ostenderunt, et justitia Dei palam facta est. Quod patriarchae in mysterio signabant legem vicinam esse. Quod fortitudini Dei nulla superbia resistere potest. Quod justitia Dei metuenda est et altitudo omnes creaturas excellit. Quod Verbum Dei tria acumina incidentia habet, antiquam legem et novam gratiam et expositores divinorum librorum. De initiali cognitione divina legis et de operatione Evangelii et exquisita sapientia principalium magistrorum. Quod ab initio legis tempora patriarcharum et prophetarum, extendit Deus usque ad manifestationem Filii sui. Quod patriarchae et prophetae evangelicam doctrinam venerantes, de incarnatione Filii Dei admirali sunt. Quod Verbum Dei per typum praefigurationis latuit in animabus antiquorum a primo electo usque ad ultimum. Quod doctrina Filii egreditur a Patre et revertitur ad Patrem diffundens se in fructum benedictionis sic perveniens ad Ecclesiae doctores. Quod praedicante Christo facti sunt apostoli, martyres, et alii electi. Diffuso Evangelio extensa est in hominibus sapientia divinae Scripturae, quae in initio minoris studii erat, et in fine debilis refrigescente charitate multorum. Quod homo in principio boni operis debet esse timidus, in medio fortis et constans, in ultimo humilis. Quod mysteria Filii Dei in profundissimo secreto Patris in Veteri et in Novo Testamento edita, gratia sancti Spiritus declarata sunt, quando cinereo homini nonnisi in umbratione ostenditur. De scientia Dei et statu ejus quid significet. Quod angeli circa eam sunt et cur alati sunt. De iis qui dicuntur compulsae oves. Quod Deus quosdam (PL 197, 0601)leniore, quosaam fortiore flagello, quosdam maxima aerumna mentis et corporis constringit. Exemplum de Pharaone, et Moyse, et Aaron ad eamdem rem. De modis castigationum et Dei consolationum vias hominum inspicientis. Verba sapientiae Salomonis. Quare scientia Dei inspiciat homines nova veste indutos.

(PL 197, 0601A)Et deinde ultra praedictam turrim praecursus voluntatis Dei, sed cubito uno infra angulum qui respicit ad septentrionem vidi quasi columnam calybei coloris praefatae lucidae parti muri ejusdem aedificii exterius appositam, valde terribilem aspectu, tantaeque magnitudinis ac altitudinis ut mensuram ejus nullo modo discernere possem. Et illa columna tres angulos habebat ab imo usque ad summum quasi gladium acutos, quorum primus respiciebat ad orientem, secundus autem ad septentrionem, et tertius ad meridiem, exterius ipsi aedificio aliquantulum conjunctus. Ex angulo autem qui respiciebat ad orientem procedebant rami a radice usque ad cacumen ejus, juxta cujus radicem vidi in primo ramo Abraham sedentem, in secundo (PL 197, 0601B)vero Moysen, in tertio Josue, ac deinde reliquos patriarchas et prophetas ita sursum singulos in singulis ramis ordinate sedentes: secundum tempus quo in hoc saeculo sibi invicem successerant, qui se omnes convertebant ad angulum ejusdem columnae qui respiciebat ad septentrionem, admirantes ea quae in spiritu futura viderunt in ipsa. Sed inter hos duos angulos unum scilicet vergentem ad orientem et alterum ad septentrionem, erat ante facies ipsorum patriarcharum et prophetarum illa columna ab imo usque ad summum quasi tornatilis et rotunda, plenaque rugarum, ut de arboris cortice solet germen pullulare. A secundo vero angulo respiciente ad septentrionem exivit splendor mirae claritudinis se extendens et reflectens ad (PL 197, 0601C)angulum qui respiciebat ad meridiem. Et in illo splendore in tam magnam latitudinem se diffundente, conspexi apostolos, martyres, confessores et virgines, atque alios plurimos sanctos, in magno gaudio ambulantes. Tertius vero angulus qui respiciebat ad meridiem, erat in medio latus et extentus; in imo autem et in summitate aliquantulum gracilior et constrictus, secundum modum arcus qui extenditur ad sagittas jaciendas. In cacumine autem ipsius columnae vidi tantam claritatem luminis ut humana lingua effari non possit; in qua apparuit columba habens in ore suo radium aurei coloris, multo fulgore columnam illam irradiantem. Cumque illuc aspicerem audivi vocem de coelo, magno (PL 197, 0601D)terrore me redarguentem et dicentem: Quod vides, divinum est. Ex qua voce ita contremui, ut amplius illuc aspicere non auderem. Vidi etiam tunc intra praedictum aedificium velut quamdam imaginem coram hac eadem columna super pavimentum illius aedificii stantem, et aliquando ipsam columnam, aliquando etiam homines illos qui in ipso aedificio discurrebant inspicientem; illa autem imago tanti fulgoris et claritatis erat, ut prae nimio splendore qui in ipsa lucebat, nec faciem ejus, nec (PL 197, 0602A)vestimenta quibus induebatur considerare valerem, excepto quod tantum ut caeterae virtutes in forma hominis apparuit. Et circa eam conspexi pulcherrimam multitudinem, angelicam formam et alas habentem et in tanta veneratione stantem, ut et eam timerent ac diligerent. Sed ante faciem ejus vidi aliam multitudinem in humana forma, tenebrosa veste apparentem, atque in multa constrictione timoris stantem. Et praedicta imago inspexit homines illos qui de mundo venientes in eodem aedificio nova veste induebantur, dicens unicuique eorum: Considera indumentum quod induisti, et noli oblivisci Creatoris tui qui te creavit. Cumque haec admirarer, ille qui sedebat in throno, iterum mihi dicebat: Verbum Dei per quod omnia facta (PL 197, 0602B)sunt, ipsum ante tempora ex corde Patris genitum, sed post in fine temporum ut veteres sancti praedixerunt ex virgine incarnatum, quamvis humanitatem assumpserit, divinitatem tamen non deseruit, sed cum Patre et Spiritu sancto unus et verus Deus existens, mundum sua dulcedine dulcoravit, ac cum suae claritatis fulgore illustravit. Quapropter et haec columna quam ultra praedictam turrim praecursus voluntatis Dei vides, designat ineffabile mysterium Verbi Dei, quia in vero Verbo, id est in Filio Dei, impleta est omnis justitia Novi et Veteris Testamenti, quae fideliter credentibus hominibus enucleata sunt per divinam inspirationem ad salutem ipsorum, cum idem Filius superni Patris ex suavissima Virgine incarnari dignatus est, quia postquam (PL 197, 0602C)per praecursum voluntatis Dei in initio circumcisionis se potentes virtutes ostenderunt; tunc etiam declaratum est in stricta justitia mysterium Verbi Dei, insinuatum videlicet per sonum patriarcharum et prophetarum, qui praedixerunt ipsum cum omni justitia manifestandum, et cum omnibus administrationibus, Deo subjectis, atque cum maxima austeritate quae tetigit incidentem justitiam Dei, nullam injustitiam dimittentem illaesam, quin abscindat eam in legalibus praeceptis.

Sed cubito uno infra angulum qui respicit ad septentrionem stantem, quod est in humano et singulari cursu praecellens vicinitas, quae fuit de patriarchis loquentibus strictam justitiam ejusdem Verbi (PL 197, 0602D)Dei in significationibus suis usque ad legem quasi in septentrionali parte diabolo repugnantem. Unde et calybaei coloris est praefatae lucidae parti muri illius aedificii exterius apposita, quia invicta ac insuperabilis est fortitudo verbi Dei, cui nullus resistere valet per inanem rebellionem aut per vilem superbiam, ita quod etiam speculativae scientiae per munitiones et actiones justitiae, id est antiqui patres quasi exterius conjuncti erant: nondum infixi ignito et perfecto operi se in Filio Dei erigenti, quod ipsi (PL 197, 0603A)tantum in exteriore sono verborum suorum praemonstrabant.

Est quoque valde terribilis aspectu, quoniam justitia in verbo Dei metuenda est humanae scientiae in impio judicio injustorum judicum secundum se ipsos solummodo judicantium. Tantae est etiam magnitudinis ac altitudinis, ut mensuram ejus nullo modo discernere possis, quia ipsum Verbum Filius scilicet Dei in magnitudine gloriae suae, et in altitudine divinitatis suae omnes creaturas superexcellit in paterna majestate, ita ut hoc nullus hominum in corruptibili carne id ad perfectum possit considerare.

Quod autem eadem columna tres angulos habet ab imo usque ad summum instar gladii acutos, hoc (PL 197, 0603B)est quod circuiens et volubilis in gratia fortitudo Verbi Dei quam Vetus Testamentum praesignavit in Novo declarandam manifestavit per Spiritum sanctum, tria incidentia acumina, id est antiquam legem et novam gratiam atque enucleationem fidelium doctorum in quibus factus homo quod justum est operatur, ab initio videlicet inceptionis suae ut in imo cum bonum incipit, ita sursum tendens ad perfectum quasi ad summum cum hoc consumat; quia omne quod justum est, fuit et est, et permanet in aeternum in simplicissima deitate quae omnia penetrat, ita quod nulla potestas potest constare in malitia sua, quam vult devincere pietatis ejus gloria.

Et primus angulus respicit ad orientem, qui est primus ortus inceptionis cognoscere Deum in divina (PL 197, 0603C)lege, ante perfectum diem omnis justitiae. Secundus autem ad septentrionem, quoniam post inceptionem bonae et institutae operationis, Evangelium Filii mei et alia praecepta in me Patre surrexerunt contra partem aquilonis, ubi omnis injustitia orta est. Tertius vero ad meridiem exterius ipsi aedificio aliquantulum conjunctus, qui est roboratis operibus justitiae profunda et exquisita sapientia principalium magistrorum per calorem Spiritus sancti qui obscura in lege et prophetis apparuerunt, et qui in Evangeliis ostenderunt germen quod fructuosum fecerunt ad intelligendum, tam gentes exteriorem materiam Scripturarum in opere bonitatis Patris, et suaviter ruminantes in ea mysticam significationem.

(PL 197, 0603D)Quod autem ex angulo qui respicit ad orientem, procedunt rami a radice usque ad cacumen ejus: hoc est quod in ortu cognitionis Dei per legem justitiae, quasi in angulo orientali apparuerunt rami, tempore scilicet patriarcharum et prophetarum, quia illa acuta columna divinitatis, haec omnia extendit ab initio radicis, id est bonae inceptionis in mentibus electorum suorum usque ad cacumen ejus: quod est usque ad manifestationem Filii hominis, qui omnis justitia est. Unde etiam juxta radicem ejus vides in primo ramo Abraham sedentem, quia per omnia subeuntem divinitatem exspirabatur hoc tempus quod primitus ortum est in Abraham, cum quieta mente reliquit patriam suam obediens Deo. (PL 197, 0604A)In secundo vero Mosen, quoniam deinde plantatio surrexit inspiratione Dei in initio datae legis per ipsum Mosen in praefiguratione Filii Altissimi, et in tertio Josue, quia ipse postmodum habuit spiritum hunc a Deo, ut consuetudinem legis Dei confirmaret robustiorem in praecepto divino. Ac deinde vides reliquos patriarchas et prophetas ita sursum singulos in singulis ramis ordinate sedentes, secundum tempus quo in hoc saeculo sibi invicem successerunt, quoniam in unoquoque tempore subsequentium patriarcharum et prophetarum inspiravit Deus desuper ad altitudinem praeceptorum suorum uniuscujusque singulare germen, cum ipsi in diebus suis disposite et ordinate in ostensa sibi justitia quiescebant, divinae majestati fideliter subjecti, ut (PL 197, 0604B)in temporibus suis venientes erant.

Et hi omnes convertunt se ad angulum columnae qui respicit ad septentrionem, admirantes ea quae in spiritu futura vident in ipsa quia omnes admoniti spiritu, per Spiritum sanctum se verterunt et viderunt ad evangelicam doctrinam fortitudinis Filii Dei diabolo repugnantis, de incarnatione ejus loquentes, et admirantes quod ipse veniens ex corde Patris et de utero Virginis in magnis mirabilibus se ostendit in suo opere et sequentium qui ipsum in nova gratia mirabiliter imitantes caduca conculcabunt, et ad aeternorum gaudia fortiter anhelabunt. Sed quod inter hos duos angulos (unum scilicet vergentem ad orientem et alterum ad septentrionem) ante faciem ipsorum patriarcharum et (PL 197, 0604C)prophetarum est columna illa ab imo usque ad summum quasi tornatilis et rotunda, plenaque rugarum ut de arboris cortice solet germen pullulare: hoc est quod inter binas summitates, videlicet inter manifestam cognitionem meam et subsequentem doctrinam Filii mei, latuit per typum praefigurationis in animabus antiquorum patrum in legibus meis commorantium, unicum Verbum qui est Filius meus a primo electo usque ad ultimum sanctum; in mystica coronatura circumornatus, quia ipse omnia instrumenta sua bene composuit ac limavit, scilicet per nobilem gratiam omnibus se pium manifestans, ut praefigurabatur in rugis circumcisionis, quae fuit umbra futurorum in appositis significationibus per austeritatem legis in se habentis rectissimum germen (PL 197, 0604D)latens, summae et sanctissimae incarnationis. Quod vero a secundo angulo respiciente ad septentrionem exit splendor mirae claritatis se extendens ac reflectens ad angulum qui respicit ad meridiem, hoc est quod ab altero, Novo scilicet Testamento diabolo opposito, exeunt verba Filii mei quae egrediuntur de me et revertuntur ad me; quia micante sole in carne, qui est Filius meus, fulget lumen sancti Evangelii in praedicatione ejus, ab ipso et a discipulis ejus se diffundens in fructum benedictionis, et se retorquens in fontem salvationis, sic perveniens usque ad rectores, videlicet ad profundos scrutatores verborum Veteris et Novi Testamenti, ostendentes quod sapientia erecta est in ipso sole (PL 197, 0605A)mundum illustrante, qui in suo latere valde ardet, velut meridies in electis suis.

Et in eodem splendore in tam magnam latitudinem se diffundente, conspicis apostolos, martyres, confessores, virgines atque alios plurimos sanctos in magno gaudio deambulantes; quia in perspicuo lumine, dum Filius meus fuit praedicans et dilatans lumen veritatis, facti sunt apostoli administratores veri luminis, et martyres robusti milites sanguinem suum fideliter fundentes et confessores officiosi post Filium meum, ac virgines supernum germen sequentes, atque alii electi mei laetantes in fonte laetitiae et in fonte salutis, dum Spiritus sanctus eos perfundit, ita ut sint flagrantes et manantes de virtute in virtutem. Sed quod tertius angulus qui respicit (PL 197, 0605B)ad meridiem est in medio latus et extentus, in imo autem et in summitate aliquantulum gracilior et constrictus secundum modum arcus qui extenditur ad sagittas jaciendas, hoc est diffuso Evangelio ardens in fervore Spiritus sancti, illa sapientia sanctorum, quam in profunditate quaerebant, ut per eam reperirent typicum germen profunditatis, scilicet quod eis esset intelligendum in verbo Dei; ipsa immediata, videlicet lata, quia confortata et roborata fide in populo Christiano, quasi in medio erat latus sensus exiens de animabus sanctorum doctorum, qui profundam asperitatem Scripturarum scrutantes, protulerunt eam in scientiam multorum qui ab eis discebant, ita quod dilatabant sensum suum in extensione sapientiae et scientiae divinae Scripturae, (PL 197, 0605C)quae in initio quasi in imo ecclesiasticae institutionis erat adhuc gracilioris et minoris studii, quia populi nondum eam amplectebantur tali amore, ut postmodum fecerunt, cum etiam in fine saeculi ut in summitate ejus, refrigescent studia multorum, ita quod eis divina scientia non erit amabilis in amore operis, sed abscondent sibi ipsis conscientiam suam, quasi non sit eis mutandum bonum in opere, illud tantum exterius ut in somno cognoscentes.

Et ideo est iste angulus in medio sui latissimus in asperitate, quoniam aspera opera cultus Dei denudata ab obumbratione Veteris Testamenti, erant a constrictiore initio suo se protendentes, quasi ad medium sui, quae sunt fortissimae virtutes in altiori (PL 197, 0605D)studio, cum populus velocior fuit, contra iniquitatem diabolum scilicet in verbis quae Dei sunt, et ejicere atque conculcare omnia vitia ejus cum magna austeritate justitiae Dei, ipse tamen sic tandem descendens, in oblivione sui, et constrictior existens in fervore Spiritus sancti circa finem mundi; ita videlicet extensus ut cum nervo lignum extenditur ad bellum, quia in anima et corpore se homo debet erigere contra vitia, ex utraque parte sui constrictior et in medio largior, ut in primo et in ultimo opere suo circumspectus sit magno timore et humilitate et in medio fortis ac constans emittere jacula bonorum operum per donum Spiritus sancti adversus insidias diaboli. Nam in inceptione boni est homo gracilioris virtutis, in prosecutione autem operationis (PL 197, 0606A)suae cum bonum operatur, est robustioris fortitudinis, quoniam Spiritus sanctus eum pertransivit infusione sua, in qua tamen operante virtute frequens esse non potest. Unde iterum constrictioris erit virtutis, quasi in fine operis per fragilitatem carnis suae. Sic semper extendi debet arcus se munientis contra vitia diabolica.

Quod autem in cacumine ejusdem columnae vides tantam claritatem luminis ut humana lingua effari non possit, hoc est quod coelestis Pater in altissimo et in profundissimo secreto suo edidit mysteria Filii sui, qui in eodem Patre suo fulget clarissima coruscatione, in qua prolata est omnis justitia, et in legali propositione et in Novo Testamento quod est maxima claritas lucentis sapientiae, ita ut non sit (PL 197, 0606B)possibile ulli terreno homini hoc aliquo sermone proferre, dum est in corruptibili carne. Et in eadem claritate apparens columba habens in ore suo radium aurei coloris multo fulgore columnam illam irradiantem, est in coruscatione luminis Filii Dei in corde Patris fulgentis, igneus Spiritus sanctus, per quem declarata sunt mysteria ipsius altissimi Filii Dei ex summa altitudine venientis pro redemptione populi, ab antiquo serpente seducti. Unde et idem Spiritus sanctus inspirans omnia legalia praecepta et nova testimonia, dans videlicet legem claritatis mysterii sui ante incarnationem Domini, atque in eadem claritate virtutem suam ostendens in incarnationem ejusdem Filii Dei; habet in profundissima (PL 197, 0606C)inspiratione sua aureum splendorem, scilicet eximiam et excellentissimam illuminationem unctionis suae multa et magna perfusione mystica, secreta ipsius Unigeniti Dei antiquis praeconibus, ut dictum est, aperiens, qui Dei Filium typice ostendebant, et valde mirabatur ineffabiliter exeuntem a Patre, et mirabiliter surgentem in aurora perpetuae Virginis, fortiter etiam exurens textum Veteris Testamenti et Evangelii in spirituale germen, in quo omnis justitia erecta est. Ideoque propter immensam vim divinitatis, non est tibi possibile intueri divinam claritatem, quae a nullo mortali homine poterit videri, nisi ut eam ostendo in obumbratione, cui volo. Quapropter et tu cave ne praesumas temere intendere in id quod divinum (PL 197, 0606D)est, sicut etiam tremor qui te apprehendit tibi demonstrat.

Sed quod vides intra praedictum aedificium veluti quamdam imaginem coram hac columna super pavimentum ipsius aedificii stantem, hoc est quod intra opus Dei Patris, se virtus haec ostendit declarans mysterium Verbi Dei, quia ipsa aperuit omnem justitiam in civitate Omnipotentis in populo, scilicet Veteris et Novi Testamenti, super pavimentum, id est super cuncta terrena in opere ejusdem pii Patris stans, quoniam omnia terrestria sicut et coelestia in ejus sunt providentia. Quod autem aliquando ipsam columnam aliquando etiam homines illos qui in ipso aedificio discurrunt inspicit, hoc est quod et secretum suum quod protulit vis divinitatis (PL 197, 0607A)Verbo Dei considerat, et etiam homines qui in bonitate Patris operantur perspiciens, qui se tangunt vel non tangunt in opere, quia novit qualitatem uniuscujusque secundum studium ejus. Eadem autem imago declarat scientiam Dei; quia illa praevidet omnes homines et omnia quae in coelo et in terra sunt, tanti fulgoris et claritatis existens ut prae nimio splendore qui in ipsa lucet, nec faciem ejus nec vestimenta quibus induitur considerare valeas; quoniam ipsa terribilis est in terrore ut fulgur minantis, et lenis in bonitate ut splendor solis: ita quod in terrore et in lenitate sua incomprehensibilis est hominibus, per terribilem fulgorem, divinitatem quasi per faciem ejus, et per claritatem quam habet in se ipsa quasi vestimenta decoris sui, quomodo (PL 197, 0607B)etiam nec sol considerari potest in ardente facie sua nec in decoro vestitu radiorum suorum. Ipsa est enim apud omnia et in omnibus, ac tantae pulchritudinis in secreto suo; ut a nullo homine sciri possit quanta suavitate toleret homines, et quomodo parcat eis in perspicabili misericordia; quousque durissimus lapis amplius perforari non possit in imperforabili duritia sua, qui est durus et incorrigibilis homo, qui nullatenus vult declinare a malo suo. Sed tamen ut caeterae virtutes, in forma apparet hominis; quia Deus in virtute bonitatis suae fecit hominem, rationalitate et scientia ac intellectu profundissime adornatum, ut eum intima dilectione diligens et maxima devotione colens spernat figmenta daemoniorum; eum praecipue amans, qui illi tantum (PL 197, 0607C)et talem dedit honorem.

Quod vero circa eamdem imaginem conspicis pulcherrimam multitudinem, angelicam formam et alas habentem, et in tanta veneratione stantem ut et eam timeant ac diligant: hoc est quod ubique scientiam Dei beati et excellentes spiritus in angelica ministratione, per inexplicabilem et purissimam laudem colunt, quod tam digne non potest homo adimplere, cum adhuc in mortali corpore est; ipsi Deum amplectentes in ardore suo, quia lux vivens sunt, et elati: non quod alas habeant ut alia volatilis creatura, sed quod flagrant in sphaeris suis per virtutem Dei, quasi pennati sint. Unde venerantur me Deum verum, persistentes in recto timore et in vera subjectione, scientes judicia mea, atque (PL 197, 0607D)ardentes in amore meo, quia faciem meam semper aspiciunt, nihil aliud desiderantes neque volentes nisi quod vident placere perspicacibus oculis meis.

Sed quod ante faciem ejus vides aliam multitudinem in humana forma et tenebrosa veste apparentem, atque in multa constrictione timoris stantem, hi sunt in scientia Dei homines existentes. Quomodo? Homo est in conspectu Dei in magno honore, quem praevidet ad se pertinere, illo abjecto qui magis in perditione contendit perdurare quam in Deo esse. Sed homines illi, quos vides in hac multitudine, dicuntur compulsae oves, humanam speciem habentes, propter opera hominum, et umbrosum (PL 197, 0608A)vestitum quod est dubitatio in operibus peccatorum; in districtione tamen timoris metuente, judicium Dei. Ideo autem compulsae oves nominantur quoniam multis modis compello eos ut ad vitam perveniant per sanguinem Filii mei ereptos a morte Unde et compulsae oves homines sunt illi, qui per multas tribulationes et aerumnas contra voluntatem suam compelluntur a me, ut relinquant iniquitatem suam quam per voluntatem propriae carnis, et per florem juventutis suae tandiu libentissime adimplerent quandiu saeculo adhaererent, sic volentes permanere in ardore libidinis usque dum eos desereret ignis carnis per frigus aetatis suae; quos tamen omnes diversis modis constringo, secundum quod in eis video, ut cessent a peccatis suis.

(PL 197, 0608B)Nam quosdam eorum in quibus saeculum tam forti desiderio non ardet non constringo fortiori flagello sed leniori; quia non video in eis tantam amaritudinem quantam in aliis, quoniam cum sentiunt correptionem meam, mox relinquunt in festinatione voluntatem suam, et veniunt ad me, pompis saecularibus renuntiantes. Quosdam autem fortiori verbere corripio, quoniam tam ardentes et tam pervicaces sunt in peccatis ex vitio carnis suae, ut nisi fortiter per me coarctarentur, non essent apti regno meo. Scientia mea praevidet et cognoscit eos, ac constringit illos secundum superfluitatem corporis ipsorum. Et iterum quosdam in maxima et fortissima aerumna ac miseria mentis et corporis eorum supero; quia tam rebelles, tamque superflui (PL 197, 0608C)in opere carnalis voluptatis sunt, ut si non constringerentur, gravissima calamitate, non cessarent a criminibus per petulantiam suae carnis, quia dum essent in prosperitate suae voluntatis, se non converterent ad Deum, quoniam unde unus per pusillanimitatem mentis suae omnino cadit in desperationem: inde alius jocatur per stoliditatem superbiae suae, atque per quod ipse omnino conculcatur in desperatione; per hoc ille vix constringitur in plenitudine animi sui. Hoc modo coerceo pertinentes ad me cum mihi repugnant in operibus suis; ut quia eos novi, saltem per calamitates tam corporis quam spiritus quas patiantur ad me pervenire compellantur, quatenus ipsi salventur, ut etiam Pharao Israeliticam plebem a terra sua perterritus, tandem (PL 197, 0608D)discedere compulit, sicut scriptum est: Vocatisque Pharao Mose et Aaron nocte ait: Surgite, egredimini a populo meo, et vos et filii Israel. Ite et immolate Domino, sicut dicitis. Oves vestras et armenta assumite, ut petieratis, et abeuntes benedicite mihi (Exod. XII). Hoc tale est: Onerosa et gravissima crimina quae adhaerent huic saeculo in multis aerumnis ac miseriis, gravant supermodum multos homines, in cordibus suis dicentibus: Heu, heu! quo fugiemus? Et tunc eaedem aerumnae rixando illos expellunt a se: ita quod etiam ipsi homines festinant ab eis recedere, quia in seipsis arescunt in corpore suo de gravedine flagelli manus Dei, non valentes cum gaudio vivere in voluptate saeculi, quoniam (PL 197, 0609A)Deus requirit eos: quod est vocatio justorum per diversas calamitates in tenebrosis operibus noctis peccatorum. Unde Pharao vitia, scilicet diabolica vocant in clamore aerumnarum et miseriarum Mosen, id est homines illos quos Deus constringit fortissimis doloribus sive spiritualibus sive corporalibus, et Aaron, eos videlicet quos coercet levioribus adversitatibus in nocturno tempore malorum operum convocatos, ipsis vitiis in oppressione voluptatis hominum dicentibus: Surgite de carnali consuetudine vestra et egredimini de veteri habitatione quam nobiscum habuistis separantes vos a communi populo quem possidemus, cum nos colit, et subtrahentes a saecularibus negotiis quibus libenter adhaeremus, vos qui exterriti estis in nobis cum in (PL 197, 0609B)captura nostra fuistis, et filii Dei vobiscum qui vident ipsum in agnitione ejus. Ite itaque aliam viam relinquentes nos, et offerte vos ipsos Deo inexpugnabilibus causis quibus nos superastis (ut dicitis) in desideriis vestris, lenitatem quoque vestram in ovili mansuetudine, cum qua vobis est durum nobiscum laborare, quia vultis alium dolorem sustinere sequendo Agnum et victoriosissima arma in armentorum fortitudine cum quibus nos superastis, et quibus nos resistere non possumus, assumite in novitate mentis vestrae, quam modo habere vultis, et separamini a nobis ut dudum voluistis cum nos acriter impugnastis, et euntes ad patriam pro qua doletis in animo vestro comprehendite aliam vitam quae vos ducit a nobis, atque benedicite in (PL 197, 0609C)laude Dei pugnam illam in qua abcessistis a saecularibus causis et negotiis.

Ego quoque omnipotens Deus, ut praedictas oves transire compello ad me, sic etiam columnas meas, id est fortiores coelestes haeredes in fundamento castigationis me consolido, secundum nequitiam implicationis peccati in invasione praevaricationis Adae qua impugnantur, quia stare non possent, si eos gratia mea non confirmarem. Quorum quidem alios quos tam grave pondus non gravat vitiorum, leniore castigatione castigo, quoniam si eos acriori verbere constringerem, omnino deficiente spiritu caderent in desperationem, quia afflatu majoris turbinis diabolicae suggestionis non catenantur. (PL 197, 0609D)Alios autem graviore mole in varietate saevissimorum morum, et in superfluitate concupiscentiarum ex pugna diabolica oneratos, habeo in duritia constrictionis gravissimorum dolorum, ut non exeant a foedere meo, cui assistunt me toto desiderio volentes apprehendere, atque praecepta mea observare, quia si istos ut priores leniter castigarem, ipsas correptiones meas pro nihilo ducerent, quoniam gravissimo certamine antiqui serpentis impugnantur. Sunt etiam quidam exsules coelestis patriae quos nescio, quia me omnino relinquunt aviditate mentis suae seipsos rapaci rabie seducentes nec me quaerentes, nec scire volentes, sed in seipsis suffocantes bonum desiderium, ita quod non postulant a me ullum auxilium, avide tantum se (PL 197, 0610A)oblectantes in propriis rebus suis, ut eos delectat in carnalibus desideriis. Quorum alii ex his operantur in superfluitate ac in delectatione carnis quidquid volunt; non tamen existentes in odio et in invidia, sed volutantur in blandis voluptatibus habentes delicias et suavitatem carnis suae, quibus dimitto fruges terrae in prosperitate, ut non deficiant in paupertate; quia et creati sunt per me, et quia etiam populum non absorbent per malitiam suam, atque idcirco dabitur eis secundum desideria ipsorum. Alii vero sunt tantae ferocitatis et nimietate amaritudinis fellis et odii ac invidiae, reddentes malum pro malo, nec volentes sufferre ullam injuriam sibi illatam, ita ut si haberent honorem et divitias saeculi, coelestes virtutes dirumperent in hominibus (PL 197, 0610B)ne colerentur in eis; unde ipsis abstraho fruges atque divitias, in magnis miseriis eos dejiciens, quatenus se non possint ad tantum malum erigere quantum est in voluntate ipsorum, quia diabolica opera perpetrarent, si facultatem ad hoc haberent. Sic obsisto viis hominum bonorum scilicet et malorum recta mensura ponderans ascensus eorum, secundum quod oculus meus videt cupiditates ipsorum, sicut etiam sapientia testatur per Salomonem, dicens: Omnes viae hominum patent oculis ejus, spirituum ponderator est Dominus (Prov. XVI). Hoc tale est: Omnia itinera quae spirat vivens animus hominum in praesentia scientiae suae in hoc quod homo habet circuitionem intellectus utilitatis, scilicet fructuositatis atque imbecillitatis inutilitatis: haec sunt (PL 197, 0610C)aperta conspectui omnipotentis Dei. Sic per omnia videt Deus, et omnino non absconditur quidquid aspectui divinitatis ejus quia scit omnia, sic videlicet aspiciens universa ut unamquamque rem recte dispenset. Quomodo? Ipse est enim spirituum ponderator, mulcens eos in suavitate blandimentorum et tranquillitatum, castigansque eos in tribulatione dolorum et miseriarum, ut excutiantur ad rectam mensuram, quam contra eum nec currendo nec fugiendo transcendere valent, nisi quantum ipse probat juxta merita eorum, quoniam ponderatio ipsorum est quod in excussione retributionis eorum sive in hoc saeculo sive in futuro ostenditur quomodo Deum coluerunt. Unde etiam ipsi spiritus (PL 197, 0610D)juste ponderantur, ita scilicet ut rationalitas hominis non plus elevetur in superiora nec deprimatur in inferiora quam justo judicio suo recompensat Deus, quoniam sic ipse resistit illi quod nulla anima est tantae potestatis in superfluitate ullius rei, ut possit Deo repugnare; quia ipse cuncta rectissime dijudicat, obsistens eis justitia sua, cui resistere non valent, ut plus possint quam sit promissionis ejus. Nam ut plumbum juste ponderat pecuniam, sic Deus aequa libra bonis et malis tale obstaculum opponit, quod nullo modo possunt effugere aequissimam normam judicii ejus, isti pro meritis suis gloriam et gaudium vitae, hi vero poenam et moerorem mortis recipientes, secundum quod Deus acutissime praevidet in eis.

(PL 197, 0611A)Quae autem praedicta imago inspicit homines illos qui de mundo venientes, in eodem aedificio nova veste induuntur: hoc est quod scientia Dei novit eos, qui perfidiam infidelitatis suae relinquentes, in potestate operis Dei pro vita aeterna novum hominem in baptismo induunt, movens illos ne revertantur retro incedentes ad diabolum, vel si in illud (PL 197, 0612A)deviaverunt ut redeant ad Deum Creatorem suum, secundum quod dicit unicuique eorum in verbis admonitionis suae, ut supra dictum est. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet, hic in ardente amore speculi mei, ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO QUINTA.

(PL 197, 0611)

SUMMARIUM.-- De forma zeli Dei et quid operetur. Quod Deus peccata hominum diligenter examinat aut puniendo in corpore hominis aut in poena futuri saeculi, aut ipse homo purgabit per poenitentiam in anima et corpore. Verba Job de eadem re. Qui cum timore peccant merentur gratia Dei resurgere per poenitentiam in purgatione: quam si hic plenius non inveniunt, in futuro invenient. Quomodo in rationalitate hominis bonum respondeat malo et malum bono ad mortem, Quod homo habet in se duas vocationes, una vocatur ad vitam et altera ad mortem. Verba Psalmistae de eodem. Quod mirabilia et admiranda judicia zeli Dei in Veteri Testamento visa sunt ut Deus timeatur. Quod Deus a rectitudine judicii nec fallacibus, nec adulatoriis sermonibus movetur. Quod superna ultio non excedit actus hominum gravius vindicando. Verba David ad eamdem rem. Quod oculi Domini vident unamquamque injustitiam puniendo eam, ita ut quamvis humanus sensus judicio Dei perscrutari non possit: tamen crimina hominum non negliguntur indiscusse. Quod zelus Domini juste dijudicans opera hominum terribilis est omni creaturae. Quod virtus sanctae Trinitatis in multa suavitate et recta ultione sibi subjicit mentes hominum secundum diversitatem intentionis ipsorum. Quod zelus Dei vicit primo diabolum in Christo, deinde in electis fugavit, tertio in filio perditionis omnino conteret: timentibus parcens, rebelles castigans. Quod indurati justitiam Dei despicientes et admonitionem Dei et exhortationem hominis non recipientes in perditionem abjiciuntur. Quod elementa conquerunt de duritia impoenitentium; et super eos vindictam inducunt. Quod Deus super rapidos et praesumptuose et scienter peccantes vindictam Cain et Pharaonis et illorum qui idolum in Oreb adoraverunt et qui initiati sunt Beelphegor inducit. De justitia Dei orta in Abel, culta in aliis electis, suavi in Filio Dei; hanc transgressam ulciscitur zelus Dei qui tunc erat, tunc est et permanebit. Qui canino more abominatur Ecclesiam, et dedicationem Ecclesiae, et res ad Ecclesias pertinentes destruit, zelo Dei ejicitur. Quod in facto Jacob praefigurabatur dedicatio Ecclesiae. Ubicunque corpus Christi immolandum est, debet esse lapis signatus, etiamsi ibi ex aliqua impossibilitate templum esse non poterit. Quod templum debet habere causam constitutionis suae quae adhaeret sibi de labore populi. Quomodo et qua causa Jacob decimas omnis substantiae suae dederit. Qui ecclesias destruunt, dedicationes sanguine homicidii vel fornicatione polluunt, et qui signatum lapidem in sacrificio non habent et qui decimas vel res templi diripiunt: O vae illis, o vae miseris illis! Qui res ecclesiae canibus et porcis, id est pravis hominibus dividunt, hos vel semen eorum de summo gradu usque ad infimum zelus Dei projiciet. Quomodo Deus ultione sua caedit credulos et incredulos. Qui putant se sapientes et potestatem suam per injusta judicia elevant, quam miserabiliter hos zelus Dei exurit. Quod in zelo Dei non est clamor minantis vocis, sed immobilis et firma potestas justi judicii. Quod scientia in homine est quasi speculum in quo latet desiderium vel boni vel mali. Quomodo ex metu procedit timor, et de timore tremor, et quomodo homo per haec tria debet operari quod justum est. De prima radice, id est discretione hominis et de ignea supradicta gratia in Christo. Quod nemo in excusatione peccati debet mussitare contra Creatorem suum.

(PL 197, 0611B)Post haec vidi et ecce in septentrionali angulo conjunctionis duarum formarum muri dicti aedificii apparebat tanquam caput mirabilis formae illi angulo exterius immobiliter a collo impositum tantae altitudinis a terra quanta erat altitudo ipsius anguli, non tamen eum excellens, sed tantum pari aequalitate ei in summitate coadaequantum. Et caput illud erat ignei coloris, rutilans ut flamma ignis, terribilemque habens faciem hominis, atque in ira magna respiciens ad aquilonem. A collo autem et deorsum non vidi ullam formam ejus, quoniam reliquum corpus ipsius omnino absconsum et obstrusum latuit in praedicto angulo. Caput vero ipsum vidi quasi nudam formam humani capitis, nec crinibus obtectum instar virilis formae, nec velamine more muliebri, (PL 197, 0611C)plus tamen virile quod muliebre apparuit multumque terribile ad intuendum. Habebat autem tres alas mirae latitudinis et longitudinis albas, ut est candida nubes non in altum erectas, sed solummodo a se separatim directum extentas, ita tamen ut ipsum caput eas aliquantulum altitudine praecelleret, (PL 197, 0612B)quarum prima a dextra maxilla surgens tendebatur ad aquilonem; secunda vero quae et media erat, a gutture ipsius dirigebatur ad septentrionem, tertia autem a sinistra maxilla tendebatur ad occidentem; aliquando magno terrore se moventes, atque in illas partes percutientes; aliquando autem a percussione cessantes. Et non audivi caput illud ulla verba proferre; sed tantum in se ipso immobile manens, alis suis interdum illuc percutiebat quo et ipse alae tendebantur, ut dictum est. Et iterum audivi sedentem in throno mihi dicentem: Deus qui in veteri populo zelum suum graviter exercuit, in novo propter amorem Filii sui mitem et suavem se ostendit; non quod nunc peccata delinquentium dissimulans negligenter parvipendat, sed (PL 197, 0612C)quod misericorditer, puri cordis intimam et veram poenitentiam exspectet, indurati autem nequitiam non tolerans, justo judicio suo puniat. Unde et caput hoc quoddam vides in septentrionali angulo conjunctionis biformis muri dicti aedificii apparens: ostendit in significatione zelum Domini, qui est (PL 197, 0613A)vindicta inflexibilis iniquitatis, nec ullam medicinam desiderantis, aperte surgens insinuato mysterio Verbi Dei per figuras et per sonum patriarcharum et prophetarum, in significationibus eorum praenuntiati. Sic et zelus ejus in forma videtur capitis; quoniam super omnem timorem cognitus est in severitate ultionis suae, ut homo in facie sua cognoscitur, ardetque contra septentrionalem partem quia ipse in Deo velocissimus et acer occidit diabolum et omne malum, cum etiam in Abraham et in Mose duae partes defensionis operantium, speculativa scilicet scientia duarum optionis causarum, id est duarum viarum boni scilicet et mali, et genus humanum in opere Dei conjungunt, quoniam fortissime adversus diabolum in scientia boni et mali (PL 197, 0613B)debet homo operari in omnibus causis per bonitatem Patris. Praevaricationem autem quae fit per speculativam scientiam in operibus hominum praecepta Dei transgredientium ulciscitur zelus Domini, ubi locus non est indulgentiae. Ubi est hoc? Ibi videlicet ubi nec est timor Domini, nec hominis in agnitione Dei. Et tale cor quod ita in sorde iniquitatis obduratum et emortuum est, quod nec veretur judicium Dei, nec vultum hominis: hoc justo judicio confundit et deprimit ultione sua zelus Domini in lege Dei. Quomodo?

Post constitutum praeceptum ubi fit praevaricatio legis est zelus qui abstrahit injustitiam cum rectissimo judicio, ipsa injustitia abstracta in Veteri Testamento cum austeritate repensionis in exteriore (PL 197, 0613C)homine: cum transgressio legis corporaliter ulciscebatur in ipso, et post gratiam Evangelii est idem zelus per poenitentiam, atque post mortem hominum est ipse per poenas et per tormenta gehennae, qui iniquitates hominum conceptas et prolatas atque contortas in operantibus, ita examino quod eas ulciscor aut corporaliter in corpore hominis, aut in poena futuri saeculi, aut ipse homo purgabit illas per poenitentiam remissionis vivens in anima et corpore, cum quibus etiam operatus est eas, ut dicit in spiritu meo servus meus Job: Commuto faciem meam, et dolore torqueor. Verebar omnia opera mea, sciens quod non parceres delinquenti. Si autem et sic impius sum, quare frustra laboravi? (Job (PL 197, 0613D)IX.) Hoc tale est: Immutabo aspectum meum interiorem. Quomodo? Evertam scilicet hoc quod sum mutabilis et inundans in sanguine venarum mearum, habens in me aliquando delectationem, aliquando etiam iracundiam et aliquando conterentem tristitiam, quod in me aspicio quasi videam delectabilem faciem cum hoc ipsum libenter perficerem. Et illud mutabo contra voluntatem meam convertens me ad opus bonae operationis. Cumque hoc fecero, graviter in hoc flagello torqueor, quod me ipsum constringo, abstrahens me a cognoscibili facie mea, quod est opus voluntatis meae in contraria delectatione, adjungens me contemplativae speculationi Deum videns in bona conscientia, et non in concupiscentia carnis, per quam illum non attendo. Et ab his (PL 197, 0614A)duabus causis timeo omnia opera mea. Quomodo? Cum bonum opus facio, vereor illud non esse perfectum coram Deo, quia illud perspicue non inspicio sed obscure quasi in speculo: aliquando illud cognoscens in spiritu, aliquando etiam ignorans ab onere corporis mei. Malum autem opus cum facio, sum in confusione per conscientiam spiritus mei, quoniam in interiori intellectu cognosco quod Deus non parcet scientiam habentibus in peccatis, quod est quando homo intelligit, quid in opere suo contrarium sit Deo, sed eum oportet purgari, vel ultione in corpore, vel poena poenitentiae vel poena tormentorum in alia vita. Et ideo non parcit delinquenti si eum non poenitet; quia non datur ei potestas peccandi ut peccet, sed eum oportet castigari aut hic (PL 197, 0614B)aut illic. Quapropter si sic impius sum, tantaeque obdurationis ut ad hoc non velim molliri quae declinem a propriis rebus meis quae sunt peccata mea, ita ut non aspiciam in magnum certamen illud mihiipsi repugnans, quod ego in fragilitate sum, sed quod Deo semper contrarius existo in notis causis meis, quia conceptus sum in peccatis semper cupiens operari iniquitatem, nec metuens judicari a Domino; quare tunc si constrictus sum in tam vano labore quod frequenter cum scientia qua Deum agnosco, in meipso iniquitati contradico? Non autem tam impotens sum ut ignorem bonum et malum. Unde si intelligibilem sensum a me repello sic dicens: Ignoro Deum, mendax sum, quia ipsa scientia arguit me reprehensibilem, quod debitor sum Deo, (PL 197, 0614C)cum incipio iniquitatem operari. Sed non in vanum laboro, cum in bona conscientia contradico malo, quoniam opus Dei sum; unde et me converto ad ipsum, ex hoc bonam mercedem recipiens.

Itaque ego Dominus omnium testificor, quia oportet hominem cum dolore gemitus, aut cum contritione poenitentiae, seu cum digna ultione peccata sua diluere, sive in hoc saeculo sive in futuro, ut dictum est. Quomodo? Qui peccant cum timore et dolore poenitentiae metuentes peccata sua, merentur per gratiam Dei quod saepe surgunt a commissis suis in purgatione eorum; cum tamen eam purgationem plenius non inveniunt in hoc saeculo, inveniunt eam in futuro ad vitam. Qui vero sunt tanta duritia cordis, (PL 197, 0614D)ut nec desiderent, nec velint scire in timore et dolore poenitentiae peccata sua, sed in tanta nequitia permanet, quasi non sit eis Deus in timore habendus: hi non consequentur purgationem peccatorum nec in hac vita nec in futura, sed habebunt poenas sine consolatione purgationis ad vitam; quia de rationalitate sua ut creati sunt per me, noluerunt rationem reddere inobedientiae. Quomodo?

Intellectus in rationalitate hominis habet duas semitas in scientia boni et mali, ad quas pertinent duo responsus bonum scilicet et malum. Quomodo? Bonum respondet malo, cum resistit ei in Domino. Malum vero respondet bono, cum repugnat illi cum diabolo. Sed hi in bono respondent malo, qui se refrenant semper in malo, ne delectentur in propriis (PL 197, 0615A)delectationibus suis. Hi autem in malo respondent bono; qui nullatenus se abstrahunt a pravis actibus quin delicientur cum concupiscentiis suis, nolentes respondere vocationi mali. Quomodo? Homo habet in se duas vocationes, desiderium videlicet fructus et concupiscentiam defectus. Quomodo? Per desiderium fructus vocatur ad vitam, et per concupiscentiam defectus vocatur ad mortem. Sed in desiderio fructus, cum homo desiderat bonum operari sic dicens in seipso, fac bona opera: hic est responsus contra malum ut devitet illud, et faciat utilem fructum; in concupiscentia vero defectus, cum concupiscit perpetrare malum, sic etiam adhortans semetipsum: Fac opus delectationis tuae: hic etiam est responsus adversus bonum, cum ille non vult (PL 197, 0615B)resistere iniquitati suae, sed delectatur pervenire ad defectum, despiciens me in hoc responso, et habens me quasi ludibrio debitum honorem mihi non exhibendo. Et quia avertit se a bono, non dolens affligendo se propter timorem meum, convertit se ad illusionem in coelestibus, ut per manifestationem meam dicit Psalmista: Posuerunt in coelum os suum, et lingua eorum transivit in terra (Psal. LXXIII). Hoc tale est: Multi homines sunt insipientes in rationalitate, nolentes intelligere innumerabilem timorem Domini, et abstrahentes sibi ipsis bona desideria in quibus deberent anhelare ad me, et cognoscere verum Deum; recusantes assensum praebere bonae scientiae, quae semper homini assistit ut bona opera operetur in Deo, sed frequenter amplectuntur (PL 197, 0615C)amaritudinem in contradictione boni, cum se ipsos despoliant, sibi ipsis auferentes bonum thesaurum diversae iniquitatis sibi thesaurizando. Et in his ponunt in coelestibus circuitionem mentis suae quasi os suum male opertum, despicientes illa in se ipsis per rabiem subsannationis, sic dicentes in corde suo: Haec opera voluntatis nostrae tam licenter facere possumus quam illa quae dicuntur coelestia, quae antiqui (nobis ignorantibus) secundum quod eis placuit instituerunt. Atque tali modo subsannant verba et institutiones antiquorum Patrum, quae per coeleste opus in me positae sunt. Unde etiam in gustu pravi operis velut in lingua sua commovent se et transeunt in audacia possibilitatis (PL 197, 0615D)suae se ipsos: ita quod pertinaciter adimplent voluntates suas, nolentes habere constrictionem corporis sui contra vitia, sed absque labore sui spiritus volutantur in desideriis carnis suae quasi in terra, quae est diabolica seductio.

Et quod vides praedictum caput mirabilis formae, hoc est quod in zelo Domini sunt mirabilia et admiranda judicia Dei, quae a nullo homine peccatis gravato sciri possunt. Quod vero eidem angulo exterius immobiliter a collo impositum est, hoc est quod zelus meus adversus diabolum, ut in Veteri Testamento per Abraham et Mosem ostensum est, in speculativa scientia et humana exercitatione exterius apparet in visione populorum, ut me timeant, oculo ad oculum terrorem meum sentientes, (PL 197, 0616A)cum etiam justitia mea minatur ad aquilonem crudelissimae iniquitati Satanae. Atque immobile manet, quia Deus nec fallacibus nec adulatoriis sermonibus omnino moveri aut molliri potest a rectitudine judicii sui non emendatis criminibus, velut per collum fortitudinis suae a Deo constitutae legi ad operandum hominibus infixum, reddens scilicet unicuique non observanti praecepta legis emeritas poenas, secundum mala opera ipsius in quibus sordens emarcuit, repugnans etiam excellentissima fortitudine sua, quasi in virtute colli sui diabolo et sequentibus illum, se opponendo injustitiae eorum.

Est quoque tantae altitudinis a terra, quanta est altitudo ipsius anguli; quoniam Deus in summa justitia ultionis suae cuncta terrena superat, eadem (PL 197, 0616B)ultione hujus altitudinis existente, ut in praefiguratione Abrahae et Mosi per legem designata sunt opera hominum, quia divinum judicium est in summitate speculativae scientiae et actuum populorum, ut prosternat ignorantiam ipsorum, cum nolunt scire Deum. Non tamen ipsum angulum excedit sed tantum pari aequalitate ei in summitate coadaequatur, quoniam superna ultio actus hominum non excedit, plus et gravius in eis mala ulciscendo quam sint merita eorum solummodo aequo et justo judicio in excellentia justitiae suae omnia recte dijudicans, ut iterum in spiritu novit David cum diceret: Cognovi, Domine, quia aequitas judicia tua, et in veritate tua humiliasti me (Psal. CXIII). Hoc tale est: Per bonitatem tuam in me ipso cognovi, Domine, cum pro (PL 197, 0616C)peccatis meis non occidisti me, non auferens mihi in anima et corpore efficaciam operandi, quod nec propter potentiam, nec propter iram tuam plus judicas in scientibus aut ignorantibus quam sint merita eorum. Bonum enim operor luctando contra me, malum vero facio per concupiscentiam carnis. Et ideo das bono mercedem et malo judicium, non tamen aliter judicans quam quod aequum et justum est. Quomodo? Si acrius instares quam sunt opera hominum in peracta actione, non esset aequitas judicii. Si vero tepide negligeres ita ut non provocares ad poenitentiam, et quod non esset exquisitio in purgatione iniquitatis, tunc tu justus Deus delinires et confoveres injustitiam. Mors enim erat (PL 197, 0616D)quondam amarissimum judicium in morte Adae: nunc autem reddita gratia in poenitentia, revocans hominem ad vitam, quod impossibile esset fieri per ullum, nisi per te Deum. Et hoc est justissimum et aequissimum judicium tuum, purgatio scilicet ad vitam cum gratia, quoniam unicuique operi in recta mensura metientur judicia tua. Nam in veritate sunt omnia quae facis, ita quod nullam nimietatem exerces supra modum fallaciter; quia fallax est quod plus in nimio, vel minus in parvo quam quod justum est. Sed tamen parcis in multis miserationibus potentiae tuae, non occidens ullum per possibilitatem clarissimae virtutis tuae: hoc deputans in te ipso quod parcis per poenitentiam; ideoque de misericordia tua humiliavi me, dans gloriam (PL 197, 0617A)nomini tuo: interdum etiam turbatus in promeritis culpis meis, de tuo judicio.

Quod autem caput vides ignei coloris rutilans ut flammam ignis, hoc est quod in zelo Domini est igneum malis obstaculum, rubens in fortissimo ardore ultionis suae, terribilem habens faciem hominis; quoniam oculi Domini facie ad faciem vident unamquamque injustitiam, ita quod culpae diversorum criminum non relinquuntur neglectae ante Deum, quas non terribiliter inspiciat, eas examinando justo judicio suo; et quia etiam monstruosa et horrenda sunt iniqua opera hominis, humanam faciem ostendentia in actibus carnalium desideriorum. Atque in ira magna respicit ad aquilonem, quia Deus in ultione sua dedignatur omne malum (PL 197, 0617B)quod oritur de suggestione diabolica. Sed quod a collo et deorsum non vides ullam formam ejus, quoniam reliquum corpus ipsius omnino absconsum et obstrusum est in praedicto angulo, hoc est quod in zelo Dei recta judicia quae potenter dispergunt prava opera diversorum hominum nullus humanus sensus quasi ad finem perscrutari potest, quoniam occulantur et conteguntur in angulo speculativae scientiae et operis hominum; ita quod nec videri nec comprehendi ulla scrutatione valent, nisi quod aliquando cognoscuntur cum ostenditur res gesta in causa ultionis Dei, ut facies hominis videtur secundum desideria voluntatis ipsius. Unde etiam in ipsa ultione non est ulla simulatio alicujus facilitatis nisi semper justum judicium secundum (PL 197, 0617C)peccata hominum, quoniam crimina eorum non negliguntur indiscussa, ut dictum est, quia zelus Domini examinatio ejus est.

Quod vero caput ipsum vides quasi nudam formam humani capitis, hoc est quod idem zelus Domini nulli mortalitati subjectus est, permanens videlicet nudus ab omni subjectione debilitatis, juste dijudicans opera hominum. Nec est crinibus obtectum instar virilis formae, nec velamine more muliebri, quoniam ipsi non est aliqua sollicitudo sensus se quemquam superiorem ulla virili fortitudine, debellare, nec ei inest ulla feminea mollities timidi animi sibi adversa non posse superare. Est plus tamen virile quam muliebre; quia fortissima (PL 197, 0617D)virtus Dei magis est in virili vigore quam sit in mollitie femineae negligentiae, multumque terribile ad intuendum, quoniam zelus terribilis et metuendus est omni creaturae, cum ipsa est eum sentiens in data causa ultionis ejus. Sed quod habet tres alas mirae latitudinis et longitudinis albas ut est candida nubes, hoc est inexplicabilis virtutis sanctae Trinitatis expansio, quam nullus hominum comprehendere praevalet in latitudine gloriae ejus, nec in longitudine potestatis ejus, in multa suavitate et claritate divinitatis fulgens, rectaque ultione sibi subjiciens mentes hominum, in magna diversitate ut nubes discurrentium. Quae non sunt in altum erectae sed solummodo a se separatum in directum extentae, ita tamen ut ipsum caput eas (PL 197, 0618A)aliquantulum altitudine praecellat; quia ultio Domini non elevatur ulla arrogantia, sed coaptat se unicuique causae secundum merita ipsius, in rectissima scilicet norma extenta, justo judicio correctionis suae; sic tamen ut possibilitas potentiae Dei quasi in capite ejusdem ultionis suae: humana opera quae vera Trinitas non tolerat indiscussa, in altitudine fortitudinis suae praecedat, non tamen ea tam acriter ulciscens et conterens ut posset ipsa possibilitas potestatis ejus.

Et ala prima a dextra maxilla surgens tenditur ad aquilonem; quoniam Deus justo judicio primum a dextra salvationis parte in Filio suo devicit diabolum, et omne malum. Secunda vero quae et media est a gutture ipsius dirigitur ad septentrionem; (PL 197, 0618B)quia post salvationem quae in Filio Dei facta est, quasi in medio jam roborata fide, gustataque dulcedine electorum, per ipsos etiam fugavit rugientem inimicum, eos eruens de faucibus illius. Tertia autem a sinistra maxilla extenditur ad occidentem; quoniam ab electis Dei, Satana fugato, etiam a sinistra perditionis parte in filio perditionis omnino conteretur, mundo jam in occasum termini sui tendente. Et aliquando magno terrore se movent atque in illas partes percutiunt, quia terribile atque performidabile judicium omni creaturae zelus Domini in ultionem movetur, ibi exercens judicia percussionis suae ubicunque justo judicio placuerit divinae majestati. Ubi enim timor et amor atque honor Dei in reverentia fideliter habentur; ibi Deus (PL 197, 0618C)mitem et suavem se ostendens, ultionem suam non exercet, duros autem et rebelles terribiliter et juste castigans. Unde prima ala ultionis meae percutit et abjicit homines illos in abyssum perditionis; qui ita indurati sunt super duritiam lapidum, ut interioribus oculis dedignando semper despiciant justitiam meam, retro respicientes per scientiam intellectus sui, plusque consentientes carnalibus desideriis atque diabolicis suasionibus quam volentes scire veram justitiam, et quam ullo consensu suo aut per admonitionem meam, aut per hominis exhortationem reverti, veluti de sua iniquitate sic cruciantes spiritum scientiae suae, quia magis amant et faciunt injustitiam diaboli quam justitiam meam. Hi infundunt in corda sua quasi resolutum plumbum, (PL 197, 0618D)id est dissoluta desideria pravae mollitiei, mittentes illud velut ad stabiliendam duritiam ferri, videlicet oblivionis Dei, sic indurati quasi sint ferrei: ita quod nec causa Dei nec hominis, sibimet aut ulli parcant iniquitati.

Super istos clamant et conqueruntur elementa cum reliqua creatura, quod tam vilis natura hominis, brevissimo tempore suo tam rebellis est Deo, cum ipsa semper in timore et reverentia praecepta Domini perficiant. Unde et super hominem terribiliter vociferantur? Quomodo? Non sic quod elementa clament in voce, aut conquerantur in scientia rationalis creaturae; sed quod secundum modum suum vociferantur in strepitu sonituum, et (PL 197, 0619A)quod querimonias proferunt in timore terrorum, ut cum ea aut aliam creaturam justum Dei judicium inducit super homines ipsos rebelles existentes; illa non aliter stant nec aliter se in seipsis imitantur quam ea jussione sua vertit divina potestas. Unde tam crudeliter illi indurati homines imitantur Satanam, qui in duritia iniquitatis suae nolunt subdi Deo Creatori suo, propter id quod periit ab omni beatitudine et ipsi cum eo peribunt sequentes illum. Media autem ala zeli mei caedit insanos homines et unumquodque praesumptuosum malum quod scienter ac temere faciunt; quod se primum erexit in homine in sanguine Abel, quem frater suus ob hoc odio habebat, quia propter oblationem substantiae ejus quam in bona voluntate (PL 197, 0619B)distribuit, Deo charus erat; et quod ac etiam erexit in Pharaone, qui in mirabilibus meis admonitus est; ita quod exterritus in terrore meo, invitus dimisit populum meum Israel, quem iterum per dementiam suam retrahere voluit, propter quod illum zelus meus absorpsit, et quod se etiam in illo populo meo erexit, qui me cognoscens atque mirabilia mea videns, idolum in Oreb adoravit, unde corona de capite illius cecidit, ita quod eis lex Dei facta est corruptibilis in duabus lapideis tabulis, aliis his similibus propter eas quae de gloria sua et felicitate ceciderunt haec omnia ulciscente ultione mea. Unde etiam Moses famulus meus de contraria illa plebe mihi tam frequenter adversante in isto zelo meo fecit vindictam ex voluntate mea; cum (PL 197, 0619C)efficaciter diceret electis meis, ut occideret unusquisque fratrem et amicum et proximum suum; et iterum cum ardenter judicibus ejusdem populi ait, quod occideret unusquisque proximos suos, qui initiati essent Beelphegor, ubi ultus sum me, occisa iniquitate illa pugnante contra me.

Sed in Abel primum orta justitia Dei, post ipsum inventi sunt multi alii electi, ex omnibus his malis et perversis generationibus, qui collegerunt et coluerunt subtiliora praecepta mea, ut filii Israel, inter quos etiam ortus est luctus et moeror, desiderantes humanitatem Filii mei. Peracta autem ejusdem Filii mei manifestatione quem misi natum ex Virgine: coquebatur, et condiebatur omnis (PL 197, 0619D)justitia legis, dulcis et suavis cibus facta omni populo credenti in me, apostolis veritatis ipsam veritatem manifestantibus. Itaque in omnibus istis praedictis generationibus scienter transgressam justitiam meam, ulciscebatur et ulciscitur hic zelus meus; quia Deus qui erat tunc, est et nunc, ac semper manebit, atque zelus meus qui tunc erat, est et nunc, et semper stabit, usque dum finiantur tribus et populi, non finiente justitia Dei, omnem rubiginem injustitiae discutiente.

Propter quod etiam in hoc eodem zelo meo hanc iniquitatem aufero, illum videlicet dicens, qui canino more abominatur florentem in me Ecclesiam, aut qui per insaniam iniquitatis suae destruit constitutam per me dedicationem, vel alias constitutas (PL 197, 0620A)justitias ad templum meum pertinentes, quae fortiter surrexerunt in praesignificatione servi mei Jacob; ut haec Scriptura habet; Surgens ergo Jacob mane tulit lapidem quem supposuerat capiti suo, et erexit in titulum fundens oleum desuper, appellavitque nomen urbis Bethel (Gen. XXVIII). Hoc tale est: Jacob surrexit mane, quia ipse ortus est tempestivus amator veracis justitiae in constituto templo, cui ipso conveniens nomen imposuit, quoniam de illo debuit oriri rectissimum templum, virgo scilicet Maria, de qua Sol justitiae effulsit. Et tollens lapidem quem in figura altaris supposuerat superiori capiti suo, id est Christo, ut in nomine ipsius qui est vera petra, sanctificaretur, et sanctificatus nominaretur, quia unaquaeque sanctificatio altaris supposita est potestati (PL 197, 0620B)omnipotentis Dei, capiti omnium fidelium, erexitque illum in titulum libri vitae, et in personam praecipui odoris coelestis Jerusalem, quia ut Christus est caput membrorum suorum in superna Jerusalem, sic est unumquodque sanctificatum altare excellentior pars templi sui, effuso desuper oleo in sanctificatione chrismatis quod est effusa gratia Dei omnipotentis in sancto baptismo. Et appellavit sanctificatum locum illum, domum et templum Dei secundum nomen civitatis coelestis Jerusalem, quod est vivens templum Dei viventis.

Hoc itaque exemplo et significatione, erigendus est lapis in templo in nomine meo ordinando, ipsum videlicet templum idcirco signatum cum lapide, quia ego firma petra sum, ad quem omnis justitia et lex (PL 197, 0620C)Christianorum pertinet. Ubicunque enim fuerit sanctificatus locus, ubi corpus Filii mei immolandum est, ibi volo esse lapidem in nomine meo signatum; quia ego veracissima fortitudo sum, etiam si ibi ex aliqua impossibilitate non poterit esse templum, quoniam servus meus Jacob erexit lapidem in sua praefiguratione in nomine meo ut dictum est, quia et Filius meus de stirpe illius incarnatus est. Templum autem tale mihi dedicatum, non debet esse vacuum hujus negotii quin postulet causam constitutionis suae, quae adhaeret sibi de labore ministrantis ei populi, sicut etiam coelestis Jerusalem cum capite suo Christo, non vult carere justitia sua semper, aspiciens in labores filiorum suorum, quos susceptura (PL 197, 0620D)est in Deo. Quomodo? Ut se abstrahant a diabolica servitute, se constringentes a voluntariis desideriis carnis suae, et se affligentes contra se ipsos in abscisione propriarum rerum ob amorem coelestium; non eis omnibus utentes, sed sibi ipsis aliquas subtrahentes, atque Deo offerentes ad honorem ipsius, sic etiam praecurrens servus meus Jacob instituit decimam omnis substantiae suae cum dicebat, ut iterum scriptum est: Cunctarumque quae dederis mihi, decimas offeram tibi (ibid.). Hoc tale est: Ex omni quod dederis mihi, offeram tibi decimam partem, quia hoc lex tua est: primum scilicet in anima mea, o Deus meus, abscindens ab ea propriam voluntatem meam, offerens tibi contra me justitiam meam, et postea decimam partem (PL 197, 0621A)omnis substantiae meae quam possideo super terram. Quid hoc? Omnis scilicet fidelis homo qui comprehensus est in decimum ordinem supernorum civium, debet semper ad templum meum decimam partem dare substantiae suae, propter restitutionem illam qua computatus est in decimum numerum numeratorum, id est in scientia Dei existentium, et ad verum templum videlicet coelestis Jerusalem pertinentium. Qui autem obliti timoris mei templa in nomine meo dedicata, per saevitiam iniquitatis suae destruunt, vel qui dedicationes eorum secundum exemplum a Jacob ortum demunt, sanctificata loca scilicet polluendo, seu cum sanguine homicidii, seu cum pollutione seminis illud educendo in adulterio aut fornicatione, vel qui in superno sacrificio negligunt (PL 197, 0621B)institutam dedicationem antiquorum patrum absque signato lapide quem Jacob erexit in sua praesignificatione, vel qui destituunt constitutam per me justitiam in decimis, aut in substantiis templi mei: O vae miseris, o vae miseris, o vae miseris hominibus illis qui se tam turpiter seducunt, et tam perversi ante oculos majestatis meae existunt, videlicet, ut dictum est, instituta mea negligentes quae omnia de veteri lege translata sunt, quia de Veteri Testamento prolata sunt nova lex in Filio meo secundum misericordiam gratiae; et quia de omni justitia legis et prophetarum, quod erat minus factum est majus in eodem Filio meo, qui omnia signa priorum patrum quae ipsi absconse in umbra dixerunt, manifeste ostendit in se ipso in omni justitia.

(PL 197, 0621C)Et qui haec omnia destituunt ita quod ipsi cibum vitae qui de utroque Testamento factus est dedignando, sicut lutum conculcant, et canibus et porcis ac aliis pecoribus, id est pravis hominibus dividunt, eum magis dantes paganicis moribus et vanae ignorantiae quam mihi omnipotenti Deo, atque in usum suum secundum voluntatem suam eum parantes: hos et semen eorum ego destituam, eos projiciens de summo gradu usque ad infimum, et de divitiis in paupertatem, in ultione hujus zeli mei.

Tertia vero ala ultionis meae caedit et credulos et incredulos in suis impiis et injustis operibus. Ipsa percutit credulos non operantes in voluntate sua bona et justa opera; qui bene vident fidem, et (PL 197, 0621D)quibus nota est justitia Dei, et tamen sedent in tenebrositate malorum operum, gementes ignorantur post tenebras iniquitatis, volentes bacchari in perversitate, quod tamen eis non permittit Deus secundum voluntatem ipsorum perficere, hoc idem abscindens illis ultione sua, dum sic sunt obscurati quod obliti sunt ejus, ita ut ab eo libentissime recederent. Incredulos autem caedit in infidelitate eorum, ita quod etiam eis abstrahitur iniquitas ipsorum cum retributione ultionis, cum non permittantur malum hoc perficere quod libenter facerent, unde et malignus diabolus superatus in beatitudine fidelium hominum ante oculos Dei scintillantium; vellet illos trahere in tenebras mortis secundum nequitiam suam, sed eos amplius comprehendere (PL 197, 0622A)non potest, nisi ut sunt opera illorum. Sed quaedam alia mensura hominum est super terram, qui habent prosperitatem in forma sensati spiritus, ita quod sapientes sunt ad recordationem Dei, secundum voluntatem suam accensi cum scientia sensus; unde tunc in seipsis praesumptuose habere volunt scientiam sapientiae facientes quidquid cogitaverint, et miscentes justitiam cum iniquitate, sed stulu sunt in sapientia, quoniam reputant se ipsos quasi pleni et perfecti sint ad habendum et comprehendendum, atque ad acquirendum plenitudinem voluntatis suae secundum arbitrium suum quidquid cogitaverint. Et dum alas suas levare volunt per potestatem suam in provinciis et civitatibus ac in aliis locis atque in aliis causis in quibus tunc occupati (PL 197, 0622B)sunt cum imperio, in quo nolunt habere intelligibilem mensuram in Deum aspiciendo quid faciant, tunc effunduntur et abjiciuntur ante oculos Dei, propter impia et injusta judicia illorum quae ipsi prius dijudicabant, in quibus nolebant timorem Domini scienter habere. Et sic per istum zelum meum facti erunt in planctum magnum, et in flebiles voces coram omni populo qui viderit et audierit tempus judicii iniquitatis eorum, quibusdam videlicet ex ipsis adhuc in hac vita in multis miseriis multi defectus ipsorum viventibus, quibusdam etiam pessima morte, in diversis passionibus sublatis. In tam diversa vicissitudine ulciscitur et exurit zelus meus omnem injustitiam, quia illa est contra me.

Tunc autem quod non audis praedictum caput (PL 197, 0622C)ulla verba proferre, sed tantum in seipso immobile permanens alis suis interdum illuc percutere quo et ipse alae tenduntur: hoc est quod in zelo Domini non est clamor minantis vocis, et in superbiam se erigentis, sed in potestate fortitudinis suae et in rectis judiciis suis immobilis persistens, ultione sua post insaniam operum demeritas absque timore Domini res gestas confundendo, et conterendo eas secundum extensionem ultionis judicii sui ulciscitur, ut tibi, o homo, veracissima manifestatione praemonstratum est. Et quia Deus justus est, omnem injustitiam examinari oportet per justum, quoniam ipse Deus bene novit discretam examinationem, quae est in scientia hominis. Nam scientia in homine (PL 197, 0622D)est quasi speculum, in quo latet desiderium sive bonum sive malum voluntatis. Unde homo inter has duas partes positus, inclinat se voluntate sua ad partem illam quam desiderat. Sed homo qui convertit se ad bonum, illud fideli opere amplectens per adjutorium Dei; mercedem beatae remunerationis laudabiliter accipiet, quia malum sprevit et bonum fecit; qui vero se inclinat ad malum, hoc perversa actione deglutiens per suggestionem diabolicam, poenas justae retributionis inde miserabiliter incurret, quoniam bonum neglexit et malum perpetravit. Idcirco in multa devotione et humilitate se homo subjiciens Deo, fideliter operetur salutem suam, quae de summo bono emanat, ita ut anima ipsius interiori sanctitate inebriatur, quia in bene (PL 197, 0623A)disposita et recte ordinata discussione et timore servit Creatori suo. Quomodo? Quoniam metus, id est inceptio angustiae facit timorem; timor autem concutit tremorem, per quae debet homo operari quod justum est. Quomodo? Quod homo metu angustiari incipit hoc per donum Spiritus sancti de rationali sensu habet, propter quod etiam nullo modo evenire potest quin Deum sciat, illaque scientia quam habet in Deum facit in ipso timorem, in hoc quod incipit timere secundum ea quae Dei sunt. Et si haec habet cum studio sciens Deum, tunc concutit eum iterum ignea gratia in Christo, admonens ut deinde incipiat tremere, quatenus per compunctionem terreatur, ut justitiam Dei fideliter operetur.

(PL 197, 0623B)Nunc ergo, o homines, intelligite et discite unde sint haec. Quid hoc? Deus est qui in vobis quod bonum est operatur. Quomodo? Ipse vos ita constituit, ut per rationalem sensum in operibus vestris eum sentiatis, quae sapienter cum discretione facitis. Irrationale enim animal facit omnia opera sine intellectu et sapientia, ac sine discretione atque verecundia, nec scit Deum quia irrationale est, sed tantum eum sentit, quoniam illius creatura est. Rationale vero animal qui homo est, habet intellectum et sapientiam, discretionem et verecundiam in operibus suis, quae rationabiliter operatur, quae est prima radix quam gratia Dei fixit in omnem hominem, cum animam ad vivendum excitavit. (PL 197, 0623C)Haec ergo praedicta vigent in rationalitate, quia in his omnibus homines Deum scientes sunt, ut ea quae justa sint velint. Unde ebulliens et perfectum opus atque prosperum in bona voluntate hominis quod ipse homo amplectitur in Salvatore suo, in Filio videlicet Dei, per quem Pater omnia opera in Spiritu sancto operatur: hoc denuo incendit et admonet ignea gratia data in Christo Jesu. Ideoque in gaudio Spiritus sancti faciat homo opera justitiae, non dubitans in perversa inusitatione, id est ne dicat quod aliquid sibi desit in omnibus his, aut in prima scilicet radice per donum Dei homini primitus imposita, aut in ignea gratia Spiritus sancti radicem illam iterum in admonitione tangentis, ita ne perverse corruens deinde (PL 197, 0623D)angustietur in his quae propter reprehensibilem impetum fecit, quasi interiori sua radice quidquam minus habuerit, scilicet ne postquam ceciderit in (PL 197, 0624A)necessitate positus murmuret, sic dicens in se ipso: Heu, heu! quid feci quod opera mea non potui praevidere in Deo? Et etiam sine pondere infidelitatis incedat, ita ut non diffidat Deo in operibus suis, sed ut sit securus sine lacrymabili querela pravi operis; ipse enim Deus et homo existens non in duos divisus est, sed unus est Christus; non tamen per commutationem divinitatis in carnem, sed per assumptionem carnis quam divinitas sibi adjunxit, et quam claritate sua sic perfudit, ut radius solis in sole lucet, nec ob hoc ulla confusione substantia divinitatis seu substantia carnis in invicem confusae sunt, sed in vera unitate personae unus est Christus verus Dei Filius. Sicut enim in rationali anima nulla commutatio per carnem hominis (PL 197, 0624B)est, quin ipsa rationalis spiratio sit a Deo quae totum corpus hominis perfundit, et quae cuncta opera operantis hominis movet ut sit anima et caro unus homo, ita etiam absque omni dubio Dei Filius ante saecula natus carne ex Virgine assumpta pleniter ut praedictum est indutus, Deus et homo existens unus est Christus, per unctionem utique gratiae Dei Christus dictus. Qui in sancta humanitate sua per fixuram clavorum et lanceae vulneratus est, propter vulnus unum primi hominis quod cuncto generi suo ille inflixerat, quatenus livore sanguinis sui illud sanaret, et unctione olei gratiae illud perfunderet, ac per poenitentiam illud ligaret cum homo se peccasse doleret. Vulneratus autem descendit spiritus in puteum infernalis profundi, (PL 197, 0624C)illicque quamplurimos sibi attraxit, scilicet ab inferno primum hominem abstulit, et omnes qui Deum in moribus humanae honorificentiae nunquam tetigerant, et eos in locum deliciarum et gaudiorum quem in primo parente perdiderant locavit. Sed quod die tertia surrexit a morte dormientis corporis in hoc tres personas Deitatis designavit, atque cum eodem corpore ascendens ad coelos ivit, ibique dominando sedet ad dextram Patris quae salvatio credentis populi est, illis vitam tribuens quos sanguine suo redemit. Et hi omnes ante tempora omnium principiorum praesciti sunt, quoniam Verbum Patris per quod omnia facta sunt carnem induit, ut hominem quem formaverat redimeret. Qui autem (PL 197, 0624D)acutas aures interioris intellectus habet, hic in ardente amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO SEXTA.

(PL 197, 0623)

(PL 197, 0623)SUMMARIUM.-- Verba abstinentiae. Verba largitatis. Verba pietatis. Verba veritatis. Verba pacis. Verba beatitudinis. Verba discretionis. Verba salvationis. Quod nullus fidelium contemnat magisterio subesse quia etiam per magistros Israelitici populi in lege praefigurabantur rec ores temporis gratiae. Quae duritia legis quasi sub velamine occultavit, incarnatio Filii Dei per gratiam Spiritus sancti elucidavit. Quod homo in dignitate magisterii fungitur vice Dei. Quod praeter speciale magisterium sunt quidam saecularis potentiae majores, sunt et minores in populo qui ab utrisque reguntur. Quod per exterius magisterium intelligitur interius. Qua de causa Deus permisit genus unum excellere et aliud subjacere. Verba Isaac ad Jacob de eadem re. Hic innuitur trinus ordo: dominantium, liberorum, famulantium. Quod saeculares et spirituales in quatuor et quatuor dividuntur. Quod nemo spiritualem, aut saecularem dignitatem, aut per rapinam, aut per furtum, aut per emptionem sibi usurpet. Qui maturo sensu sunt bonam conscientiam habentes, et (PL 197, 0625)volantia verba, et laudes hominum non quaerentes, electione regiminis digni sunt. Quicunque potestatem regiminis adipiscuntur, despicientes utrum Deo placeat an non. a facie Dei fugientes, in parte diaboli sunt quibus non resistitur ut quando quid amplius puniantur. Quod praedictae differentiae hominum ut fuerunt ita et sunt et semper erunt pro extensione humani temporis secundum auctoritatem divinae Providentiae. Quod in conditione saecularium scilicet majorum et minorum tres partes sunt. Quod spirituales magistri populo in unitate fidei praeesse debent. Quod potestas saecularis regiminis et populus, invicem se tangant puritate innocentiae et simplici devotione. Quod in opere Dei sex virtutes caeteras praefigurabant. De statu abstinentiae, largitatis, pietatis, veritatis, pacis, beatitudinis, discretionis, salvationis animarum: et quid significet. De habitu earumdem et quid significet. Specialiter de abstinentia et habitu ejus et quid significet. Specialiter de largitate et habitu ejus et quid significet. Specialiter de pietate et habitu ejus et quid significet. Specialiter de veritate et habitu ejus et quid significet. Specialiter de pace et habitu ejus et quid significet. Specialiter de beatitudine et habitu ejus et quid significet. Specialiter de discretione et habitu ejus et quid significet. Specialiter de salvatione animarum et habitu ejus et quid significet.

(PL 197, 0625A)Et post haec vidi inter angulum septentrionalem et angulum occidentalem murum parietis praefati aedificii in interiore ejus parte totum arcuatum secundum modum cancellorum, non tamen apertum ut cancellos; sed integrum habentemque in singulis arcubus quasi picturam hominum. In exteriore autem parte ejusdem muri vidi alios duos minores muros, longitudinis spatii quod fuit a praedicto angulo septentrionali usque ad angulum occidentalem ipsisque angulis ex utraque parte sui conjunctos juxta modum testudinis. Altitudo vero eorumdem duorum minorum murorum, erat cubitorum trium. Latitudo autem inter interiorem arcuatum murum et medium erat cubiti unius, atque inter exteriorem et eumdem medium, fuit latitudo unius palmi quasi (PL 197, 0625B)puerilis manus. Intra idem quoque aedificium vidi sex imagines ante praedictum arcuatum murum super pavimentum ipsius aedificii stantes, tres scilicet juxta se in fronte illius muri prope angulum qui respiciebat ad septentrionem, et tres etiam simul in fine parietis ejusdem, secus angulum qui tendebatur ad occidentem, omnes picturam in arcubus ipsius muri inspicientes. In ipso autem fine ejusdem parietis vidi aliam imaginem intra ipsum aedificium super lapidem unum in modum sedis in pavimento positum sedentem, et latus dexterum ad murum inclinantem, faciem vero suam ad columnam verae Trinitatis vertentem. Sed in eodem fine vidi alteram imaginem super eumdem murum in altiori loco stantem, et etiam ad praedictam columnam (PL 197, 0625C)verae Trinitatis versam. In his ergo imaginibus conspexi similitudinem talem. Indutae erant ut priores imagines quasi sericinis indumentis et candidis calceamentis, excepta illa quae a dextris mediae harum trium erat, quas in extrema parte ejusdem parietis videram, quae tota tantae puritatis tantaeque claritatis exstitit, ut prae nimio splendore nullam ejus formam, perfecte intueri possem, et excepta illa quae super murum stabat, ut dictum est, quae nigris calceamentis, calceata fuerat. Sed omnes sine palliis erant, praeter mediam illarum trium quae in prima parte muri stabant, quae pallio induebatur. Duae quoque trium superiorum quae ad dexteram scilicet et ad sinistram mediae imaginis stabant, et duae trium inferiorum, media videlicet (PL 197, 0625D)et quae ad sinistram ejus erat non habebant muliebria velamina in capitibus suis, nudis tantum albis (PL 197, 0626A)crinibus stantes. Media autem trium priorum, et illa quae super lapidem juxta murum sedebat, erant velato capite candida velatura capitis, ut mos est mulierum. Eadem quoque media trium superiorum et quae ad dextram ejus stabant vestitae erant tunicis candidis. Sed vidi talem dissimilitudinem earum. Imago quae stabat in medio trium superiorum habebat in capite suo in modum coronae circulum crocci coloris, dextra parte insculptum semper accende. Et vidi quod a dextra ejusdem imaginis columba advolabat ore suo spirans in eamdem sculpturam. Atque illa imago dicebat: Ego perfusa sum per interiorem misericordiam, ex qua oritur rivulus qui nullatenus abscondere vult pecuniam, nec aurum, nec pretiosos lapides, nec (PL 197, 0626B)margaritas coram egenis et in necessitatibus eorum necessariam substantiam non habentibus, ac propterea plorantibus. Nunc consolabor illos et semper reficiam paupertatem ipsorum propter amorem Filii Dei, qui suavis et mitis est ac qui bona sua distribuit in animas justorum, tangens vulnera peccatorum eorum propter poenitentiam. Alia vero imago quae stabat a dextris ejus habebat in pectore suo quasi leonem tanquam speculum lucidum, et a collo suo velut serpentem pallidi coloris in torta flexura virgulae ad pectus etiam suum dependentem. Et ait: Lucidum leonem inspicio, et propter amorem ejus do. Ignitum autem serpentem fugio, sed serpentem in ligno pendentem diligo.

Tertia autem imago quae a sinistris ejus erat tunica (PL 197, 0626C)simili hyacintho rubri coloris induebatur. Et ad pectus ejus apparuit angelus ex utroque latere suo alam unam habens, ita ut ala dextra ad dextrum humerum illius imaginis extenderetur, et ala sinistra ad sinistrum humerum illius. Et ipsa imago dicebat: Angelicum habeo consortium, nec cum dissimulantibus se hypocritis ambulo, sed epulor cum justis. Imago quoque quae fuit media trium inferiorum induta erat tunica crocei coloris. Et super dextrum humerum ejus candidissima columba stabat, spirans ore suo, in dextram aurem illius. In pectore vero ipsius monstruosum et informe caput hominis apparuit. Jacebant quoque sub pedibus ejus quasi species hominum conculcatorum et contritorum ab ipsa. In manibus autem suis habebat (PL 197, 0626D)chartam expansam et ex una parte videlicet versus coelum septem lineis inscriptam, quam legere volui, (PL 197, 0627A)sed non potui, et dixit: Virga amarae correptionis et flagelli esse volo contra illum mendacem qui filius diaboli est, quia etiam ipse diabolus persecutor ineffabilis justitiae Dei est. Unde illi contraria et molesta causa sum, quoniam nunquam inventa sum in ore ipsius, ita quod et ego eum de ore meo sicut mortiferum et lethale venenum expuo, quia ipse me nunquam in astutia sua invenit. Ipse est etiam mihi pessimum ac molestissimum malum omnium malorum, quoniam omne malum ab ipso ortum est. Propterea abjicio et conculco eum in amabili justitia Dei, quae mihi incessabiliter sine fine amabilis est, cujus etiam sustentatrix et ductrix ego sum, quia super me solidabitur et constabit omne aedificium virtutum Dei, quae aedificant (PL 197, 0627B)in altitudine. O fortissime et nobilissime Deus, attende.

Altera autem imago quae ad dextram ejus erat faciem habebat angelicam, et ex utroque latere suo volatilem alam unam, in specie tamen hominis ut caeterae virtutes apparens. Et ait: Ego repugno diabolico certamini quod se erigit contra me pertinaciter, dicens: Non possum sufferre ullam tribulationem, sed omnia mihi contraria volo abstrahere a me. Nullum timebo. Quem timerem? Neminem timore volo. Sed qui hoc malum dicunt, abjicientur per me, quia posita sum semper laetari semperque gaudere in omnibus bonis, quia Dominus Jesus est remissor et consolator omnis doloris, quoniam et (PL 197, 0627C)ipse dolorem pertulit in corpore suo. Et quia ipse etiam est justa correctio, idcirco et ego volo me illi conjungere, semperque ipsum portare, abjiciens de me odium et invidiam, ac omnia mala. Volo quoque semper faciem laetam in tua justitia habere, o Deus. Sed tertia imago quae stabat ad sinistram ejus, induebatur tunica alba, viridi colore distincta. Habebat autem in manibus suis modicum vasculum pallidi splendoris, multam lucem ut fulgur ex se reddens, ita quod eadem lux in faciem, et circa collum ipsius imaginis luceret. Et dicebat: Ego felix sum. Dominus enim Christus Jesus facit et parat me pulchram et albam, cum illud mortiferum consilium diaboli effugio, quod semper ruminat infelicitatem illam scilicet quod Deus abjiciatur (PL 197, 0627D)et diabolus malis operibus attrahatur. Hunc Satanam fugio, hunc abjicio, ipsumque mihi semper molestum habeo, quia amatorem illum desidero, quem assidue amplectar, et quem cum gaudio habeam in omnibus et super omnia. Imago vero quae in fine hujus parietis super lapidem sedebat, induta erat tunica subnigra. In dextro autem humero suo habebat modicam crucem impositam imagine Jesu Christi, quae hac et illac versabatur. Et quasi ex nubibus effulsit in pectus ejus quidam splendor mirae claritatis: a se in multos radios divisus, ut splendor solis a se dividitur, cum per parva et multa foramina alicujus rei fulget.

In dextra quoque manu modicum lignum in modum (PL 197, 0628A)flabelli habebat, ex cujus summitate tres ramusculi miro modo cum flore pullulaverant. Habebat etiam in gremio suo minutissimos lapillos omnium gemmarum, quos multa sollicitudine et diligentia considerabat, veluti mercator res suas diligenter considerare solet, et dixit: Ego mater virtutum, justitiam Dei in omnibus rebus semper habeo. Nam in spirituali militia et in saeculari strepitu, intra conscientiam meam Deum meum semper exspecto. Non damno, non conculco, non sperno reges, duces et praesides, ac caetera saecularia magisteria, quae ab auctore omnium rerum ordinata sunt. Quomodo licitum esset, ut cinis cinerem sperneret? Crucifixus Dei Filius convertit se ad omnes, eos secundum justitiam et misericordiam suam movens. Ego (PL 197, 0628B)etiam unamquamque ordinationem et institutionem ejus secundum voluntatem ipsius habere volo. Illa autem imago quae in eodem fine super murum stabat nudum caput et nigros ac crispos crines habebat, faciemque obscuram. Induta quoque erat varia tunica plurimo colore intexta. Et vidi quod tunicam et calceamenta sua exuit stans nuda. Et subito crines ac facies ejus resplenduerunt in pulchritudinem albedinis et novitatis, ut jam nati infantis, atque per totum corpus suum effulsit ut purus et lucidus splendor illucet in claritate. Tunc etiam vidi in pectore ejus splendidissimam crucem cum imagine Christi Jesu, super arbusculam inter duos flores lilii et rosae stantem positam, qui se sursum ad illam crucem aliquantulum recurvabant. (PL 197, 0628C)Vidique quod exutam tunicam atque calceamenta sua fortiter excutiebat, ita quod pulvis multus ab eis excuteretur. Et ait: Exuo Vetus Testamentum et induo nobilem Filium Dei cum justitiis ejus in sanctitate et veritate. Propter quod reparata sum in bonis et mutata de vitiis. Unde et tu, Deus meus, delicta juventutis meae et ignorantias meas ne memineris, neque vindictam sumas de peccatis meis. Et cum haec attentius inspicerem, iterum qui sedebat in throno dixit ad me: Nullus fidelium qui humiliter vult Deo obedire dubitet recusare humano magisterio subjacere, quia per Spiritum sanctum regimen in populo, propter efficaciam utilitatis viventium dispositum est, illudque in ecclesiasticis (PL 197, 0628D)observationibus futurum, et fideliter firmiterque habendum in antiquo populo praefiguratum est. Hinc etiam quod vides inter angulum septentrionalem et angulum occidentalem murum parietis praefati aedificii in interiore ejus parte totum arcuatum, secundum modum cancellorum, non tamen apertum ut cancellos, sed integrum: hoc est quod ab Abraham et Mose diabolo repugnantibus, quasi in angulo respiciente septentrionem usque ad veram Trinitatem quae aperte declarata est in vera et catholica fide, cum a Deo Patre Filius Dei missus in mundum doctrinam suam abundanter emisit in fine temporum, quasi ad angulum respicientem ad occidentem erat murus, id est Israeliticus populus in lege justitiae Dei constitutus, operans in constructione (PL 197, 0629A)bonitatis Patris omnipotentis, scilicet in Veteri Testamento frenatus, et ei convictus, quia post ostensionem asperitatis quae in zelo Domini excitata est per institutiones veterum praelationum, praesignata sunt regimina novarum dignitatum. Nam Vetus Testamentum tendebatur usque ad Novum, ex se germinans multo majora praecepta legis Novi Testamenti, quam primum orta essent in ipso; itaque de minore factum est majus, de minore videlicet doctrina veterum praeceptorum major et latior doctrina novorum, cum Vetus Testamentum solummodo esset quasi fundamentum primitus positum: super quod aedificata est profundissima sapientia omnis doctrinae, manifestata in incarnatione Filii Dei, tendens a veteri lege circumcisionem (PL 197, 0629B)usque ad novam regulam baptismi majoribus praeceptis ornatam.

Et ille murus plebs scilicet Judaica in interiore parte intellectus sui, in quo anima hominis Deum cognoscit, est ubique arcubus circumdata, id est circumquaque per significationem magisterii praecursorum suorum, praecepta legis Dei clamantium, et sibi ostendentium vallata, ut minores per majores quasi per praecellentes sibi homines ordinari solent, juxta constructionem cancellorum, quae est typica praefiguratio Spiritus sancti, duras litteras perforantis in incarnatione Filii Dei, qui cancellos misericordiae suae petentibus plenissime demonstravit. Non tamen apertus est in perforatione ostiarii Spiritus sancti videlicet spiritualem intellectum (PL 197, 0629C)in veteri lege non denudantis ut postmodum factum est in cancellis misericordiae in carne manifestati Filii Altissimi, sed integer manet in duritia legalium praeceptorum, quae postea per Spiritum sanctum in fonte aquae vivae elucidata sunt.

Habet quoque in singulis arcubus quasi picturam hominum, quia ut haec pictura ostendit imaginem hominum, sic in triumphali arcu scilicet in dignitate magisterii positus est homo, in vice Dei. Quomodo? Quoniam profundissima et capitalis sapientia per gratiam Dei posita est in os rationalitatis hominis, ut homo in nomine Dei exerceat officium magistrationis, per districtionem justitiae et misericordiae ipsius Altissimi.

(PL 197, 0629D)Quod, autem in exteriori parte ejusdem muri vides alios duos minores muros, hoc est quod in exterioribus negotiis praeter spirituale magisterium est intercepta constitutio populorum majorum et minorum, qui constituti sunt praecepto Dei, quasi duo muri, quoniam exterior sunt majores natu ex fortitudine saecularis potentiae in mea ordinatione, et medius sunt minores qui consistunt sub potestate et spiritualium et saecularium personarum, quasi inter interioris praefati muri arcus qui est spirituale magisterium, et exteriorem murum qui est saecularis potentia, ut dictum est. Unde duo muri positi extra ambitum interioris arcuati, quia saec lares personae sunt in terrenis causis, magis videlicet exteriora quam interiora habentes, ita quod (PL 197, 0630A)tamen sunt in linea constitutionis meae. Quomodo?

Per exterius intelligitur interius, quoniam ut homo cognoscit ex visibili et alta persona hominis, quomodo homo timendus ac orandus et amandus sit, sic etiam in eodem intellectu intelligat qualiter invisibilis et altissimus Deus metuendus ac venerandus et diligendus sit super omnia. Nam per exteriorem et saecularem dominationem admonetur homo interioris et spiritualis potestatis divinae majestatis, quae ita clausa et abscondita est homini, ut non possit carnalibus oculis ejus videri nisi quantum fide illius capitur. Et quandoquidem mortali creaturae Deus invisibilis est, saltem per visibile magisterium discat homo timere et venerari (PL 197, 0630B)ipsum altissimum praeliationis ejus institutorem. Quomodo?

Inspiratio divina dedit in sensus hominum per rationalitatem eorum, ut in recta constitutione inter populos magnae personae dominentur, quae ab illis timeantur ac honorentur. Nam Deus idcirco permisit genus unum excellere et aliud subjacere, ut ita homines dividerentur ne invicem per semetipsos interficerentur et perirent: alioquin otiosi essent nescientes procedere ad agnitionem Dei, nisi hoc praeviderent per timorem et honorem in hominibus. Et ita processit Spiritus sanctus, ducendo populum ad interiorem legem spiritus, qua homo intus et exterius regeretur, donec fons saliens exivit apparens mundo in plenitudine justitiae, (PL 197, 0630C)qui regit utrumque corpus scilicet et animam. Unde etiam cura saecularis potentiae sic constituta est ad usum terrenarum rerum, ut corpus requirat refectionem ne deficiat et spirituale magisterium ad interiorem suspirationem perveniendi ad servitutem Dei, ut anima ad coelestia anhelet. Haec itaque constituta sunt mea ordinatione secundum quod etiam Isaac dixit filio suo Jacob: Esto dominus fratrum tuorum et incurventur ante te filii matris tuae (Gen. XXVII). Hoc tale est: Dominus esse debes fratrum tuorum pollens super eos in honoribus et in beatitudinibus, benedictus in benedictionibus quae mihi a Deo datae sunt, et inclinentur ante te omnes nati filiorum matris tuae subjecti tibi, propter precellentem (PL 197, 0630D)causam benedictionis tuae. Ex te enim exiet magnum genus de quo fortissimus et potentissimus vir exsurget, quem fratres ejus ipsum fugando persequentur; sed ipse velocissime in maximis viribus suis, quasi leo se illis eripiens, excellentissima dominatione illis dominabitur, et premet eos in nomine potestatis suae, quae nunquam in vilissima cauda eradicabitur, fratribus suis in caudam effectis. Sic et ego Pater coelestis dixi Filio meo incarnato: Esto Dominus omnium nascentium procreatorum de concepto semine humano quos creavi per te, quia tu mirabiliter natus ex Virgine non conceptus hominis semine, sed existi de me per flagrantem ignem apparens in terra, verus homo clauso sigillo integerrimae et castissimae (PL 197, 0631A)Virginis. Tu ergo es Dominus illorum in superna claritate divinitatis, qui fratres tui sunt propter incarnationem tuam in qua homo est. Et inclinatio, id est subjectio exhibeatur tibi a filiis matris tuae scilicet tuae incarnationis, atque in obsequio piissimae devotionis subjiciantur tibi homines nati ex hominibus. Et quoniam Filius Dei sic est Dominus omnium creaturarum, per ipsum etiam in voluntate Patris et in tactu Spiritus sancti instituta est dispositio diversarum potestatum in mundo. Quomodo? Sic videlicet quod Deus abstulit nimietatem et jactantiam illam quam populus populum non honoraret; ita quod unusquisque faceret quod fieri placeret si hoc Deus inaestimabili sapientia consilii sui non prostravisset, sed ipse discrevit populum inter (PL 197, 0631B)populum, minorem scilicet cum ministratione obedientiae majori suo subjacere, majorem vero in omni utilitatis regimine solerter et devote minori subvenire, sicut etiam in ascensione Spiritus sancti datum est Jacob per patrem suum, quod esset dominus fratrum suorum, ut et dictum est.

Sed in hoc quod ostensum est, quod esset Dominus, demonstratum est quod saeculare negotium habet personam dominandi super libertatem aliorum, quibus propter timorem honoris sibi ab eis impensi per potestatem suam parcat, non eos opprimens jure servitiorum, sed illos habens quasi in dilectione fratrum. In hoc autem quod dictum est quod incurvatio ante ipsum fieret, innuitur servitium ministrationis illorum, qui per vinculum famulantium (PL 197, 0631C)dominis suis substracti sunt, ut filii carnis curam carnalem habentes. Sed postquam ipse Jacob hoc dominium per paternam benedictionem fratri suo subripuit; deinde coelestem celebritatem per lapidem quem erexit in titulum, et per decimam quam se vovit daturum constituit, ut praesignatum est, significans principalem personam in spirituali militia, quia quisque fidelis de minimo gradu ascendere debet ad summum: per saecularem videlicet potentiam discere superius magisterium clarioris lucis, spiritualis vitae, in quo adimpletur officium naucleri secundum iter immaculati Agni, qui sursum levavit hominem cum plenitudine et bonitate omnis justitiae, scilicet (PL 197, 0631D)crigens hominem prostratum insidiis perversi raptoris.

Unde etiam haec duo instituta ad terrena videlicet et ad coelestia procedentia in quatuor et quatuor partes dividuntur, quia Deus magnam vim scientiae rationalitatis hominibus dedit, ita ut in ascensione Spiritus sancti haec in semetipsis scrutarentur in figura quatuor clementorum, plus praedictis duobus modis addentes, quod non aspernor nec abjicio, quoniam qui in nomine meo multiplicat quod minus, dignus est mercedis et non abjectionis, quae etiam quatuor partes tam in saecularibus gravaminibus quam in spiritualibus institutis sunt. Quomodo? Quia in saecularibus causis sunt nobiles et nobiliores, sunt et famulantes atque (PL 197, 0632A)obsequentes. In spiritualibus vero sacramentis sunt praecellentes et superiores, sunt et obedientes atque corripientes. Ego autem illas officiorum causas ordinatione mea constitutas omnino rapi nolo furtivo munere emptionis in venundatione, sed volo ut eis rationabili causa assistatur, ita ut qui ipsas suscipiunt utiles sint coram Deo et hominibus. Sed, quidam venenati scorpiones justitiam meam transgrediuntur, et eas mortifero veneno avaritiae et superbiae subripiunt, non solum in saecularibus praeposituris, sed etiam in dispositionibus spiritualibus. Rapina autem saecularium dignitatum, terrena scilicet per terrena comparata est quidem, severissime in iracundia zeli mei examinanda; sed tamen majoris ponderis et examinationis (PL 197, 0632B)est rapina spiritualium. Nam saeculares sunt in exterioribus caro de carne; spirituales autem in interioribus spiritui conjuncti. Sed quamvis saeculares in exterioribus occupentur curam terrenam habentes, tamen sub illa specie ad interiora spiritus in regimine suo deberent anhelare; spirituales vero in specie religionis et in contemptu mundialium positi, interius in corde Patris omnipotentis ordinati, multo magis sub spirituali nomine deberent Filium ejus in summo sacerdotio ardenter imitari; quia, sicut Filius Dei exivit de corde Patris sui, ita constituit Pater apud semetipsum in Filio suo personas magistrorum qui in tam egregiam ordinationem positi sunt propter utilitatem Ecclesiae, et in recto opere Deo conjuncti. (PL 197, 0632C)Quomodo?

Qui in compunctione et probatione cordis atque in maturo sensu sunt, quod mihi omnino perspicuum est bonam videlicet conscientiam habentes, ita ut perverse et contrarie magisterium non appetant, illud nec diabolica arte sciscitantes, nec per pecuniam aut per saecularem potentiam acquirentes, nec inde volantia verba laudis humanae quaerentes, sed illud vera electione mea et populi, in humilitate suscipientes; hi charissimi et probatissimi custodes, atque certissimi amici mei sunt. Sed qui retro incedunt, et illud alio modo in tenebris acquirunt videlicet per saecularia terrenorum furtim mysteria coelestium diripientes, faciem (PL 197, 0632D)meam fugiunt, atque animas suas acriter occidunt; in hoc me deridentes, quia sic me denegant et contra voluntatem meam calcitrant. Quomodo? Quia ipsi despiciunt me non desiderantes potestatem magisterii adipisci per me; ita ut interiores oculos cordis sui ad me elevent sic dicentes: Placet hoc Deo an non? sed unusquisque eorum dicit in semetipso: Etiamsi hoc malum est apud Deum, ego tamen hoc accipiam confidens in Domino, quod quandoque vivens adhuc in corpore poeniteam, et tali modo acquirunt magisterium absque me Deo vivo; ita quod nec hoc a me postulent, nec se ad hoc mea voluntate pervenire confidant; sed in hoc ardore a facie mea fugiant sic rapientes magisterium, a misericordia mea naufragantes. (PL 197, 0633A)Isti non sunt intra in corde summi Patris, sed sunt extra in parte aquilonis, qui in his causis est princeps eorum, nolentes quaerere me Creatorem omnium, sed propriam voluntatem suam quam pro Deo habent sequentes et me derelinquentes. Nam nolunt scire me, nec ego eos. Concupiscentia ipsorum suggerit eis quod volunt. Et quia timorem meum habere recusant, idcirco et ego nolo eis tunc resistere in terrore irae meae, ut eis repugnetur in die illa in qua nihil amplius praevalere possunt; ipsi autem per me dimissi in hac vita, responsuri in futuro tremendo judicio de his quae faciunt; me videlicet scientes in fide, sed in his quae perpetrant ad me respicere nolentes.

Nunc autem ut vides quod praefati duo minores (PL 197, 0633B)muri sunt longitudinis spatii, quod est a praedicto angulo septentrionali usque ad angulum occidentalem: hoc est quod in constitutione populorum majorum et minorum cum extensione longitudinis humani temporis ab Abraham scilicet et Mose, quasi a septentrione usque ad manifestationem catholicae fidei in veram Trinitatem, quam fidem Filius meus a me missus in mundum ut ad occidentem, edocuit exstiterunt in lege mea populi et principales eorum magistri praecurrens videlicet germen et exemplum populi novi testimonii a zelo usque ad Filium meum in carne natum tendentes, ut fuerunt et sunt et semper erunt interpositae differentiae in hominibus interiorum et exteriorum, (PL 197, 0633C)id est spiritualium et saecularium, majorum atque minorum. Qui sunt ipsis angulis ex utraque parte sui conjuncti juxta modum testudinis, quoniam tam Veteri quam Novo Testamento ex utroque latere initii sui, in honore et magistratione coadunati declarantur populi, et hoc in similitudinem testudinis, quod est in auctoritate divinae providentiae bene et digne compositi ad statum aedificationis coelestis Jerusalem.

Quod vero altitudo eorumdem duorum minorum murorum est cubitorum trium: hoc est quod in sublevatione rectitudinis duarum saecularium, conditionis scilicet majorum et minorum, tres partes sunt hominum, id est praecellentiores rectores et alii a vinculo servitutis famulantium liberi, atque (PL 197, 0633D)communis populus praelatis suis in subjectione substratus. Unde etiam latitudo inter interiorem arcuatum murum et medium est unius cubiti, quae est amplitudo dignitatis inter superiores personas spiritualis magisterii et inter minora vocabula terrenae servitutis, in unitate fidei secundum Deum ad corripiendum subditos suos constituta. Atque inter exteriorem et eumdem medium est latitudo unius palmi quasi puerilis manus, quia est etiam inter inferiorem potestatem saecularis regiminis, et inter subjectionem saecularis ministrationis extensio justae considerationis, ita ut hae unanimi et simplici devotione puerilis innocentiae se invicem tangant in manu conjunctae operationis suae. Sed quod intra idem aedificium vides sex imagines ante praedictum (PL 197, 0634A)arcuatum murum super pavimentum ipsius aedificii stantes, hoc est quod in opere bonitatis Dei sex virtutes extenduntur, caeteras virtutes praefigurantes, ut Deus in sex diebus creaturas suas creavit; ipse videlicet virtutes in figura futurorum ante murum, id est ante Israeliticum populum divina lege frenatum, et magisterio ac defensione praecursorum suorum circumvallatum apparentes, cum etiam pavimentum terrenarum curarum in eadem constructione summi Patris in hac significatione conculcant, ut Christiana militia per ipsas se diabolo opponat.

Quapropter tres stant juxta se in fronte ipsius muri prope angulum qui respicit ad septentrionem; quia sancta Trinitas inseparabilis in virtute majestatis (PL 197, 0634B)suae, in initio Veteris Testamenti ab Abraham et Mose diabolo oppositis inchoati per diversas et secretas figuras designata est. Et tres etiam simul in fine parietis ejusdem secus angulum qui tendit ad occidentem, quoniam eadem Trinitas in unitate divinitatis regnans, in fine ejusdem defluentis legis aperto nomine suo praedicata est, nato in carne Filio Dei ob redemptionem hominis ad occasum tendentis. Quae omnes picturam in arcubus ejusdem muri inspiciunt, quia semper pari devotionis studio in hominibus magisterium ordinationis Dei per potentiam ejus in lege tam Novi quam Antiqui Testamenti designatum attendunt considerantes qualiter in ipsis perficiatur. Quod autem in ipso fine ejusdem parietis vides aliam (PL 197, 0634C)imaginem intra idem aedificium super lapidem unum in modum sedis in pavimento positum sedentem, hoc est quod in ipsa repositione veteris legis antiqui populi, et in initio novae fidei inchoata in vera Trinitate, cum Deus omnes constantes virtutes in Ecclesia construxit, decenter etiam apparuit virtus haec in opere summi Patris, operans in eo per hominem usque ad consummationem mundi. Unde sedet etiam super fotissimam petram, super unicum, scilicet Dei Filium, qui sedes et quies est omnium fidelium caduca despicientium, et in se pura fide credentium. Et latus dextrum ad murum inclinat, quia in quietis rectitudine et in salvationis parte huic populo qui sub magisterio dispositione (PL 197, 0634D)Dei positus est, adhaeret; ita ut et ipsi majores cum minoribus eam in operibus suis excolant. Faciem vero suam ad columnam verae Trinitatis vertit, quoniam in omni re intentionem suam ipsi Trinitati acutissimo visu justae considerationis intendit, ut sicut perpetua Trinitas in tribus personis inviolabiliter consideranda est: ita omnes Deum colentes, eam in factis suis diligentissime considerent, et considerando non relinquant. Sed quod in eodem fine vides alteram imaginem super eumdem murum in altiori loco stantem: hoc est quod etiam in translatione umbrae legis antiquae, in fide sanctae Trinitatis clarescente vera luce justitiae, haec virtus in principali magisterio et fideli populo in cacumine salvationis coelestis desiderii (PL 197, 0635A)elevata est stans, pugnans contra vitia in Filio Dei erecta, quia ab ipso incepit, et cum ipso in coelesti Jerusalem post finem saeculi permanebit. Quae etiam ad praedictam columnam verae Trinitatis versa est, quoniam per sanctam et ineffabilem Trinitatem confortata, reducit animas ad patriam.

Quod vero in ipsis imaginibus conspicis similitudinem, hoc est quod eaedem virtutes unanimes sunt in diversitate donorum Dei. Quapropter indutae sunt etiam ut priores imagines quasi sericinis indumentis; quae sunt circa eas, ut circa reliquas virtutes suavissima opera, quae in divina lege cultores Dei ipsi exhibent: facientes ea in justitia veritatis, et candidis calceamentis; quia in ardore earum est (PL 197, 0635B)etiam candor sequendi exemplum bonorum actuum in hominibus. Sed illa quae a dextris media harum trium est quas in extrema parte ejusdem parietis vides, tota tantae puritatis tantaeque claritatis existit, ut prae multo splendore nullam ejus formam perfecte intueri possis, quoniam virtus illa cum salute verae confortationis per donum sanctae Trinitatis, in fine sanctae veteris austeritatis exsurgens, omnis perlucida et pura est, carens cuncta indignatione diabolica in claritate laeti guadii unanimitatis hominum, ita ut prae multitudine gloriae et honoris quem habet in coelestibus; nulla ratione inaestimabilis unanimitas ipsius, quasi forma ejus, ab ullo mortali homine valeat considerari, (PL 197, 0635C)nisi quantum Deus revelare dignatus fuerit. Et illa quae super murum stat nigris calceamentis calceata est, quia tam in altiore dignitate quam in minore ante incarnationem Filii mei mortis signum et vestigium fuit in hominibus. Sed quod omnes sine palliis sunt, hoc est quod pariter terrenos cultus et exteriorem textum legalis institutionis abjecerunt intrinsecus veram justitiam inspicientes, praeter mediam illarum trium quae in prima parte ejusdem muri stabant, quae pallio induitur, quoniam ipsa sub defensione Dei in initio praeceptae austeritatis desudans circumdata est comprehensione amoris Dei, in qua coelestem thesaurum abscondit, abjecto desiderio carnalium. Et duae trium superiorum quae ad dexteram scilicet et ad (PL 197, 0635D)sinistram mediae imaginis stant, et duae trium inferiorum, media videlicet et quae ad sinistram ejus est, non habent muliebria velamina in capitibus suis nudis, tantum albis crinibus stantes, quia lex et prophetae per virtutem supernae majestatis emanantes et vitam ac mortem sua fortitudine ostendentes, cum duobus praeceptis geminae dilectionis per eamdem divinam potentiam subsequentibus atque constantiam intimae circumspectionis habentibus in contrariis, et gaudium suavitatis in divinis fideliter soluti sunt ab omni subjectione ullius doloris seu laquei mortis, in capite in Christo videlicet Filio meo, nuda tamen coma fulgentes in candore virginitatis, quia divinitas virgineam naturam in Virgine Maria valde dilexit. Sed quod (PL 197, 0636A)media trium priorum, et illa quae super lapidem juxta murum sedet sunt, velato capite candida velatura capitis, ut mos est mulierum: hoc est quod ipsae in auxilio supernae altitudinis et in stabilitate conversationis beatae quietis, blande ac dulciter ligatae sunt forti ligatura subjectionis, Deum caput omnium fidelium in albedine piae devotionis venerando, ut maritus ab uxore sincera charitate honorari debet. Et media trium superiorum et quae ad dexteram ejus stant vestitae sunt tunicis candidis, quia per eamdem virtutem divinae majestatis in suavissima beatitudine emanant lucidissima et candidissima opera earum in hominibus stabilita sub lege Domini cui conjunctae sunt. Sed quod etiam vides dissimilitudinem in eis, hoc est quod diversas vires (PL 197, 0636B)habent in Deo, concorditer ipsum tamen colentes.

Propter quod imago quae stat in medio trium superiorum praefigurat abstinentiam, quoniam ipsa in primo certamine est quasi civitas et firmamentum, atque ornamentum sibi adhaerentium virtutum, continens se a peccato in gravitate morum. Ita quod perserutatrix et recusatrix est cunctorum puerilium in malis, nullam petulantiam habens in se, et apparens quasi mater in medio earum virtutum quae Trinitatis gloriam in initio datae legis antiqui populi designant. Et habet in capite suo in modum coronae circulum crocei coloris dextra parte insculptum, semper accensae, quia ipsa per summum (PL 197, 0636C)caput coronata est croceo radio splendidissimi solis, scilicet Filii Dei in cujus claritate tota comprehensa est et nullum appetens nisi illum qui etiam in dextra parte salvationis animae eam semper accendit. Unde ut vides a dextra ejusdem imaginis columba advolat, ore suo spirans in eamdem Scripturam, quoniam in dextera coelestis prosperitatis adest donum verae simplicitatis, videlicet Spiritus sancti in abstinentia quaeque bona per supernam inspirationem in salvatione animarum accendentis, ut etiam illa virtus demonstrat in supradictis verbis suae admonitionis.

Alia vero imago quae est a dextris ejus, significat largitatem, puerilis simplicitatis existentem, nec omnino astutiam aut duritiam adversus dolores (PL 197, 0636D)hominum habentes, cum qua abstinentia se semper aufert ab omni asperitate in dextris bonorum operum, sic tendens ad Deum, quia largitas initium operationis ejus est, cum primum abstinentia opus suum aggreditur. Quae habet in pectore suo quasi leonem tanquam speculum lucidum, qui est in corde illius Filius meus Christus Jesus, leo fortissimus, veluti speculum piae et splendidae dilectionis conclusum. Quod autem a collo suo gestat velut serpentem pallidi coloris in torta flexura virgulae ad pectus etiam ipsius dependentem: hoc est quod quasi colla fortissima scilicet patientiam idem Filius meus prudentissimus in pallore angustiatae carnis sustinuit flexuram poenarum cum exaltatione crucis in medicamento videlicet omnium vulnerum quod (PL 197, 0637A)largitas per coelestem amorem pectori suo imprimit illud frequenter inspiciens in mentibus hominum, sicut etiam in praedictis verbis exhortationis suae fatetur.

Tertia autem imago quae a sinistris ejus est, declarat pietatem nullo modo habentem odium aut invidiam, aut ullam foeditatem hominis, sed semper gaudentem et amplectentem prosperitatem omnium hominum, cujus viriditate et largitatis unctione abstinentia, sinistrae parti diabolicae sufflationis resistit, quoniam pietas est plenum opus abstinentiae in signifera pugna per quam semper victrix existit. Unde etiam tunica simili hyacintho rubri coloris induitur, quia splendidissimo opere sub quo pulcherrima sustentatione sanguineae contrarietates (PL 197, 0637B)latent, omnes scilicet injurias pati, post passionem Filii mei per ipsius exemplum circumdata est. Quod vero ad pectus ipsius apparet angelus ex utroque latere suo alam unam habens, hoc est ut homo in cognitione sua semper angelicum ordinem imitetur, unamquamque Dei ordinationem diligendo, cum ex utraque parte sui tam prosperarum quam contrariarum rerum in singulis et geminis alis videlicet in uno Deo per geminam virtutem non elatus supra modum in bonis, nec omnino prostratus in malis se elevat ad volandum quod est Deum in puritate cordis aspicere, sic sursum tendendo et non ad terram se dijiciendo. Quapropter etiam ala dextera ad dexterum humerum ejusdem imaginis extenditur, quoniam prosperitas hominis in dextra salvationis (PL 197, 0637C)animarum ad auxilium pietatis porrigitur, cum Filius meus hominem reportavit in patriam. Et ala sinistra tendit ad sinistrum humerum illius, quia in sinistra contrarietatis diabolicarum insidiarum fidelis homo volatilem pennam, per quam abjiciat opera tenebrarum sursum extendit ad refugium Filii mei, per quem fortis contra omnem adversitatem existit, imitans vitam justorum, ut etiam virtus haec in dictis suis declarat, quomodo supra ostensum est.

Imago quoque quae est media trium inferiorum praetendit veritatem, quia post abstinentiam et illi cohaerentes virtutes surgit veritas in omnibus causis, cum sibi astantibus imaginibus, veluti turris et (PL 197, 0637D)tutamen earum existens, videlicet forte praesidium designans, quasi in medio virtutum sanctam Trinitatem in occasu Judaicae consuetudinis et in ortu verae fidei praefigurantium. Super cujus dextrum humerum candidissima columba stat spirans ore suo in dextram aurem illius: quod est in superiore parte dextrae, scilicet beati reditus per incarnationem Filii Dei ad vitam apparens admirabilis virtus Spiritus sancti, qui spiravit tactu suo in dextrum auditum, id est in corda credulorum hominum ut intelligant quid Deus in sua divina potentia sit. Quod autem in pectore ipsius monstruosum et informe caput hominis apparet: hoc est quod Deus in cordibus electorum suorum miserias et persecutiones principum esse permittit, sicut et Filius ejus (PL 197, 0638A)pati voluit a principibus sacerdotum. Et quoniam Deus est in corde fidelis hominis, ideo debet et ipse homo pro Dei amore patienter sufferre Dei persecutionem, atque quia mors in casu diaboli erecta est, idcirco oportet et fidelem hominem adversus diabolicas nequitias multa certamina in diversis aerumnis sustinere, quae saepe ipsius corpori laboriosae et contrariae sunt, quoniam homini adhaeret: quod idem antiquus serpens semper persequitur. Quid est hoc? Carnis concupiscentia, cui ille malignus hostis in insidiis positus insidiatur. Quod vero jacent sub pedibus ejus quasi species hominum conculcatorum et contritorum ab ipsa: hoc est quod sub vestigiis veritatis, omnes diabolicae falsitates quae in operibus hominum fiunt, ad (PL 197, 0638B)nihilum deducuntur, ipsa amorem habente aedificationis Ecclesiae cum omnes virtutes manifeste apparent et probantur in veritate, quae ante tempora saeculorum in corde Patris latens, fuit invisibilis, sed in fine temporum visibilis apparens in vera carne Filii Dei. Unde etiam in manibus suis habet chartam expansam et ex una parte, videlicet versus coelum septem lineis inscriptam, quia in omnibus operibus veritatis, est textura expansa per gratiam Dei Christiano populo constitutae legis, et ex parte coelestium desideriorum aperto cultu tenenda et ex parte carnalium cupiditatum metuenda, ostendens in se septem dona Spiritus sancti, videlicet inexpugnabile firmamentum contra diabolicas mortis insidias. Et illam legere vis sed non potes, (PL 197, 0638C)quoniam, quamvis homo multum desideret scire mysteria et occulta in donis Dei tamen non est ei possibile dum est gravatus mortali corpore intelligere, aut capere quid Deus in mirabilibus suis fieri velit, sed ipse homo amplectatur et comprehendat ea in veritate: videlicet sequendo praecepta Dei, sicut etiam haec eadem virtus in praedictis verbis suis ostendit.

Altera autem imago quae ad dextram ejus est. designat pacem, supernum signum et angelicum consortium habentem, quia in plena viriditate veritatem germinat, quoniam eadem veritas circumdata est eximiis et supernis donis in dextra parte salvationis animarum habens pacem per Filium (PL 197, 0638D)Dei. Quomodo? Ut scriptum est in angelico carmine, ubi dicitur: Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc. II). Hoc tale est: In altissimo Deo fulget homo et Deus in homine, quia Filius Dei mirabiliter incarnatus est. Ideoque laudabilis et gloriosus est in coelo Deus, ab omni creatura sua. Unde etiam in terra fit pax salvationis illis hominibus, qui voluntatem Patris cum devotione et fide suscipiunt, quia etiam pax bonae voluntatis est voluntas totius bonitatis Patris, quae Filius ejus est, qui est Deus et homo. Et quomodo est ipse pax? Ipse est pax hominum, defendens eos ab insidiis antiqui serpentis, qui primus praevaricator exstitit, qui lumen vitae perdidit dejectus in tenebras, quod lumen pax vera, id est verus Dei (PL 197, 0639A)Filius attulit hominibus: ita quod ipsi facti sunt participes regni Dei in beato loco quem perdidit diabolus. Et ut vides praedicta virtus faciem habet angelicam, quoniam ipsa fugit ab omni malo in intentione sancta, quasi in facie sua Deum aspiciens cum angelico desiderio. Unde etiam ex utroque latere suo volatilem alam unam habet, quoniam in utraque parte tranquillae, scilicet et turbidae ostensionis, sursum ad Deum tendit non faciens terrorem nec amaritudinem, sed semper in prosperitate placida existens unum Deum in unanimitate duarum alarum comprehendit, quia nulla tempestate instabilitatis nec in bono nec in malo eversa, tantum in tranquillitate persistit. Et in specie hominis ut caeterae virtutes apparet, quia (PL 197, 0639B)per Filium Dei mirifice claruit, cum etiam omnes virtutes per illam in hominibus probantur, ita quod nullo modo contentionem aut rixam quaerit, sed semper in lenitate, sic se diabolicae pugnae opponens ut etiam supra in verbis locutionis ejus manifestatur.

Sed tertia imago quae stat ad sinistram ejus, indicat beatitudinem aeternam vitam appetentem, per cujus fidelitatem et intimam lenitatem, veritas a sinistris omni fallaciae serpentinae persuasionis hominem decipientes ipsi consentientem contradicit, quia beatitudo est invicta securitas verae claritatis in qua ipsa infelicitatem mortis non timet. Propter quod etiam induitur tunica alba, viridi colore distincta, quoniam circumdata est fidelibus operibus (PL 197, 0639C)in coelesti desiderio albescentibus, atque multimodis donis in viriditate Spiritus sancti virentibus decoratis. Quod autem habet in manibus suis modicum vasculum palli splendoris: hoc est quod in opere suo demonstrat qualiter in parvo retentaculo, id est in contrito secreto cordis sui, homo Deum per fidem apprehendat, in pallore tamen fragilitatis humanae carnis, quia fides etiam in ipsa mortali vita pure colenda est, ut miseria hominis non deserit. Unde etiam multam lucem ut fulgur ex se reddit, ita quod illa lux in faciem et circa collum ipsius imaginis luceat, quoniam cognitio aeterni luminis et in timore et in dilectione Dei diffunditur, videlicet tendens de interiori corde (PL 197, 0639D)hominis usque ad faciem, id est usque ad inceptionem recti operis, in bono exemplo intentionem suam manifestantis, et circa collum quod est postea ubique prudenter fortitudinem comprehendentis in completo opere, cum illud in homine ante Deum praeclarius sole fulget per beatitudinem, sicut etiam in praedicta manifestatione ejusdem virginis declaratur.

Imago vero quae in fine muri super lapidem sedet, praetendit discretionem, quia ipsa in consummatione antiquae observationis in Christo requiescens, pleniter apparuit, solertissima existens cribratrix omnium rerum, tenens scilicet quod tenendum est et abscindens quod abscindendum est, et triticum a lolio separetur. Et induta est tunica (PL 197, 0640A)subnigra, quoniam circumdata est mortificatione carnis, abjiciens levitatem totius vanitatis. Quod autem in dextro humero suo habet modicam crucem imposita imagine Jesu Christi: hoc est quod eadem virtus radicem posuit in dextra parte potentiae fortitudinis Dei, cum Deus omnipotens misit Filium suum mirabiliter incarnari et humiliter pati cujus dilectioni conjuncta est discretio, quoniam ab ipsa manifestata est, ut per eam omnis justitia discernatur. Et ut Deus est dispensator convenientis staturae hominis, ita est discretio imitatrix illius in officio suo, opera sua videlicet adimplens in dispensatore cruxifixo Filio Dei, cum ipsa in utraque dignitate est divinitatis scilicet et humanitatis. Quae hac et illac versatur, quia in (PL 197, 0640B)comprehensione latitudinis per significationem sanctae crucis circuitum inter bonos et malos habet. Quod vero quasi ex nubibus effulget in pectus ejus quidam splendor mirae claritatis: hoc est quod de misericordia Dei quasi de nube clarissima, accensio divinae pietatis aspiratur in mentes hominum, discretionem in eis faciens, eosque illuminans. Unde etiam a se in multos radios divisus est ut splendor solis a se dividitur, cum per parva et multa foramina alicujus rei fulget, quoniam Spiritus sanctus in superna virtute diversos radios donorum suorum dividens hominibus, eos scilicet lucidiores sole et ineffabiliter discretos in humilibus cavernis, id est in perspicacibus visibus animarum fidelium suorum diffundit, illustrans sensus et mentes eorum, ita ut (PL 197, 0640C)acutissime in quibusque causis intelligant quod eis apte in Deo faciendum sit. Sed quod in dextera manu modicum lignum in modum flabelli habet: hoc est quod discretio in dextra parte salvationis animarum, opus suum per donum Spiritus sancti in hominibus quasi in ligno fragilis carnis semper considerat, hoc signum tamen in se habentis, ut a se per divinum auxilium diversas muscas diabolicarum videlicet persuasionum abigat, ne per eas in diversas vanitates dispergatur. Propter quod etiam ex ejus summitate tres ramusculi miro modo cum flore pullulant, ut fideles homines super omnia et in omnibus sanctam Trinitatem in mirabilibus suis semper florentem, fideliter credant (PL 197, 0640D)in unitate divinitatis gloriosissimae regnante, non temere in se ipsis coelestia secreta examinantes; sed sicut Deus omnia opera sua in diversis creaturis suis juste discrete disponit; sic etiam ipsi homines per vim discretionis cuncta facta sua bene et recte dispensent. Quod autem habet in gremio suo minutissimos lapillos omnium gemmarum, quos multa sollicitudine et diligentia considerat veluti mercator res suas diligenter considerare solet: hoc est quod ipsa in sinu mentium hominum, omne quod aptum et conveniens est in minutissimis consiliis et artibus eorum, continet quasi in gemmis virtutum unamquamque justitiam a Deo constitutam cauta et diligenti examinatione perquirens, ut congrue et juste in omnibus rebus (PL 197, 0641A)procedat in cordibus hominum propter mercedem operis acutissime considerans, ubi est remuneratio in Deo, ut etiam in verbis suis quomodo praemonstratum est propalat.

Illa autem imago quae in fine stat super murum, significat salvationem animarum, quoniam ipsa in occasu veteris duritiae effulsit in culmine auctoritatis novae gratiae: ita quod quasi fundamentum ejus existat discretio, cum qua et super quam apparet eadem salvatio animarum, orta in Filio Dei cum natus est ex Virgine pro salute hominum. Et nudum caput et nigros ac crispos crines habet, quia nuda est a servitute subjectionis liberae scilicet dignitatis manens, quoniam Filio Dei aperte adhaeret, a quo etiam clementer suscitata est, nigredinem tamen patiens capillorum, quoniam in (PL 197, 0641B)Judaica plebe offuscata apparebat, non habente veram claritatem, sed multiplicem diversitatem, quasi crispam comam diversarum observationum. Habet quoque faciem obscuram; quoniam ante incarnationem Filii Dei, in umbra mortis non visa est retinere felicitatem aeternae salutis. Unde etiam induta est varia tunica, plurimo colore intexta, quoniam in veteri populo multis modis cricumdabatur varietate operum, immista diversitate multorum vitiorum. Sed quod vides quomodo tunicam et calceamenta sua exuit stans nuda: hoc est quod in passione Filii mei, morte abstersa cum etiam post adventum Spiritus sancti sonus et verba apostolorum emissa sunt in mundum, excitata est in salvatione animarum, ita quod ipsa spernens (PL 197, 0641C)mala opera, et abjiciens contraria vestigia exuta est, fortiter denudata diabolica magistratione intra se ipsam sic dicens: O tu, turpissime diabole, nunquam relinqueres me, si non redempta essem in sanguine Agni. Nam in lacu inferni voluisti retinere me, sed nunc gratia Dei liberata sum. Et sic crines ac facies ejus resplendent in pulchritudine albedinis et novitatis, ut jam nati infantis, quia post incarnationem Filii mei crevit multus populus in figura criminum illius, bene illuminatus in interiore (PL 197, 0642A)facie animae, adhaerens verae et splendidae justitiae, ita quod exquirebat felicitatem aeternam, confidens in albedine vitae et in liberatione fidelium membrorum Christo capiti suo adhaerentium per novam regenerationem, et per veram infantiae innocentiam salutari in vita coelesti, atque per totum corpus suum effulget ut purus et lucidus splendor illucet in claritatem, quoniam ipsa quasi per omnia sua membra per fidelem scilicet populum sibi per Filium meum subjectum facta est pura, in columbina simplicitate, clara in lucidissima pulchritudine justitiae Dei. Quod autem vides in pectore ejus splendidissimam crucem cum imagine Christi Jesu, super arbusculam inter duos flores lilii et rosae stantem positam, qui se sursum ad eamdem crucem aliquantulum incurvant: hoc est quod eadem (PL 197, 0642B)virtus facta est credentium populorum forte praecordium in passione Jesu Salvatoris, qui martyrio suo in vestigiis boni et recti exempli sui, arborem mortis et perditionis Adae depressit atque contrivit, adversus quam etiam duo Testamenta. scilicet Vetus in candore et Novum in rubore illi repugnantia per dispositionem Dei procedebant, se in altitudine spiritualis intellectus ad passionem ejusdem pii et nobilissimi Redemptoris, atque ad omnem justitiam ejus a perditione mortis reflectentia. Unde vides etiam quod exutam tunicam atque calceamenta sua fortiter excutit, ita quod pulvis multus ab eis excutiatur, quia salvatio animarum ostendit in novis et justis operibus hominum, abstractam tunicam prioris consuetudinis et (PL 197, 0642C)omnium vitiorum veterum delictorum, atque abjectum malum exemplum transgressionis Adae, fortissima examinatione ea discutiens atque contemnens, et pulverem vanae gloriae aliorumque peccatorum a se projiciens, sicut etiam superius in prolocutione sua de se ipso confitetur. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet: hic in ardenti amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO SEPTIMA.

(PL 197, 0641)

SUMMARIUM.-- Quod ineffabilis Trinitas in fine temporum declarata, simplici et humili corde a fidelibus credenda et colenda est: ne quis plus investigans quam oportet, quia comprehendi non potest, in deterius cadat. Quod in sanguine Christi mundus salvatus est, et cultus sanctae Trinitatis manifestissime declaratus est: ipsa tamen nullius intellectui patet. Quod ineffabilis Trinitas omni creaturae apertissime imperio et potestate apparet exceptis incredulis cordibus cuncta tamen velut incidens gladius penetrat. Qui in Christiano populo catholicae fidei, in ariditate infidelitatis adversantur: hoc divinitas in confusione succidit. Quod divinitas jactantiam Judaici populi dejicit. Quod diabolicum schisma gentilis populi a Deo abscisum vadit in perditionem. Parabola ad eamdem rem. Verba Joannis ad eamdem rem. De differentia et unitate trium personarum. De tribus similitudinibus ad Trinitatem. Verba de libro Regum ad eamdem rem.

(PL 197, 0641D)Deinde vidi in angulo occidentali demonstrati aedificii mirabilem et secretam atque fortissimam columnam colorem purpureae nigredinis habentem, eidemque angulo ita impositam ut et intra et extra ipsum aedificium appareret. Quae etiam tantae quantitatis erat, ut nec magnitudo nec altitudo (PL 197, 0642D)ipsius intellectui meo pateret, sed quod tantum miro modo planissima absque omni ruga fuit. Habebat autem in exteriore sui parte tres angulos calybei coloris a pede usque ad cacumen ipsius, velut acutissimus gladius incidentes, quorum unus contra Africam respiciebat ubi plurimum putridi straminis (PL 197, 0643A)ab eo succisum et dispersum fuerat, et unus contra chorum, ubi multae pennulae per illum discissae ceciderant, atque medius contra occidentem, ubi plurima putrida ligna ab ipso desecta jacebant, haec singula ab eisdem angulis propter temeritatem ipsorum succisa. Et iterum ille quem aspiciebam in praedicto throno sedentem et haec omnia mihi demonstrantem dixit mihi: Haec mystica et miranda atque ignota plenissima dona, quae tibi, o homo clarissime, apparent in vero lumine tibi demonstro, tribuo dicere et ostendere ad accendendum ignea corda fidelium, qui purissimi lapides sunt ad aedificationem coelestis Jerusalem.

Nam sancta et ineffabilis Trinitas summae unitatis sub jugo legis servientibus occultata, sed in nova (PL 197, 0643B)gratia de servitute liberatis manifestata, simplici et humili corde, in tribus personis unus et verus Deus a fidelibus credenda est, et non temere perscrutanda est, ne qui noluerit contentus esse dono quod a Spiritu sancto accepit, dum plus quaerit quam oporteat propter temeritatem elationis suae potius in deterius cadat, quam id quod indecenter appetit inveniatur. Quod et visio praesens ostendit. Haec enim columna quam vides in angulo occidentali demonstrati aedificii, in figura verae Trinitatis est, quoniam Pater, Verbum et Spiritus sanctus unus Deus in trinitate et eadem trinitas in unitate existens, perfecta columna totius boni et penetrans summa et infima, regensque universum orbem terrarum. Quae in plaga occidentis apparet, quia Filius (PL 197, 0643C)Dei sub tempore quasi in occasu incarnatus, Patrem suum ubique glorificavit, et Spiritum sanctum discipulis suis promisit, cum etiam idem Filius in voluntate Patris mortem subeundo adimplevit bonum hominibus, ut et ipsi in aedificio summi Patris recte incedant, vera et justa opera in Spiritu sancto perficiendo. Sed mirabilem, secretam atque fortissimam se ostendit, quoniam Deus in creaturis suis tam mirabilis existit, ut nullo modo ab eis ad finem perduci possit, tamque secretus ut nulla earum scientia vel sensibilitate pertinaciter sit examinandus, atque tam fortis quod omnis fortitudo ipsarum ab eo dirigatur, nec ejus fortitudini valeat comparari.

(PL 197, 0643D)Quod autem colorem purpureae nigredinis habet, eidemque angulo ita imposita ut et intra et extra ipsum aedificium appareat: hoc est quod in voluntate Patris unicus Filius ejus purpureum sanguinem suum pro nigredine peccatorum hominum fundens, et sic passione sua mundum salvans, veram et rectam fidem credentibus attulit, quia in defectu veteris observationis, et in ortu novae sanctificationis cultus sanctae Trinitatis manifestissime declaratus est, cum aperte creditum est, quod supernus Pater Filium suum misit in mundum de Spiritu sancto conceptum, qui gloriam Patris et non suam quaesivit, sanctique Spiritus profundam consolationem aperuit, ut dictum est, ita quod hoc in nulla parte lateret, quin et fidelibus in opere Dei manentibus, (PL 197, 0644A)et infidelibus extra fidem positis denuntiaretur. Et quod tantae quantitatis est ut nec magnitudo nec altitudo ipsius intellectui tuo pateat: hoc est quod eadem Trinitas tam ineffabilis gloriae et potestatis est, quod nec in magnitudine majestatis, nec in altitudine divinitatis ullo circuitu aut praesumptione sapientiae humanae mentis determinari possit. Miroque modo planissima absque omni ruga est, quoniam quod admiratione dignissimum existit, mitissima est in gratia et semper benigna planaque in suavitate justitiae occurrentibus, ita ut nihil rugosum ullius injustitiae in ea inveniatur, justa et bona existens in parte salvationis.

Quod autem habet in exteriore sui parte tres angulos calybei coloris a pede usque ad cacumen (PL 197, 0644B)ipsius velut acutissimus gladius incidentes: hoc est quod contrarietate tenebrarum opposita in universo mundo ineffabilis Trinitas in unitate deitatis apertissime apparet, nec ulii creaturae suo imperio et potestate absconsa latens exceptis incredulis cordibus quibus ob incredulitatem ipsorum occultatur, propter quod etiam judicium Dei cum digna recompensatione eos ut meriti sunt occidit, veluti fortissima calybs nulli inflammationi cedens, sed se ipsi opponit, unde et quod a summo usque ad summum tendit: ab initio scilicet creationis saeculi usque ad finem ejus, et quod superest hoc potenter in acutissima divinitate quasi in incidente gladio semper sapientia et potestate penetravit et penetrat.

Et quod angulus unus circa Africum respicit ubi (PL 197, 0644C)plurimum straminis aridi ab eo succisum et dispersum est, hoc est quod justissima divinitas Trinitatis, in Christiano populo omnem ariditatem diversitatis et contradictionis atque abjectionis rectissimae catholicae fidei adversantem, in maxima illius confusione succidit et comburit, sicuti fenum quod conculcatur et in igne comburitur a fructuoso frumenti grano separatum, quod fides est cum operibus in scientia Scripturae, de qua omne quod eidem verae fidei contrarium et inutile est in credulitate sua, dispergitur et aufertur, quia insipiens populus quasi stultum pecus ea abutitur. Atque unus contra chorum se dirigit ubi multae pennulae per illum discissae cadunt, quia eadem divinitas elatam jactantiam Judaici populi, qui cum magna superbia in (PL 197, 0644D)altitudine mentis suae volabat, dejecit, cum ille in seipso et non in Deo justus esse volebat, ut Pharisaei qui in alta coelorum ascendere tentabant, secundum propriam fiduciam suam in se ipsis confidentes, sed justo judicio Dei ob diversitatem morum suorum discissi in hac praesumptione cadentes.

Medius vero contra occidentem respicit, ubi plurima putrida ligna ab ipso dejecta jacent, quoniam per ipsam Trinitatem abscinditur nefandum et diabolicum schisma gentilis populi, qui in occasu infidelitatis errat in recta fide, quia ut putrida ligna molesta et inutilia sunt ad usus hominum, sic etiam abscissus et abjectus est populus iste a gaudio vitae, magis diabolica sectans figmenta quam divina praecepta. (PL 197, 0645A)Unde etiam haec singula ab eisdem angulis propter temeritatem ipsorum succisa sunt, quia in omnibus praedictis causis vera et sancta Trinitas infideles, qui vel audacter eam dirumpere volunt, vel qui eam pertinaciter credere nolunt, a se abscissos ire permittit in perditionem, quoniam rabide et ignoranter invadunt divinitatem, nolentes se inclinare fidei quam Filius Dei per se ipsum attulit, et quam etiam per discipulos suos hominibus transmisit, secundum quod haec parabola dicit: Dominus quidam lapidem igneum habens per ipsum et per nuntios suos necessariam rem multo populo mandare volebat. Sed nuntii non erant sapientes et scientes verba domini sui intelligere, sed insipientes et ignari ad mandatum illud perficiendum. Interea (PL 197, 0645B)ortus est tumultus et tempestas magna et torrens ac saevus tonitruus, ita quod terra mota est, et quod lapides scissi sunt, sic etiam quod vas unum in quo plurima vascula erant in terra jacens absconsum, dorso ad coelum verso, maxima fortitudine eradicaretur e terra, et quod uterus illius ad coelum converteretur. Tunc etiam a Domino illo per lapidem ipsum vehementissimo flatu ignis advenit, qui tanto ardore nuntios illos pertransivit ut omnes venae eorum calefierent, quod et omnis desidia timoris ab eis tanta velocitate excuteretur, ut ab arida pelle velocissime decidit, quod ei super effunditur. Et sic demum recordati sunt illi omnium quae audierant et didicerant a domino suo, et abierunt ad (PL 197, 0645C)populum qui umbilicos non habebat, et cujus civitas destructa fuerat, et illi mandatum domini sui annuntiabant. Sed et quibusdam et ipsis umbilicos restituerunt, et civitatem eorum reaedificantes ipsis eam reddiderunt, quibusdam autem nec umbilicos nec eis civitatem reddiderunt, sed ipsos occidentes ut porcos eos diviserunt. Et sic lapis ille universo mundo innotuit, concutiens et occidens omnia mendosa facta humanae carnis. Hoc tale est: Dominus iste est Pater omnipotens apud quem est Unigenitus ejus, ille scilicet lapis angularis qui de igneo Spiritu sancto conceptus est, et ex integerrima Virgine natus homo, ipse videlicet flos candidissimus et pulcherrimus existens in albedine et pulchritudine totius sanctitatis. Nam Filius Dei erat secundum (PL 197, 0645D)divinitatem inenarrabiliter ante aevum omnis creaturae, cum Patre et cum igneo refrigeratore postea in tempore placito missus a Patre, ut conceptus de Spiritu sancto, sicut dictum est, veraciter incarnatus nasceretur ex Virgine, ad conferendum credentibus candorem et decorem vitae. Quo incarnato, ostendit coelestis Pater per illum et per discipulos illius benigne nuntians necessariam rem, salutem videlicet et salvationem hominibus, qui in ipsum crediderint. Sed illius discipuli cum idem Filius apud eos corporaliter maneret in mundo, erant stulti et inscii ac stolidi, et tardi vigilanter verba illius in spiritu intelligere et opere complere, sed tantum quasi in somno in simplicitate ea audiebant, nondum confirmati, sed pavidi et exterriti velut (PL 197, 0646A)homines. Interea venit tempus insanorum cordium, ita quod Judaei tumultum facientes exquirebant, suscitantes multa schismata contra Filium Dei, ut in hac magna tempestate occiderent eum. Et dum ita implerent omnem malignitatem suam ut desideraverunt, tunc in hoc praecipiti et maximo tonitruo peractum est tam grande homicidium, quale antea non fuit nec postea futurum est, ita ut terra moveretur, id est ut terrenae mentes hominum exterrerentur cum reliqua creatura, et ut lapidea lex Judaeorum scinderetur in criminoso facto eorum. Tunc primus homo cum genere suo in quo latuit signum reliquae creaturae jacens sepultus in morte; ita quod omnem intentionem suam ad terrena verterat, habens a dorso coelum nolens respicere ad (PL 197, 0646B)Deum in magna fortitudine Filii Dei eradicatus est e terra mortis in qua dormiunt cum filiis suis, ita quod suspiraret de toto corde omni scientia sua quasi in utero ad coelestem patriam se convertens, quia audivit Christum Dei Filium propter ipsum occisum. Sed post ejusdem Filii Dei ascensionem a Patre et per ipsum Filium, ut ipse promiserat Spiritus sanctus, advenit, quia tota terra in superna dulcedine stillabat, quoniam coelestis panis in mundo manserat, quem infideles transitorie quasi in rumore neglexerant, fideles autem cum omni devotione susceperant. Quia ergo Verbum incarnatum erat, aperte Spiritus sanctus in igneis linguis apparuit, quoniam de Spiritu sancto Filius conceptus est qui in praedicatione sua mundum ad veritatem convertit. (PL 197, 0646C)Et quoniam etiam apostoli per eumdem Filium docti erant, ipse Spiritus sanctus ita in calore suo perfudit eos, ut diversis linguis anima et corpore loquerentur, quoniam in eis anima corpori dominabatur, sic illis clamantibus quod in vocibus eorum totus orbis terrarum commoveretur.

Abstulit quoque idem Spiritus sanctus ipsis homanum timorem; itaque talis pavor nullus eis inerat ut saevitiam hominum timerent, ne verbum Dei loquerentur, sed omnis hujusmodi timiditas tanto ardore et tanta festinantia eis ablata est; ut quasi aridi et non molles sed ut mortui ad cunctam adversitatem redderentur quae ipsis accidere potuisset. Unde etiam mox perfecto sensu, recordati sunt (PL 197, 0646D)omnium quae prius tardi fide negligenter audierant et perceperant a Christo: ea ita ad memoriam reducentes quasi eadem hora ab ipso illa cognovissent. Et abeuntes iter faciebant inter incredulos populos qui umbilicos, id est sigillum, scientiam scilicet sanctae innocentiae et justitiae non habebant, et quibus civitas eorum instrumenta videlicet legis Dei in infidelitate destructa erat, ipsis verba salutis et verae fidei in Christo annuntiantes. Unde multos ex eadem turba ad agnitionem Dei reduxerunt deducentes eos ad umbilicum, id est ad fontem baptismatis, in quo receperunt sanctitatem perditam in superba transgressione, atque sanctam civitatem praeceptorum Dei erexerunt reaedificantes eis ipsam qua eos insidiator diabolus spoliaverat in Adam (PL 197, 0647A)et eam in fide ad salutem eis reddiderunt. Qui autem fidem baptismatis et munimentum jussionis Dei propter incredulitatem suam recipere nolebant, hos in praeconiis signorum pertransierunt, ac eos ob duritiam et incredulitatem quae in ipsis erat condemnantes, morti tradiderunt, quia in sceleribus suis et in sordibus pollutionum carnis, atque in illecebris fornicationum et adulteriorum suorum se involventes ut porcus luto involvitur, ad veram fidem converti noluerunt, unde et a vita divisi et separati sunt. Sicque Filius Dei a multis et admirandis signis in toto terrarum orbe manifestatus est ex Patre secundum divinitatem ante tempora ineffabiliter genitus fuisse, et post in tempore secundum humanitatem mirabiliter incarnatus esse (PL 197, 0647B)ex Virgine, ita quod corda omnium haec audientium horrore et tremore nimio sint concussa, et quod vana ac fallacia opera quae secundum voluptates suas fecerunt, ad nihilum in eis per contemptum mortis sint redacta vero verbo Dei testimonium sanctae Trinitati atque vivificae salvationi quae fit per aquam regenerationis ad vitam reddente, ut dilectus Joannes in verbis exhortationis suae ostendit dicens: Et Spiritus est qui testificatur quoniam Christus est veritas, quia tres sunt qui testimonium dant in terra: spiritus, aqua et sanguis, et tres unum sunt. Et tres sunt qui dant testimonium in coelo: Pater, Verbum et Spiritus, et tres unum sunt (I Joan. V). Hoc tale est: Spiritus hominis spiritualis est videlicet non procedens de sanguine nec nascens de (PL 197, 0647C)carne, sed currens de arcano Dei, existens illi invisibilis quod mutabilitati subjectum est. Ideoque est illius testificatio ad Filium Dei cujus gloria mirabilis est in mystico spiramine, quam nullus hominum perfecte intelligere valet, scilicet quomodo idem Unigenitus Dei de Spiritu sancto receptus sit et in hunc mundum venerit, sicut etiam nullus hominum plene scire poterit: quomodo anima pertranseat corpus et sanguinem hominis, ita quod eis una vita sit. Et sicut spiritus hominis in certissima causa scientiae quae ei a Deo data est, pertransiens in ea omnia quae sibi a Deo concessa sunt, quoniam non est falsa et deceptoria vita sed vera et fida: ita est Christus perfecta veritas in qua vita surrexit, (PL 197, 0647D)et lumen salvationis refulsit, de qua mors cecidit quia ipsa fallax est. Et tria sanctam Trinitatem significantia testimonium dant in terra: ita quod ostendunt et tribuunt in praesenti saeculo remedium vivificae salvationis per quod veniendum est ad coelestia sine termino permansura, quae nondum immortalitatis habentur in re, sed in spe exspectantur. Nam spiritus hominis habet ex me testimonium in se quod non est in plena vita restaurationis salutis, nisi resurgat pro me in aqua regenerationis, quia defecit in illo lumine quod lucet in me: expulso de felicitate per corruptam conceptionem criminis quod crescit in sanguine. Et aqua habet testimonium illud, quae omnia sordida purget in se, et quod ipsa mortifera perditio mortis per purissimam purgationem (PL 197, 0648A)pereat in ea, hic spiritui ante sanguinem adjuncta, quia ut spiritus spiritualis est; sic et aqua spiritualem affert sanctificationem, et media inter spiritum et sanguinem posita, quoniam et animam et corpus per spiritualem generationem confortans transmittit ad vitam. Sanguis quoque hoc testimonium habet, quod venenosa itinera sua retorqueat ad domum sanctificationis per aquam salvationis, quae est medicinalis vis in Filio meo incipiens, et in ipso ad vitam permanens, quia sanguis in se continet valde culpabilia crimina, magnamque inquietudinem injustitiae per errantia scilicet itinera currens in tortuosa dulcedine quae ardenti libidini servit et quae innocentiam per horrida vitia suffocat, crescere incipiens per gestum comedentis de (PL 197, 0648B)suggestione insidiatoris diaboli. Et haec tria unum quoniam spiritus non est vivens homo sine sanguinea materia corporis, nec sanguinea materia corporis vivens homo, sine anima, nec haec duo reviviscunt in gratia novae legis ad vitam nisi per aquam regenerationis, et ita unum sunt in redemptione, nec sunt integra in salvatione quandiu ab hac salutari aqua sunt separata, quia rationalitati deest praecellens honor vitae, in qua redemptus homo semper resonare debet perfectam laudem in conspectu Dei qui ipsi rationalitatem dedit. Nam Deus propria voluntate sua creavit hominem ad honorem illum qui completur in corpore Filii ejus in vita aeterna: cum perditus homo, reviviscit in honore vitae salutifera gratia redemptus in Deo. Et spiritus quidem (PL 197, 0648C)invisibilis corporalibus oculis existens, designat Patrem omni creatura inaestimabilem, et aqua purgationem sordis faciens, significat Verbum, id est Filium passione sua abstergentem maculas hominum, atque sanguis circumplectens et calefaciens hominem, figurat Spiritum sanctum suscitantem et incendentem clarissimas virtutes in hominibus. Sic tria haec videlicet spiritus, aqua et sanguis sunt in uno, et unus in tribus, et unum sunt in salvatione, scilicet ut dictum est, atque Trinitatem in unitate et unitatem in Trinitate demonstrant. Quomodo? Sancta et coelestis Trinitas dat coeleste testimonium: ita quod non est ab alio sumptum, sed certa fide in ipsa manifestatum. Quomodo? Pater (PL 197, 0648D)testificatur quod unicum fructuosum Verbum suum, quod ante saecula genuit, per quod omnia creata sunt, ipsum postea in praedestinato tempore in Virgine gloriosissime floruit. Verbum autem testificatur quod exivit a Patre, inclinans se ad humanam naturam incarnatus videlicet in pudore virginitatis, quia exivit a Patre spirituali egressione, et iterum rediit ad Patrem in carnis fructuositate, hic in medio positum, quoniam a Patre est ante tempora invisibiliter genitum, et de Spiritu sancto in Virginis utero in tempore corporaliter conceptum. Sanctus vero Spiritus testificatur quod accendit integritatem Virginis, ita quod Verbum Dei conciperet: et quod doctrinam ejusdem Verbi in igneis linguis firmavit, cum apostolos ita perfudit ut per totum mundum (PL 197, 0649A)veram Trinitatem vociferarentur. Quomodo? Ipsi clamabant quod Deus Pater perfecit illud quod creavit hominem ad supernam felicitatem, qua spoliatus erat homo, quia ipse de limo terrae factus in erectione sursum, sed voluntate sua declinans se ad terram deorsum: nunc in gratia per incarnatum Dei Filium erectus denuo sursum, et per Spiritum sanctum illuminatus et confirmatus ne periret in perditione, sed ut salvaretur in redemptione restitutus est aeternae claritati.

Sic Pater, Filius et Spiritus sanctus testantur quod omnino non distinguuntur in potestate, quamvis in personis distinguantur, quia simul operantur in unitate simplicis et incommutabilis substantiae. Quomodo? Quoniam Pater est creans scilicet omnia (PL 197, 0649B)per Verbum, id est per Filium suum in Spiritu sancto; Filius per quem omnia perficiuntur, in Patre et Spiritu sancto; Spiritus sanctus per quem virent omnia, in Patre et Filio. Et hae tres personae sunt ita in unitate inseparabilis substantiae, quod non confunduntur vicissim in se. Quomodo? Ideo quoniam qui genuit Pater est, et qui natus est Filius est, et qui a Patre et Filio ardentissima viriditate procedit, et in specie innocentis alitis super aquas apparens eas sanctificavit, et apostolos igneo ardore perfudit, Spiritus sanctus est. Pater enim ante tempora saeculorum habuit Filium, Filiusque erat apud Patrem, Spiritu sancto aeternaliter Patri Filioque in unitate divinitatis coaeterno. Unde considerandum est quia si ex his tribus personis duae vel (PL 197, 0649C)una deesset, non esset Deus in plenitudine sua. Quomodo? Quia ipsae sunt una unitas divinitatis, quoniam si aliqua earum deesset, Deus non esset. Nam quamvis eaedem personae ita distinctae sint, tamen sunt una et integra atque incommutabilis substantia inaestimabilis pulchritudinis, permanens in indivisa unitate. Quomodo? Potestas, voluntas, ardor: hi tres apices in uno culmine operationis sunt. Quomodo? In potestate voluntas, in voluntate ardor et inseparabiles sunt, sicut et halitus hominis in sua emissione. Quomodo? Circuiens ventus cum humiditate et calore est indivisibili emissione in hominis spiratione, sicut et oculus tuus in sua integritate. Quomodo? Circulus oculi tui habet duo perlucida (PL 197, 0649D)in se unum tamen habitaculum existens, omniaque regens quae sibi constituta sunt. Audi et intellige, homo. Sic tres personae in una incommutabili essentia divinitatis sunt. In Patre Filius, in utroque Spiritus sanctus, et unum sunt sibique inseparabiliter cooperantur; quoniam nec Pater operatur sine Filio, nec Filius sine Spiritu sancto, nec Spiritus sanctus sine ipsis, nec Pater, nec Filius, sine Spiritu sancto, qui unitas indivisa sunt. Sic est Deus in tribus personis absque initio ante aevum; nondum ante exordium mundi assumptione carnis in Filio peracta, usque ad praeordinatum tempus ubi venit plenitudo temporis illius cum misit Deus Filium suum. Sed et eodem Filio incarnato, idem Deus est in tribus personis, volens ita in eis invocari, cum idem virgineus flos (PL 197, 0650A)floruit in integritate virginitatis, nec ineffabili Trinitati ob hoc persona addita est; sed tantum ipse Filius Dei induit carnem inviolabiliter assumptam. Unde et hae tres personae sunt unus Deus in divinitate. Et qui sic non credit, ille abscindetur de regno Dei, quia scindit integritatem divinitatis et se ipsum in fide, ut scriptum est: In die autem tertia apparuit homo veniens de castris Saul veste conscissa et pulvere aspersus caput (II Reg. I). Hoc tale est: In illa die cum catholica fides orta est in manifestatione sanctae Trinitatis, pullulabant homines in multo schismate venientes ab exercitu mortiferae cohortis, perverse illud scrutantes quod non est possibile homini scire. Unde incarnati per multas suasiones diabolicae artis, fingunt se ascendere super illam (PL 197, 0650B)altitudinem, ita quod volunt scire plus quam eis sciendum sit de incomprehensibili divinitate. Et ideo a veste salutis et justitiae scinduntur quia Deo contrarii sunt, atque foedantur pro diversitatem sparsionis; in capite fidei fidem integram non habentes, sed unicum honorem deitatis in multas sectas spargentes, atque superiorem honorem suum in irrisione schismatis minuentes. Qui omnes a Deo dijudicabuntur, ut in sequentibus ita continetur: Dixit David ad juvenem qui nuntiaverat ei: Unde es tu? Qui respondit: Filius hominis advenae Amalachitae ego sum. Et ait ad eum David: Quare non timuisti mittere manum tuam, ut occideres christum Domini? Vocavitque David unum de pueris suis et ait: Accedens irrue in eum. Qui percussit illum et (PL 197, 0650C)mortuus est. Et ait ad eum David: Sanguis tuus sit super caput tuum. Os enim tuum locutum est adversum te, dicens: Ego inferfeci christum Domini (ibid.). Hoc tale est: Ille victoriosus qui incomprehensibilis est omni creaturae, dicit ad puerilem ignorantiam, quae est in homine, ad illam scilicet pueritiam quae sibi ipsi facit exaltationem, hoc volens scire quod sciendum non est, in qua stultitia invadit Deum quasi per temeritatem annuntians ei: scio te bene, Domine. Ita quod ipse respondet illi, sic. Unde es tu qui habens initium vis scire totum quod caret initio? Et stultitia quae orta est in homine initium habens, respondet quasi in scientia sua dicens: Ego sum filius hominis qui peregrinus est, huc veniens (PL 197, 0650D)ab hac maledicta terra, quia primus homo lapsus in gustu pomi, fecit iter in hoc exsilium de patria, cujus et ego progenies sum. Tunc dicit Deus ad eum: Quia homo es a maledicta terra et pulsus de patria ut exsul, quare non timuisti tanta praesumptione scrutari, quod tibi sciendum non est, suffocans opus tuum, ita quod nullo modo utile est in lumine spei, et tangens in eo malum homicidii; quia quicunque temere scrutatur quid Deus fecerit ante creaturam mundi, vel quid Deus facturus sit post novissimum diem: hic anathematizatus sit a portione beatae communionis, quoniam hoc ei sciendum non est, qui habet mortale initium, peccatis gravatum; sed miser erit a felici salute bonae scientiae, quia in pertinacia perscrutatus est quod scrutari non (PL 197, 0651A)debuit. Idcirco tu qui haec praesumptuose et crudeliter per occisionem facis, beatam intelligentiam regalis prophetiae in te interficis, quia anima tua deberet providere sibi puram scientiam, fideliter scilicet in illa simplicitate quae conveniens, et credere in Deum. Tunc praecipit Deus zelo purissimae justitiae suae quae non habet ullam maculam iniquitatis, vocans eum per rectissimam unitatem judicii judiciorum suorum, sic dicens: Festina et opprime illum de bona scientia sua quam habuit ne quiescat in ulla felicitate sui sensus; quoniam nullam fecit mihi requiem in corde meo. Et sic plaga zeli Domini percutit illum: ita quod nulla scintillula ullius oculi ipsi permanebit ad videndum, id est cognoscendum Deum. Unde et moritur justitiae vitalis (PL 197, 0651B)consolationis, se ipsum non valens regere. Tunc dicit ad eum Deus: Sanguinolentum nefas tuum, quo (PL 197, 0652A)te elevas ad illa excelsa quae non potes intueri, sit super animum tuum; quem injuste erigis contra me, illud malum conculcet te in depressum locum de quo te levare non possis, in rectam mensuram propositionis fidei; qui recta vestigia ire noluisti, sed in sensu tuo magnum schisma quaesivisti. Nam os tuum sit relictum a verbis sapientiae; quoniam locutum est contra salutem tuam, cum fallaciter scrutatus es secretam et incomprehensibilem divinitatem, praesumens scire quae non sunt scienda, temere dicens in te ipso quid Deus sit bene scio, per temeritatem istam occidens interiorem salutem tuam, cum caute in Deum credere noluisti, sed te superbe contra eum erexisti. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet: hic in ardenti (PL 197, 0652B)amore speculi mei, ad verba haec anhelet et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO OCTAVA.

(PL 197, 0651)

SUMMARIUM.-- Verba humilitatis. Verba charitatis. Verba timoris. Verba obedientiae. Verba fidei. Verba spei. Verba castitatis. Verba gratiae Dei ad admonitionem hominum. Quod humanitas Salvatoris ecclesiasticam aedificationem sustentans, apparet in fide populorum fideliter operantium. Quod sanctitudo verae incarnationis humanis mentibus obumbrata, ab interioribus fide et opere cognoscitur, exterioribus fama et voce manifestatur. Quod soli Deo cognitum est quot et quales futuri sint ut perficiatur corpus Christi. Quod omnia opera incarnati Filii Dei et collectio Ecclesiae de quatuor partibus mundi, sunt in voluntate Patris. Quod in Christo omnes virtutes acuto studio pleniter operantur et in ipso aperte manifestatae sunt. Quod septem virtutes, septem dona Spiritus sancti significant. Verba Isaiae de eadem re. Verba Salomonis ad eamdem rem. De statu et habitu praedictarum virtutum et quid significet. De humilitate. De charitate. De timore Domini. De obedientia. De fide. De spe. De castitate. De gratia Dei et statu et habitu ejus et quid significet.

(PL 197, 0651C)Et deinde in plaga meridiana in praefato lapideo muro demonstrati aedificii ultra praedictam columnam verae Trinitatis, iterum vidi quasi columnam magnam et obumbratam intra et extra aedificium apparentem, quae scilicet visui meo tam umbrosa apparuit, ut nec magnitudinem, nec altitudinem ejus cognoscere valerem. Et inter columnam hanc atque columnam verae Trinitatis erat interruptus locus longitudinis trium cubitorum, vacuusque absque muro, ut superius ostensum est, fundamento ibi tantum posito. Haec ergo umbrosa columna in hoc ipso aedificio in illo loco stabat, ubi desuper in coelestibus mysteriis coram Deo illum magnum et quadratum lucidissimique candoris splendorem prius videram, qui secretum superni Creatoris designans (PL 197, 0651D)in maximo mysterio mihi manifestatus est, in quo etiam alius splendor velut aurora in se aeream in alto purpureae lucis claritatem habens fulgebat; per quem mihi in mystica ostensione mysterium incarnati Filii Dei demonstratum fuerat. In columna autem ista ab imo usque ad summum ejus in modum scalae ascensus erat, ubi omnes virtutes Dei descendentes et ascendentes oneratas lapidibus ad opus suum ire videbam, intentum studium idem opus perficiendi habentes. Et audivi lucidum illum qui sedebat in throno dicentem: Isti fortissimi operarii Dei sunt. Sed inter has virtutes, praecipue septem videbam; quarum etiam formas et habitus (PL 197, 0652C)diligentissime considerabam. Talis igitur similitudo in eis erat, omnes ut aliae virtutes quae supra memoratae sunt, veluti vestibus ex serice induebantur. Sed et omnes albis crinibus retecto capite, et absque amictu palliorum incedebant, praeter primam more femineo in capite velatam, atque quasi casula tanquam crystallus perlucida indutam, et praeter secundam nigros capillos habentem, atque praeter tertiam quae dissimilis humanae formae videbatur. Prima quoque et quarta atque quinta, albis tunicis vestiebantur. Omnes etiam alba calceamenta habebant, excepta tertia secundum speciem hominis non apparente, ut dictum est, et excepta quarta quae crystallinis calceamentis miro modo lucentibus calceabatur. Haec (PL 197, 0652D)autem in eis fuit dissimilitudo.

Prima imago portabat coronam auream capiti suo impositam, tres ramos altius exstantes habentem, atque pretiosissimis lapidibus viridis et rubei coloris et albis baccis multo fulgentem ornatu. In pectore vero suo habebat speculum lucidissimum, in quo mira claritate imago incarnati Filii Dei apparebat. Et ait: Ego sum columna humilium mentium, et interfectrix superborum cordium. In minimo incepi et ad ardua coelorum ascendi; Lucifer erexit se sursum super se, et corruit sub se deorsum. Quisquis me vult imitari Filius meus esse desiderans, si me matrem sitit amplecti (PL 197, 0653A)opus meum in me perficiendo, hic tangat fundamentum, et leniter ad alta sursum ascendat. Quid hoc? Ipse primum carnis suae vilitatem inspiciat; et sic sursum de virtute in virtutem suavi et leni animo gradatim proficiat, quia qui summum ramum arboris primum apprehendit ad ascendendum, repentino casu saepissime cadit. Qui autem volens ascendere a radice incipit, huic non est tam facile cadendum, si caute incedit.

Sed secunda tota videbatur ut hyacinthus aerei in alto coloris videlicet tam forma quam tunica ipsius. Et eidem tunicae duae zonae inaestimabili modo auro et gemmis ornatae mirabiliter intextae erant; ita ut super utrumque humerum ejusdem imaginis zona una usque ad pedes ipsius, ante et (PL 197, 0653B)retro descenderet. Dixitque: Ego ad indignationem in coelo provocabar, cum Lucifer se ipsum odio et superbia momordit. Sed OOO humilitas! hoc tolerare noluit. Propter quod etiam ille ruina magna dejectus est; formato autem homine, OOO nobilissimum granum et OOO dulcissimum germen, Filius Dei propter hominem in fine temporum natus est homo. Et quoniam Lucifer voluit et tentavit vestem et integritatem meam scindere, idcirco lucidissimus splendor apparui in Deo et in homine. Nunc autem caeci et mortui, lupanaria et meretrices atque incestas appellant aequivocas meas. Sed quantum impossibile est lutum contingere coelum, tantum impossibile est hanc spurcitiam tangere voluntatem meam. Pennas igitur in aliis virtutibus mihi faciam, (PL 197, 0653C)cum quibus haec inutilia quae Lucifer per mundum sparsit abjiciam. O virtutes, ubi est Lucifer? In inferno est. Surgamus ergo omnes, ad veram lucem propinquantes, atque aedificemus maximas et fortissimas turres in provinciis; ut cum venerit dies novissimus, plurimum fructum et in spiritualibus et in carnalibus apportemus. Cumque plenitudo gentium introierit, tunc et nos in terra et in coelo perficiemus. O turpissime Lucifer, quid tibi profuit repentina temeritas tua? In primo splendore tuo, cum creatus es a Deo, voluisti me insaniendo et bacchando conculcare et a coelo dejicere; sed tu in abyssum cecidisti, et ego in coelo permansi, postea descendens ad terras in incarnato Filio Dei. Et per me (PL 197, 0653D)perfecta est multitudo fidelium mille justis et bonis artibus armatorum; quas ipsis, si posses, jamdudum libentissime diripuisses. O humilitas quae quasi terram calcatos et contritos usque ad sidera elevas: o humilitas quae es gloriosissima regina virtutum, quam forte et invictum es tuis ubique praesidium, nullo cadente qui puro corde diligit te, sicut et ego tecum valde utilis multumque exoptabilis defensio meis sum, quia valde gracilis et subtilis existens parvissima foramina me colentium exquiro, et ea acutissime pertranseo.

Tertiam autem imaginem vidi in eodem schemate ut in priori visione eam videram, majoris scilicet et longioris staturae quam caeteras virtutes, dissimilemque formae humanae et plurimos oculos undique (PL 197, 0654A)in se habentem, totamque in sapientia viventem, atque indutam quasi umbroso indumento per quod quidem oculi prospiciebant, multoque timore trementem coram praedicto lucido sedente in hrono. Et ait: O vae miseris peccatoribus Deum non timentibus sed eum quasi illusorem habentibus Quis potest incomprehensibilis Dei timorem effugere quem ipse culpabilem sinit perire non abjicientem a se mala? Propterea ego valde et valde Dominum Deum timebo. Quis me adjuvabit coram Deo vero? Quis me liberabit in tremendo ejus judicio? Nullus omnino nisi idem justus Deus. Illum ergo quaeram, ad illum semper fugiam.

Quarta vero niveum vinculum circa collum portabat, atque manus et pedes candido religamine (PL 197, 0654B)habebat ligatos. Et dixit: Non possum currere secundum voluntatem meam per viam saecularem, nec per contagia humanae voluntatis: et ideo volo redire ad Deum patrem omnium, quem diabolus recusavit, et quem obaudire noluit.

Quinta quoque circa collum rubeum torquem habebat, et ait: Unus est Deus in tribus personis, unius essentiae, et aequalis gloriae colendus; fidem ergo et fiduciam habebo in Domino, et non delebo in aeternum nomen ejus de corde meo.

Sexta autem tunica pallidi coloris induebatur. Et crux passionis crucifixi Filii Dei ante eam in aere apparuit; ad quam ipsa oculos et manus cum multa devotione erigebat, dixitque: O pie Pater, parce peccantibus, qui non dereliquisti exsules, (PL 197, 0654C)sed elevasti in humeros tuos. Unde etiam jam non perimus spem habentes in te.

Sed septima lucidiore et puriore crystallo tunica induebatur; quae ita in candore relucebat, ut aqua resplendet cum sole perfunditur. Et super caput ejus expansis quasi ad volandum alis columba stabat, versa secundum faciem illius. Apparuit autem et quasi in ventre ipsius veluti in speculo candidissimus infans; cujus fronti inscriptum erat innocentia. Habebat quoque in dextra manu regale sceptrum, sinistram autem ad pectus suum apposuerat. Et dicebat: Ego libera sum et non ligata. Purissimum fontem pertransivi, dulcissimum scilicet et amantissimum Filium Dei. Pertransivi eum, ab eoque (PL 197, 0654D)exivi. Superbissimum autem diabolum conculco non praevalentem ligare me. Ipse abcissus est a me, quia semper maneo in superno Patre. Sed in summitate praefatae obumbratae columnae vidi aliam pulcherrimam imaginem, nudo capite stantem, et crispos ac subnigros capillos habentem, faciemque virilem tantae ardentis claritatis, ut eam perspicue considerare non possem, ut faciem hominis. Erat quoque purpurei et subnigri coloris tunica indata; cui super utrumque humerum ejusdem imaginis zona una coloris rubicundi croci, ante et retro usque ad pedes ejus se extendens intexta fuerat. Habebat autem circa collum episcopale pallium, mirabili modo auro et pretiosissimis gemmis adornatum. Splendor vero candidissimus ita eum ubique (PL 197, 0655A)circumdederat, ut nusquam nisi ante a capite videlicet et deorsum usque ad pedes ejus ipsam inspicere possem. Brachia autem et manus atque pedes ipsius mihi ad videndum obumbrati erant. Sed splendor idem qui eam circumdederat, oculis undique plenus erat, totusque vivens, atque hac et illac se diffundens, ut nubes diffluere solet, ita ut nunc latiorem nunc autem constrictiorem se redderet. Et eadem imago voce magna clamavit in mundum, dicens hominibus: Gratia Dei sum, filioli mei: ideo audite et intelligite me, quia illis do lumen animae, qui me intelligunt in admonitione; quos etiam in eadem beatitudine contineo, ne revertantur ad iniquitatem. Et quoniam ipsi me non despexerunt, ob hoc etiam volo eos tangere mea (PL 197, 0655B)admonitione, quatenus incipiant bona operari, et me illis dico qui me requirunt in simplicitate et cordis puritate. Et dum tribuo margaritas boni admonens et exhortans hominem; ita scilicet dum intellectus hominis tangitur per me sum ei initium, hoc est dum sensus hominis intelligit admonitionem meam auditu, ita quod etiam idem sensus ducitur ad consensum tactus mei in animo suo, tunc sum in ipso initium boni quod eum oportet incipere, me sic illi adjutrice. Tunc et ibi colluctatio est; ut vel perficiatur quod do vel non. Quomodo? Hoc sic volo intelligi; quia dum hominem admoneo tali modo quod incipit gemere ac flere peccata sua, tunc si voluntas illius acquiescit admonitioni qua illum admonui, quoniam homo in sensu suo taliter sentit (PL 197, 0655C)mutationem animi sui, qualiter oculos suos levat ad videndum, et aures ad audiendum, et os ad loquendum, et manus ad palpandum, et pedes ad ambulandum secundum desiderium illud ut sibi in animo est; si tunc voluntas suscepit admonitionem meam, mox ipsa elevat se et deprimit ac superat sensum, ita quod sensus discit ignota in sua consuetudine. Quomodo? Ipse mutat se, quoniam eum oportet quisquis invitum sequi voluntatem quae super eum est. Ipse enim subjectus est illi in servitio; quia ei inferior est, eamque sequetur sive velit sive nolit. Nam ego do bonum in initio, et calefacio illud in mente tribuoque opus voluntati ad perficiendum, et hoc facio admonitione, exhortatione atque calore (PL 197, 0655D)doni inspirationis Spiritus sancti. Si autem voluntas his donis repugnat, tunc ad nihilum deducuntur haec quae memoravi. Unde in eodem tempore dum homo potest recipere in incendio donorum in signis praeconii quod de me oritur; tunc ad illud properet, ac etiam citius veniat voluntas in bonis, et perficiat opus hoc in claritate. Nam scientiam boni et mali ob hoc habet homo ut ipse in omnibus operibus suis Deum tanto melius intelligat, devitando malum et operando bonum; quia sic Deum colit cum timore, eum amplectens in perfecta charitate. Quomodo? Ita scilicet si aperit interiores oculos spiritus ad bonum, et si negat et abjicit in exteriori homine malum quod facere potuit. Idcirco etiam subjecta est terrena creatura sub potestate (PL 197, 0656A)ipsius; ut eo amplius Deum intelligat et diligat, ac operetur in eo opus scientiae suae cum intellectu, quo ipse timeat et amet omnipotentem, qui ipsi deputavit magnum honorem servitutis plurimarum creaturarum. Unde et ob has causas effundit homo, hoc quod ipse in intellectu suo scienter comprehendit: discretionem in creaturis, ita quod novit quae sint amabiles et odibiles, et quae utiles atque inutiles, et quod etiam post haec in fide qua ipse Deum intelligit concluduntur omnia opera ipsius; ita quod et Deo et angelis ejus placent, aliquando etiam tango hominem in animo ipsius, et moneo eum ut incipiat operari justitiam et devitare malum; sed dedignatur me, et putat quod possibile sibi sit quidquid facere voluit, ac spatium poenitendi (PL 197, 0656B)sibi ipsi constituit usque ad tempus illud dum corpus ejus in simplicitate frigidae aetatis sibi consentiat, et dum etiam propter senectutem sibi fastidio sit amplius peccare. Tunc iterum admoneo atque hortor eum ad bonum, et ut animo suo resistat. Qui dum me negligit: saepe per multas adversitates ut in divitiis et caeteris his similibus quae patitur, ad hoc perducitur, quod eum quasi invitum et adversus se ipsum oportet facere bonum, et quod eum in tam exasperato animo non multum delectat ea adimplere quae prius proposuerat perficere in prospero tempore; in quo ei videbatur nihil contrarium ipsi posse obesse, secundum quod ipse in se ipso ordinaverat tanto tempore illa agere ut sibi placuisset. Hic homo si dubie susceperit me, nolo (PL 197, 0656C)tamen eum relinquere; quia, quamvis sic susceperit me, tamen non omnino despexit me. Unde et ego non laboravi frustra in ipso. Taedio enim mihi non est tangere ulcerosa vulnera quae circumdata sunt circumrodentium vermium in innumerositate vitiorum, et fetore mali rumoris et infamiae, et languore inveteratae iniquitatis peccatorum; nec despiciam quin leniter illa contractem: eo tempore dum incipio extrahere edacem livorem malitiae, hoc est cum intueor et tango illa vulnera blando calore inspirationis Spiritus sancti. Sed saepe cum hujusmodi dolor veteri fomento inveteratur, ita quod peccatum incipit calere ardens in animo hominis, et cum etiam sic oriuntur in dolore vulnera peccatorum, (PL 197, 0656D)ita quod erunt in coagulatum opus hujus immunditiae quasi globus et acervus se erigens de magna sorde vermium et fomentatione involuti luti de quo nascuntur mortifera venena scorpionum, serpentum, ranarum et aliorum similium venenosorum vermium, et cum etiam tunc ita indurantur ut lapis in talem scilicet duritiam quam nullus cogitat effringere, quae sunt importabilia onera scelerum in illis hominibus qui gravati sunt gravioribus on eribus; quid tunc ad haec? Tunc sane homines propter infidelitatem suam non possunt confidere, ut possibile sit huic homini se ad Deum convertere de sua iniquitate; propterea quia vident eum quasi escam esse diaboli. Ego tamen nolo illum hominem deserere, sed medio adjutorio et praelio volo esse (PL 197, 0657A)pro ipso in certamine, ubi suaviter primum incipio tangere quasi duritiam lapidis illius peccati, quoniam quasi difficile est eum confringi in tam maximo fetore horribilium scelerum, quae sibi sunt praedictae causae magnae sordis et nequitiae, et quae sunt veluti cadaver putredinis, et esca diaboli, quam ipse certissime absorbuit in ventrem suum. Quomodo? Scriptura habet de Filio Dei dicente: Meus cibus est ut faciam voluntatem Patris mei (Joan. IV), et contra, cibus est diaboli ut hominem deprimat in mortem, per quam illos talibus venenis, ut praedictum est, afflat, qui ei in voluntate sua consentiunt, et post eum declinant. Et id ipsum est diaboli desiderium et continuum studium, quia de hac sorde oritur omne malum. Sed de istis hominibus (PL 197, 0657B)plures me intelligunt. Quomodo? Dum eos primum tango, dicit homo ille intra se: Quid mihi est? Ego nescio nec cogitare scio quidquid boni. Et iterum nesciens suspirat et dicit: Heu me peccatorem. Nihil autem amplius sentit; quia mole peccatorum gravatus est, et quoniam tenebrae iniquitatis conturbaverunt eum. Tunc iterum tango vulnera illius. Et quoniam prius per me admonitus erat, tunc eo melius intelligit me, et respiciens in se ipsum iterum dicit: Vae mihi, quid faciam? Nescio, nec excogitare valeo quid fiat de me, propter multiplicia peccata mea. Ah! quo me vertam vel ad quem properabo qui me adjuvet, ut turpissima scelera in me contegam et deleam in poenitentia. Unde iterum respicit in se ipsum ea colluctatione quam prius (PL 197, 0657C)habuit in studio peccandi; ac eodem desiderio ad veram poenitentiam se convertit, ut ante studebat in peccatis. Et quia tunc ille homo mea admonitione sic evigilavit de somno mortis, quam sibi pro vita elegerat: idcirco tunc nec cogitatione, nec verbo, nec facto quae prius ardenter habuit ad scelera, vult amplius peccare, sed studiosissime in fortissima poenitentia se elevat ad me. Quapropter mox et ego suscipio eum totum: et deinceps dimitto cum quasi liberum: ita quod in praedictis concupiscentiis gravem infestationem ultra non habebit; ut charissimi filii mei sustinent, quos moneo multiplici miseria ignitis sagittis diabolicarum persuasionum, quia ipse harum tunc non indiget. Nam (PL 197, 0657D)ipse semper dolebit propter transacta peccata sua, ita ut etiam sibi ipsi iratus tam acrem poenitentiam agat quod se etiam indignum aestimet hominem vocari. Sed haec victoria est in fetore sordis illorum hominum quos abjicere nolo, quoniam post peccata sua me tandem quaesierunt. Nam qui me non spernunt, sed admonitionem meam suscipiunt, et me devote quaerunt, illis parata sum facere quidquid volunt; qui autem me contemnentes abjiciunt, illi mortui sunt, nec eos scio.

Sunt enim multi homines qui dum me adesse sentiunt intelligentes suam mentem tactam esse admonitione mea, fugiunt me per malam consuetudinem conceptorum peccatorum, quae in se deglutiebant voluntate atque consensu et opere. Unde (PL 197, 0658A)etiam et ipsi sunt coram Deo quasi nihilum et inane reputati; quia nolunt esse conscii quod possint facere, tacti per me. Ego autem nolo esse in pollutione horum peccatorum qui nolunt suscipere admonitionem meam; nec se volunt purgare per exhortationem illam quatenus se avertant a peccatis suis, nec desiderant comedere cibum illum qui est Scriptura Evangelii, quo satiari debent omnes fideles, nec gustare saporem ejus secundum quod eis datum est; sed festinant fugere gratiam Dei; quia nec videre, nec audire, nec cogitare volunt quid eis faciendum sit, dum vocantur admonitione boni. Ipsi fugiunt admonitionem bonam, ut vermis qui terram intrat se abscondens ab omni decore hujus saeculi. Hoc faciunt et isti nequissimi (PL 197, 0658B)homines fugientes praecepta Dei, seque polluentes in faece qua se involutant in mortem, cum se abscondunt in malitia sua, nolentes de fetore nequitiae ad lucem prodire. Qui tales sunt, non pertinent ad me. Nam ego nolo hac et illac dividi in pollutione luti. Quomodo? Cum his esse volo, qui me pura poenitentia intelligunt; ubi me etiam adjungo humanae corruptibilitati, quia eam volo purgare. Qui autem me nolunt suscipere, illos a me abjicio, nolens esse cum eis; quia nulla pars mihi cum illis est, quia sunt in parte stultae ignorantiae me intelligere nolentes, et quoniam nolo esse in opere quod pertinet ad conglutinationem obduratae perversitatis: quod est ad mortem. Et qui hoc modo spernunt me, imitantur perditum angelum, qui dum (PL 197, 0658C)Deum videre potuit, eum inspicere noluit, ita ut eum humiliter agnosceret; et propterea subito effugit omnem gloriam coelestem, cadens in mortem; dum Deo voluit assimilari simili honore. Isti despiciunt me, quoniam operantur opus malignum, ut exigunt illicita desideria carnis in voluptatibus ipsorum. Et quoniam me despiciunt, idcirco faciunt quod male volunt. Ipsi contemnunt Deum, sic etiam negligunt illius praeceptum. Unde et perfrequenter in indignatione mea permittuntur ad plenitudinem mentis suae facere quod voluerint; quia vita aeternae felicitatis eos fugit quasi nihilum sint, frequenter etiam deficientes tam in prosperitate praesentis vitae quam futurae, quoniam duri et immobiles ad felicitatem (PL 197, 0658D)boni sunt. Contumacem enim peccatorem, in malis suis perseverantem desero: vivificans eum qui in se respicit et a peccatis suis in timore meo cum pura poenitentia se ad me convertit. Nam ego sum columna firmae stabilitatis, quae nunquam desero quaerentem me, quoniam qui me apprehendit et se mihi intime ac fideliter conjungit, nunquam decidet in perditionem. Qui vero me habet in oblivione mentis suae, et superbiendo se elevat super me, id est qui in se ipsum magis confidit quam in me, ac ideo fiduciam in me contemnit habere quoniam pro nihilo computat gratiam Dei, quia in animo ejus sum et ventus turbinis, ipse habens me negligenter in irrisione et superbe cum elatione in desperatione, non propter gravedinem peccatorum (PL 197, 0659A)quae perpetraverit, sed propter superbiam me deridendo sic dicens, quid est gratia Dei? Hunc ego dejiciendo occidam, et in electione mea eum erigere nolo; quia mortuus est ab aeterna felicitate. Sed et hi homines qui non habent fiduciam se posse surgere de gravioribus culpis peccatorum suorum sic abjicientes omnipotentem Deum et gratiam ipsius, desperantes scilicet in nimia tristitia quasi non possint salvari de enormitate criminum suorum, deficiunt projecti a me, et acerbe corruunt in mortem, morientes in inferno inferiori cruciatu mortis aeternae.

Nunc etiam loquar de dilectis filiis meis qui me suscipiunt aperto sensu et voluntario animo atque acuto intellectu, et qui me gemitu et fletu tangunt, (PL 197, 0659B)me excipientes cum gaudio atque omni amplectentes intentione. O flores mei, qui dum me adesse sentiunt subito gaudent in me, et ego in illis. Ipsi dulciores suavioresque mihi sunt super amorem lapidis pretiosissimi, et super fulgentes pretiosas margaritas in mente hominum, qui eas amplectuntur ardenti desiderio. Ipsi etiam sunt mihi nobilissimi quadrati lapides; quia in conspectu meo, mihi semper sunt amabiles, hos assidue volo limare et purgare: quatenus recte ac decenter ponantur in coelesti Jerusalem, quia semper in mentibus suis bona voluntate mecum epulantur, nec mea justitia possunt satiari. Nam mox cum tactum meum sentiunt properant ad me, tanquam cervus ad fontem aquae. Sed ego saepe relinquo eos, ita quod ipsis (PL 197, 0659C)videtur quasi sint sine adjutorio: quod idcirco facio, ut exterior homo in eis non infletur per superbiam. Tunc plorant ac lugent aestimantes me ipsis esse offensam; sed ego sic perscrutor fidem eorum. Attamen forti manu teneo eos: sic auferens ab ipsis elationem, nec permittens eos cognoscere quid sint in occultis bonis suis, quia multiplices fructus in eis facere volo: animis ipsorum dolentibus ac cordibus eorum vulneratis in doloribus. Permitto enim frequenter diabolicas persuasiones ipsos invadere in igneis sagittis de flatu immunditiae incendii ardentis spiritus fornicationis, quae vulnerant corpora eorum in infirmitate fragilis naturae; et hoc idcirco permitto quatenus hoc modo tam fortiter (PL 197, 0659D)imbuantur inspiratione Spiritus sancti, quod praeterea fiant isignes praecones et flagrantes in virtutibus. Ipsi quippe erunt in probatione quasi aurum in fornace, id est probati in irrisione et in indignatione, ita quod nihilum computabuntur, et quod saepissime per raptores substantia sua denudabuntur, ac per dissensionem plebis in adversitatibus sicut agni a lupis dilacerabuntur. Et ut oves, dum eas lupus dispergens dissipat, tamen non moriuntur; ita sunt et isti homines in morte animae non morientes, sed eo magis viventes purgati in adversis. Nam bona arbor ut fructum ferat irrigatur, putatur, atque circumfoditur; et ab ea erucae ne fructum ejus corrodant abstrahuntur. Quid hoc? Bonus scilicet homo non sit durus, hoc malevolus (PL 197, 0660A)ad justitiam Dei, sed lenis ac flexibilis ad quodque bonum, a se abscindens malum, seque considerans in scrutatione operum suorum, atque auferens a se infestationem laedentium se inimicorum. Sed tamen antequam homo sentiat me in cogitatione sua aut intellectus ipsius intelligat me intra se; sum ei caput et radix fructuositatis, et virtus fortitudoque firmae civitatis, quae aedificata est supra firmam petram. Omnis ergo fidelis homo audiat me sibi dicentem: O homo, estne conveniens et congruum ut homo rationalis sine intellectu sit, ut irrationale pecus quod non aliter facit nisi secundum quod expetit libido ipsius? O miseri homines, qui nolunt scire magnam gloriam illam, quam Deus ipsis dedit ad similitudinem sui. Sed non potest esse ut (PL 197, 0660B)volunt quod libere et quasi haereditario jure omnia mala faciant quae desiderant; quasi hoc ex natura corporis sui possideant, nolentes considerare se habere honorem illum, quod bona opera operari valeant. Deus in sua ordinatione omnia juste constituit. Et quis potest ei repugnare? Quid hoc? In hujusmodi videlicet comparatione quod aliquis ordinationi Dei simili exemplo possit comparari, aut sapientia aut discretione in illius rebus. Et cur est hoc quod efficaciam illam quae eis data est sibi ipsis auferre nolunt: quod bene scilicet et male facere possunt? Quomodo? Nam ego cum eos tactu meo admoneo, qui tunc me apprehendunt mox ut me adesse sentiunt, hi bonum opus quod volunt ad effectum meo adjutorio perducere possunt. Qui (PL 197, 0660C)vero me contemnunt, in imbecillitatem sui et in malum corruunt. Sed pravi homines excusare se nituntur: ita quod bona opera operari non possunt, et hoc propterea faciunt quod exterior homo in eis voluntatem suam exerceat in libertatem. Nunc, o charissimi filii mei, qui mihi dulciores in odore super omnia aromata estis, audite me vos admonentem. Dum tempus habetis facere bonum et malum, sincera devotione colite Deum vestrum. O vos iterum dulcissimi filii mei, qui ascenditis sicut aurora, vos qui ardere debetis in charitate ut sol in radio suo, currite et properate, charissimi mei, in via veritatis quae lux mundi est, quae est Jesus Christus Filius Dei, qui nos redemit sanguine suo (PL 197, 0660D)in fine temporum, ut cum gaudio post transitum vestrum pervenire possitis ad ipsum. Et iterum audivi eum qui sedebat in throno dicentem ad me: Desiderantibus coelestia fideliter credendum et non pertinaciter examinandum est, quomodo Filius Dei missus in mundum a Patre natus sit ex virgine; quia humanus sensus fragili et mortali corpore gravissimo peccatorum onere gravatus, secreta Dei plus dignoscere non poterit, quam Spiritus sanctus cui vult revelaverit.

Quapropter per mysticum mysterium, haec etiam columna quam vides in plaga meridiana, in praefato lapideo muro demonstrati aedificii, ultra praedictam columnam verae Trinitatis, significat humanitatem Salvatoris, qui conceptus de Spiritu sancto, natusque (PL 197, 0661A)ex suavissima virgine, filius est Altissimi, fortissima sanctitatis columna existens, omnem videlicet ecclesiasticam aedificationem sustentans. Cujus humanitas apparet in ardente fide lapidum fidelium populorum, in bonitate superni Patris fortissime operantium, post declarationem Trinitatis manifestata; quia Trinitate in uno Deo certificata credenti populo, creditum est etiam incarnatum Dei Verbum, verum Deum cum Patre et sancto Spiritu in unitate divinitatis in uno et vero Deo colendum.

Quae columna magna est, et obumbrata intra et extra idem aedificium apparens; quoniam sanctitudo verae incarnationis magna et inaestimabilis, ita humanis mentibus est obumbrata ut non possit considerari, (PL 197, 0661B)nisi quantum possibile est per fidem intueri, et interioribus divino cultu laborantibus fide et opere cognosci, et exterioribus otio vacantibus fama et voce manifestari. Visuique tuo tam umbrosa apparet, ut nec magnitudinem nec altitudinem ejus cognoscere valeas; quia Filius meus inter homines in mortalitate carnis, quoniam pro populo mortem subiturus erat, quasi obumbratus mortalis scilicet existens sine omni macula peccati apparuit; ita tamen quae vera ejus incarnatio in mystica magnitudine secretorum Dei incomprehensibilis, et in excellentia divinae potentiae inaestimabilis, omnem cognitionem humani intellectus excedat.

Sed quod inter columnam hanc atque columnam (PL 197, 0661C)verae Trinitatis est interruptus locus longitudinis trium cubitorum, vacuusque absque muro ut tibi superius ostensum est: hoc est quod incarnatus Dei Filius, Deus verus cum Patre et Spiritu sancto existens, adhuc latet in membris suis qui fideles homines sunt, qui usque ad finem mundi nascituri sunt, per viventia opera membra capitis sui effecti, ut supra mirabiliter et typice edocta es. Qui quot et quales futuri sint in prolixitate supervenientium temporum, hoc est in mysterio ineffabilis Trinitatis eamdem Trinitatem in unitate divinitatis fideli cultura adoraturi: locus eorum (ut qui adhuc nascituri sunt) vacuus est, cum sine aedificato muro bonorum operum sit. Ubi tamen fundamentum positum (PL 197, 0661D)est, quoniam in praesentia Dei sunt, et quia etiam fide salvationis eorum quam habituri sunt jam posita fortiter consistit: ita ut homo spem et fiduciam non habeat in alio quam in Deo, non differens de misericordia ejus, sed confidens in eum quod fortissimum fundamentum fidelis animae est.

Quod autem haec umbrosa columna in hoc ipso aedificio in illo loco stat ubi desuper in coelestibus mysteriis coram Deo illum magnum et quadratum lucidissimumque candoris splendorem prius vidisti, qui secretum superni Creatoris designans in maximo mysterio tibi manifestatus est: hoc est quod incarnatus Dei Filius, omnia opera sua quae corporaliter in mundo multas injurias passus operatus est, ea secundum secretam voluntatem Patris adimplevit. (PL 197, 0662A)Quid etiam ille splendor designat, magnus videlicet in significatione mysteriorum Dei, quatuorque angulorum; quoniam ad cognitionem Christi multi ex iis qui per quatuor partes mundi nascuntur perventuri sunt, atque eximii candoris; quia lucidissimam divinitatem nulla tenebrositas offuscare potest, ubi idem secretum supernae et gloriosae majestatis in magna profunditate et mysterio scientiae Creatoris omnium qui cuncta creavit typice ibi aperitur; ita ut ipsi Creatori nullus ad hoc in auxilio succurreret, nec ullus ipsi resistendo in hoc repugnaret, ea tantum in voluntate bonitatis suae per verbum suum creans. Unde in eo alius splendor velut aurora in se aeriam in alto purpureae lucis claritatem habens fulget, per quem tibi in mystica (PL 197, 0662B)ostensione mysterium incarnati Filii Dei demonstratum est; quoniam in secreto summi Dei, candor aurorae virginis scilicet Mariae declaratur, quae in utero suo Filium coelestis et altissimi Patris portavit, qui purpureum sanguinem suum clarissima luce salvationis fulgentem effudit, secundum quod tibi in hac secreta visione incarnatio ejusdem Filii mystica obumbratione ostendit.

Sed quod in praedicta columna ab imo usque ad summum ejus in modum scalae ascensus est: hoc est quod in incarnato Filio Dei omnes virtutes pleniter operabantur, qui in se vestigia salvationis reliquit, ita ut tam pusillus quam magnus fidelium sibi competenter gradum in ipso reperiant; in quo pedem in ascensum virtutum ponant, ut ad optima (PL 197, 0662C)loca perveniant ubi virtutibus operandum est. Quomodo? In optimis locis bonorum cordium aggregantur virtutes ad sanctissimum opus suum: quatenus Filium Dei in membris suis perficiant, quod est in electis hominibus. Unde et in ipso est exemplum perfectionis omnibus fidelibus qui in lege Dei occupati sunt; ut se de bono recipiant ad melius, scientes manifestationem verae incarnationis, ubi Filius Dei veraciter in carne demonstratus est, in quo fidelissimus ascensus ad coelestia reperitur, Propter quod etiam omnes virtutes Dei descendentes et ascendentes oneratas lapidibus ad opus suum hic ire vides; quia in Unigenito Dei lucidissimae virtutes quasi per humanitatem ejus descendunt, et (PL 197, 0662D)quasi per divinitatem ipsius sursum tendunt. Descendunt etiam per ipsum ad corda fidelium hominum; qui bono corde voluntatem suam relinquentes, ad recta opera flexibiles se reddunt secundum quod operarius ad levandum lapidem se inclinat quem ad aedificium deferat. In ipso etiam sursum ascendunt, cum coelestia opera in hominibus perfecta Deo gratulabunde offerunt, ut corpus Christi in fidelibus membris ipsius quam citissime perficiatur. Unde etiam quasi lapides ad altiora portant; qui sunt pennata et lucida opera, quae cum ipsis homines ad tutelam suam operantur, quoniam unaquaeque actio Deo offert alas suas, per quas se de faece humanae mentis elevet, fulgentem etiam splendorem habens, per quem ante Deum luceat; (PL 197, 0663A)quia obstrui et abscondi non potest, quod fluit de fonte vitae aeternae. Nam ut fons non debet esse in absconso, sed in manifesto ut omnis homo qui sitit ad ipsum veniat et hauriat atque bibat, sic Filius Dei non est obstrusus nec absconsus electis suis, sed manifestus praeparans se ad retributionem operum, ut ea manifestet justa remuneratione, quae propter ipsius voluntatem ab hominibus perficiuntur. Idcirco fidelis homo ambulet in fide ad Deum quaeratque misericordiam ejus, et dabitur illi. A non quaerente autem non invenietur, veluti fons non fluit ad homines ipsum solummodo scientes nec ad eum venire volentes; sed illos oportet ad eum accedere, si aquam ejus haurire desiderant, sic homo faciat. Ad Deum accedat per legem sibi ab (PL 197, 0663B)ipso constitutam, et inveniet eum, dabiturque illi cibus vitae et aqua salutaris ita ut amplius nec esuriem nec sitim sustineat. Unde et praedictae virtutes intentum studium idem opus perficiendi habent; quoniam studiosissime sicut torrentes aquae ad opus divinum currunt, quatenus fulgentiores sole Christi membra capiti suo in lucidis acquisitionibus nobilissime perfecta conjungantur. Propter quod etiam ut audisti fortes operarii Dei appellantur, quia strenue in bonis operibus fidelium hominum semper conversantur.

Sed quod inter has virtutes praecipue septem vides, quarum etiam formas et habitus secundum quod tibi permittitur consideras: hoc est quod inter studiosa opera hae septem virtutes praestantissimae, (PL 197, 0663C)septem ardentissima dona Spiritus sancti designant, quia in obumbratione Spiritus sancti virgo clarissima Filium Dei sine peccato concepit in sanctificatione scilicet sanctarum virtutum, quae aperte in eodem Unigenito Dei manifestatae sunt; quasi in forma sua illuminantes corda fidelium, et quasi in habitu suo in unitate fidei se dilatantes, ut Isaias servus meus testatur, dicens: Egredietur virga de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet, et requiescet super eum spiritus Domini, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini (Isa., XI). Hoc tale est: Virgo Maria egressa est de angustiis saecularium oppressionum in dulcedinem (PL 197, 0663D)honestatis morum, ut aliquis de domo egreditur in qua inclusus continebatur, qui se non elevat supra ipsam domum, sed recto itinere coram se graditur, et ut rivulus vini de torculari exprimitur non se exaltans supra torcular, sed moderate defluens in locum suum. Et quare virga? Quia non spinosa moribus, nec nodosa terrenis cupiditatibus, sed plana, id est carnali concupiscentia non copulata, orta scilicet de radice Jesse, id est de illo qui quasi fundamentum erat regalis prolis, de qua illa illibata mater nata processit. Unde et de radice ejusdem virgae ascendit suavissimus odor, qui fuit integra puritas ejusdem virginis, volens in altissimum cacumen, Spiritu sancto ita eam irrigante, quod ex ipsa almus flos natus est. Quomodo? Ut flos nascitur in agro (PL 197, 0664A)non seminato semine; sic surrexit in ea coelestis panis sine radice virilis commistionis, et absque omni humano onere, sed tantum natus in suavitate divinitatis, non tactus ulla indignatione peccati, veniens, tortuoso serpente nesciente, nec eum propius tangente. Unde et ille flos latenter illum decepit; ita quod sursum ascendit, et genus humanum in peccato conceptum ad alta sustulit, quod ille serpens prius fraudulenter deceperat, et in perditionem secum detraxerat. Et quoniam hic flos Filius Dei erat, requievit super eum Spiritus Domini, id est spiritus aeternae divinitatis. Quomodo? Quando humilitas exaltata est in ascensu illius floris; ubi in irrisione prostrata est superbia, quam prima mulier attendit, cum plus quam deberet sapere (PL 197, 0664B)voluit, secunda muliere servitio Dei se subdente, dum se recognovit parvam, in humilitate confessa Deum suum; Spiritus sanctus ardenter in ipso requievit: in quo electa charitas latuit, quae salvavit perditam plebem abstergens crimina et scelera hominum. Nam plenitudo temporis erat in eo; quia vivens lumen in ipso radiavit, in quo noxium pomum cum sequentibus se nequitiis aruit, surgente in illo medicina mortuorum, quae vexillum illud elevavit quod mortem superavit et contrivit. Sanctitas enim in eo non caruit ulla possibilitate, ipso concepto absque omni peccati commistione, sicut saepius offenditur in natis hominum qui nascuntur in multiplicium criminum varietate. Sed et cum flos ille dedit operando et docendo omnem inspirationem (PL 197, 0664C)justitiae; jam fructum in plenitudine Spiritus sancti protulit, quoniam ipse Filius Dei indutus carne, aperte in opere suo demonstravit, quod antea Spiritus sanctus mystice et quasi in occulto, inspiratione sua commovit. Qui Spiritus sanctus super illum florem septempliciter requiescere designatur; quia cum Deus omnia per Verbum suum in Spiritu sancto crearet, septima die ab omni opere suo requievit. Sed et eadem dona in signatione sua geminantur; quoniam corpus et anima sibi conjuncta simul in gemina dilectione per unctionem Spiritus sancti debent operari timore Domini solo posito; quia ipse quasi in tremore charitatem venerans, unum super omnia adorari designat. Unde etiam et (PL 197, 0664D)Spiritus Domini dominatur fortissimis virtutibus ab eo clarescentibus, ut a radice rami procedunt, quoniam unus Deus est a quo omnia bona veniunt, et per quem omnia bona sapienter disposita sunt. Et quia Spiritus Domini super ipsum florem requievit; spiritus etiam sapientiae super ipsum mansit, quoniam magna sapientia apparuit, cum Deus omnia per Verbum suum creavit, sapientia sic diffusa est in illo: quod idem Verbum erat sapientia. Sed ipsum Verbum nondum incarnatum invisibile fuit: id autem incarnatum visibile apparuit, quoniam Verbum quod ante omnem creaturam erat in corde Patris per quod omnia facta sunt, et sine quo factum est nihil: ipsum enituit flos sub tempore scilicet emicans in humanitate, bonum intellectum hominibus proferens (PL 197, 0665A)suis testificationibus. Quid hoc? Sapientiae intellectus congrue adjungitur; quia cum homo a Deo in sapientia creatus sit, Creatorem suum digne intelligere debuit. Ergo ante partum virginalem Deus intelligendus erat absque ulla dubitatione. Sed post partum, virginalem praedictum florem in carne proferentem, idem flos intelligendus erat Deus et homo, sed non sine admiratione. Et ille intellectus prius invisibilis, visus est visibilis in flore: cum ipse flos hanc intelligibilem causam protulit, quod homo scilicet sapienter intelligit Deum in factis suis. Quomodo? Sapientia est origo bonorum operum, cum homo sapienter veneratur Deum suum. Cui intellectus adhaeret, quoniam cum homo per sapientiam bonum operatur, jam illud dilatatur ad alios, ita ut (PL 197, 0665B)bonum odorem et dulcem gustum ab ipso emicantem cum gaudio intelligant in eo. In virgineo quoque isto flore intellectum subsequitur consilium; quia homo intellectum habens, divino consilio liberandus erat. Inde spiritus consilii et fortitudinis super eum requievit; quoniam hoc consilium apud Patrem sine tempore fuit, ut Verbum suum incarnaretur, sub tempore perficiens omnia opera sua secundum voluntatem Patris, et offendens obedientiam per se ipsum, ita ut ipsa ab eo ad homines fulgeret, quatenus eum ita in factis suis imitari discerent. Quod dum ita apparuit in fortissima virtute totum surgens de divinitate: fortitudo se in ipso occuluit, quatenus diabolum tanto fortius debellaret quanto (PL 197, 0665C)secretius illi se per consilium abscondisset. Quomodo?

Consilio apte fortitudo adhaeret; quoniam consilium Dei per fortitudinem Filii ipsius regnum diaboli destruxit. Unde idem Filius Dei, fortissimus videlicet leo, contrivit infidelitatis mortem per splendidissimum lumen quod fides est, quia magna fortitudo est hominem ea per consilium credere quae corporali visu non valet videre. Quid hoc? Consilium per conjunctam sibi fortitudinem perforat duritiam lapideorum cordium, quae obdurata sunt in consuetudine pravorum morum ita ineptam duritiam transiens quod carnale opus abjicitur, et Dei opus aptissime perficitur. Quapropter et in praedicto flore fortitudinem scientia comitatur, quoniam (PL 197, 0665D)homines per fortitudinem Dei ad scientiam ipsius ita ut eum cognoscant perveniunt. Hinc est quod et spiritus scientiae et pietatis in eo etiam per supernam dulcedinem requiem habuit, quoniam ipse scienter miseriis hominum condoluit; spes etiam existens per quam intratur ad salvationem, cum scelus mundi scienter per mortem suam abstersit in magna pietate. Quid hoc? Scientiae pietas recte adjungitur, quia Filius Dei scienter in magna pietate adimplevit voluntatem Patris sui. Ipse enim Filius solus natus ex virgine, transfudit inter populos germen coelestis virtutis; ut sequantur consortium angelorum quod pudicitia castitatis est, quia virtus haec surrexit in superna pietate: sic videlicet quod in egrediente virga de Jesse, virtutes (PL 197, 0666A)floris hujus germinarent, quas prima mulier fugaverat dum consensit audiens consilium serpentis, ita quod in ea cecidit omne genus humanum, carens gaudio supernae claritatis, nisi quod floriditas virgae illius scienter illud elevavit per pietatem in sanctitate salvationis. Quomodo? Fortitudini quae diabolum devincit, adhaerentem illi scientiam, Spiritus sanctus inspirat; cum Deus per fideles homines dovotissime in ardentibus desideriis agnoscitur, et intimo tactu fidelis animae desiderantissime amplexatur. Sed et in virgineo flore pietatem timor Domini subsequitur; quia cum pietas inest fidelibus hominibus, timorem Domini acquirunt, ad explenda praecepta ipsius. Unde timor Domini eumdem florem replevit; quia ipse tantam plenitudinem (PL 197, 0666B)virtutum in se habuit, quod in eo nullus vacuus locus inventus est, ubi aut mortifera superbia, aut delectatio honoris, aut praevaricatio legis sedem invenire potuisset; sed totus plenus erat timoris Domini: non quaerens alienam gloriam ut primus angelus et Adam quaesierunt, sed honorans Patrem suum in omni opere suo, dignam ei praebens obedientiam. Ideo et timor Domini initium habet omnis justitiae; quia ipse est finis et initium caeterarum virtutum, ut requiei septima dies, ostendit completionem et ortum creaturarum. Quomodo? Timor excutit et movet tremorem, qui radix est germinandi ut fructuosae virtutes procedant. Unde et flos iste plenus timoris Domini est; quia omnia (PL 197, 0666C)germina bonorum operum adhaerent ei, quoniam ipse materia eorum est; flore eodem germinante viriditatem quarumcunque virtutum, fructu earum prae caeteris repleto quatenus omnia bona perficiat, ut etiam de ipso Scriptura habet: Sicut malum inter ligna silvarum, sic dilectus meus inter filios. Sub umbra illius quem desideravi sedi, et fructus ejus dulcis gutturi meo (Cant. II). Hoc tale est: Filius virginis, dulcissimus amator castae dilectionis, quem apprehendit fidelis anima desiderans dulcissima ejus amplexione integritatem suam coronare, relicto carnali viro, et se copulans Christo, eumque certissimo foedere amans et in speculo fidei aspiciens, est pulcherrimus fructus fructiferae arboris, id est Filius virginis exiens de virginali candore, (PL 197, 0666D)sicut pomum de fructuosa floriditate praebensque escam refectionis esurientibus, et succum dulcedinis sitientibus, et hoc modo ligna silvestria praecellens, id est filios hominum qui in peccatis concipiuntur, et in ipsis converantur, nec talem fructum afferentes qualem ipse attulit, quoniam a Deo exivit plenum fructum suavitatis vitae afferens, aliis quidem nec viriditatem nec fructum a se ipsis habentibus sed ab ipso. Quomodo? Ipse per incarnationem suam mundo salvationem dedit, dilectus Dei Filius inter filios hominum apparens qui per fervorem ipsius virebant et fructum afferebant, sed non tanta plenitudine fecundi quanta ipse repletus erat, quia totus sanctus a Deo exiens de virgine natus est. Et quare dilectus? Quia ipse hoc (PL 197, 0667A)conculcat, quod fideli animae ad coelestia properanti obsistit. Unde et sancta anima aequissimo judicio eum dilectum nuncupat: quoniam per fidem dilectionis se ipsam relinquens, et in magno certamine carnalium voluptatum ad illum benevole anhelans, atque in ardore lacrymabilis desiderii se ipsam reprobans, ei adhaeret, ut mulier viro, cui cum gaudio voluntatis suae associata est. Et ideo cum in exordio conservandae castitatis ad eum incipit suspirare, ad se ipsam dicit: Volo prosternere carnalem voluptatem et me conjungere illi sub cujus dilectionis umbra qua me in ardore ardentis desiderii sui a contrario igne obumbravit sedeo. Quomodo? Dum inebriatum studium in ejus amore habens, subjectum in igneum carnis amorem in (PL 197, 0667B)consensu animae meae premo. Et ob hoc dulcissimus fructus ejus quem gustabam in anima mea suspirans ad Deum, dulcior mihi est in ea super omnem dulcedinem carnis, quam sentiebam in concupiscentiis ejus. Et quare dulcis? Quoniam ipse ex virgine natus habet dulcissimum saporem, et fortissimum unguentum stillans ut balsamum: quod est resurrectio ad vitam in qua mortui erecti sunt, ac continens maximam medicinam quae tersit vulnera peccatorum per incarnationem ipsius, quae plenissima sanctitatis et dulcedinis in omni genere virtutum cum virginitate est. Unde, o virginitas, quae de ignea accensione consistis, robustissimum germen quod de stella maris emicans omnem spurcitiam turpitudinis contra saevissima jacula (PL 197, 0667C)diaboli semper dimicans conculcat, gaude in coelesti harmonia, in spe consortii angelorum. Quomodo? Spiritus sanctus symphonizat in tabernaculo virginitatis; quoniam ipsa Verbum Dei semper ruminat, quomodo possit Christum amplexari cum omni devotione ardens in ejus amore, hoc habens in oblivione quod in concupiscentia carnis in ardore incendii fragile in homine est, uni viro quem nunquam peccatum tetigit adhaerens, cui et sine omni concupiscentia carnis conjuncta est, semper cum illo florens in gaudio regalium nuptiarum.

Nunc autem quod similitudinem in praedictis virtutibus vides, ita quod omnes ut et aliae virtutes (PL 197, 0667D)quae supra tibi demonstratae sunt veluti vestibus ex serico induuntur: hoc est quod in ordine suo piam unanimitatem illa luminaria in mentibus hominum parant, etiam quomodo reliquae virtutes in Deo mollitiem indumentorum, id est lenitatem devotionis in respectione sanctarum animarum, vepribus in duritia vitiorum carentium, habentia. Quod autem quaedam albis crinibus retecto capite et absque amictu palliorum incedunt: hoc est quod illae in copula candoris innocentiae, ligaturam juncturae pravorum morum in membris fidelium hominum non habent, et quod etiam saecularibus studiis circumdatae non sunt, omnino fugientes vicissitudinem vitiorum. Sed prima more femineo est capite velata, itaque quasi casula tanquam crystallus (PL 197, 0668A)perlucida induta, quia vinculum subjectionis humiliter Deo subjecta portat, superna scilicet sollicitudine omnem exaltationem diabolicam prosternens, pioque capiti, id est Christo adhaerens, humillimum quoque sacerdotem et absque omni pulvere peccati purissimum in lucidissima cordis puritate incitans, quoniam constricti et humiles purique sacerdotes summi sacerdotes esse debent. Secunda autem nigros capillos habet, manifeste ostendens quod in capite suo Christo abstergit nigredinem peccatorum in hominibus. Tertia vero dissimilis humanae formae videtur; quoniam hoc ministerium habet, ut hominem ita concutiat quatenus terreatur et tremiscat de Dei judicio. Unde et specie caret hominis, quia homo saepe Deum postponens, timoris (PL 197, 0668B)ejus obliviscitur, quod ipsa omnino facere recusat. Prima quoque et quarta atque quinta albis tunicis vestiuntur; quia circumdatae sunt veste innocentiae quam Adam perdidit transgrediens piam jussionem, postmodum autem in candidissimo lilio floridissimae virginitatis cum induto opere simplicis in Deo subjectionis recuperata in salvationem, quod ante Deum lucet sicut clarissima stella humanis oculis ignescit. Omnes etiam alba calceamenta habent, excepta tertia secundum speciem hominis non apparente; quoniam ipsae pulcherrimum opus sunt in hominibus qui desideria carnis in se ad nihilum deducunt, juxta exemplum sui Salvatoris, quod est splendor splendidissimus; una earum hominem non simulante, quia non habet respectum (PL 197, 0668C)ullius audaciae, semper sollicita et non negligens ut homo qui saepius sui ipsius per contumaciam obliviscitur, ipsa dispensatrix existens justae admonitionis ut quisque fidelis judicium Dei caute intueatur, et excepta quarta quae crystallinis calceamentis miro modo lucentibus calceatur; quoniam illa in voluntate sua se constringens, pergit lucidissimum iter Christi, ita mortem etiam in se ipsa per igneum ardorem Spiritus sancti suffocans. Quod autem in eisdem virtutibus est dissimilitudo: hoc est quod quamvis unius studii unanimitatem habeant, tamen diversa opera in hominibus operantur.

Propter quod et prima imago praetendit humilitatem: quae primitus Filium Dei manifestavit, cum (PL 197, 0668D)Deus qui coelum et terram in sua habet potestate Filium suum mittere ad terras non dedignatus est. Unde etiam portat coronam auream capiti suo impositam, tres ramos altius exstantes habentem; quoniam ipsa caeteras virtutes praecellens, et suaviter antecedens coronata est corona aurea, scilicet pretiosissima et fulgentissima incarnatione Salvatoris, qui eam quasi in capite, id est in hoc mysterio cum incarnatus est decoravit. Quae triangularis existit; quia Trinitas est in unitate et unitas in Trinitate, Filius scilicet cum Patre et Spiritu sancto, unus et verus. Deus omnia excellens in altitudine divinitatis. Et pretiosissimis lapidibus viridis et rubei coloris et albis baccis multo fulget ornatu; quoniam eadem humanitas Salvatoris ostendit (PL 197, 0669A)in se altissimam et profundissimam bonitatem sui operis, quod idem Filius Dei operatus est in viriditate illa cum virtutes in doctrina ejus virebant, et in rubore sanguinis ipsius: cum mortem passus est in cruce, salvans hominem, atque in clarissima albedine resurrectionis et ascensionis ejus, cum quibus omnibus illuminata et ornata est Ecclesia, ut res illa illustratur et decoratur cui pretiosi lapides imponuntur. Quod autem in pectore suo habet speculum lucidissimum, in quo mira claritate imago incarnati Filii Dei apparet: hoc est quod in humilitate quae in corde sacrati templi est, in beatissima et splendidissima scientia pie et humillime ac splendide firmissimeque effulsit ipse Unigenitus Dei, in omnibus operibus (PL 197, 0669B)suis quae corporaliter gessit, in quibus se mundo praecipue manifestavit. Unde etiam et ipsa in illustriori parte corda electorum fidelium consignat, in eis tribunal suum ponens, omnes actus ipsorum videlicet regens et dirigens; quia solidissimum fundamentum omnium bonorum in hominibus est, veluti etiam in supradicta materna admonitione sua ostendit.

Sed secunda designat charitatem; quoniam post humilitatem illam qua Filius Dei incarnari dignatus est, ostensa est etiam vera et ardentissima lampas charitatis, cum Deus ita dilexit hominem ut propter ipsius amorem Unigenitum suum mitteret incarnandum. Quae tota videtur ut hyacinthus aerii in alto coloris, videlicet tam forma quam tunica (PL 197, 0669C)ipsius; quia incarnatus Dei Filius per humanitatem suam illustravit fideles et coelestes homines, ut res illa per hyacinthum illustratur cui imponitur, ita eos etiam incendens charitate; ut unicuique homini indigenti fideliter subveniant: sicut et virtus haec induitur tunica dulcedinis Dei, hoc habens officium quatenus devotione, actu et usu omnibus hominibus in recto lumine luceat. Propter quod etiam eidem tunicae duae zonae inaestimabili modo, auro et gemmis ornatae mirabiliter intextae sunt; quae sunt in dulcedine Dei gemina praecepta charitatis, bona scilicet et praecipua voluntate quasi auro et justis operibus veluti clarissimis gemmis, mirabili dono summi datoris composita. Ita ut super utrumque humerum (PL 197, 0669D)ejusdem imaginis zona una usque ad pedes ipsius ante et retro descendat; quoniam eadem praecepta in multa sollicitudine portat unum scilicet in Deo ut in humero dextro, et alterum in proximo ut in humero sinistro, sicut scriptum est: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex omnibus viribus tuis, et ex omni mente tua, et proximum tuum sicut te ipsum (Matth. XXII). Hoc tale est: Sic debes diligere Dominum Deum tuum, qui Dominus tuus est, videlicet hoc honore quo dominatur omni creaturae, et Deus tuus quia ipse non habens initium, sed creator omnium existens, ita ut propter amorem ejus in corde tuo primum exsuperes et prosternas carnem corporis tui, quod tibi valde durum est, quia primum devicta (PL 197, 0670A)carne postmodum regnabit spiritus tuus in te, et tunc Deum in anima tua sic intelliges ut mandata ejus scienter custodias, atque ea non pigro opere compleas. Et deinde hoc modo omnes vires corporis et animae tuae Deo subjiciuntur; quoniam haec prima victoria in corpore tuo facta est, ita ut tunc in omnibus his propositis causis Deum fortissimum in tua mente comprehendas: quod tibi tanquam firmum propugnaculum est contra insidias inimicorum tuorum, ita ut fortitudinem ejus in praedictis rebus nullus superare valeat inimicus, quia mens tua omnia haec continere debet, in se confirmans et consolidans cuncta quae agis. Haec ergo facies toto corde, tota anima, et omnibus viribus, et omni mente tua: ita ut nihil deficiat tibi in fide, quatenus non consentias (PL 197, 0670B)ulli rei quae repugnat Deo, te dividens in aliena; sed ut colligas te ad dulcedinem dilectionis ejus, diligens et te ipsum. Quomodo? Si diligis Deum, diligis salutem tuam. Et sicut tunc in his omnibus te diligis, sic diliges et proximum tuum, quia quisque fidelis homo est tibi proximus, existens in Christiano nomine ac in fide: ita ut sic gaudeas in ejus recta prosperitate, et superna salvatione ut fideliter in fide conservetur, sicut etiam laetaris de tua salute. Hoc ergo geminum opus charitatis sit in homine, descendens usque ad pedes ejus, id est ad finem consummationis; ante ipsum, scilicet apparens in lege Dei; et retro, in hominis videlicet subventione, ut et homo sic charitatem sectetur, quatenus rejecta morte perveniat ad perfectionem (PL 197, 0670C)vitae, sicut etiam eadem charitas superius in verbis suis declarat.

Tertia autem imago significat timorem Domini, qui post hanc charitatem quam Deus hominibus manifestavit, cum Filium suum pro ipsis mortem subire voluit in mentibus fidelium surrexit, ita ut coelestia praecepta plenius intelligerent et perfectius quam prius adimplerent. Quam nunc vides in eodem schemate ut in priori visione eam vidisti; quoniam incommutabilis Deus, simili et non dissimili honore et reverentia habendus est in omni creatura et factura ejus, ut et tibi superius declaratum est. Est quoque majoris et longioris staturae quam caeterae virtutes, dissimilisque humanae formae; quia (PL 197, 0670D)ipsa prae caeteris angustiam et tremorem infert hominibus, ita ut magnitudinem summae majestatis et altitudinem divinitatis ipsius perspicacibus oculis semper considerando pavescant; quoniam Deus omnibus hominibus multa veneratione metuendus est, quia ab ipso et non ab alio creati sunt. Unde etiam eadem virtus speciem hominis non habet, quia contradictionem illam qua Deo in malefactis resistitur (ut supra dictum est) abjicit figens tantum in timorem cognitionem suam in Deum, pergensque rectissima itinera voluntatis ejus. Ideo et plurimos oculos undique in se habet, tota in sapientia vivens; quia per oculos boni intellectus, ubique se circumspicit, Deum intuendo in omnibus mirabilibus ejus, ita ut in bonis operibus ejus rectum iter habeat, et (PL 197, 0671A)in malis confusionem diaboli per cognitionem Dei diffugiat; omnis tali modo in sapientia fulgens, quia omnia mortifera spiritui nocentia contemnit, mortem fugiens et iniquitatem relinquens, atque sapienter domum sibi in vita aedificans. Induta est quoque quasi umbroso indumento, per quod ipsi oculi prospiciunt; quia circumdata est validissima constrictione, frangens desideria carnis in hominibus, et aspiciens per eamdem abstinentiam in lumine vitae, in quo mirifice fulget homo in beatitudine. Multoque timore tremit coram me; quoniam angustiam et tremorem ponit in cordibus ignitorum hominum, ita ut turbinem et fragilitatem carnis suae semper habeant in pavore, ne labantur in peccatis, et ne fiduciam suam in se ipsis aut in aliis hominibus (PL 197, 0671B)ponant, sed in eum qui regnat in aevum, veluti etiam ipsa ut supra visum est in querimonia sua ostendit.

Quarta vero declarat obedientiam; quoniam post timorem illum, qui mihi in reverentia exhibetur, praeceptis etiam meis congrue obeditur. Unde et niveum vinculum circa collum portat; quia candidissimas facit mentes hominum, qui per subjectionem fidelis subjectionis ubique fortitudinem colli voluntatis suae deserunt et innocenti Agno, scilicet Filio meo adhaerent. Atque manus et pedes candido ligamine habet ligatas; quoniam ad opus Christi et ad vitam veritatis in albedine verae fidei ligata est, non faciens neque vadens secundum se, sed secundum vocem praesidentis Dei, ut etiam in praedictis (PL 197, 0671C)verbis suis demonstrat.

Quinta autem designat fidem; quia post obedientiam qua populus praeceptis meis obedit in auditu, fit etiam credulus in fide, ea fideliter complens in opere, quae solerter percepit in admonitione. Et haec circa collum rubeum torquem habet; quoniam undique in fortitudine sua fideliter perseverans, martyrio sanguinis decoratur, fiduciam suam non in fallaces vanitates ponens, sed in Deo secundum quod et ipsa de se, ut supra ostensum est, declarat.

Sexta vero praefigurat spem; quae post finem credendi in Deum surgit ad vitam in terra non habita, sed in coelestibus usque ad tempus perpetuae remunerationis celata, ad quam ipsa spes toto desiderio (PL 197, 0671D)anhelat ut mercenarius ad mercedem suam, et ut puer ad debitam sibi haereditatem. Unde etiam tunica pallidi induitur coloris; quia fiducia operis sui quasi in pallore circumdatur, cum nondum in praesenti remunerata est, sed ad quod semper gemitibus suspirat, hoc futurum multa fatigatione exspectat. Quod autem crux passionis crucifixi Filii mei ante eam in aere apparet, ad quam ipsa oculos et manus cum multa devotione erigit: hoc est quod ad martyrium ejusdem Unigeniti mei, coelesti desiderio quasi in aere plurimam fiduciam in mentibus fidelium parat; ita ut ad eum interiorem visum fidei et clarissima opera sui laboris humili et sincera intentione erigant, sicut et haec virtus superius ostendit in oratione sua.

(PL 197, 0672A)Sed septima praetendit castitatem; quoniam postquam homines spem suam pleniter posuerint in Deum, crescit in eis perfectum opus. Ita quod se incipiunt a carnalibus desideriis constringere in castitate, quae in flore carnis acutissimae sentit abstinentiam; ut juvencula scilicet sentit ardorem concupiscentiae nolens tamen in virum respicere. Sic castitas abjicit omnem spurcitiam in pulcherrimis desideriis: anhelans ad dulcissimum amatorem suum, qui est suavissimus et amantissimus odor omnium bonorum, in deliciis cunctarum virtutum, virtutis constantiae ab amatoribus suis aspiciendus in timore et pulchritudine animae. Unde et ipso lucidiore et puriore crystallo tunica vestitur, quae ita in candore relucet ut aqua resplendet cum sole perfunditur; (PL 197, 0672B)quia lucidissima in simplici intentione et purissima absque omni pulvere ardentis libidinis concupiscentiarum mirabiliter confortata per Spiritum sanctum, circumdata est veste innocentiae lucente in clarissima albedine fontis aquae vivae, qui est splendidissimus sol aeternae claritatis. Quod vero super caput ejus expansis quasi ad volandum alis columba stat, versa secundum faciem illius: hoc est quod castitas in initio suo velut in capite suo per expansionem et obumbrationem alarum columbae, id est per protectionem Spiritus sancti confortata est, facientis eam diabolicarum insidiarum vicissitudinem transvolare, cum per igneum amorem sanctae inspirationis illuc se dirigens aspicit, ubi castitas vultum dulcedinis suae manifestat. (PL 197, 0672C)Propter quod apparet etiam quasi in ventre ejus veluti in speculo candidissimus infans, cujus fronti inscriptum est innocentia; quoniam in visceribus purissimae et evidentissimae virtutis hujus, est inviolabilis et pulcherrima certissimaque integritas, habens rudem formam propter integritatem simplicis infantiae, sicut et frons, id est cognitio ejus non arrogantiam et elatam superbiam, sed simplicem ostendit innocentiam. Et quod in dextra manu regale sceptrum habet, sinistram ad pectus suum ponens: hoc est quod in dextra salvationis per Filium Dei regem cunctorum, vita manifestata est in castitate, sinistram libidinis per eumdem propugnatorem confundentem et ad nihilum redigentem, in (PL 197, 0672D)cordibus eum diligentium. Quomodo? Quia non vult libidini ullam dimittere libertatem; sed ut rapax volucris putridum cadaver rapiens constringit, et ad nihilum deducit, sic ipsam libidinem coram Deo fetentem abjicit et omnino conterit, ita ut nec sub ea spirare valeat, secundum quod etiam in verbis suis haec virtus supra manifestat.

Sed quod in summitate praefatae obumbratae columnae altam pulcherrimam imaginem vides; hoc est quod summa et praecellentissima pietate omnipotentis, in ipsa incarnatione Salvatoris splendidissima virtus scilicet gratia Dei manifestata est, quae fortissima plenitudo existit in Deo: monens homines poenitentiam agere, ut per eam relaxentur ab ipsis perpetratae nequitiae. Quae nudo capite stat; (PL 197, 0673A)quia omnibus eam quaerentibus aperta est dignitas et claritas ejus; crispos et subnigros capillos habens, quoniam Unigenitus Dei sub tortuoso et implexo in nigredine infidelitatis suae Judaico populo, humanitate absque macula peccati in virginea carne se induit. Et faciem virilem habet tantae ardentis claritatis, ut eam perspicue considerare non possis, ut faciem hominis; quia in gratia Dei in potenti virtute omnipotentis, Dominus vitae in vita apparuit, ita ardens in clarissima divinitate ut omnem visum tam inferiorem quam exteriorem hominis excedat, dum adhuc gravedine corporali gravatur, nec ita aperta in secretis suis apparens ut judicio hominum nuda appareat, sed absconsa; quia judicia divinae gratiae occulta sunt. Quod autem est purpurei et subnigri coloris tunica induta; hoc est (PL 197, 0673B)quod opus gratiae Dei ardens in charitate se inclinat ad nigredinem peccatorum, quasi ad indumentum hominum. Quomodo? Ita quod monet illos ad salutem eos levans de luto peccati ad spectaculum luminis per poenitentiam, quoniam ut dies fugat tenebras, sic ipsa aufert facinora reaedificando in poenitentia peccatores ad vitam. Cui etiam super utrumque humerum ejusdem imaginis zona una coloris rubicundi croci, ante et retro usque ad pedes ejus se extendens intexta est; quia gratia Dei se inclinans ad fideles homines, in fortitudine et pietate sua levat eos sursum ad coelestia quomodo? Hoc est: his duobus itineribus zonarum tangens videlicet anxietatem fragilis carnis in sanguinea pugna desudantis, et virtutem roboris animae in corpore tepentis (PL 197, 0673C)et trahens eos in rubeo et in croceo splendore humanitatis et divinitatis Filii Dei, scilicet serenissimi solis ad amorem supernorum, ita ut sibi ipsi in concupiscentia peccati fidelis homo resistat in integritate gratiae tactus; videlicet coram se ad virtutes et post se ad mortificationem vitiorum, quatenus viriliter bono et vero fine consumet opera sua, indutus in eis exoptabili et delectabili textura. Sed quod circa collum habet episcopale pallium mirabili modo auro et pretiosissimis gemmis adornatum: hoc est quod Christus Filius Dei summus sacerdos Patris existens, ubique in fortissima virtute sacerdotale habet officium, quod auro sapientiae et gemmis virtutum ab imitatoribus ipsius in membris (PL 197, 0674A)eorumdem fidelium suorum per gratiam Dei debet decorari. Unde et splendor candidissimus ita eam ubique circumdat, ut nusquam nisi ante a capite videlicet et deorsum usque ad pedes ejus ipsam inspicere possis; quoniam serenissimo candore misericordiae Omnipotentis gratia ipsius circumdata est, quae in mysterio divinitatis in retro actis temporibus, ante humanitatem Salvatoris invisibilis et minus grata latuit, tantum ab ejusdem Salvatoris incarnatione usque ad ultimum membrorum ipsius qui circa finem saeculi futurus est quantum humano intellectui possibile est apertius in operibus suis manifestata declaratur. Sed brachia et manus atque pedes ipsius tibi ad videndum obumbrati sunt; quia fortitudo et opus atque finis itineris gratiae Dei in hominibus, nulli gravato corpore ad cognoscendum (PL 197, 0674B)plene apparent. Quod vero splendor qui eam circumdat oculis undique plenus est, totusque vivens: hoc est quod divina misericordia gratiae Dei adjuncta multas miserationes oculorum plurimarum misericordiarum suarum ostendit, in dolores hominum aspicientes qui Deum sequi desiderant, omnisque vivens est, in consolatione et in salvatione animarum ipsorum nullo modo parans in eis perditionem sed vitam. Atque hac et illac se diffundit ut nubes diffluere solet; quoniam praecedit justos ut sibi provideant ne cadant, subsequens peccatores ut poeniteant et resurgant, omnibus ipsam quaerentibus coelesti dono se manifestans, ita ut nunc latiorem nunc autem constrictiorem se reddat; quia in miseriis et plangentibus cordibus fidelium, aliquando (PL 197, 0674C)multa fructuositate exuberat, aliquando etiam in flagitiosis et duris mentibus peccatorum se contrahens, propter ariditatem illorum. Propter quod etiam ipsa praecedit et subsequitur, tangit et monet homines, ut praedictum est; ut qui filii Dei esse desiderant, verba ejus gaudenter suscipiant et suscipientes compleant, caduca scilicet contemnentes, et mansura complectentes, sicut et eadem virtus in superiore exhortatione sua filios Dei alloquitur. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet: hic in ardente amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO NONA.

(PL 197, 0673)

SUMMARIUM.-- Verba sapientiae. Verba justitiae. Verba fortitudinis. Verba sanctitatis quae triceps erat. Verba dextri capitis. Verba sinistri capitis. Quod Filio Dei incarnato, vocatio novi populi munitione virtutum; nova constructio exorta est. Quod Ecclesia luce humanitatis Filii Dei illustrata, interiori et exteriori scientiae hominum demonstratur. Quod Ecclesia omnem ornatum suum sponso suo transmittit. Quod divinam sapientiam in ecclesiastico opere, cor hominis perscrutari non potest. Quod de Ecclesia in scientia Dei, praeconium adhuc occultatum est et solerti industria, doctorum ad perfectionem quotidie properare non cessat. Quod Ecclesia inexpugnabiliter circumdata est septem donis Spiritus sancti. Quid ecclesiastici doctores apostolica doctrina florentes, unanimi operatione sua Ecclesiam confortant. Quod doctores Ecclesiae ad viam veritatis fide et opere perduxerunt errantes. Quod apostoli et sequaces eorum, scilicet apostolici viri, unum tenorem habentes sponsae Dei magna pietatis sollicitudine praeesse debent. Verba Salomonis ad eamdem rem. Parabola ad eamdem rem. Quod carnaliter viventes attendant per scientiam potestatem Dei. De diversitate multimoda ingredientium ecclesiam et egredientium. De Simoniacis et de occultis divinis judiciis super eos. Verba Petri apostoli de eadem re. Quod dignitas regiminis bona est ad utilitatem (PL 197, 0675)temporum a Deo disposita ut per eam discant timere Deum, cui qui resistit Deo resistit. De Simoniacis qui poenitent vel qui non poenitent. Quod Deus novae sponsae dona sancti Spiritus ad defensionem et ad decorem dedit. De sapientia et de statu et habitu ejus et quid significet. De statu justitiae, fortitudinis, sanctitatis. De justitia. De fortitudine. De sanctitate.

(PL 197, 0675A)Post haec vidi ultra praefatam columnam humanitatis Salvatoris, turrim lucidissimi splendoris praedicto lapideo muro meridianae plagae prius visi aedificii ita impositam ut et intra et extra ipsum aedificium videri posset, latitudinis quidem ubique in interiori parte circuitus sui quinque cubitorum, tantae autem altitudinis ut eam discernere nequirem. Sed et inter turrim illam et columnam humanitatis Salvatoris, fundamentum solummodo erat positum, muro nondum desuper aedificato, sed tantum interruptus et vacuus locus apparens; longitudinis erat cubiti unius ut etiam supra monstratum est. Et turris haec nondum fuerat ad plenum aedificata, multa tamen solertia et velocitate per plurimos operarios assidue construebatur: habens in circuitu (PL 197, 0675B)summitatis suae septem propugnacula, mira fortitudine constructa, ab interiore autem parte praedicti aedificii vidi quasi scalam usque ad cacumen turris illius erectam, et ab imo usque ad summum in gradibus ejus quamdam multitudinem hominum stantium igneas facies et alba vestimenta sed nigra calceamenta habentium, et inter eos aliquos similis quidem schematis sed majoris staturae et splendoris, ipsam turrim multa diligentia intuentes. Deinde in septentrionali plaga ejusdem aedificii, vidi mundum et homines qui de semine Adae procreantur intra praedictum lucidum murum speculativae scientiae ipsius aedificii, et ambitum circuli qui de sedente in throno protendebatur discurrentes, ex quibus multi idem aedificium inter turrim praecursus (PL 197, 0675C)voluntatis Dei et columnam divinitatis verbi ejus: per praefatum murum speculativae scientiae intrando et exeundo transibant, ut nubes hac et illac diffunditur. Sed qui ipsum aedificium intrabant, candidissima veste induebantur. Quorum alii de suavitate et lenitate vestis illius gaudio magno exsultantes eam retinebant; alii autem quasi de gravedine et difficultate ejus tristes effecti, illam exuere volebant. Quos benigne virtus haec, quam scientiam Dei pridem nominari audieram, saepius compescens, unicuique eorum dicebat: Considera et custodi vestem, qua indutus es. Vidique quod quidam eorum iris verbis castigati quamvis illud indumentum ipsis difficile videretur, illud tamen cum multo sudore (PL 197, 0675D)retinebant; quidam vero verba illa subsannantes, vestemque ipsam furiose exuentes abjecerunt; ad mundum redeuntes unde venerant multaque perscrutantes, multa inutilia saecularium vanitatum didicerunt. Quorum alii in ipsum aedificium tandem reversi, vestem quam abjecerant iterum tollentes sibi induerunt, alii autem reverti nolentes ea denudati in mundo ignominiose remanserunt. Et vidi quod quidam sordidissimi et nigerrimi quasi per insaniam excitati, ab aquilone venientes in ipsum (PL 197, 0676A)aedificium irruebant, turrimque praefatam bacchando invadentes in eam ut serpentes sibilabant. Ex quibus quidam ab hac stultitia cessantes, mundi effecti sunt; aliis in eadem nequitia et sorde sua perseverantibus. Sed et intra idem aedificium conspexi versus eamdem turrim quasi septem albi coloris marmoreas columnas, in miram rotunditatem tornatas, stantes, altitudinis septem cubitorum, et in summitate sua quasi ferreum et rotundum habentes tabulatum, decenter aliquantulum in altitudinem sursum erectum; in cacumine autem ejusdem tabulati vidi quasi pulcherrimam imaginem stantem, et ad homines in mundum aspicientem, cujus caput veluti fulgur tanto nitore radiabat, ut illud ad plenum non possem considerare. Et manus (PL 197, 0676B)ad pectus suum reverenter composuerat, pedibus ejus in eodem tabulato mihi ad videndum occultatis. Circulum autem in modum coronae multo fulgentem splendore gerebat in capite. Sed et tunica aurei coloris induebatur; in qua a pectore deorsum usque ad pedes zona una descendens, pretiosissimarum gemmarum ornatu viridis scilicet albi et rubei atque aurei purpureo fulgore interlucente coloris decorabatur. Et clamabat ad homines qui in mundo erant; ita dicens: O tardi, cur non venitis? Nonne succurreretur vobis, si venire velletis? Cum coeperitis viam Dei currere, culices et muscae strepitu suo vobis impedimento sunt. Sed vos flabellum inspirationis Spiritus sancti accipite, et eas a vobis citius abigite. Vobis currendum est, et a Deo vobis (PL 197, 0676C)est etiam auxilium sperandum. Ad servitium Dei non ficte vos exhibete, et confortabimini manu ipsius. Sed in pavimento illius aedificii tres alias imagines vidi; quarum una praefatis columnis acclivis erat, et reliquae duae ante ipsam sibi collaterales stabant, se omnes ad columnam humanitatis Salvatoris, et ad praefatam turrim dirigentes. Quae autem ipsis columnis acclivis erat, tantae latitudinis apparuit, ut latitudo quinque hominum sibi astantium notari potest, tantae autem proceritatis ut longitudinem ejus perfecte discernere non valerem, ita etiam quod per omne hoc aedificium prospiceret. Magnum etiam caput et claros oculos habens acutissime in coelum aspiciebat, tota candida et perlucida existens ut serenissima nubes est.

(PL 197, 0676D)Aliam autem formam hominis in ea nullam conspexi. Et per totum aedificium ad omnes reliquas virtutes clamavit, dicens: Omnes strenue surgamus, quia Lucifer tenebras suas per omnem mundum diffundit. Aedificemus turres et confirmemus eas coelestibus propugnaculis, quoniam diabolus adversarius et impugnator est electorum Dei. Qui ut primitus plurimum voluit et tentavit in sua claritate, sic etiam nunc plurimum vult et tentat in sua (PL 197, 0677A)tenebrositate. Nam malitiam et nequitiam suam sufflando et spargendo dilatat, nec ab hoc cessare vult. Adversum haec nos coelestes milites sumus positi in malitia et nequitia sua illum superare, alioquin homines prae illius impugnatione non poterunt in mundo salvari. Et ut ipse in primo ortu suo repugnare tentavit divinitati, sic etiam imitator ejus Antichristus in novissimo tempore resistere tentabit incarnationi Domini. Lucifer cecidit in initio temporum, et Antichristus corruet in fine eorum. Tunc quis Deus verus sit cognoscetur, et quis sit qui nunquam cecidit videbitur. Ut autem Lucifer sectatores habuit daemones, qui eum ab altitudine coeli secuti sunt in casum damnationis, sic et adhuc habet homines in terra qui eum sequuntur ad interitum (PL 197, 0677B)perditionis. Sed nos virtutes positae sumus contra astutias et exsufflationes ejus quas emittit ad absorbendas animas, ita quod omnes artes ejus ad nihilum per nos in animabus justorum redigantur, quatenus ex omni parte confusus appareat. Unde et per nos Deus agnoscetur, quia non debet occultari, sed manifestari, quoniam justus est in omnibus. Prior autem illarum quae ante hanc imaginem sibi collaterales stabant, armata videbatur, galea scilicet, lorica, ocreis, ac ferreis chirothecis induta, tenens etiam evaginatum gladium dextra, hastam autem sinistra. Et sub pedibus suis horribilem draconem conculcans: os illius ferro hastae transverberabat, ita ut ipse immundissimas spumas evomeret. Sed et gladium quem tenebat quasi ad feriendum (PL 197, 0677C)fortiter vibrabat. Et dixit: Fortissime Deus, quis potest resistere et tibi repugnare? Hoc non potest serpens antiquus, draco ille diabolus. Unde et ego tuo auxilio, illi repugnare volo, ita ut nullus mihi praevaleat aut me dejiciat, nec fortis nec debilis, nec princeps nec abjectus, nec nobilis nec ignobilis, nec dives nec pauper. Ego ut fortissima calybs esse volo, omnia arma ad bella Dei apta faciens invictissima, in quibus sum acies acutissima, quoniam nullus perfringere poterit in te fortissimo Deo per quem etiam surrexi ad ejiciendum diabolum. Unde et fragilitati hominum semper certissimum ero refugium, dans mollitiei ipsorum incidentem gladium ad se defendendum. O miserantissime (PL 197, 0677D)et piissime Deus, adjuva contritos corde. Altera vero imago triceps apparebat, ita ut in naturali loco capitis, et in utroque humero suo caput appareret, medio tamen alia duo aliquantulum supereminente. Sed et ipsum medium et quod a dextris ejus erat, tanto fulgore radiabant, ut claritas ipsorum visum meum reverberaret. Ita quod utrum virilem an muliebrem formam haberent, perfecte considerare non valerem, illo autem quod a sinistris apparebat aliquantulum obscuro, et muliebri consuetudine, candido velamine velato. Tunica vero ex albo serico illa imago induta fuerat, et candidissimis calceamentis. Et in pectore suo signum crucis gerebat, circa quod etiam splendor magnus in pectore ejus velut aurora fulgens rutilabat. In dextra (PL 197, 0678A)autem nudum versabat gladium, quem pectori suo et cruci cum multa devotione applicabat. Et vidi in fronte medii capitis scriptum, sanctitas, et in fronte dextri, radix boni, et in fronte sinistri, non parcens sibi. Et medium ad alia duo aspiciens, dicebat:

Prior de sancta humilitate in ipsa nata sum, ut infans nascitur in matre. Per ipsam etiam educata et confortata sum, ut per nutricem puer enutritur ad fortitudinem. Mater mea humilitas vincit et superat omnia contraria, quae aliis etiam intolerabilia sunt. Et caput quod ad dexteram ejus erat respiciens ad caput principale, ait: Ego in primo ortu radico in monte excelsi culminis, qui Deus est. Et ideo, o sanctitas, ut stare possis, oportet (PL 197, 0678B)ut adhaeream visceribus tuis. Quod autem ad laevam ipsius stabat etiam ad ipsum principale caput suum aspiciens dicebat: O vae, o vae, o vae: quomodo tam rigida et inflexibilis sum, quod me tam difficile superare possum, o sanctitas, ad tuum auxilium? quia sine me stare non poteris, si fugero. Ah! ah! ah! bonum negligenti, quia me tamen oportet inquietissimam spinam eradicare, quae me pungendo conatur in perditionem impellere, si eam non eruero antequam in me tota defigatur, et antequam velut in putrido cadavere in me confoveatur. O sanctitas, ut libere perseverare possim in te, rapacissimum diaboli laqueum devitare volo, et eum dirumpere in vero Deo. Et iterum qui sedebat in throno ut supra, haec mihi manifestavit, (PL 197, 0678C)dicens: Incarnato Dei Filio, vocatio novi populi per doctrinam ipsius in Spiritu sancto ad salvationem sublevata surgens confortatione fortium hominum in exhortatione beatarum virtutum munita adversus immanissimum hostem, cui nullus hominum resistere valet, nisi gratia Dei adjutus, ita se inexpugnabilem Dei adjutorio exhibet ut nulla arte insidiarum ejus evelli aut deleri possit a Deo. Unde et turris quam vides ultra praefatam columnam humanitatis Salvatoris praefigurat Ecclesiam; quae Filii mei incarnatione completa, nova constructio in omni bono opere exorta est, in fortitudine et altitudine coelestium actuum, ut munitissima turris ad resistendum iniquitati opposita (PL 197, 0678D)diabolo. Quapropter et lucidissimi splendoris est praedicto lapideo muro meridianae plagae ipsius aedificii ita imposita ut et intra et extra ipsum aedificium videri possit; quia serenissima luce humanitatis Filii Dei illustrata, viventes lapides per calorem Spiritus sancti hoc modo succensos, in divino opere habet, ut et interiori scientiae Scripturarum coelestis intellectus ac exteriori stultitiae saecularium rerum ac fidelibus et infidelibus in aedificatione illa quam summus Pater per Unigenitum suum operatur aperte demonstretur. Et latitudinis quidem ubique in interiori parte circuitus sui, quinque cubitorum est, quoniam amplitudinem omnis intimae inspectionis et intentionem totius continuae meditationis per quinque sensus sui ornatus (PL 197, 0679A)in infusione Spiritus sancti, cum omnibus virtutibus illis quas verus agnus ei manifestat, ad honorem ejusdem Agni videlicet sponsi sui remittit. Tantae autem altitudinis apparet, ut eam discernere nequeas, quia major altitudo et profunditas divinae sapientiae et scientiae in ecclesiastico opere est, quam cor humanum fragile et mortale perscrutari possit sua aestimatione.

Sed quod inter turrim istam et columnam humanitatis Salvatoris fundamentum solummodo est positum muro nondum desuper aedificato, sed tantum interruptus et vacuus locus apparens, longitudinis cubiti unius ut tibi etiam supra praemonstratum est: hoc est quod de Ecclesia in desponsatione filio meo adjuncta, magnum adhuc praeconium in scientia (PL 197, 0679B)Dei quasi in firmo fundamento occultatum manet, quod nondum in completo opere perfectionis propalatum resplendet, sed sine apertione in humanis cordibus latet, longitudinis tamen unius cubiti, quoniam sensus hominum in potestate unius veri et omnipotentis Dei sunt, ita quod etiam homo in scientia boni et mali per intellectum suum potest capere quod sibi utilius sit, ut et tibi aperta ostensione supra manifestatum est. Et quod turris haec nondum est ad plenum aedificata, multa tamen solertia, et velocitate per plurimos operarios assidue construitur: hoc est quod eadem Ecclesia ad cursum et ad statum illum nondum pervenit, ad quem perventura est, quamvis multa sollicitudine et industria per celeritatem temporum labentium, in (PL 197, 0679C)transeuntibus et supervenientibus filiis suis quotidie sine dilatione ad effectum decoris sui properare non cesset.

Habet tamen in circuitu summitatis suae septem propugnacula, mira fortitudine constructa, quoniam circumdata est in celsitudine coelestium operum septem inexpugnabilibus donis sancti Spiritus, quae tantae virtutis existunt, ut nullus adversarius ea possit destruere vel per altitudinem mentis suae ad ea superbe valeat pertingere.

Quod autem ab interiore parte praedicti aedificii vides quasi scalam usque ad cacumen turris illius erectam: hoc est quod in opere illo quod supernus pater in divino consilio per Filium suum operatus (PL 197, 0679D)est, multi in unanimitate gradus florent in simplicitate constitutionis ecclesiasticae processionis, scilicet ad altitudinem coelestium secretorum pertingentes, in quibus Ecclesia confortata et roborata est consistit. Et ab imo usque ad summum in gradibus ejus quaedam multitudo hominum stat, quia a primis temporibus desponsationis ecclesiae usque ad nuptiale tempus illud, cum ipsa aperte cum sponso suo in pleno muro filiorum suorum gaudebit, in gradibus constitutionis praeceptorum Dei, cum quibus ipsa aedificata est lucebunt apostolica luminaria, eam a tenebris infidelitatis sua tuitione defendentia.

Unde etiam igneas facies et alba vestimenta sed (PL 197, 0680A)nigra calceamenta habent, quoniam in intellectuali sensu eorum, id est apostolicorum rectorum spectabilis fides credere scilicet in unum Deum per ardorem sancti Spiritus in ipsis quasi facies accensa est, ita quod et per purissimam claritatem in veste bonorum operum coram Deo et saeculo resplenduerunt, nigris tamen indumentis pedum apparentibus, quia itinera infidelitatis et sordis multiplicium scelerum incredulorum pertransierunt, quos suo exemplo ad viam justitiae (quamvis multa difficultate) tamen convertentes perduxerunt. Sed quod inter eos aliqui similis quidem schematis, sed majoris staturae et splendoris apparent, hoc est quod inter eosdem ecclesiasticos defensores, primi fundatores ipsius Ecclesiae sunt, qui eam primum post Filium Dei sua praedicatione aedificantes eumdem quidem (PL 197, 0680B)tenorem habent quem et sequaces eorum qui eos praecipue imitari noscuntur, quoniam secundum hoc ut illi praecesserunt, sic isti subsecuti sunt, eis tamen forma praestantes, quia ipsi alium nullum praedecessorem habebant, a quo exemplum novae gratiae traherent praeter Filium Dei, ab cujus ore verbum vitae audierunt, atque eos claritate praecellentes, quoniam fulgorem incarnationis ejus prae caeteris praesentialiter viderunt. Qui et ipsam turrim multa diligentia intuentur, quia sponsae Dei in amore divino, suae pietatis sollicitudine adesse non cessant, ut in robore suo perfecte consistat, ut scriptum est: Sicut turris David collum tuum quae aedificata est cum propugnaculis. (PL 197, 0680C)Mille clypei pendent ex ea, omnis armatura fortium. (Cant. IV.) Hoc tale est. Ut incarnatio Filii summi rectoris, fortissimi scilicet leonis ex virginea floriditate venientis fortissimum instrumentum novae gratiae posita est, sic fortitudo fidei tuae, o nova sponsa, incorrupta durans, certissimum munimen fidelis populi constituta est. Quomodo? Fortissimis viribus tuis adsunt et adhaerent omnes munitiones filiorum tuorum; qui nutriendi sunt nova illustratione rivulorum e vino et purissimo fonte stillantium, quos habes in hac fortitudinis conjunctione; ut collum reliquo corpori conjunctum est, ita ut nec destrui nec dissipari possis, sicut nec victoriosa instrumenta veri David poterunt superari. Quomodo? (PL 197, 0680D)Virtus Christi Jesu Filii Dei fortissima turris est: in qua victoriosissimae militiae fidelium invictissima probatione exercentur, quibus nullus adversarius se praevalere gloriabitur, quia in se Christum verum Deum et hominem continent; per quem in secunda regeneratione omnis compago filiorum tuorum in salutem decentissime protenditur. Unde est illa purissima incarnatio a prophetis praedicta, et pretiosissimis lapidibus virtutum adornata cum propugnaculis apostolicae doctrinae, id est cum plantatoribus justitiae veri luminis in universum orbem ad salutem credentium propalata est, ut haec parabola demonstrat: Dominus quidam urbem marmoream habens in quam magna voce intonuit, plurimis caelaturis muros ejus interius caelavit, (PL 197, 0681A)ex quibus acutissimam limationem impolitorum lapidum spiravit. Quo facto, idem dominus in unico verbo suo aquis aquarum dicebat, ut sua effusione aequalitatem facerent supra montes. Et hoc etiam peracto, ignem ignis similiter admonuit, ut parva tabernacula pararet. Quo etiam adimpleto, eadem tabernacula ita in altum profecerunt, ut urbem illam celeri profectu suo excellerent altitudine. Hoc tale est: Dominus iste est quem nunquam praecessit alius dominatione; sed ipse solus super omnia et in omnibus est, quia nihil ante eum, nec post eum inventum est, ac ideo Dominus omnium est. Hic nobilem urbem chorum scilicet prophetarum adversus rabiem saecularium tempestatum fertem et constantem in sua potestate habuit; quoniam infusione (PL 197, 0681B)Spiritus sancti repleti erant, cum in eos idem Dominus voce magna intonuit ita quod in eis inspirationem illam suscitavit, qua mysteria ejus obscuris verbis protulerunt, ut primum sonus auditur cum nondum verbum cognoscitur, sonum tamen prophetiae eorum, vero verbo Filio, scilicet Dei incarnato subsequente. Qui Dominus multiplices caelaturas in cordibus eorum fecit: cum intellectum ipsorum multiplici spiritu sapientia infudit, ita quod in spirituali sensu profunda Dei tam praesentis quam futuri videlicet saeculi prophetaverunt, per quem efficacissimos sermones contra contrarios mores hominum protulerunt, quibus durissima corda Judaeorum ad lenitatem et pietatem felicium (PL 197, 0681C)actuum provocaverunt. Sed incarnato Verbo Dei, coelestis Pater in eosdem Filio suo innuens apostolis (qui homines existentes segregati erant de communi populo ut purissimi rivuli eliguntur de caeteris aquis fluentibus in plano dicebat; ut inundatione verae fidei effluerent in orbem terrarum, deprimentes et conterentes magnum schisma contemptus, sufflatus superbiae et exaltationis culturae idolorum, ut homines verum Deum cognoscendo desererent infidelitatem suam in praedicationne illorum. Qua fide in populis roborata: idem provisor universorum ignitas mentes electorum suorum, qui accensi fuerant de ignitis cordibus illorum quos Spiritus sanctus in igneis linguis adveniens tetigerat, suaviter etiam in Spiritu sancto admonuit, ut (PL 197, 0681D)contemptores mundi effecti in contemplatione coelestis vitae, parvuli et pauperes spiritu esse non abnuerent; sed ut per haec parva habitacula humilitatis, sibi supernas divitias compararent. Quae humilitatis opera dum contemptores caducorum in excelso studio subtilissima praecepta Dei semper ruminantes imitarentur, ut martyres, virgines et reliqui suimetipsorum abjectores, ita in hac sui contritione ad amorem coelestium ascenderunt; ut etiam agricolas in vinea Veteris Testamenti laborantes in velocitate bonorum studiorum suorum superarent, dum semetipsos quasi pro nihilo habentes toto desiderio ad aeterna anhelarent. Unde et mille clypei, multae perfectae videlicet defensiones perfectae fidei nova gratia, pendent a Filio Dei; (PL 197, 0682A)dum primi pastores Ecclesiae exemplum ab ipso trahentes et ob spem supernorum semetipsos conculcantes, catholicam fidem sanguinis sui effusione roboratam, ab ignitis jaculis diaboli (quae vulnerant animas hominum) protegunt, quis multiplices virtutes armaturae coelestis militiae in caeteris electis subsequentes; etiam in hoc saeculo amori Dei obsequuntur. Quomodo? Quia antiquus serpens primo homini pessimun fetorem contemptus Dei insufflavit: idcirco et ipse diabolus odore omni aromatum castitatis, scilicet et continentiae ac ligaturae praeceptorum Dei, nec non societatis Christi, jugum ejus sufferre atque contemptus totius mundi durissime in his sibi contrariis coelestibus jaculis transfigitur, ita quod abjectus de civitate Dei, confusus (PL 197, 0682B)et conculcatus in aperta suae damnationis parte a fidelibus abhorreatur.

Quod autem in septentrionali plaga illius aedificii vides mundum et homines qui de semine Adae procreantur, inter praedictum lucidum murum speculativae scientiae ipsius aedificii et ambitum circuli qui de sedente in throno protenditur discurrentes: hoc est quod in carnalibus desideriis quae respicientia ad imbecillitatem versantur in terrenis saecularium cupiditatum mundus et mundiales homines de culpa primi parentis positi sunt, ex altera parte scientia boni et mali ipsis apposita, ut ad opus Dei per bonum accedant, et malum effugiant, et ex altera potestate Dei illis ostensa, ut et se sub majestate ejus esse sciant, et omnia facta sua ab ipso (PL 197, 0682C)examinari non dubitent.

Unde et multi aedificium ipsum inter turrim praecursus voluntatis Dei et columnam divinitatis Verbi ipsius per praefatum murum speculativae scientiae intrando et exeundo transeunt, ut nubes hac et illac diffunditur; quia multum divinum opus Veteri Testamento et novo exordio admoniti aggredientes, ipsum per speculativam scientiam relictis carnalibus desideriis intrant, multique voluptates suas sequentes illud in malis concupiscentiis suis ibidem exeunt; ita quod in voluntate sua sive ad bonum sive ad malum, in velocitate nubium, id est in motione cogitationum suarum se hac et illac relaxando deducunt. Sed quod ii qui ipsum aedificium intrant, (PL 197, 0682D)candidissima veste induuntur: hoc est quod ii qui opus Dei bona voluntate aggrediuntur, purissima et lucidissima veste verae fidei ut Deum cognoscant per misericordiam ipsius vestiuntur. Quorum alii de suavitate et lenitate ejusdem vestis gaudio magno exsultantes, eam retinent; quia contrito et humiliato spiritu, imbuti dulcissima et lenissima catholica fide, ac perfusi interiore liquore sanctitatis, semper interioribus oculis laetantur in coelestibus, ea devotissime adimplentes retinentes quae ipsis Spiritus sanctus inspirat. Alii autem quasi de gravedine et difficultate ejus tristes effecti, illam exuere volunt; quoniam veluti gravissimo onere gravati et quasi difficillima via impediti, inquietissima et amarissima consuetudine illicitae voluptatis (PL 197, 0683A)se intrinsecus dilaniantes et macerantes, fidem in operibus suis abjicere conantur, nec divinis praeceptis se commoveri patiuntur. Quos benigne virtus haec quam scientiam Dei nominari audisti, saepius compescens, unicuique eorum dicit vera admonitionis suae, ut praedictum est; quia altissimus Deus praesciens molliri corda durorum lapidum in hominibus flectit se in misericordia sua ad eos (ut tibi ostensum est) frequenter commonens illos ut intra se gementes et flentes ipsum orent quatenus eos liberet de importunitate nequitiae suae qua diabolica suasione perfusi sunt, ita ut in hac poenitentia possint reverti ad intellectum bonae voluntatis, recordantes vestis innocentiae quam susceperunt in regeneratione spiritus et aquae. Sed ut vides quod (PL 197, 0683B)quidam eorum his verbis castigati quamvis idem indumentum ipsis difficile videatur, illud tamen cum multo sudore retinent: hoc est quod ipsi inspiratione Spiritus sancti admoniti in fide quam suscipiunt quasi gravem et difficilem mentibus suis viam arripiunt, sed eam quamvis multo labore tamen non desperantes nec taedio torpentes tandem perficiunt. Quidam vero eadem verba subsannantes, vestemque ipsam furiose exuentes abjiciunt, ad mundum redeuntes unde venerunt, multaque perscrutantes, multa inutilia saecularium vanitatum discunt; isti sunt qui legem Dei et justitiam ejus derisui habentes, fide catholica in vanitatibus errorum suorum se denudant, eam abnegantes in operibus malignis quae pertinent ad mortem, et ad (PL 197, 0683C)mundi hujus vanitates se declinant, quas prius ficte dimiserant, ac libidinosa facta in actibus perversis sciscitantes ardentem gustum saeculi discunt atque eum diabolicis irrisionibus secundum deceptionem illius pervertunt. Quorum alii in idem aedificium tandem reversi, vestem quam abjecerant iterum tollentes sibi induunt; quia isti ad opus divinum de via erroris sui redeuntes veniunt, et schisma diaboli quod secundum voluntatem illius acceperant abjicientes, habitum verae fidei quem in baptismo susceperant et quem ipsi in erroribus suis verum Deum deridentes abjecerant, iterum puro et simplici corde confitentes resumunt. Alii autem reverti nolentes, ea denudati in mundo ignominiose (PL 197, 0683D)remanent, quoniam ipsi ad Deum pura poenitentia redire contemnentes veste inocentiae spoliantur, et idcirco nudi a bono fidelium operum, sed pleni malo vitiorium diabolicarum artium, in nequitiis mundialium vanitatum cum maxima confusione tam praesentis saeculi quam futuri vitam suam usque ad mortem impoenitentes deducunt.

Sed quod vides quomodo quidam sordidissimi et nigerrimi quasi per insaniam excitati ab aquilone venientes in ipsum aedificium irruunt turrimque praefatam bacchando invadentes, in eam ut serpentes sibilant: hoc est quod quidam scelerati homines sub mobili calore laeti stuporis, sordentes per nigredinem diabolicae aspectionis Deum aspiciunt, nec causam illam quam desiderant per donum sancti (PL 197, 0684A)Spiritus quaerunt sed diabolica arte afflati et incitati atque a parte damnationis missi callida arte divinum opus intrant, ac furtim subtrahendo et palam rapiendo atque in insaniam bacchando temere per nefandissimam pecuniam horribilis diabolicae nigredinis, constituta a Deo officia deglutiunt et Ecclesiam hoc modo per insanum furorem conturbantes, in eam sibilos deceptionis antiqui serpentis dant. Quomodo? Diabolica astutia tandiu incautos homines afflant, donec eos secundum voluntatem suam per mortiferam emptionem exsuperant, hoc sibilo jactantiae Ecclesiam contaminantes dum sic furantur potestates quae mea ordinatione constitutae sunt. Qui quoniam haec faciunt: a conspectu meo impoenitentes projecti sunt, nec in his (PL 197, 0684B)factis eos scio; quia ea per se et non per me adepti sunt, ut Osee servus meus ostendit, dicens: Ipsi regnaverunt, sed non ex me, principes exstiterunt et non cognovi. Argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola ut interirent (Ose. VIII). Hoc tale est: Homines voluntatem suam sequentes, computant et constituunt in se ipsis quidquid eorum proprius appetitus deliberat. Quid hoc? Concupiscens videlicet concupiscentia eorum quae in ipsis est; suadet ut dominentur hominibus furtivo et rapto honore, non postulato nec sumpto, nec constituto ex me, quod tamen aliquando ita fieri permitto; ut judicialis poena superveniat eis ob proprias voluntates eorum, quia me in hoc non quaesierunt. Et quid hoc eis prodest? Quia in hoc non viriditatem sed ariditatem (PL 197, 0684C)habent; et quoniam hoc non plantatur sed inutilis herba nascitur in eis absque trunco. Infructiferae enim herbae de terra facile nascuntur per se; fructiferae autem seminantur et plantantur magno labore. Sic permitto quod aliquando terrenum desiderium hominis, sine radice in malo facile floreat, plantationem boni non quaerens; quia viriditatem aestatis non habet, permittens etiam quod aliquando rectum desiderium ejus bene radicatum in bono: fructum per multas miserias afferat, rigationem sanctitatis amans, quoniam asperitate hiemis caret. Unde etiam saepe viles homines praecellunt in principatu communem et utilem populum, ut inutiles herbae aliquando excelsiores sunt utilibus; ipsis tantum positis in propriis desideriis suis non mea (PL 197, 0684D)plantatione, aut tactu cognitionis doni mei, aut ordinationis meae radicatis, sed hoc justo judicio permitto fieri; quia illud a me non quaesierunt, sed intra se ipsos constituerunt, unde et mihi super hoc in judicio meo respondebunt. Nam et felicitatem optimae doctrinae quam in animo suo ab omni indignitate infidelitatis deberent examinare ut argentum purgatur a cuncta falsitate, et utilitatem profundissimae sapientiae quam in voluntate sua deberent ordinare splendidissima fide, semper videntes quomodo Deus colendus, venerandus, et confitendus sit; faciunt sibi in contrarietatem vanitatis. Quomodo? Ipsi incurvant eam ad maximam infelicitatem, intellectum suum quem a Deo habent insatiabilibus (PL 197, 0685A)concupiscentiis carnis suae offerentes; quasi fetens et putrida ipsa caro eorum deus sit, nolentes oculos suos erigere ad Deum qui formavit illos, sed voluntatem suam pro Deo habentes, quoniam secundum hoc vivunt; ut in se ipsis ordinant et constituunt. Hoc autem ideo non faciunt; ut agrum illum qui gignit cibum vitae aeternae possideant, sed ut absint ab eo et impoenitentes in perpetuum intereant, quoniam ille quem pro Deo colunt mortuus est: sicut et ipsi mortui sunt, videlicet tam venditores quam emptores spiritualium, hoc esse desiderantes quod a me non quaesierunt. Nam qui potestatem per vesanam concupiscentiam invadit, ita quod rationabile donum Spiritus sancti venale facit; quomodo posset ex tali venditione salvari? quia homo qui (PL 197, 0685B)substantiam suam alienis vendit, ea non debet amplius uti. Et quomodo deberet etiam mercator ille uti empta salvatione quam a Deo nolebat recipere, sed festinavit eam adipisci pecunia, quam tamen ut adipisceretur recto judicio suo Deus fieri permisit? Nam quibusdam Deus indignatus illud eos furari permittit; pro quo tamen occulto judicio in praesenti eos punit, et non in futuro; ut secundum quod in oblivione Spiritus sancti amaverunt, in se ipsis confundant, ita quod per confusionem hanc ad hoc perducuntur ut ad Deum in poenitentia revertantur; unde et hac peracta remissionem in futuro consequuntur. Quosdam autem in hoc tolerat, non in praesenti eos crucians, sed justa ex causa in futurum differens, quia voluntatem suam pro Deo (PL 197, 0685C)habent; quapropter et ipse eis in futuro ostendit, quod voluntas eorum ipsis in amaris cruciatibus prosit. Sed et alios tam in praesenti quam in futuro punit, quoniam clarus eorum intellectus in ipsis vilem ac contemptibilem sua sponte se facit, imitans diabolum in malis suis. Alios quoque ad hoc pervenire permittit; ut ipsum malum in poenitentia eorum confundatur, cum se pro perpetrata injustitia acriter punientes, illam quasi putridum cadaver adjiciunt. Quibusdam vero ne hoc adipiscantur, misericorditer resistit; quia si ad illud pertingerent, poenas gehennales non effugientes in eis fortiter cruciari mererentur. Quicunque autem prostituerit aut sibi usurpaverit cathedram potestatis in consilio patris sui qui pecunia est, quoniam ipsa pater (PL 197, 0685D)illius efficitur in mercatu, ipsi perditionem acquirens ab illa dignitate; et ille qui dedit et qui accepit abjiciendus est, quia si homini pecus suum furtim ablatum et alii venundatum fuerit; ille cui ablatum est, repertum cum omni jure repetit, qui vero vendidit aut qui emit, absque contradictione uterque dimittet illud. Sic et dignitas potestatis quae secundum justitiam meam debet possideri, si per aliquem furtivo munere diripitur, et in alios perverse dissipatur; a me cum districto judicio requiritur, ac propterea ille qui eam in mercatum posuit, vel qui eam indigne comparavit, utilitate illius justo judicio uterque carebit, quia templum nomini meo consecratum, donum rapinae fecerunt. Quomodo? (PL 197, 0686A)Sapientiam et consilium quod a me in corde suo habuerunt: sua sententia in forum posuerunt. sibi ex hoc pecuniam iniquitatis in aliorum perditione recipientes. Quapropter mercatum illum in amara poenitentia abjicient; vel mihi inde in igne diri ardoris respondebunt. Nam qui viventem dignitatem quam spiritus in spiritualibus apicibus vivificat, mortuo pretio comparans ad fetorem scaturientis putredinis perducere conatur: ex ipsa praesumptionis perversitate (nisi citius poeniteat) in perditionem detrudetur, ut accensus in Spiritu sancto desertor erroris relinquensque omnia filius columbae Petrus, transeunti turbini qui in teterrima nigredine lucem volebat absorbere dicit: Pecunia tua tecum sit in perditionem; quoniam donum Dei (PL 197, 0686B)existimasti pecunia possideri. Non est enim tibi pars neque sors in sermone isto. Cor enim tuum non est rectum coram Deo (Act. VIII). Hoc tale est: Pecunia fallacis confidentiae tuae quam habes in aliena re ut dominum, ipsa autem te habens ut mancipium imo ut nihilum, sit tibi in perditione gehennalis ignis; si hoc donum quod ignei Spiritus sancti est, per nefas pecuniae comparatum, impoenitens retinueris, quoniam in transitoria scientia animae tuae accensionem ipsius acutissimi inspectoris, fallaciter existimasti pecunia possideri; quam diffisus es te posse habere dono Dei. Si autem ob causam hanc poenitueris: illud quod emisti dimittes, pecuniamque quam pro ipso dedisti sic perditam senties, quia quod aeternum est, cum luto mercari voluisti ab illo, qui te formavit (PL 197, 0686C)ex limo. Sed te in illa emptione durante, non habebis partem lucis in consortio supernorum angelorum; quoniam in sermone linguae tuae rapacitatem cordis tui protulisti, aliud concupiscens quam cives aeternae claritatis desiderent. Unde et cor tuum in hac perversitate coram Deo injustum est: hoc volens habere per emptionem pecuniae, quod gratis a Deo donandum est. Itaque desertores hujus divini pacti, quia illud quaerere deberent gratuito dono Spiritus sancti et non faciunt, justo judicio per me vanis simulacris comparantur; quoniam ut illa opus manuum existentia a veritatis consortio sunt vacua, sed tamen ab infidelibus pro Deo coluntur, sic et isti per contrarietatem terrenorum munerum illuminatione Spiritus sancti carentes, fallaces magistri (PL 197, 0686D)efficiuntur, non electi in suspirio animae suae veluti officio illo sint indigni, sed in flagrante superbia illud ab hominibus accipientes voluntatem meam in hoc non considerantes. Quapropter nescio unde sint illi et quasi alieni sunt a me; quia ob hanc injustitiam suam si sic perseveraverint, a me projecti sunt. Si autem ex toto corde poenituerint, eos suspiciens, gaudium super ipsos faciam angelorum.

Sed, quamvis injuste agant qui perverso ardore has dignitates desiderant, nec eis consentiendum sit qui eas sua nequitia invadere nituntur, ut dictum est; ipsa tamen regimina bona ad utilitatem hominum a Deo bene disposita sunt, nec eis superbe et pertinaciter resistendum est, sed potius in amore meo obediendum. Unde nullus fidelium qui Deo vult digne (PL 197, 0687A)obtemperare opponat se magisterio sibi praesidenti: quoniam illud imitatur honorem Dei, custodiens et pascens oves ipsius, ut honor ipsarum ovium non dissipetur in alienum qui fur et latro est; quia ut nullus debet repugnare Deo, sic nemo debet insipienter resistere magisterio suo. Ergo omnis homo vivens in anima et corpore altioribus se dignitatibus, sive corporales sive spirituales justitias retineat: subjectus eis debet obedire ut in timore magisterii earum dirigatur constituta lex hominum, ne ipsi deviantes in indisciplinata libertate voluntatis suae sibi ipsis legem ponant secundum quod voluerint, sic errantes in via Domini, quia ne errent; propter hoc potestas a Deo est. Quomodo? Inspiratione Spiritus sancti regimina hominum disposita (PL 197, 0687B)sunt; ut per ipsa discant homines timere Dominum. Quae si illi secundum libitum suum in contrarietatem perverterint; non tamen sic in voluntate Dei est, sed in secreta permissione ejus ut justo judicio concupiscentia illorum in perverso ardore ad detrimentum sui compleatur. Ergo dignitates potestatum inspiratae a Deo ad utilitatem hominum ob magnam necessitatem eorum ab ipso juste ordinatae sunt; ne plebs Dei more pecudum sine regimine vivens, per devia quaeque instabilitatis suae incederet. Unde quae ipsis repugnat, nolens per impulsum superbiae eis in humilitatis subjectione, ut justum est, obedire; non hominibus contradicit, sed mihi Creatori qui cuncta juste dispono, se pertinaciter secundum transgressionem Adae opponitur, propter (PL 197, 0687C)hanc rebellionem tenebras damnationis sibi accumulans, sicut et ille de gaudio in aerumnas expulsus est; non autem ille qui perversae nequitiae hominum in zelo meo in humilitate incedens non consentit, quia is justitiam justitia Dei potius auget quam minuat, si hoc congruenter et opportune fecerit; sed is qui ipsas dignitates per elatam superbiam indecenter opprimere voluerit, quoniam ille mea dispositione ad utilitatem viventium, ut praedictum est, propalatae sunt. Et qui contra eas superbe calcitrat, inspirationi meae repugnat, quamvis aliqui insania ignorantiae suae timorem meum non inspicientes, eisdem dignitatibus in iniquitate voluntatis suae divinum praeceptum praevaricantes se ingerant, quod (PL 197, 0687D)justo judicio ita fieri permitto ut desiderant ipsi, per aequissimam examinationem ex hoc in gravi poenitentia aut in igne gehennae responsuri.

Sed ut vides quod ex his quidam ab hac stultitia cessantes mundi effecti sunt, aliis in eadem nequitia et sorde sua perseverantibus: hoc est quod ex eis aliqui per inspirationem divinam a perversitate sua resipiscentes, per puram et veram poenitentiam mundari et salvari merentur, aliis obduratis et impoenitentibus in eadem calliditate sua et immunditia usque ad finem vitae suae permanentibus, atque ita suffocatis miserabiliter et crudeliter in tormentis dirae mortis morientibus.

Quod autem intra praedictum aedificium conspicis versus praefatam turrim Ecclesiae, quasi septem albi (PL 197, 0688A)coloris marmoreas columnas in miram rotunditatem tornatas, stantes: hoc est quod in opere omnipotentis Patris ad munimentum et ad decorem novae sponsae, Spiritus sanctus inspirationis suae septem candidissima sustentacula omnem adversitatem tempestatum sua fortitudine abstergentia declarans, summam potestatem nec initium nec finem in rotunditate aeternitatis habentem manifestavit. Quae sunt altitudinis septem cubitorum; quia omnem fortitudinem et altitudinem totius humani intellectus illa dona excedentia, eum qui cuncta creavit purissima fide colendum demonstrant. Et in summitate sua quasi ferreum et rotundum habent tabulatum, decenter aliquantulum in altitudinem sursum erectum; quoniam in excellentia suae claritatis invincibilem (PL 197, 0688B)et incomprehensibilem divinitatis potestatem designant, tegentem et sustentantem illos elegantissima rectitudine sua in coelestibus, qui se hic per dona sancti Spiritus separaverint a carnalibus voluptatibus.

Quod autem in cacumine ejusdem tabulati vides quasi pulcherrimam imaginem stantem: hoc est quod virtus haec in altissimo Patre ante omnem creaturam fuit, ordinans in consilio ejus quaeque instrumenta creaturarum quae in coelo et in terra condita sunt, ipsa scilicet magnus ornatus fulgens in Deo, latissimusque gradus graduum caeterarum virtutum existens in ipso, eique dulcissima amplexione inardentis amoris conjuncta tripudio. Quae ad homines in mundum aspicit; quoniam illos (PL 197, 0688C)qui eam sequi voluerint sua protectione semper regit et custodit, eos valde diligens; quia constant in ipsa. Nam imago illa sapientiam Dei designat; quia omnia per ipsam a Deo creata sunt et reguntur, cujus caput veluti fulgur tanto nitore radiat, ut illud ad plenum non possis considerare; quoniam divinitas terribilis et blanda omni creaturae est, omnia videns et considerans, ut oculus hominis ea dijudicat quae sibi fuerint apposita, a nullo tamen hominum in profunditate mysterii sui ad finem valens perduci. Unde et manus ad pectus suum decenter componit: quae est potestas sapientiae quam ad se ipsam sapienter constringit, ita quod omne opus suum tali modo dirigit, ut nullus (PL 197, 0688D)ei in aliquo nec prudentia nec potentia resistere possit, pedibus ejus in ipso tabulato tibi ad videndum occultatis; quia profunda ejus in corde Patris absconsa nulli hominum patent, soli Deo secreta ejus nuda et manifesta. Quod vero circulum in modum coronae multo fulgentem splendore habet in capite: hoc est quod majestas Dei initio et fine carens incomparabili nitet honore, tanto fulgore Divinitate radiante, ut acies mortalium mentium in ipsa reverberentur. Sed quod tunica aurei coloris induitur: hoc est quod opus sapientiae quasi in purissimo auro frequenter consideratur. Quapropter et a pectore deorsum usque ad pedes zona una descendens pretiosissimarum gemmarum ornata, viridis scilicet albi et rubei atque aerei purpureo (PL 197, 0689A)fulgore interlucente coloris decoratur; quoniam ab exordio mundi cum primum sapientia opus suum in apertam ostensionem dedit, jamque se usque ad finem saeculorum quasi una via tetendit in sanctis et justis mandatis ornata, videlicet prima plantatione viridis germinis patriarcharum et prophetarum, quae in aerumnis gemitus laboris sui maximo desiderio Filium Dei flagitabant incarnari, et deinde decorata candidissima virginitate in virgine Maria, et postea in robustissima et rubente martyrum fide, ac demum in contemplationis purpurea et lucida charitate, qua Deus et proximus per calorem sancti Spiritus diligendus est, quod ita ad terminum mundi procedet admonitione illius non cessante, sed semper quandiu saeculum durat emanante, ut etiam (PL 197, 0689B)haec virtus in exhortatione sua declarat, ut praedictum est.

Sed quod iterum in pavimento ipsius aedificii tres alias imagines vides: hoc est quod hae virtutes terrena calcantes, et coelestia in divino opere sectantes tria instrumenta per quae Ecclesia in filiis suis aeterna petit designant, nutrimentum scilicet magistrorum et pugnam fidelium adversus diabolum, ac reversionem eorum de consensu vitiorum; quarum una praefatis columnis acclivis est; quia ecclesiastici doctores per donum sancti Spiritus imbuti, requiem capiunt ipsius fortitudine; et reliquae duae ante ipsam sibi collaterales stant, quoniam dilectio Dei et proximi ejus exhortatione in (PL 197, 0689C)istarum conjuncta et sociabili continetur operatione. Unde et se omnes ad columnam humanitatis Salvatoris et ad praefatam turrim dirigunt; quia pari unanimitate Filium Dei verum Deum et verum hominem in Ecclesia devotissime coli et adorari ostendunt, justitiam per justitiam elevantes, designando videlicet in antiquis sanctis altissimum Deum in incarnatione Filii ejus salvationem operatum animarum.

Sed haec imago quae ipsis columnis acclivis est, praefigurat justitiam Dei; quoniam ipsa post sapientiam per Spiritum sanctum in hominibus cum omnibus justitiis suis operatur, tantae latitudinis apparens ut latitudo quinque hominum sibi astantium nominari potest; quod est expansio quinque sensuum (PL 197, 0689D)humanae capacitatis, cum quibus ipsa in latitudine legis Dei conversatur, continens et conservans a Deo instituta praecepta vitae, ipsam diligentibus. Quae et tantae proceritatis est, ut longitudinem ejus perfecte discernere non valeas, ita etiam quod per omne hoc aedificium prospiciat; quia ipsa in latitudine sua humanum intellectum excellens, sursum tendit ad coelestia; sic quod etiam in incarnatione Salvatoris de coelo prospexit: cum idem Salvator scilicet Filius Dei a Patre exivit, qui vera justitia existit. Unde et in omnia ecclesiastica instrumenta aspectum suum dirigit; quoniam illa per eam fabricantur et continentur, ut altiora propugnacula ad fortissimam turrim per quam constare possint conjunguntur. Quapropter et magnum caput (PL 197, 0690A)et claros oculos habens, acutissime in coelum videt; quoniam maxima et summa bonitas justitiae, lucidissimum visum per incarnatum Filium Dei hominibus declaravit, cum ille in humano corpore terrenis ac tenebrosis oculis se manifestavit: coelestia intuens per redemptionem animarum. Et tota candida et perlucida existit ut serenissima nubes est; quia ipsa in candore et puritate mentium justorum hominum habitat, qui omne studium suum ad hoc intendunt, ut justitiae Dei fidelissime subditi sint. Unde et ipsa nubibus se assimilat; quoniam in cordibus justorum gratam sibi habitationem parat. Sed quod aliam formam hominis in ea nullam conspicis: hoc est quod coelestis et non terrestris manet, secundum quod et tibi declaratum est, videlicet humanis (PL 197, 0690B)operibus quibus gravantur homines illi non adhaerentibus, sed quae ipsos ad justificationem vitae perducunt; quoniam Deus justus est, ut et ipsa diabolo opposita in opere Dei caeteras virtutes exhortans superius fideliter demonstrat.

Imago autem prima illarum quae ante praedictam imaginem sibi collaterales stant; ostendit fortitudinem, quia post justitiam Dei surgit fortitudo quasi princeps in conspectu summi regis, recto et sancto opere repugnans in hominibus cunctis insidiis adversariorum; armata apparens, videlicet virtute omnipotentis Dei; quoniam ipsa fortis in fide fortiter resistit diabolicae subjectioni. Quapropter et galea, id est superno vigore ad salutem credentium induitur, et lorica: quod est Christianorum lege, (PL 197, 0690C)quae per justitiam quam continet in se nulla sagitta diabolicae artis aboletur; ac ocreis, scilicet rectis itineribus in doctrina principalium magistrorum frequentatis; atque ferreis chirothecis, quae sunt fortissima et acutissima opera quae fideles perficiunt in Christo. Tenet etiam evaginatum gladium dextra, id est in bono opere nudam et apertam in divina Scriptura Dei admonitionem, quam verus Dei Filius in mystica significatione denudavit, cum interiorem dulcedinem nuclei in detectione legis ostendit. Hastam autem habens sinistra, qua fiduciam aeternorum in hac etiam actione designat infidelibus hominibus se habere, ubi carnalibus concupiscentiis per voluptatem carnis impugnantur. Quod autem (PL 197, 0690D)sub pedibus suis horribilem draconem conculcat: hoc est quod per viam rectitudinis antiquum et horridum serpentem potestati suae subigit; os etiam illius ferro haste transverberans ita ut ipse immundissimas spumas evomat; quoniam rictus sordidissimae et diabolicae libidinis, in acutissima audacia castitatis transfodiens conspumationem ardentis libidinis, qua ille homines polluit ab eo extorquet. Unde et gladium quem tenet quasi ad feriendum fortiter vibrat; quia Deus penetrabile verbum suum ad interficiendum omnem infidelitatem idolorum et aliorum schismatum quae incredulitatis sunt, in extensa fortitudine manifestavit, sicut et virtus haec in admonitione sua manifestat.

Altera vero imago sanctitatem significat; quoniam (PL 197, 0691A)cum per fortitudinem diabolo repugnatur, sanctitas in hominibus bonis ad ornatum coelestis militiae oritur. Quae triceps est; quoniam hac trina dignitate ad statum suum perducitur, ita ut in naturali loco capitis et in utroque humero suo caput appareat; quia justa et digna actione Deus caput totius verae exsultationis et in prosperis et in adversis ex quibus vel laetificari vel constristari potest homo, metuendus et venerandus est; medio tamen alia duo aliquantulum supereminente; quoniam ille qui judex bonorum et malorum existit, omnia supereminet sua aequitate. Sed quod idem medium et quod a dextris ejus est tanto fulgore radiant, ut claritas ipsorum visum tuum reverberet, ita quod utrum virilem an muliebrem formam habeant perfecte (PL 197, 0691B)considerare non valeas: hoc est, quod sanctitas in culmine honoris et in parte prosperitatis aeternae dulcedinis, tanto splendore divinae gratiae perfusa consistit, ut profunditas mysterii ejus ita intellectum hominum excedat, ut prae gravedine mortalitatis nec libertatem nec subjectionem ejus in Christo possit intueri, praeterquam quod viget in ipso. Illo autem capite quod a sinistris apparet aliquantulum obscuro et muliebri consuetudine candido velamine velato; quoniam perfectio haec quae se fortiter constringit ob amorem Dei, in adversitate illa qua ipsa diabolica infestatione et humano opere impugnatur, quasi anxietatem et sollicitudinem quomodo se divino auxilio defendat habet, humillima subjectione in albedine et pulchritudine (PL 197, 0691C)Christiani certaminis se Redemptori summo gemitibus fidelium cordium commendans. Quod vero tunica ex albo serico eadem imago induta est, hoc est quod opere lucidissimi et suavissimi studii, in quo perfecta sanctitas Filium meum imitatur circumamicta apparet, candidissimis etiam calceamentis munita; quia per mortem Christi, in candore regenerationis spiritus et aquae refulget in (PL 197, 0692A)mentibus hominum, ut et ipsi mortem ejus imitentur. Et in pectore suo signum crucis habet, circa quod etiam splendor magnus in eodem pectore velut aurora fulgens rutilat; quoniam in intentione mentium fidelium illam diligentissime complectentium recordationem passionis Christi Jesu ruminat. Hac etiam ubique serenissima claritate fidei in eisdem mentibus designans; quod ille qui obediens Patri taliter in sancta humanitate sua passus est voluntate Patris, in pulcherrima aurora solis quae virgo Maria est sine macula peccati natus advenerat. Quod autem in dextra nudum gladium tenet, quem pectori suo et eidem cruci cum multa devotione apponit: hoc est quod bono et sancto opere ostendit, quomodo Scripturas per Spiritum sanctum denudatas (PL 197, 0692B)in recordatione mentis electorum hominum (quia et ipsi passionis Redemptoris sui dulcissime recordantur) diligit. Unde etiam vides in fronte medii capitis scriptum sanctitas, quia in interiori facie quae est animae absque ulla indignatione pudoris cum gaudio vitae sanctitas cognoscitur, et in fronte dextri, radix boni; quoniam ipsa palam initium et fundamentum in salvatione sanctitatis est, et in fronte sinistri non parcens sibi; quia sine corpore mollitiem et vanitatem carnalium voluptatum abjiciens, semper se in districtione constringit, ornamenta caeterarum virtutum sibi conjungens ut possit perfici et perdurare contendit. Sed et medium ad alia duo aspiciens et illa ad ipsum, utilitatem suam ad invicem conferunt; quoniam ipsa fortiter in unanimitate (PL 197, 0692C)interioris visionis et dilectionis consistentia, ita ut nullum eorum sine adjutorio alterius durare valeat, verba et admonitiones suas ad profectum hominum dirigunt, ut dictum est. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet; hic in ardente amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO DECIMA.

(PL 197, 0691)

SUMMARIUM.-- Verba Filii hominis. Quod homo habens scientiam boni et mali, inexcusabilis est. Admonitio ad conjugatos. Comparatio de agro. Quod homo non debet scrutari quod sibi sciendum non est, sicut in exemplis patet. Quod nullus repente viam sanctitatis arripiat ut in suppositis exemplis videtur. Admonitio ad virgines et continentes qualiter sanctitatem aggredi debeant. De interiori continentia mentis ut in subjectis exemplis manifestum est. Comparatio thesauri. Verba constantiae. Verba coelestis desiderii. Verba compunctionis cordis. Verba contemptus mundi. Verba concordiae. Quod in altitudine justitiae et fortitudine donorum Spiritus sancti opera quae Deus in hominibus operatur solidantur. Quod omnis actio quae fide et opere in fidelibus perficitur timori Domini divina providentia coadunatur. Quod volentem perseverare in bono opere Filius Dei regit ne cadat in errorem qui humilitate sua destruxit mortem. Quod umbra legis in nativitate et passione Filii Dei finem accepit. Quae gessit Deus in Ecclesia ab hominibus videri et sciri possunt; futura autem non nisi fide vel revelatione divina. Quod Deus misericorditer hominem conspiciens admonet ut imitando sanctos coelestem patriam petat. De statu constantiae, coelestis desiderii, compunctionis cordis, contemptus concordiae. De habitu earum. De constantia. De coelesti desiderio. De compunctione cordis. De contemptu mundi. De concordia. Quod in vigilante fortitudine fidei opus bonum explanatur et in perfectione operis qua devotione quisque Deum colat ostenditur. Quod per fortitudinem fidei Deus antiquum serpentem in profundum aeternae confusionis dejecit. Pagani, Judaei, falsi Christiani veram fidem abnegantes, in potestate Dei sunt quamvis ab Ecclesia quae in alto posita est ejecti sunt. Verba Joannis ad eamdem rem. Quod Deus Ecclesiam ab omnibus partibus mundi collectam, secundum quae praedestinavit: ad effectum confuso diabolo perducit, quod est in novissimo die.

(PL 197, 0691D)Et post haec in summitate orientalis anguli praemonstrati aedificii, ubi praedictae duae partes muri (PL 197, 0692D)ipsius illa lucida et lapidea videlicet, conjunctae erant: vidi quasi septem gradus candidissimi marmoris, (PL 197, 0693A)qui ad lapidem illum magnum super quem praefatus lucidus sedens in throno apparuit in modum testudinis advoluti videbantur. Et super illos gradus sedes posita erat: super quam juvenis quidam sedens virilem et nobilem vultum pallidi tamen coloris, et capillos subnigros usque ad scapulas ejus diffluentes habebat, purpurea tunica indutus. Qui a capite usque ad ombilicum ejus mihi apparuit; sed ab ombilico deorsum obumbratus mihi ad videndum fuerat. Et ipse respiciens in mundum, maxima fortitudine vociferabat ad homines qui in eo erant, dicens: O stulti homines qui tepide et turpiter marcetis in vobis ipsis, nolentes vel oculum unum aperire ad videndum, quid in bonitate spiritus vestri sitis, sed semper ardetis operari malum (PL 197, 0693B)quod habet concupiscentia carnis vestrae, recusantes esse in bona conscientia et in recta speculatione animi vestri, quasi intellectum boni et mali non habeatis, nec gloriam hanc ut malum sciatis devitare et bonum perficere: audite me Filium hominis dicentem ad vos: O homo, respice quid esses: dum coagulatio in ventre matris tuae fuisti? Etenim tunc inscius et impotens tui in vivificatione eras. Sed tunc datus est tibi spiritus et motio ac sensibilitas; ut vivens movearis et te movens, intelligas fructum utilitatis. Habens enim scientiam boni et mali atque efficaciam operandi unde excusare te non vales, quin omnia bona ex his habeas in te: ita ut summa inspiratione admonitus, Deum diligas in veritate (PL 197, 0693C)et justitia, tibique resistas in concupiscentia et delectatione injustitiae, ita ut te in his crucies: et hoc modo martyrium meum colas, tibi ipsi in his ardoribus repugnans, crucem meam scilicet in tuo corpore bajulando, id est illicita desideria fugiendo, cum te delectat peccare. Et cur tibi est tanta potestas videlicet ut devites malum et facias bonum? De scientia enim boni et mali; qua intelligis quod homo es, mihi responsurus es. Sed bonum contemnis, et malum operaris ardens in carnalibus desideriis, quia bonum tibi quasi grave videtur: malum autem in te facile excitatur. Et cum hoc sit: non vis te constringere, sed libere peccare. Quid feci quando pro te in cruce passus sum in infirmitate carnis, cum contremui ac angustiatus sum ego (PL 197, 0693D)Filius hominis? Ob hoc requiro a te adversum te martyrium quod pateris in voluptate carnis tuae, et in reliquis perturbationibus ac illicitis desideriis tuis quae sunt contra voluntatem meam, atque in aliis hujusmodi nequitiis quae haec subsequuntur in quibus te non potes excusare quin noveris quando bene et male operaris.

Sed non abjicio copulam castae legalis conjunctionis, quae per divinum consilium constituta est in multiplicationem procreationis filiorum Adae; ubi hoc in vero desiderio prolis et non in falsa voluptate carnis ab iis sit quibus illud sine injuria licitum est, secundum quod eis in lege divina praeceptum est, scilicet saeculo deditis et non spiritu segregatis. Bonum ergo quod habes a me, diligere (PL 197, 0694A)debes adversum te. Coelestis es in spiritu, terrestris in carne. Unde quae coelestia sunt debes amare, et quae terrestria sunt conculcare. In opere autem coelestium demonstro tibi supernum praemium; in voluntate vero carnis tuae cum vis perficere quod injustum est, ibi ostendo tibi martyrium meum et poenas quas sustinui propter te, ita ut tu in contrariis desideriis tibi ipsi resistas propter amorem passionis meae. Plurimum intellectum habes in te, plurimus etiam sensus inde requiretur a te. Multum tibi datum est, multum etiam a te requirendum est. Sed in omnibus his caput et adjutorium tuum sum. Nam superno tactu tactus, si invocaveris me, responsum audies a me; si pulsaveris ad januam, tibi aperietur. In spiritu perspicacissimae (PL 197, 0694B)scientiae quo donatus es, omne quod tibi utile est, habes in te. Et quoniam hoc est in te, idcirco et oculi mei acutissime perspicientes, considerabunt quid inveniant in te. Quapropter de conscientia tua requiro vulnera et dolorem cordis tui: in quibus te coerceas, cum senseris te voluntate tua trahi ad peccatum. Et cum ita in eo exarseris ut quod totus liquefactus vix suspirare valeas: ecce tunc inspicio te. Quid tunc facies? Si tunc in hoc labore, vulnerato corde et madentibus oculis, concussus timore judicii mei invocaveris me, et si tunc etiam in hoc clamore perseveraveris ut tibi succurram adversus nequitias carnis tuae et contra pugnas malignorum spirituum: faciam omne quod tibi fieri desideras, (PL 197, 0694C)atque domum habitationis meae ponam in te.

Nunc ergo, fili mi, respice quanto labore et sudore in agro laboretur antequam semine seratur; sed postquam semine seminatus fuerit, dat fructum suum. Ergo attende et considera haec. Nonne recuso terrae id praestare, ut fructum gignat absque sudore laboris? Sed cum mihi placuerit ipsa fructibus superabundanter ita repletur, ut homines abundantissime sufficientiam habeant, aliquando etiam superabundent, et cum voluero ita eis attenuatur, ut homines aliquando prae nimia fame vix vivant, aliquando etiam multi in illis attenuati deficiant. Secundum modum hunc homines per me positi; scilicet homini illi qui bono corde semen verbi mei voluntarie suscipit, magna dona Spiritus sancti ut bono agro superabundanter (PL 197, 0694D)tribuo. Ille autem qui aliquando verbum meum recipit, aliquando etiam recipere recusat, est quasi ager quod hoc tempore viret, hoc autem arescit. Hic homo tamen omnino non perit; quia quamvis famem in anima patiatur, aliquid tamen quamvis parum viriditatis habet; sed hic per omnia moritur, qui nulla intentione verba mea recipere exoptat, et qui nec admonitione Spiritus sancti, nec doctrina hominum, cor suum ullo modo excitare vult ad bonum. Haec miraris, o homo, et scire vis cur haec ita fiant

Sed ut nec divinitatem mortali obtutu vales aspicere; sic nec secreta ejus mortali sensu poteris capere, nisi quantum in permissione ipsius tibi possibile est. Tu autem vacillante animo tuo, huc et (PL 197, 0695A)illuc versaris. Unde veluti aqua a calore ardentis camini absorbetur, sic spiritus tuus ab inquietudine stulti animi tui opprimitur. Quoniam haec scire cupis quae non sunt scienda carni humanae conceptae semine humano in peccatis. Leva ergo digitum tuum, et tange nubes. Quid nunc? Sed hoc fieri non potest, sic nec illud dum hoc scrutaris quod tibi sciendum non est. Sed velut herbae agros suos comprehendere non valent quia sensu et intellectu carent, nescientes quid neque ipsi, neque quid ipse sint vel quid operentur fructu suo, quamvis impleant et circumdent agros utilitatis gratia et veluti culices aut formicae, aut caetera minora animalia non desiderant dominari super reliqua sibi similia, aut scire sive intelligere virtutem vel significationem (PL 197, 0695B)leonis seu aliorum majorum animalium, sic nec tu cognoscere poteris quid in scientia Dei sit. Quid tu fecisti vel ubi fuisti, quando coelum et terra creata sunt? Qui haec creavit auxilio tuo tunc non indiguit, sic nec nunc. Utquid scrutaris judicium Dei, cum desuper imbre salutari tactus fueris? Ostende mihi quomodo in agro cordis tui labores, et quomodo eum colas. Quod si labor ille mihi placuerit, fructum optimum tibi do secundum laborem tuum, erit et fructus tuus cum mercede. Nunquid do fructum terrae sine labore? Sic etiam nec tibi facio, o homo, absque sudore, quem requiro a te. Habes enim per me illa in te, in quibus potes laborare. Ergo diligenter in labore te exerce, et fructum inde consequeris. (PL 197, 0695C)Et cum fructum habueris, mercedem inde referes. Sed quid? nunc multi devoto et puro ac simplici corde quaerunt me, et invenientes retinent me.

Multi autem joculantes et ludentes volunt me adire sine labore animi et cogitationis suae, nolentes praemeditari quid facere debeant, me scilicet invocando, et sensum corporis sui considerando, volentes tantum me apprehendere, quasi de gravi somno evigilent repentino motu simulationis et deceptionis arripientes viam sanctitatis, ut in se ipsis excogitant; alii autem in abjectione saecularium negotiorum, alii in continentia carnalium, alii in virginitatis pudore super humeros suos assumentes jugum meum, existimantes sibi possibile esse omne quod voluerint, nolentes intueri qui sint aut quid (PL 197, 0695D)perficere possint, nec volentes habere in scientia sua quis eos formaverit, aut quis eorum Deus sit, volentes eum tantum habere ut domesticum suum qui omnem voluntatem ipsorum perficiat. Sic nolo dare donum meum nec seminare vacuum agrum in homine illo, qui in hujusmodi vanitate se mihi in alienatione ignorantiae nesciat. Unde et pes ejus saepe in lapsum erit. Cui et dico: O homo, quare non inspexisti agrum animi tui ut eradicares inutiles herbas et spinas ac tribulos, me scilicet invocando et te ipsum considerando, antequam velut ebrius et insanus ac te ipsum ignorans venires ad me, quoniam nullum lucidum opus, sine adjutorio meo perficere potes. Nam post hanc praecipitationem qua me velut in somno quaesisti; cum in servitio (PL 197, 0696A)meo taedio affectus recordatus fueris somni illius, in quo prius in consuetudinalibus peccatis tuis dormivisti, ad eadem priora scelera insanus et inscius boni, adjutorio et consolatione spiritus Paracleti destitutus reverteris. Tu autem quae quaesisti ductorem et adjutorem ad haec? fallacem certe et deceptibilem animum tuum, qui te stulte in ariditatem ducebat, sine viriditate et recordatione intellectus tui, oblitum quod nihil boni sine me facere posses. Et quid tunc habes? Certe tunc miser et vacuus cades coram me et coram populo, atque ut inutilis pulvis conculcaberis. Nam quid est tibi possibile contra me? Nihil. Et quid potes meo auxilio? Lucidissima potes opera quae sunt splendidiora solis splendore, et dulciora in interiore gustu super (PL 197, 0696B)mel et lac, cum desideranti populo manifestantur. Nam cum requiris me intimo intellectu animae tuae, ut in baptismo per fidem doctus es, nonne do totum quod desideras? Sed post casum suum, multi gemendo et dolendo requirunt me; qui priusquam caderent me quaesisse debuerant. Quibus manum meam porrigo, dicens: Quare non quaesisti me ante casum? Ubi eram? Et ubi requisisti me? Numquid cum quaereretis me, abjeci vos? Et dico: O homo, si secus pontem profundissimae aquae stares, et propter inanem jactantiam et tui cordis oblivionem (qua me in omnibus despexisti, cum possibile tibi putabas esse omne quod voluisti, quasi non indigeres adjutorio meo) temerarie in te ipso diceres (PL 197, 0696C)pontem hunc volo devitare et per aquam ambulare, nonne prudenter faceres? Quod si praesumptuose et insipienter faceres; nonne in eadem creatura quam tibi subjecta ad utilitatem tuam creata est, spiritum tuum exhalares? Sed ne hoc tibi contingat: praecaves propter praesentem et visibilem timorem aquae, te absorpturae in mortem. Aut si maximam arborem abscisam ruere videres, nonne fugeres ne ab ea comprimereris? Vel si leones aut ursos tibi occursuros aspiceres, nonne si posses prae timore quem conciperes te in terra absconderes? Et cum corporis laesionem ita fugis; quare non devitas terribilissimam mortem animae, timens creatorem tuum? Nonne vidisti aut audisti ullum mihi unquam resistere? Nam qui non est mecum, dissipabitur; (PL 197, 0696D)et super quem cecidero, confringetur. Quid fuisti quando coelum et terra creata sunt, quae ita vires suas peragunt ut eis constitutum est? Tu vero consilio Dei formatus, et ipsius illuminatione tactus, praecepta ejus transgrederis. O magna amentia! Per creaturam quae tibi subjecta famulatur, Deum tuum contemnis, tu terram calcas ac coelum suspicis quae Creatorem suum timentes ei obediunt et jussionem ipsius adimplent: quid tu insipientissime minime facis cum eum in cogitatione aut in opere tuo neque vis scire neque ad eum respicere, ita ut velis ipsum ut decet agnoscere. Quapropter si non poenitueris, infernus justo judicio te deglutiet, sicut et illum qui obduratus de coelo projectus est, quem tu imitatus es. Attamen cum lapsus fueris, clamans (PL 197, 0697A)fideliter quaere me, et sublevatum suscipiam te. Tu autem, o homo, tam frequenter vis summa tangere, qui nec infima vales comprehendere.

Unde audi me tibi dicentem: Si per me admonitus in abjectione saecularium negotiorum, aut in continentia carnalium jugum meum ferre desideras, antequam hoc aggrediaris primum clama, et in hoc persevera quaerens me, et ego adjuvabo te. Quod si etiam admonitione mea tactus, me vis imitari ad me respiciens, in virginitatis pudore quia ut flos de inarato agro nascitur, sic et ego sine virili semine de virgine Filius Dei natus sum: ostende mihi agrum animi tui in multa humilitate, et alloquere me in largitate interiorum lacrymarum tuarum, et dic: O Deus meus: ego indignus homo non habeo a meipso hanc possibilitatem (PL 197, 0697B)perficere ut virginitatem meam possim conservare, nisi tu, Domine, adjuves me, quia totus culpabilis sum in ortu ardentis succi de quo pullulo in multis miseriis, frequenter repetens originem fragilitatis meae. Unde etiam non possum mea virtute me ipsum superare in gustu dulcedinis carnis meae, dum sum arbor concepta et nata in peccatis. Ob hoc tu, Domine, da mihi in virtute tua igneum donum, quod in me exstinguat hunc fomitem et hunc ardorem perversitatis, ita ut cum rectis suspiriis bibam de aqua fontis vivi qui me faciat gaudere in vita, qui sum cinis et pulvis plus aspiciens in opera tenebrarum quam in opera lucis. Et si tu tunc hac supplicatione studiosus et constans fueris, agrum illum paro mihi in te, (PL 197, 0697C)quem Isaac filio suo proposuit cum dicebat: Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus (Gen. XXVII); eumdemque agrum meum in corde tuo benedicam et ut etiam persecutus aiebat: Esto dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris tuae (ibid.). Atque eodem modo et tu ante communem populum sublimata generatio eris. Ego autem rosas et lilia, ac alia optima virtutum pigmenta in agrum illum seminabo, et cum inspiratione Spiritus sancti assiduo imbre rigabo, atque in eradicatione inferacitatis abscindam ab illo malum, ita ut oculos meos circumferens, eos in viriditate et in floriditate hujus incorrupti agri pascam. Istud est meum et per me, et non tuum, o homo, nec per te. Nam ego sum flos campi (Can. II): quoniam ut sine aratro campus gignit florem, (PL 197, 0697D)sic ego Filius hominis sine virili conjunctione genitus sum ex virgine. Ideoque hoc donum est meum et non tuum, quia tu in peccatis conceptus, in peccatis natus es ex corruptione. Sed si id donum a me fideliter petieris, illud a me fiducialiter impetrabis, tibique dabo ut coram patre meo consortium meum habeas in virginitate. Hoc autem prae fragilitate corporis tui non poteris habere sine labore caloris qui in te est, quia humana natura fragilitatis tuae saepe se prodit in te, quam devitare non vales, quia caro de carne es. Sed in hoc ferre debes crucem meam et imitari martyrium meum: te videlicet constringendo, ita ut per me devincas te, quod mihi semper amabile est, quia te fragile vasculum scio, tunc autem volo tibi communicare ac compati doloribus tuis. (PL 197, 0698A)Quod si etiam in his aliquando cecideris, surgens citius poenitentiam ex corde age et suscipiens salvabo te.

Quidam autem decepti a diabolo, et perdurantes in malo, putant se sanctificatos esse, cum exteriorem hominem in se continent a conjugio, abjicientes circumcisionem mentis ubi superflui sunt in immundis cogitationibus et etiam abnegantes circumcisionem spiritus ubi proferunt malum in locutionibus et operibus suis, nolentes scire quoniam hoc flagitiosum sit, sed tantum tepide observantes ut caro eorum integra sit a commistione, renuentes omnino integritatem spiritus sui. Unde indigni coram me, sunt projecti extra legem tam carnalem quam spiritualem; quia nec in carne nec in spiritu secundum justitiam Dei vixerunt. Nam nec constitutam sibi legem conjugii (PL 197, 0698B)tenuerunt, nec quod plus est, quam quod in lege praeceptum est, in virginitatis amore servaverunt. Quapropter indigni oculis meis sunt, quoniam nescio qui sint. Non enim vidi eos in praecepto legis ambulare, nec quod in illa re plus faverent quam quod eis praeceptum est. Unde et repulsi a visione mea sunt. Ego comparo eos infertili terrae gignenti spinas et tribulos ac infelices herbas, ad nullos usus hominum valentes quae in altitudine et colore suo se assimilant rosis et liliis ac aliis utilibus floribus et herbis utilem succum et dulcem fructum atque bonum odorem usibus medicinae in se habentibus et iterum comparo eos cupro: quod se extrinsecus assimilat auro, intus autem deceptionem et hypocrisim (PL 197, 0698C)auri retinens, quoniam secundum hunc modum hi homines foris ostendunt se habere similitudinem prudentium virginum, interius autem fallacia et indignatione pleni sunt. Unde et coram me sunt ut tepidus ventus, cujus nec calor nec frigus ullum vigorem habet; quia nec utiles sunt in calore animi sui ut perseverent in virginitatis continentia ut coeperunt, nec valent in frigore mundanae vitae ut degant in saecularibus rebus ut sibi proponunt. Nam nec extra legem peccant ut publicani, nec intra legem ut injusti; sed in semetipsis tepentes nec perfecte justi, nec injusti sunt. Sed ut catulus immundorum animalium abjicitur antequam se sentiat vivere, vel antequam confortetur in fortitudine aetatis suae, sic iste populus projicitur in mortem, quoniam nec se scit vivere (PL 197, 0698D)ad vitam, nec in se inteiligit fortitudinem virtutum quae sunt in domo sapientiae. Unde et ab ore meo exsufflo eos; quia indigni sunt aspectu meo, si sic impoenitentes perseveraverint. Nunc autem, o homo, respice in te.

Si enim quispiam hominum tibi thesaurum daret, quoniam te plurimum diligeret, tibique diceret, lucrare in hoc et esto dives, ut et hoc pacto sciatur quis ille scit qui tibi thesaurum hunc dedit: tunc te oporteret acutissime cogitare quomodo illum utiliter lucrifaceres, dicens in te: Thesaurus Domini mei in optimo lucro apparere debet in me, ita ut et ipse laudetur in illo. Et cum illum utiliter hoc modo augmentatum multiplicares, bonus rumor inde ad aures illius qui tibi thesaurum dederat perveniret. Unde et ipse propter hoc recordatus tui magis te diligeret, ac majora (PL 197, 0699A)dona tibi conferret. Sic et Creator tuus facit. Ipse dedit tibi thesaurum optimum viventem, scilicet intellectum, valde diligens te, quoniam creatura ipsius es, praecepitque tibi per verba ab eo constitutae legis, ut intellectu tuo lucrum facias bonis operibus, divesque evadas in virtutibus: ita ut ipse bonus dator, per hoc diligentius cognoscatur et laudetur. Quapropter omni hora te oportet meditari, quomodo hoc tam grande donum quod percepisti utile tam caeteris quam tibi ipsi factus in operibus justitiae, splendorem sanctitatis reddat ex te, quatenus homines bono exemplo tuo provocati, Deo honorem laudis inde exhibeant. Quod cum humiliter in omni justitia multiplicaveris: laus et gratiarum actio ad cognitionem Dei, qui in Spiritu sancto tibi virtutes has inspiravit, accrescit, unde et (PL 197, 0699B)ipse misericordiam gratiae suae ad te convertens, per dulcedinem dilectionis suae superabundanter magis te faciet ardere in amore ipsius; ita ut consolatione Spiritus sancti repletus, sapienter omne quod bonum est discernas, et majora opera bona facias, ardentissimo amore glorificans Patrem tuum, qui tibi benigne dedit haec. Verba autem ista oves meae audiant, et quicunque aures interioris spiritus habent ea concipiant; quia mihi placent ut sic operentur homines qui me cognoscunt et diligunt, ut et ipsi in se ipsis intelligant quid eis in donis Spiritus sancti faciendum sit. Sed in eadem orientali plaga vidi super pavimentum praefati aedificii coram eodem juvene tres imagines juxta se stantes, et illum devotissime inspicientes, (PL 197, 0699C)contra aquilonem autem inter circulum illum magnum qui de praedicto lucido sedente in throno protendebatur, et inter idem aedificium conspexi quasi rotam in aere pendentem, et in ea imaginem hominis usque ad pectus apparentem, et in mundum acutissime prospicientem. Ante angulum vero ejusdem aedificii ad austrum vergentem, imago alia intra ipsum aedificium super pavimentum apparebat; quae se ad praedictum juvenem cum magna hilaritate convertebat. Et his imaginibus talis erat similitudo, ut, caeterae virtutes quas prius videram, sericinis omnes vestiebantur indumentis. Omnes quoque albis velaminibus capita sua obtectae erant: excepta illa quae a dextris media praedictarum trium stans, nudo capite candidos capillos habere videbatur. (PL 197, 0699D)Nulla autem earum pallio circumamicta fuerat; praeter eamdem mediam ipsarum trium quae albo pallio induebatur. Sed tunicis albis omnes vestiebantur: excepta illa quae in rota apparens tunicam subnigram habebat. Et praeter hanc quae sinistris media earumdem trium existens tunica pallidi coloris utebatur. Omnes etiam calceamentis albis indutae fuerant: excepta media ipsarum trium cujus indumenta pedum nigra videbantur, et diverso colore depicta. Sed haec dissimilitudo fuit in eis. In pectore imaginis quae media fuit trium praedictarum sibi astantium, duae fenestellae apparuerunt, et supra ipsas, cervus ad dextram ejusdem imaginis versus: ita ut anteriores pedes suos super fenestram dextram et posteriores super sinistram posuisset, quasi se ad currendum coaptasset.

(PL 197, 0700A)Et eadem imago dicebat: Ego sum fortissima, columna et non mobilis levitate instabilitatis, ita ut a flabro venti possim commoveri ut folium arboris quod ab eo movetur, et hac et illac propellitur; sed perdurare debeo in vero lapide qui est verus Filius Dei. Et quis potest me commovere? Quis potest me laedere? Hoc non poterit fortis aut debilis princeps aut ignobilis, dives aut pauper, quin perseverem in vero Deo qui non commovebitur in aeternum. Nec ego movebor; quia supra fortissimum fundamentum fundata sum. Nolo enim esse cum adulantibus qui a vento tentationis in omnes vias sparguntur, nunquam in requie stabilitatis persistentes, sed semper ad inferiora et deteriora cadentes. Sic autem non ego: quoniam supra firmam (PL 197, 0700B)petram posita sum. Sed imago quae ad dextris ejus erat, praedictum cervum aspiciens dicebat: Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum ita desiderat anima mea ad te, Deus (Psal. XLXI). Unde volo transilire montes et colles, ac imbecillitatem dulcedinis transitoriae vitae, respiciens tantum simplici corde ad fontem aquae vivae; quia ipse innumerabili gloria plenus est cujus suavitate satiari nemo potest, taedio saturitatis ejus. Imago autem quae a sinistris ejus stabat, ad praefatas fenestellas videns aiebat: Semper aspicio, semper teneo lumen verum et aeternum: nec cogitando aut suspiciendo ac intuendo satiari potero perpetua dulcedine quae est in superno Deo. Sed (PL 197, 0700C)imago quae contra aquilonem in rota apparuit, in dextra manu virentem ramusculum habuit; ipsa vero rota assidue circumvolvebatur eadem imagine in ea immobili permanente. In circuitu autem ejusdem rotae scriptum erat: Si quis mihi ministrat me sequatur; et ubi sum ego, illic et minister meus erit (Joan. XII). Et in pectore ipsius imaginis sculptum: Ego sum hostia laudis in provinciis. Et ipsa imago dicebat: Vincenti dabo edere de ligno vitae quod est in paradiso Dei mei, quia fons salutis mortem submergens rivulos suos in me transfudit et me virentem in redemptione fecit. Imago vero quae ante angulum ad austrum respicientem apparebat, tanti splendoris in facie erat ut eam perfecte intueri non possem. Sed ab utroque latere suo alam (PL 197, 0700D)albi coloris habebat, quarum latitudo longitudinem cujusdam imaginis superabat, et ait: Quis tantae fortitudinis est, ut tentet Deo repugnare? Et quis hujus audaciae est qui audeat me denudare et corrumpere in turpitudine odii et invidiae? Deus justus est et unus in sincera potestate et gloria. Eum semper amplecti volo puro corde et laeta facie, semperque gaudere in omnibus justitiis ejus. Nolo autem esse mutabilis, sed semper in uno animo durare et assidue Deum laudare. Unde nec diabolus nec malevolus homo me poterunt emollire, aut ad hanc rabiem dolositatis dejicere; quin semper imitatrix pacis in recta unanimitate perseverem. Transacto autem mundo, clarius in coelesti visione apparebo. Post haec vidi et ecce omne pavimentum (PL 197, 0701A)praedicti aedificii totum ut album vitrum apparuit, a se reddens splendorem serenissimum. Sed et splendor lucidi illius sedentis in throno, qui omnia haec mihi demonstrabat per ipsum pavimentum usque in abyssum resplenduit. Inter circulum autem illum de sedente in throno protensum, et inter hoc aedificium terra tunc apparuit, et quasi aliquantulum deorsum vergens ita ut ipsum aedificium inde velut super montem positum videretur. Et lucidus qui sedebat in throno iterum mihi dicebat: Filius Dei viventis natus ex Virgine, ipse lapis angularis existens, quem ii reprobaverunt qui in lege Dei ob salutem suam aedificare debuerunt, quod tamen facere recusaverunt magis diligentes tenebras quam lucem et mortem quam vitam: potenter in his (PL 197, 0701B)regnat, qui tactu Spiritus sancti ardentes, salubriter se ipsos exterius conculcant, ad interiora spiritus toto adnisu in plenitudine virtutum et bonorum operum se rapientes.

Idcirco etiam in summitate orientalis anguli praemonstrati aedificii, ubi praedictae duae partes muri ipsius, illa lucida et lapidea videlicet conjunctae sunt, quasi septem gradus candidissimi lapidis vides, quoniam in altitudine justitiae a vero oriente qui lapis angularis in divino opere est emanante ubi duae conjunctiones necessariae munitionis, scilicet speculativa scientia et humanum opus in unanimitate quietis sibi cohaerent: adest septenarius ascensus candidissimae fortitudinis, plenus rectissima (PL 197, 0701C)actione existens, quam Deus operatur et perficit in homine, ut in sex diebus operatus in septimo requievit.

Qui ad lapidem illum magnum super quem praefatus lucidus sedens in throno apparet, in modum testudinis decenter advoluti videntur; quia omnis actio quae fide et opere in fidelibus hominibus perficitur, timori Domini cui ipse fortissima omnipotentia praesidet qui cuncta regit, auctoritate providentiae ejus dignissimo compositionis effectu coadunatur. Unde et super illos gradus sedes posita est, id est super opera quae Deus operatur in hominibus firmissimum protectionis firmamentum regentis et adjuvantis eos; quia quicunque vult cum eo perseverare, non decidet in errore; quoniam ipse fortissimum (PL 197, 0701D)sustentaculum existit, super quod omnis justitia constituta est. Et super sedem juvenis quidam sedens est constantissimo regimine Filius hominis Filius Dei in omni justitia cum Patre et Spiritu sancto regnans Deus unus; virilem et nobilem vultum habens, quia ipse fortissimus leo destruxit mortem nobili facie, sine peccato scilicet visibilis veniens, natus ex virgine; pallidi tamen coloris existens, quoniam cum terrenis terrenum honorem non quaesivit, sed humillimus, modicus et pauper in sancta humilitate apparuit.

Unde etiam capillos subnigros usque scapulas suas descendentes habet, quia Judaicus populus claritatem fidei quae in incarnatione ejusdem Filii Dei demonstrata est non quaerens, obumbratus in (PL 197, 0702A)umbra exterioris intellectus legis pertinaciter et infideliter tabuit; ortus tamen in capite justitiae et usque ad humerum fortitudinis ubi perfectum opus in humanitate Filii Dei floruit perveniens, ibi in incredulitate sua finem accepit. Et purpurea tunica indutus est; quoniam in charitate sanguinem suum fundens, hominem qui perierat redemit.

Quod autem a capite usque ad umbilicum tibi apparet: hoc est quod ab incarnatione ejus usque ad praesens tempus opera quae gessit in Ecclesia fidelibus manifesta sunt, sed ab umbilico deorsum obumbratus tibi ad videndum est; quia illa quae a tempore hoc usque ad completionem saeculi hujus, in eadem Ecclesia futura sunt, nec videri nec sciri poterunt nisi quantum revelatione divina et (PL 197, 0702B)fide catholica percipiuntur, quoniam maximae coruscationes virtutum quae ante novissimum diem in hominibus manifestandae sunt, adhuc hominibus incognitae latent. Et ipse respiciens in mundum, quia idem Filius Dei aspectu misericordiae suae dirigens ad homines, propter praeteritas et futuras causas dicit fidelissima verba suae admonitionis ad eos, ut ipsi in sanctis ejus coelestem militiam imitentur effugientes pericula peccatorum, et ut fortissime praeliando supernam felicitatem adipiscantur in factis suis contradicentes poenis impiorum.

Sed quod in eadem orientali plaga vides super pavimentum praefati aedificii coram eodem juvene tres imagines juxta se stantes, et illum devotissime inspicientes: hoc est quod in ortu justitiae, carnalia (PL 197, 0702C)desideria deprimentis, in dispositione omnipotentis Patris apparente Filio Dei in carne, hae tres virtutes in devotione unanimes per virtutem trinitatis constantissimae manifestatae sunt ad ipsum dirigentes aspectum suum; quia illum in fidelibus hominibus desiderant et quaerunt. Unde etiam contra aquilonem inter circulum illum magnum qui de praedicto lucido sedente in throno protenditur, et inter ipsum aedificium conspicis quasi rotam in aere pendentem, et in ea imaginem hominis usque ad pectus apparentem, et in mundum acutissime prospicientem; quia adversus diabolicas artes inter secretam potestatem Dei et spiritualem aedificationem ipsius circuitio misericordiae ejus in mentibus (PL 197, 0702D)hominum quasi in aere pendens, et nunc potentiam justitiae Dei tangens, nunc opus ipsius in eis fortiter confirmans volvitur, in qua perfectio Christiana in contemptu mundi usque ad pectus fortitudinis suae apparet; quia virtus haec in robore fortissimi certaminis confidens in Deum, homines in mundo saeculariter conversantes acutissimo intuitu admonitionis suae commonet, ut in abjectione terrenorum imitentur praecedentis Filii Dei exemplum, constantissima intentione fortiter aspirantes ad ipsum. Idcirco etiam ante angulum ejusdem aedificii ad austrum vergentem, imago alia intra ipsum aedificium super pavimentum apparens, se ad praedictum juvenem cum magna hilaritate convertit; quoniam ut casus hominis per bonitatem superni patris in ardore (PL 197, 0703A)fructuositatis restauraretur ad vitam, haec virtus in plenitudine divini operis saecularia conculeans, et in dulcedine sui affectus se aperte manifestans, ad Filium Dei in consortio angelici ordinis cum gaudio fidelium hominum intendit, quia in incarnatione ejusdem Salvatoris per supernam virtutem floruit. Sed his imaginibus una similitudo est, quia pari devotione Deum manifestant in hominibus, qui ipsum in operibus suis concorditer magnificant.

Unde etiam ut caeterae virtutes quas prius vidisti sericinis omnes vestiuntur indumentis; quoniam in viribus suis reliquis virtutibus quae tibi superius veracissimae demonstratae sunt, dissimiles non existunt, sed in leni negotio suavissimi operis (PL 197, 0703B)fidelium hominum, semper ad Deum pariter sursum tendentes sunt. Quod autem omnes albis velaminibus in capitibus suis obtectae sunt, hoc est quod simul in candido proposito legalis institutionis cum magna colligatione ante Deum caput omnium occupatae sunt, ut mulier ante virum suum velari solet, excepta illa quae a dextris mediae praedictarum trium stans nudo capite candidos capillos habere videtur; quia eadem prosperitate roboris per supernam trinitatem apparentis, nulla sollicitudine hujus saeculi gravata, in candore tantum coelestis desiderii quaerit dissolvi et esse cum Christo, propter quod etiam nulla earum pallio circumamicta est; quoniam ab omni officio servitutis denudatae sunt, per quod ab officio libertatis suae semper videlicet (PL 197, 0703C)in coelum aspicere, et ad Deum anhelare possint impediri, nihil aliud desiderantes nisi quod a terrenis rebus separatum est, praeter mediam ipsarum trium quae albo pallio induitur; per quod in sustentatione divina pulchritudo discreti operis beatae legis insinuatur, cum quo eadem virtus ita circumamicta obtegitur ut homo pallio suo circumdatur. Sed quod tunicis albis omnes vestiuntur: hoc est quod in candore bonorum operum absque nigredine pravorum morum conversantur qui in nequitiis et vitiis obcaecatae infidelitatis obtenebrantur: excepta illa quae in rota apparens, tunicam subnigram habet; quia haec in volubilitate divinae clementiae his actibus circumdata est, quae in districtione sua (PL 197, 0703D)carni difficiles sunt, et praeter hanc quae a sinistris mediae earumdem trium assistens tunica pallidi coloris utitur; ipsa in adversitate per munimentum summae majestatis ad defensionem sui circumdata et vallata, lacrymabili moerore gementis operis, in quae flens et ejulans ad Deum semper suspirat. Unde etiam omnes calceamentis albis indultae sunt; quoniam in morte Filii mei lucentes viam pacis in mentibus hominum parant, quatenus coelestia desiderent, excepta media ipsarum trium cujus indumenta pedum nigra videntur et diverso colore depicta; quoniam haec sub protectione Dei manens, sed magna schismata infidelium in irrisione nigredinis a via veritatis deviantium sustinens, recto tamen itinere fidei decorata in mortificatione (PL 197, 0704A)Filii mei non dissidens per multas infestationes diabolicarum artium et per diversas tribulationes morum hominum, in sua fortitudine et pulchritudine perseverans tendit ad superna. Sed tamen dissimilitudo est in eis; quia quamvis unanimes et sibi invicem in operatione sunt adhaerentes, tamen suas vires unaquaeque in subjectis sibi hominibus singulariter in fervore supernae claritatis demonstrat.

Unde imago quae media est trium praedictarum sibi astantium, declarat constantiam; quae columna et munimen est earum quae sibi adhaerent virtutum in medio hujus numeri Trinitatem sanctam significantes, se manifestans et hominibus ut in bonis operibus constantes sint ostendens, quia etiam Christus Deus et homo opera sua quae in mundo (PL 197, 0704B)operatus est, bono fine consummavit, sicut et virtus haec firmamentum interiorum virtutum in hominibus existens, cum magna disciplina homines ad Deum perducit. Ergo et in pectore ejus duae fenestellae apparent: quod est in cordibus hominum manifestatio coelestium in duobus speculis fidei demonstrata, quoniam divinitas et humanitas in Filio Dei credenda est; per quem virtus illa in hominibus perfecta a fortitudine rectitudinis suae non movebitur. Sed super ipsas fenestras cervus ad dextram ejusdem imaginis versus apparet, quia super fidem hanc quod Filius Dei Deus et homo creditur ipse per credulitatem fidelis populi firmissime ponitur, cum per cursum velocitatis suae coeleste desiderium designans, ad dextram constantiae vertitur; (PL 197, 0704C)quoniam vita aeterna in perseverantia boni operis reperitur, ita ut anteriores pedes suos super fenestram dextram, et posteriores super sinistram ponat; quia quod ipse verus Deus sit, nec in tranquillitate fidei contemnendum, aut quod verus homo sit nec in ejusdem fidei impugnatione ab ullo Deum veraciter diligente diffidendum est. Unde et se quasi ad currendum coaptat, quoniam salvatio animarum in cursu ejus reperta est; cum ipse in magnis doloribus properans ad passionem crucis, vitam in veritate perseverantibus contulit, ut et virtus haec in verbis suae confessionis supra designat.

Sed secunda imago quae a dextris ejus est, coeleste desiderium praefigurat, in coelum semper aspiciens (PL 197, 0704D)et ad salvationem tendens, per quod constantia prosperitatem caducorum non appetens, magis felicitatem aeternorum desiderat. Quapropter et praedictum cervum inspicit; quia Filium Dei in lucidissimo opere suo assidue attendens, in dulcissimis amplexibus illius saturari non poterit, quemadmodum et superius in locutione desiderii sui affirmat.

Tertia autem imago a sinistris ejus stans, ostendit compunctionem cordis atque recordationem mentis assidua contritione exsilium suum gementem et plorantem, cujus beata effusione constantia contrarietatem sinistrae partis quae perditio animae est declinans, ad vitam de morte festinat. Unde etiam ad praefatas fenestellas aspicit; quoniam in (PL 197, 0705A)cordibus fidelium omnem intentionem suam ad Filium Dei, tam in humanitate quam in divinitate regnantem intendens, ejus dulcedine continua visione perfrui delectatur, sicut etiam in verbis suis aperta manifestatione demonstrat.

Sed imago quae contra aquilonem in rota apparet, perfectionem Christi et contemptum mundi praetendit, quia plenitudo virtutum in abjectione saecularium per Filium Dei apertissime declarata est; qui inter homines conversatus terrenis non inhians, imitatores suos fortiter ad coelestia toto ardore commonuit anhelare. Quae in dextra manu virentem ramusculum habet, quoniam in felicitate salvationis animae opus viridissimi et pulcherrimi germinis beatarum virtutum quod inspiratione (PL 197, 0705B)Spiritus sancti perfusum est, continet. Quapropter et ipsa rota assidue circumvolvitur eadem imagine in ea immobili permanente, quia misericordia Dei pia compassione se ad homines flectens, et miseriis eorum compatiens, se quaerentibus semper flexibilis est, perfectione Christi in contemptu mundi nullam mobilitatem instabilitatis habente, sed semper ad ea tendente quae sunt sine ulla mutabilitatis offensione. Quod autem in circuitu ejusdem rotae scriptum est: Si quis mihi ministrat me sequatur. Et ubi sum ego illic et minister meus erit (Joan. XII): hoc est quod ubique flexibilis misericordia Dei, hoc continet in se, quod quicunque Filio Dei obsequium exhibuerit exemplum ejus imitando, in coelesti beatitudine gaudebit, cum (PL 197, 0705C)ipso consortium sine fine adepturus angelorum. Unde etiam in pectore imaginis sculptum apparet. Ego sum hostia laudis in provinciis; quia Christus sapienter contemptum docens saecularium, per secretum consilii sui cordibus electorum suorum insinuat, quod ipsum omnis fidelis anima hostiam Patris oblatum in ligno crucis, intima devotione veneratur et adorat: cum etiam in toto terrarum orbe gloriam et laudem ejus, vox et lingua omnium fidelium propter remunerationem vitae non cesset resonare, ut etiam ipsa in locutione sua aperte propalat.

Imago vero quae ante angulum ad austrum respicientem apparet: significat concordiam, rabiem (PL 197, 0705D)malignorum spirituum fugientem, sed consortium beatorum angelorum amplectentem, cum ipsa ob amorem Dei scissuras infidelium devitat; et ad visionem perpetuae pacis anhelat. Unde et tanti splendoris in facie est, ut eam perfecte intueri non possis; quoniam mortifero odio et invidia carens, majorem claritatem in animabus hominum parat, quam mortalis mens capere valeat fragili corpore gravata. Sed quod ab utroque latere suo alam albi coloris habet quarum latitudo longitudinem ejusdem imaginis superat; hoc est quod et in prosperis et in adversis ad sudorem justi laboris se conjungentibus, illa virtus protectionem suae candidissimae bonitatis extendens, plus in latitudine expansionis suae quam possidet in charitate supernorum tenet, (PL 197, 0706A)quam in longitudine nascentis humani generis habeat; quia finito mundo ipsa super coelos coelorum volans, magis tunc quam nunc in claritate sua apparebit. Ubi nihil terrenum nihilque caducum quaeritur; sed quod coeleste ei aeternum est, dulcissima amplexione amatur, et ubi omnia clara atque laeta perdurabunt; abstersa omni nebula iniquitatis, quemadmodum et in verbis professionis virtutis hujus fideliter denuntiatur.

Quod vero vides pavimentum aedificii totum ut album vitrum apparens et ex se reddens splendorem serenissimum: hoc est quod fortitudo verae fidei portans et explanans opus et civitatem Dei, tota in candore et in speculo simplicitatis purissima et planissima est, ipsa fide cum omnibus operibus ad (PL 197, 0706B)se pertinentibus in ipsa civitate Dei vigilante et aedificante, quatenus Deus in initio bonorum operum hominum per splendorem serenissimae intentionis tangatur; et in fine eorum per salvationem animae apertissime cognoscatur, quia peracta operatione: fides ipsa ostendit qua devotione quaeque anima Deum quaesivit. Unde et splendor lucidi illius sedentis in throno qui omnia haec tibi demonstrat per ipsum pavimentum usque in abyssum resplendet; quoniam gratia omnipotentis Dei cuncta regentis quae in hac visione cognoscis tibi manifestantis, per fortitudinem fidei diabolum in perditione mortis ad nihilum redegit. Quomodo? Deus serpentem antiquum et mortem aeternae perditionis per purissimam fidem, quae est in regeneratione (PL 197, 0706C)spiritus et aquae dejecit in profundum perpetuae confusionis, fortiter pertransiens tenebras infidelitatis, cum Filius Dei fideles suos admonuit, ut verba doctrinae suae ab ipso accepta in mundum emitterent.

Sed quod inter circulum illum a sedente in throno protensum, et inter hoc aedificium terra tantum apparet, quasi aliquantulum deorsum vergens, ita ut aedificium inde velut super monte positum videatur; hoc est quod inter fortitudinem potestatis omnipotentis Dei et inter electum opus bonitatis ipsius, plurimi homines sunt qui veram fidem abnegantes magis temporalia quod aeterna sectantur, ut sunt pagani, Judaei ac falsi Christiani semper de malo in malum descendentes, nec in (PL 197, 0706D)caducis rebus speculum catholicae fidei sursum aspicientes, sed magis in voluptatibus suis pravum opus in profundum peccatorum protrahere laborantes; ita ut maximum et pulcherrimum opus Dei, inter tenebras hujus infelicitatis omni homini illud quaerenti in altitudine summae bonitatis palam appareat; ut Joannes dilectus evangelista in revelatione divina testatur, dicens: Et sustulit me in spiritu in montem magnum et altum, et ostendit mihi civitatem sanctam Hierusalem descendentem de coelo habentem claritatem Dei (Apoc. XXI). Hoc tale est: Spiritus elevat spiritum. Quomodo? In virtute sua Spiritus sanctus trahit hominis mentem de pondere carnis, ut possit volare in visione oculorum (PL 197, 0707A)spiritus illius qui interiora videt non obscuratus caecitate carnalium voluptatum. Quid hoc? Sed Spiritus sanctus sursum elevat spiritum hominis ad montem coelestium desideriorum: ut perspicue considerare valeat opera quae in spiritu peragenda sunt, quod est magnitudo operum Dei; cui mille artes diabolici operis substratae sunt, ita quod eis dominatur sicut mons planitiei terrae praefertur, et quod immobile fundamentum est sicut mons qui de loco suo non transit, tantae etiam altitudinis existens quod mortalis homo eam in sensu suo enarrare non possit; quia omnem humanam prudentiam superexcellit, quae de terrenis mentibus terrenarum qualitatum ascendit. Et sic fideli et sanctae animae opera spiritus ostenduntur: (PL 197, 0707B)sicut etiam coelestis Hierusalem sine opere manuum carnis, per opus a Spiritu sancto datum spiritualiter aedificanda est, ita magnitudine et altitudine sanctorum operum in spiritu apparente, ut eadem civitas in operibus bonis quae tactu Spiritus sancti fiunt in hominibus, adornatur; quoniam ipsa sic supra montem posita et innumeris aedificationibus aedificata, in se nobilissimos lapides qui sanctae animae in visione pacis sunt, colligit ab omni putredine peccati purgatos. Unde etiam cum ipsis pretiosis lapidibus ut aurum fulget quia in bonis hominibus sapientia opus suae claritatis demonstrat. Sed opera illa in rectitudine justitiae peracta, cum quibus etiam ipsa coelestis Hierusalem adornata (PL 197, 0707C)perficitur, unde exorta venerunt? videlicet de altitudine coeli, quoniam ut ros de nubibus descendit et terram humore suo perfundit; sic bona opera a Deo in homines descendunt, et infusione Spiritus sancti rigantur; ita quod fidelis homo bonum et suavem fructum generans, consortium supernae civitatis adipiscitur. Sic ergo coelestia opera per donum Spiritus sancti de coelo in homines venientia, habent claritatem in ipso, a quo etiam emanaverunt. Quomodo? Quia claritas Dei in bonis operibus justorum hominum fulget: ita quod ipse tanto ardentius in terra cognoscitur, adoratur et colitur per quas virtutes ipsa facta civitas in ornamentis suis decoratur; quia homo adjutorio Dei bona opera faciens, eum in mirabilibus suis (PL 197, 0707D)veneratur. Et sic est haec revelatio per oculos spiritus visa et cognita, ut inspiratione Spiritus sancti recta opera in hominibus peracta coram Deo in supernis apparent.

Itaque, ut praemonstratum est Deus operatur ab (PL 197, 0708A)oriente et a septentrione et ab occidente ad meridiem; ubi per filium suum in dilectione Ecclesiae omne quod ante constitutionem mundi praedestinatum fuerat, ad effectum illum perducit qui novissimus dies est, sicut etiam hoc opus suum per se educens illud cum praedictis in mystica designatione turribus et virtutibus confirmatum et ornatum, atque in summa perfectione completum reducit ad seipsum. Quomodo? Justitia justae actionis post casum Adae designata in Noe; ad novissimum diem tendit multis miraculis circumvallata, quae Deus in electis suis per diversa tempora demonstrare non cessavit ut in praeparatione in Noe, et in ostensione in Abraham et in Mose, et in operatione in filio suo. Quomodo? (PL 197, 0708B)Ante tempora in corde coelestis Patris erat quod Filium suum in fine temporum pro vera salute et redemptione perditi hominis mittere voluit in mundum; qui natus ex virgine omnia quae antiqui sancti Spiritu sancto repleti praedixerant, perfecto opere complevit, veluti brachium hominis se primum flectit ad opus, et ut deinde manus operatur. Quid hoc? Justitia videlicet justo judicio Dei cum Adam de terra floriditatis projectus est: coepit primum in Noe moveri ut in prima junctura humeri, ita tendens ad fortiora in Abraham et in Mose quasi ad flexibiliora secundum juncturam brachii, sic tandem perveniens ad perfectum opus in Filio Dei, per quem omnia signa et praeconia veteris (PL 197, 0708C)legis aperto opere completa sunt; et per quem omnes virtutes cum quibus coelestis Hierusalem in filiis suis adornabitur, certissima declaratione in regeneratione spiritus et aquae manifestatae sunt, ut manus in digitis suis opus quod operatur ad perfectam ostensionem perducit: hoc modo opus meum ad gloriam meam et ad tuam confusionem perficio, o diabole, tibi per fortitudinem brachii mei oppositus in aquilone, in septentrione et in occidente, nec non etiam secundum solis cursum tibi resistens ab oriente et a meridie, ita te subvertens in occidente, quatenus in omni parte confusus sis, quia in ecclesia mea quae mons est fortitudinis, ad interitum tuum, o deformissime impostor, facio opus justitiae et sanctitatis; ita ut tu (PL 197, 0708D)devictus omnino intereas, qui volebas ut plebs mea interiret. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet: hic in ardente amore speculi mei ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO UNDECIMA

(PL 197, 0707)

SUMMARIUM.-- De quinque ferocissimis cursibus temporalium regnorum. De cane igneo. De fulvo leone. De equo pallido. De nigro porco. De griseo lupo. De colle quinque apices habente et de quinque funibus bestiarum quid significet. Verba Job ad eamdem rem. Quod Ecclesia a perfectione sua fulget in decore justitiae usque ad tempus Antichristi. Quod tunc fides Ecclesiae quasi in dubio est praeter testimonium Enoch et Eliae. Quod ante finem mundi testimonio eorumdem sponsus Ecclesiae candidissime fulgebit, devicto filio perditionis et manifestata fide veritatis. Verba David ad eamdem rem. Quod Ecclesia, refrigescente justitia, multas et diversas passiones, et persecutiones lamentabiliter sustinebit. Quod Antichristus horribili terrore (PL 197, 0709)fideles dilanians, fetorem suae crudelitatis et insaniam mordacitatis suae hominibus infundit. Quod Filius perditionis quos blanditiis non potest, crudelissimis persecutionibus incurvare tentabit. Quod Ecclesia in consummatione mundi nobilissimo sanguine perfundetur, usque ad duos testes veritatis. Quod nos in septimo millenario sumus. Qua de causa Deus nova secreta et multa mystica hactenus latentia per non loquentem et indoctum loquitur. Exhortatio Dei ad doctores ne hunc sermonem spernant, sed vel victoriosissimum vexillum contra filium iniquitatis elevent. Verba Spiritus sancti ad Ecclesiam de novissimo tempore. Evangelium de eodem. Quod turbato orbe quatuor elementa abluentur et Ecclesia in filiis suis implebitur, ne membra desint capiti. Quod cursus mundi nunc in septimo numero est, et post laborem sigilla Scripturarum aperte et leniter ut in hoc libro proferuntur, et alius numerus non est, quod superest, homini sciendum non est. Quare Deus Filium suum voluit incarnari. De Antichristo et matre ejus. Quod a matre magicis artibus instructus, in diversis creaturis voluntatem suam permissione Dei exercet. De potestate ejus et diversis miraculis quae facere videtur. Verba Moysi de visione Dei. Quod quidam a diabolo decepti portenta in creaturis fallaciter ostendunt; sed eas in alium modum transmutare non possunt. Quod diverso modo Antichristus suos decipiat et cur hoc illi permissum sit. De simulata morte Antichristi, de scriptura maledictionis; qui huic contradixerit, occidetur. Verba Joannis. De Enoch et Elia quare ad id tempus reservati sunt. Verba illorum ad filios Dei. De veris signis illorum quibus falsa Antichristi abjiciantur. Quod permissione Dei consummati, mercedem laborum suorum consequentur. Quod omnia membra Ecclesiae ex praesumptuosa arrogantia Antichristi, tremore concutientur, putantis se posse penetrare secreta coelestia. Quod potestas Dei manifesta virtute filium perditionis ad modum diaboli in aeterna damnatione prosternit. Quod infernalis fetor et nebula locum elationis illius replebit ut decepti redeant. Quod filio perditionis prostrato, sponsa Christi candore mirae pulchritudinis clarescet errantibus ad viam veritatis redeuntibus. Quod diem judicii nemo scire poterit nisi Deus. Exemplum de Samsone.

(PL 197, 0709A)Deinde vidi ad aquilonem, et ecce ibi quinque bestiae stabant, quarum una erat ut canis igneus, sed non ardens, una ut leo fulvi coloris, alia ut equus pallidus, alia ut niger porcus, alia ut lupus griseus, et se ad occidentem vertebant. Et in occidente coram bestiis illis veluti quidam collis quinque apices habens apparuit; ita ut ab ore cujusque bestiae funis unus ad unumquemque apicem ipsius collis extenderetur, omnes subnigri coloris, praesertim funem illum qui ab ore lupi tendebatur, qui ex parte niger et ex parte albus videbatur. Et ecce in oriente, juvenem illum quem prius super angulum conjunctionis lucidi et lapidei muri aedificii purpurea tunica indutum videram, super ipsum angulum iterum vidi, sed nunc ab umbilico deorsum (PL 197, 0709B)mihi apparentem: ita vides ut ab umbilico usque ad locum illum ubi vir discernitur quasi aurora fulgeret, et ibi erat veluti lyra cum chordis suis in transversum jacens, et ab hoc loco usque ad calces pedum, id est ad mensuram duorum digitorum transpositorum superius tangentem talum umbrosus erat ac ab illa mensura per totos pedes suos lacte candidior apparebat. Sed et illa muliebris imago quam ante altare quod est ante oculos Dei prius conspexeram, nunc etiam mihi et hic iterum ostensa est; ita tamen quod eam etiam ab umbilico ventris deorsum viderem. Nam ab umbilico usque ad illum locum ubi mulier cognoscitur, varias et squamosas maculas habebat. In loco autem muliebris cognitionis monstruosum et nigerrimum (PL 197, 0709C)caput apparuit igneos oculos, et aures ut aures asini, et nares et os ut nares et os leonis habens ac magno hiatu frendens, et velut ferreos ac horribiles dentes horribiliter acuens. Sed ab illo capite usque ad genua sua imago illa alba et rubea et velut multa contritione contusa erat. Ab ipsis autem genibus usque ad duas zonas quae per transversum superius tangentes calcem pedum albae videbantur, sanguinea apparebat. Et ecce illud monstruosum caput se tanto fragore a loco suo emovit (PL 197, 0710A)ut omnis muliebris imago in omnibus membris suis inde concuteretur. Sed et velut magna massa multae faecis ipsi capiti conjuncta est, unde illud supra quemdam montem se elevans altitudinem coelorum ascendere tentavit. Et ecce velut ictus tonitrui repente veniens, ipsum caput tanta fortitudine repercussit quod et de monte illo cecidit et quod spiritum in mortem emisit. Unde subito fetens nebula montem ipsum totum comprehendit, in qua caput illud tanta sorde involutum est ut astantes populi in maximum terrorem converterentur, ipsa quidem nebula circa ipsum montem aliquantulum diutius immorante. Quod astans populus cernens, multo timore concussus adinvicem dicebat: Heu! heu! quid est hoc? quid videtur nobis hoc esse? (PL 197, 0710B)Ah nos miseros! quis nos adjuvabit? aut quis nos liberabit? Nescimus enim quomodo decepti sumus. O omnipotens Deus, miserere nobis! Revertamur, revertamur ergo; properemus testamentum evangelii Christi, quoniam ah, ah, ah! amare decepti sumus. Et ecce pedes praedictae muliebris imaginis candidi apparuerunt, splendorem super splendorem solis reddentes. Audivique vocem de coelo mihi dicentem: Quamvis omnia quae in terra sunt ad finem suum tendant, ita quod mundus in defectu virium suarum positus ad exitum suum multis aerumnis et calamitatibus oppressus incurvetur; tamen sponsa Filii mei tam a praenuntiis filii perditionis quam ab ipso perditore in filiis suis multum fatigata nequaquam contereretur, quamvis ab eis multum impugnetur. (PL 197, 0710C)Cum ipsa in fine saeculorum robustior et validior exsurgens pulchrior et clarior reddetur; quatenus hoc modo ad amplexus dilecti sui suavius et dulcius procedat. Quod et haec visio quam cernis mystice designat. Vides enim ad aquilonem, et ecce ibi quinque bestiae stant, quae sunt in carnalibus desideriis quibus macula peccati non deest, quinque ferocissimi cursus temporalium regnorum ferociter in se bacchantes.

Quarum una est ut canis igneus sed non ardens; (PL 197, 0711A)quia cursus temporum illorum homines suae constitutionis mordaces habebit, in sua quidem aestimatione velut ignis apparentes, sed in justitia Dei non ardentes. Et una ut leo fulvi coloris est; quoniam cursus ille bellicosos homines sustinebit, multa quidem bella moventes, sed in eis rectitudinem Dei non inspicientes, quia in fulvo colore regna illa incipient fatigationem debilitatis incurrere. Alia autem ut equus pallidus; quia tempora illa homines in diluvio peccati lascivos et in velocitate voluptatis suae operationem bonarum virtutum transilientes producent, ubi tunc cor regnorum illorum in pallore ruinae suae confringetur, quoniam ruborem fortitudinis suae tunc perdet. Sed alia, ut niger porcus; quoniam cursus ille rectores magnam (PL 197, 0711B)nigredinem tristitiae in se ipsis facientes habet, et se luto immunditiae involventes, videlicet divinam legem in multis contrarietatibus fornicationum et aliarum similium abominationum postponentes, ac multa schismata divinorum praeceptorum in sanctitate machinantes.

Alia vero ut lupus griseus; quia illa tempora habebunt homines multas rapinas tam in potestatibus quam in reliquis successibus sibi ipsis congerentes cum in his certaminibus, nec nigros nec albos, sed velut griseos in versutiis suis se ostendentes: capita regnorum illorum dividentes dejicient, quoniam tunc veniet tempus irretitionis animarum multarum, ubi error errorum ab inferno usque ad coelum erigetur; ita quod filii lucis torculari martyriorum (PL 197, 0711C)suorum imponentur, Filium Dei non negantes, sed filium perditionis abjicientes qui diabolicis artibus voluntates suas perficere tentabit. Et hae bestiae se ad occidentem vertunt, quoniam haec caduca tempora cum occidente sole cadunt; quia sicut ille oritur et occidit, ita etiam faciunt homines cum hic nascitur et cum ille moritur.

Unde etiam ibi in occidente coram bestiis illis velut quidam collis quinque apices habens apparet; quia in carnalibus concupiscentiis in ipsis excursibus disposita potestas, quinque altitudinum propalata ostenditur, ita ut ab ore cujusque bestiae funis unus ad unumquemque apicem ipsius collis extendatur; quoniam ab initio illorum temporum (PL 197, 0711D)tenor prolixitatis ad quamque altitudinem dispositae potestatis protenditur, omnes subnigri coloris praeter funem illum qui ab ore lupi protenditur qui ex parte niger et ex parte albus videtur, quia istae prolixitates sunt in varietate contumaciae voluptatis hominum. Tenore illo qui in voracitate rapinae positus est in parte nigredinis, multas iniquitates protendente, ita tamen quod ex ipsa hi in multo candore justitiae procedunt qui terrentibus miraculis filio perditionis ut ipsi resistant occurrent, quemadmodum servus meus Job de justo viro justitiam facientem ostendit dicens: Innocens contra hypocritam suscitabitur, et tenebit justus viam suam et mundis manibus addet fortitudinem (Job XVII). Hoc tale est: Qui innocens est sanguinei operis, id (PL 197, 0712A)est homicidii et fornicationis et similium malorum operum velut ardens scintilla contra illum excitatur, qui semper in operibus suis mentitur. Quomodo? Quia ille mel nominat; sed venenum devorat et amicum vocat, quem sicut inimicum suffocat. Videlicet cum dulcia verba sonant; sed intra se malitiam habent, et cum amico blande loquitur, sed illum in insidiis occidere nititur. Sed qui habet virgam, indigna pecora a se ipso fugans ex recto itinere cordis sui, habet etiam clara itinera coram fulgente sole, quoniam ipse clara scintilla et clara lux in Deo suscitatur quasi fulgens facula; atque ita fortissimis purissimisque operibus se circumferens, ipsis apponit fortem loricam et incidentem gladium, a se etiam vitia expellens et virtutes sibi (PL 197, 0712B)concilians.

Quapropter etiam in oriente juvenem illum quem prius super angulum conjunctionis lucidi et lapidei muri ipsius aedificii purpurea tunica indutum videras, super eumdem angulum iterum vides, quia oriens justitiae Filius hominis, praesidens fortitudini conjunctionis speculativae scientiae et humano operi in bonitate Patris sursum aedificante, cum ipse Filius hominis in voluntate Patris sui sanguinem suum pro salute mundi ludit (ut tibi monstratum est) ibi ipse etiam modo sedens in eadem altitudine ad confirmationem veritatis tibi denuo per mysteria miraculorum suorum manifestatur, sic tamen ut nunc ab umbilico deorsum tibi appareat; quoniam a fortitudine membrorum suorum quae est (PL 197, 0712C)electorum ejus, ubi modo ipse Sponsus Ecclesiae viget usque ad completionem eorum multa admiranda et obscura signa vides, ita videlicet ut ab umbilico usque ad locum illum ubi vir discernitur, quasi aurora fulgeat; quia a perfectione illa cum jam fidelia membra sua perfectionem fortitudinis habent usque ad tempus filii perditionis, qui se virum virtutis esse simulabit in rectitudine se devote colentium fulgorem justitiae demonstrabit. Unde et ibi velut lyra cum chordis suis in transversum jacet; quod est in persecutione illa qua filius iniquitatis multos cruciatus electis inferet, gaudium canticorum eorum qui jam propter dira tormenta quae in corporibus suis patiuntur a corporalibus (PL 197, 0712D)nexibus solvuntur, ad requiem transeuntes.

Sed ab ipso loco usque ad calces pedum, id est ad mensuram duorum digitorum transpositorum superius tangentem talum ejus umbrosus est; quoniam a persecutione hac quam fideles a filio diaboli passuri sunt, usque ad doctrinam duorum testium, scilicet Enoch et Eliae terrena despicientium, et ad superna desideria labores suos ponentium, fides ecclesiasticae institutionis velut in dubio habenda est: hominibus multo moerore dicentibus: Quid est quod dicitur de Jesu? Verumne est an secus? Sed ab illa mensura superius tangente talum per totos pedes suos lacte candidior apparet: quod est a testimonio testium illorum aeterna premia exspectantium filio (PL 197, 0713A)perditionis devicto, Filius ante finem mundi in catholica fide candidissimus et pulcherrimus fulgebit, ita quod tunc palam veritas per ipsum cognoscetur; et quod falsitas in filio iniquitatis per omnia abjicietur, ut et David servus mens testatur, ubi dicit: Rex vero laetabitur in Deo, laudabuntur omnes qui jurant in eo; quia obstructum est os loquentium iniqua (Psal. LXII). Hoc tale est: Profunda scientia quae est magnus status in homine scilicet pulchram formam linguarum hominum voluntate et dispositione Dei tangens, strenue symphonizat in altari Dei, quia Deum novit et beati in laudibus sonantium mentium currunt, torrens iter verborum in purissimo fonte fortissimi dominatoris facientes: cum in perdito tempore destruuntur hiatus sibilorum (PL 197, 0713B)diabolicarum artium, quae mentes hominum turpiter inficiunt. Sed et illa muliebris imago quam ante altare quod est ante oculos Dei prius conspexeras, nunc etiam tibi et hic iterum ostenditur; quia sponsa Filii Dei purissimis orationibus sanctorum instans, et eas supernae inquisitioni secundum quod tibi permonstratum est devotissime offerens, modo etiam tibi in eisdem sacramentis pro assertione justitiae declaratur; ita tamen quod eam modo etiam ab umbilico ventris deorsum videas; quoniam ipsa pro creatione illa qua nunc ecclesiastica dignitate provehitur, usque ad plenitudinem filiorum ejus multis miraculorum mysteriis ad tuitionem multorum, tibi manifestatur. Nam ab umbilico (PL 197, 0713C)usque ad locum illum ubi mulier cognoscitur, varias et squamosas maculas habet: quod est a fortitudine illa qua modo in filiis suis digne et laudabiliter viget, usque ad tempus illud ubi filius perditionis artes suas, quas diabolus primae mulieri immisit perficere conabitur, varietatem et duritiam in objectione multorum vitiorum tam in fornicatoriis quam in mortiferis et rapacibus malis lamentabiliter et miserabiliter sustinebit. Quomodo? Quoniam ii qui eam diligere deberent, eam acriter persequentur.

Unde etiam in loco muliebris cognitionis monstruosum et nigerrimum caput apparet; quia cum artibus primae seductionis in monstruosis turpitudinibus, et in nigerrimis iniquitatibus, perditionis filius (PL 197, 0713D)insaniens veniet, igneos oculos et aures ut aures asini, et nares et os ut nares et os leonis habens: cum furibundos actus nequissimi ignis et turpissimos sonitus contradictionis, Deum abnegari faciens hominibus immittit, ita pessimum fetorem sensibus eorum infundens, ac crudelissima rapacitate ecclesiastica instituta dilanians, scilicet magno hiatu frendens et velut ferreos ac horribiles dentes horribiliter acuens; quoniam voracissimo rictu vitiorum fortitudinem et insaniam mordacitatis suae, sibi consentientibus pessime infigit. Et ab illo capite usque ad genua illa, alba et rubea et velut multa contritione contusa est; quoniam a pessima deceptione qua filius perditionis homines primum blande et leniter seducere conabitur, usque ad tempus (PL 197, 0714A)illud cum eos jam crudelius inflectere et incurvare tentabit, Ecclesia in filiis suis albedinem verae fidei, sed in ipsa angustiam sanguinei stuporis ac maximas aerumnas diversarum passionum sustinebit. Ab ipsis autem genibus usque ad duas zonas quae per transversum superius tangentes calcem pedum albae videntur, sanguinea apparet; quia cum jam velut motionem oppressionis suae sustinuerit, usque ad duos testes veritatis qui Ecclesiam fortissime continebunt, jam circa consummationem mundi candorem justitiae et rectitudinis ostendentes, sceleratissimas persecutiones et crudelissimas effusiones sanguinis, in iis qui ipsum perditorem contempserint patietur. Quid hoc? Cum filius perditionis in contraria sua doctrina jam fiduciam et fortitudinem (PL 197, 0714B)fallaciter confortatus acceperit; tunc et Ecclesia in cursu festinationis suae nobilissimo sanguine perfundetur, ubi et ipsa tunc plene jam coeleste habitaculum construetur. Nam vos, o plateae Hierusalem, tunc in optimo auro per sanguinem sanctorum fulgebitis; quia diabolus tunc exstinguetur, quoniam membra superni regis persecutus est, ita quod ipse prae magno terrore suo ad nihilum redigetur.

Sed o vos homines, qui in ipsis habitare desideratis, illum fugite, et Deum qui vos creavit adorate. In sex enim diebus perfecit Deus opera sua; et in septimo requievit ab opere suo. Quid hoc? Sex dies sex numeri saeculi sunt; sed in sexto nova miracula mundo aedita sunt, ut etiam in sexto die Deus opera sua complevit. Nunc autem mundus, in septimo numero (PL 197, 0714C)saeculi ante novissimum diem, est sicut in die septimo. Quomodo? Prophetae voces suas compleverunt, Filius etiam meus voluntatem meam in mundo perfecit, et aperte Evangelium in toto mundo praedicatum est, sed et hoc per tempus temporum pleni numeri, et per plus temporum annorum ipsius pleni numeri, quamvis in multa diversitate morum hominum tamen per me bene fundatum perstitit. Sed nunc catholica fides in populis vacillat, et Evangelium in hominibus claudicat, fortissima etiam volumina quae probatissimi doctores multo studio enucleaverunt: turpi taedio diffluunt, et cibus vitae divinarum Scripturarum jam tepefactus est. Unde nunc loquor per non loquentem hominem de Scripturis, (PL 197, 0714D)nec edoctam a terreno magistro; sed ego qui sum edissero per eam nova secreta et multa mystica quae hactenus in voluminibus latuerunt, velut homo facit qui limum sibi primum componit: et deinde ex eo quasque formas secundum voluntatem suam discernit.

O fructuosi doctores boni lucri, animas vestras redimite et hunc sermonem fortiter clamate, nec ad ipsum increduli estote; quia si illum spernitis non illum sed me qui verax sum contemnitis. Vos namque populum meum sub lege mea nutrire debetis, habentes curam usque ad praefinitum tempus illius curationis, cum deficiet omnis cura omnium laborum. Sed de hoc tempore habetis tempora temporum praefixae praedestinationis, ad tempus illud currentes in (PL 197, 0715A)quo filius perditionis veniet. Convalescite ergo et confortamini, electi mei, praecaventes ne in laqueum mortis cadatis; sed victoriosissimum vexillum horum sermonum elevate, et super filium iniquitatis ruite. Nam in errore semitarum illarum quae praecurrunt et subsequuntur filium perditionis, quem vos Antichristum nominatis: vestigia illius imitamini qui vos viam veritatis edocuit cum in carne in mundo cum magna humilitate et non cum superbia apparuit. Audite ergo et intelligite. Spiritus enim dicit Ecclesiae de tempore novissimi erroris. Mors irruet in Ecclesiam in ipsa hora cum in fine temporum maledictus, maledictionis filius, veniet; qui est maledictio maledictionum, velut filius meus in Evangelio de civitate pessimi erroris testatur dicens: (PL 197, 0715B)Et tu Capharnaum, nunquid usque in coelum exaltaberis? usque in infernum descendes (Matth. XI). Hoc tale est: O tu antrum iniquitatis, fossa absconsionis existens, et alas simulationis hypocritarum habens, quomodo in excelso parietum stare posses, cum oculus tuus nequitias vitiorum inspiciat, quae ardens lumen in sordibus abscondunt, dicentes: Quis similis est parricidae in hypocrisi, quem stulti dominatorem nominant. Nunquid coelum in miraculis signorum habebis, cum digitum tuum barathro intinges. Quomodo? Opera tua fundum inferni petent, in cujus voracitate absorpta jacebis: ita quod etiam infernus fetorem illum evomet, in quo mundus amaritudinem mortis in perditore (PL 197, 0715C)perditionum videbit.

Sed caput sine ventre et absque caeteris membris esse non debet. Caput Ecclesiae Filius Dei est, venter et caetera membra quae sequuntur, Ecclesia cum filiis suis est. Ecclesia autem nondum in membris et in filiis suis perfecta est, sed in novissimo die cum numerus electorum implebitur, tunc et Ecclesia plena erit. Sed et tunc in ultimo die turbatio orbis terrarum fiet; cum ego Deus quatuor elementa abluam, cum illo quod mortale in carne hominis est, et tunc in consummatione saeculi plenum gaudium sobolis Ecclesiae erit. Ut enim praedictum est, in sex diebus perfecit Deus opera sua. Quinque dies, quinque numeri saeculi sunt, in sexto nova miracula in terris propalata sunt velut in sexta die primus (PL 197, 0715D)homo formatus est. Sed nunc sextus numerus finitus est et deventum est in septimum numerum; in quo nunc cursus mundi velut in septima die requiei positus est, quia labor ille quem prius fortissimi doctores in profunditate clausorum sigillorum sanctarum Scripturarum habuerunt: modo apertus existen aperte proferendus est, in levitate verborum velut verba hujus libri sunt, quasi in septima quietis die. Sex enim dies operis sunt, septima requiei est. Numerus dierum alius non est, quod superest tibi, o homo, sciendum non est; sed in secreto Patris est. Sed vos, o homines, de tempore hoc: tempus temporum in cursu vestro habetis antequam homicida ille veniat, qui fidem catholicam pervertere cupiet. Quid autem deinde fiat; nec (PL 197, 0716A)tempus nec momentum vobis de hoc sciendum est, sicut nec quid post septem dies hebdomadis sit, scire potestis; sed solus Pater hoc novit, qui et haec in sua potestate posuit. De diebus enim hebdomadis aut de temporibus temporum saeculi, amplius tibi, o homo, sciendum non est.

Sed post quinque numeros saeculi coelestia miracula mundo edidi; sicut et in quinque diebus alia creatura ante hominem creata fuerat, quae homini subjecta est. Sic etiam et plenitudo infidelium et Judaeorum fuerat, et diversa schismata diversorum malorum tam gentilis quam Judaici populi efferbuerant, et lex ac prophetia jam sudaverant, atque omnes populi tam in malis quam in bonis probati erant, antequam unigenitus meus carnem de virgine (PL 197, 0716B)susciperet. Nam eum mittendum decretum non fuerat nisi praemissis omnibus his, ut omnis justitia in illo probaretur, et ut omnis injustitia ab illo scandalizaretur. Quod si Filius meus prius venisset, hoc quasi insipienter factum fuisset, velut homo ille imprudenter agit qui fruges suas antequam maturescant colligere vult, vel si incarnatio ejus in ipsum finem mundi dilata esset: tunc raptim veniret quasi auceps ille qui aves fraudulenter capit, illis nescientibus quomodo rete ejus intraverint. Sed Filius meus venit in tempore illo velut cum jam dies post nonam ad vesperas tendit, scilicet cum jam maxima virtute diei abscedente, frigus adesse incipit: ita post quinque numeros mundi Filius meus mundo adfuit cum mundus jam ad occasum (PL 197, 0716C)currit. Quid tunc? Ipse enim veniens medullam legis aperuit ubi aquam legis in vinum Evangelii convertit, ubi et maxima fluenta virtutum emanare fecit, quod tam tempestive veniens complevit; ut ecclesiasticae virtutes quas Spiritus sanctus incendit firmis radicibus in hominibus confortarentur, et ut virginitas quam in se ipso attulit, in dignissima germina florum pullularet et dilataretur.

Sed insanus homicida, filius scilicet perditionis in brevissimo tempore veniet; cum jam dies abscedit, sole in occasum latente videlicet cum novissimum tempus jam cadit et mundus tenorem suum deserit; hoc autem testimonium, o fideles mei, audite, et (PL 197, 0716D)illud devote ad cautelam vestram intelligite, ne vobis nescientibus error ipsius perditoris repente veniens, in ruinam infidelita is et perditionis vos praecipitet. Unde vos armate et ad validis imam pugnam hoc modo fidelissimis munitionibus praemoniti: vos praeparate. Cum enim tempus illud advenerit quo nequissimus ille deceptor horribiliter apparebit, mater illa quae istum fallacem in mundum parturiet a pueritia sua in puellari aetate diabolicis artibus plena vitiis, in deserto abjectionis inter nefandissimos homines enutrita est, ibi parentibus ejus eam nescientibus, nec illis cum quibus moratur eam scientibus, quoniam diabolus eam illuc ire persuade, et ibi eam secundum voluntatem suam decipiendo componit, quasi angelus sanctus sit. Et ideo illa (PL 197, 0717A)ab hominibus se separat, ut tanto facilius celari possit; unde etiam aliquibus sed tamen paucis viris nequissimo latrocinio fornicationis occulte commiscetur, et in tanto studio turpitudinis cum illis se polluit, velut angelus sanctus fervorem pravitatis illius eam perficere jubeat. Et sic in ferventissimo ardore fornicationis illius filium perditionis concipit, nesciens de quo semine virorum illorum eum conceperit. Sed Lucifer serpens, scilicet antiquus turpitudine ista delectatus, coagulationem hanc justo meo judicio artibus suis afflat, et eam omnibus viribus suis totam in ventre matris illius possidet, sic illo perditore de ventre matris suae pleno diabolico spiritu egrediente. Deinde illam consuetam fornicationem devitat: et aperte stulto et insipienti populo (PL 197, 0717B)dicit, quia virum non habeat, nec patrem infantis sui sciat; fornicationem autem quam perpetravit, sanctam dicit. Unde et populus illam sanctam putat et nominat.

Sic filius perditionis diabolicis artibus usque ad fortiorem aetatem enutritur, semper noto populo sibi se subtrahens. Sed mater ejus eum cum quibusdam magicis artibus interdum tam populo Deum colenti, quam non colenti ostendit; sic eum ab eis faciens videri et amari. Qui cum ad plenam aetatem pervenerit, manifeste contrariam doctrinam docebit; ita mihi et electis meis repugnans, tantamque fortitudinem acquirens ut in magna potestate sua, se supra nubes elevare conetur. Nam ego justo judicio meo permitto eum in diversis creaturis voluntatem (PL 197, 0717C)suam exercere; quoniam ut diabolus in initio dixit: Similis ero Altissimo (Isa. XIV) et cecidit, ita etiam permitto ut idem diabolus in tempore novissimo cadat cum ipse in hoc filio suo dicit: Salvator mundi ego sum. Et ut omne saeculum fidelium cognovit quod Lucifer mendax fuit, cum se in initio dierum similem Deo esse voluit; sic etiam omnis fidelis homo videbit quod filius iniquitatis mendax est, cum se ante novissimum diem Filio Dei similem facit.

Ipse enim est pessima bestia, homines qui ipsum negant interficiens et regibus, ducibus, principibus, divitibusque se adjungens, humilitatemque deprimens, ac superbiam erigens, orbemque terrarum (PL 197, 0717D)diabolica arte sibi subjiciens. Potestas namque ejus usque labrum venti procedit; ita quod aerem videtur commovere, ignemque de coelo educere, et fulgura, tonitrua ac grandines producere, montes etiam evertere, aquas exsiccare, silvis viriditatem suam auferre, eisque iterum succum viroris sui reddere. Tales enim illusiones in diversis creaturis ostendit; videlicet in humore, in viriditate et in siccitate earum. Sed et in hominibus decept ones suas facere non decinit. Quomodo? Videbitur enim sanis immittere aegritudinem, et infirmis sanitatem, daemones ejicere, ac interdum mortuos suscitare. Quomodo? Cum enim aliquando quispiam vita evanuerit, cujus anima in potestate ipsius diaboli est, circa cadaver illius qui vita discesserit interdum permissione (PL 197, 0718A)mea illusiones suas ostendet, cadaver illius quasi vivat moveri faciens, quod tamen per brevissimam horam et non per longius spatium facere interdum permittetur; ne hac praesumptione gloria Dei derideatur atque nihilipendatur. Quod quidam videntes in eum confident; quidam autem et priorem fidem suam retinere volentes, eum tamen sibi propitium semper optabunt. Quos tamen durius laedere nolens, quasdam infirmitates ipsis immittit. Qui, dum medicinam et auxilium medicorum quaerent nec curari poterunt, ad ipsum recurrent tentantes, si eos curare valeat; quos dum ad se venientes viderit, debilitatem quam eis intulit ipsis aufert. Unde valde eum amantes in ipsum credent. Et sic multi decipientur, cum ipsi oculos interioris hominis obnubilant; (PL 197, 0718B)per quos in me respicere debuerant, volentes in probatione animi sui velut in quadam novitate illa scire quae exterioribus oculis vident, et quae manibus palpant, contemnentes illa invisibilia quae in me manent, et quae vera fide comprehendenda sunt quia mortales oculi me videre non possunt, sed miracula mea in obumbratione illis ostendo quibus voluero; meipsum autem nullus videbit, dum in mortali corpore manet, nisi in umbratione mysteriorum meorum ut servo meo Mosi locutus sum, quemadmodum scriptum est: Non enim videbit me homo et vivere poterit (Exod. XXXIII). Hoc tale est: Obtutum mortalitatis suae non ponet in claritatem divinitatis meae, ille qui mortalis est, ita quod in corruptibili cinere mortalem vitam possit habere, (PL 197, 0718C)dum in transeuntis temporis mutatione est, scilicet quod vitam unam deserit et ad aliam transit; quoniam omnia viventia per me solidata sunt, et quia ego vivo nec ulla mutatio in me est. Nam ut culex vivere non potest si se in flammam ignis immittit, ita etiam mortalis homo non posset subsistere, si coruscationem divinitatis meae videret, sed ego mortalibus hominibus quandiu gravamine mortalitatis suae gravati sunt, me ita in obumbratione ostendo; velut pictor ea quae invisibilia sunt, per imagines picturae suae hominibus declarat. Quod si, o homo, me dilexeris, te amplectar, et calore sancti Spiritus te calefaciam. Cum enim bona intentione tua me inspexeris, meque in tua fide cognoveris, tunc et ego (PL 197, 0718D)tecum ero. Sed qui me contemnunt, ad diabolum se convertunt, quoniam me scire nolunt. Unde et ego ipsos abjicio.

Eosdem autem diabolus illudit et decipit quomodocunque sibi placuerit: ita quod ipsi putant quod verum sit, quidquid eis ostenderit. Et hanc ipsam artem deceptionis suae diabolus illis infundit, qui in ipsum confidunt: ita quod ipsi in hac arte diversa portenta in creaturis secundum voluntatem suam hominibus fallaciter ostendunt. Sed tamen nec elementa, nec alias creaturas quae a Deo creatae sunt in alium modum transmutare possunt; nisi quod solum per deceptiones suas, quaedam monstra velut quasdam nebulas in eis sibi credentibus fingunt. Nam et Adam cum plus quaereret quam habere deberet, (PL 197, 0719A)gloriam paradisi perdidit; sic et isti visum et auditum interioris hominis amittunt, quoniam Deum deserunt et diabolum colunt.

Secundum hunc modum filius perditionis, deceptiones artium suarum in elementis operatur, ostendens in eis pulchritudinem, dulcedinem et suavitatem secundum voluntatem hominum quos decipit. Sed haec potestas ei ob hoc promissa est, ut fideles in recta fide cernant, quod diabolus nullam potestatem in bonis habet, sed solum in malis aeternae mortis. Quidquid enim iste filius iniquitatis operatur, id in potestate, superbia et crudelitate facit, misericordiam, humilitatem et discretionem non habens; sed cum imperio et magno stupore homines ad hoc praecipitat, ut ipsum sequantur, plurimos enim (PL 197, 0719B)populos sibi acquirit, dicens eis ut voluntates suas libere peragant, ne se multum in vigiliis aut in jejuniis constringant, proponens eis ut tantum Deum suum diligant quem se esse simulat: quatenus sic ab inferno liberati ad vitam perveniant. Unde illi hoc modo decepti dicunt: O vae miseris illis qui ante tempora ista fuerunt, quia diris cruciatibus vitam suam afflixerunt, pietatem Dei nostri heu ignorantes! Ille enim thesauros et divitias eis ostendit, ac eos secundum voluntates ipsorum epulari permittit, fallacibus signis doctrinam suam confirmans; ita quod ipsi putant quod non oporteat eos ullo modo corpora sua constringere et castigare. Sed et circumcisionem et judaismum secundum mores Judaeorum (PL 197, 0719C)illis observare jubet, fortiora praecepta legis, quae Evangelium cum digna poenitentia in gratiam convertit, ipsis juxta voluntatem eorum leviora faciens. Et dicit qui ad me convertitur, peccata illius delebuntur, vivetque mecum in aeternum. Baptismum etiam et evangelium Filii mei abjicit. Et omnia praecepta illa quae Ecclesiae tradita sunt deride. Et iterum sibi famulantibus diabolica irrisione dicit: videte quis et qualis ille insanus fuerit, qui haec observare per mendacia sua simplici populo instituit.

Ego autem pro vobis et ad gloriam vestram mori, et a morte resurgere volo. Et sic populum meum ab inferno liberabo; ut deinceps mecum in regno meo gloriose vivatis, quod ille fallax prius se fecisse simulavit. (PL 197, 0719D)Et deinde dilectis suis dicit: ut eum gladio percutiant, atque in mundum sindonem usque ad diem resurrectionis suae involvant, illis ita deceptis quod putant se illum occidere, et praecepta ejus hoc modo perficere, postea se resurgere simulans dirae maledictionis scripturam velut salvationem animarum profert; quam pro signo hominibus tradens, jubet ut ipsum adorent. Quod si quis fidelis propter amorem nominis mei recusaverit, diro cruciatu tormentorum ab illo consumetur, unde omnes qui haec viderint vel audierint maximo admirationis et dubietatis stupore concutientur, quemadmodum etiam Joannes dilectus meus ostendit, dicens: Et vidi unum de capitibus ejus tanquam occisum in mortem, et plaga mortis ejus curata est. Et admirata est universa terra post bestiam (Apoc. (PL 197, 0720A)XII). Hoc tale est: Ego amator mysteriorum Dei vidi fallacem et maledictum in maximis et innumerabilibus iniquitatibus omnem sanctimoniam sanctorum circumeuntem, et multiplicibus vitiis eam fatigantem; qui actibus mendaciorum suorum sanguinem suum in occisione se effundere et ita mori assimilabit, non in corpore suo cadens sed in fallaci umbra, velut percussus et moriens aestimatus. Unde etiam in errore fallacium vulnerum suorum quasi mortuus fuerit simulat se quasi a sopore mortis revixisse; et ita admirabilem et terribilem stuporem omnes homines qui in tota terra sunt, in horrore hujus maledicti capient, sicut etiam populus in magnitudine et fortitudine Goliath obstupuit, cum eum armatum in bello adversum se stare videret. (PL 197, 0720B)Et ita ut vides columnae electorum meorum, tam de cruciatibus istis quam de contrariis et immanibus ac horribilibus signis, quae filius perditionis emittet magno stupore pavoris commoveri videbuntur, gemitum lamentabilis angustiae emittentes.

Sed duos testes meos quos ad id tempus in secreto voluntatis meae reservavi, scilicet Enoch et Eliam; ut ipsi repugnent et ut errantes ad viam veritatis reducant emittam. Qui fortissimas et robustissimas virtutes fidelibus ostendent; quia cum verba testimonii eorum in ore utriusque sibi aequaliter consentient, fidem audientes adhibebunt. Nam idcirco hi duo testes veritatis tandiu per me reservati sunt, ut tunc ipsis procedentibus, sermo eorum (PL 197, 0720C)in cordibus electorum meorum teneatur et solidetur, quatenus inde germen Ecclesiae meae in magna humilitate subsistat. Et ipsi ad filios Dei quorum nomina in libro vitae sunt, dicent: O vos recti corde et electi in gloriosa laude beatarum gratiarum vitae, audite et intelligite quae vobis fiducialiter disserimus. Hic maledictus a diabolo missus est, ut animas quae se praeceptis illius subjiciunt in errorem mittat. Nos enim de hoc mundo reclusi eramus, reservati in secretis Dei quae hominibus abscondita sunt, ita quod in sollicitudine et angustia hominum non fuimus. Nam ad hoc reservati sumus, et ad vos missi; ut erroribus istius perditoris contradicamus. Videte ergo, si vobis aut in corporali statura aut in aetate (PL 197, 0720D)similes simus. Et omnes qui cognoscere et confiteri verum Deum volent: hos duos senes et veraces testes, vexillum justitiae Dei portantes subsequentur, iniquum errorem deserentes, quoniam ipsi in magnis praeconiis et coram Deo et coram populo fulgebunt; vicos, et plateas, et civitates, atque alia loca ubicunque filius perditionis contrariam doctrinam efflaverit percurrentes, ac in eis multa signa in Spiritu sancto facientes, ita ut omnis populus qui eos viderit in maximam admirationem ducatur. Idcirco autem haec magna signa supra firmam petram solidata illis dabuntur, quatenus illa contraria et falsa signa abjiciantur. Nam ut fulgur incendit et comburit, sic et filius perditionis perversa iniquitate et nequitia sua faciet, populos magicis (PL 197, 0721A)artibus velut igne fulguris comburens. Sed Enoch et Elias cum recta doctrina quasi cum ictu tonitrui omnem cohortem illius exterrentes dejicient, fideles hoc modo stabilientes.

Attamen in permissione voluntatis meae ab illo tandem consummati, mercedem laborum suorum in coelestibus consequantur. Tunc flores doctrinae eorum cadentes, quia voces ipsorum jam in mundo non audientur, bonum fructum in electis ostendent, verba et rabiem diabolicae artis contemnentibus, et in spe supernae haereditatis bene firmatis, quemadmodum et Salomon de bono et recto homine ostendit, dicens: Domus justi plurima fortitudo, et in fructibus impii conturbatio. (Prov. XV). Hoc tale est: Acutum habitaculum ubi contritio et infelicitas non (PL 197, 0721B)est: speciale speculum oculi Dei in recto homine est, in quo idem oculus fortitudinem miraculorum suorum quasi in appetitu percutientis gladii videt. Sed in procedentibus factis, velut in crescentibus fructibus superbi cordis, quod in propriis voluptatibus suis ruinas aedificat, tristitia illa erit, quia superbum cor in eam spem non confidit, quae in superna saturitate floret.

Sed ut vides quod ipsum monstruosum caput se tanto fragore a loco suo emovit, quod omnis praedicta muliebris imago in omnibus membris suis inde concutitur: hoc est cum se filius perditionis caput iniquitatis existens, multa arrogantia superbiae velut a parvo errore infixae sibi nequitiae tollit, majorem errorem arripiens, scilicet supra omnes exaltari (PL 197, 0721C)volens, id est cum deceptiones suae finem accepturae sunt, omnis Ecclesia in omnibus filiis suis tam majoribus quam minoribus in maximum timorem mittitur, exspectans insaniam praesumptionis illius. Et velut magna massa multae faecis ipsi capiti conjungitur, unde illud super quemdam montem se elevans, altitudinem coelorum ascendere tentat; quia maximae artes diabolicarum insidiarum, multam immunditiam afferentium eidem filio iniquitatis assistentes, ipsi alas superbiae subministrant, ac eum in tantum praesumptionem erigunt, quod ipse etiam secreta coelestia se putat posse penetrare. Quomodo? Nam cum omnem voluntatem seductoris diaboli compleverit, ita quod justo judicio Dei (PL 197, 0721D)amplius tantam potestatem iniquitatis et crudelitatis suae habere omnino non permittetur; omnem cohortem suam congregabit, et sibi credentibus dicet quia ad coelos ire velit. Sed sicut diabolus nescivit Filium Dei ad redemptionem et salutem animarum nasci, ita et iste pessimus cum se in mortiferum malum omnium malorum involvet, fortissimum ictum manus Dei super se venire ignorabit.

Et ecce velut ictus tonitrui repente veniens caput ipsum tanta fortitudine percutit quod et de monte illo dejicit et quod spiritum suum in mortem emittit; quoniam potestas Dei se manifestans, eumdem perditionis filium tanta virtute zeli sui prosternit, quod et de superbia illa qua se contra Deum erexerat, magno praecipitio praesumptionis suae ruit, et quod (PL 197, 0722A)vitalem flatum suum in mortem aeternae damnationis ita consummatus evomit; quia sicut tentationes Filii mei finitae sunt, cum ipse tentatus diabolo dixit: Vade, turpissime Satana, et ille exterritus fugit; sic etiam et tentationes istae quas filius iniquitatis Ecclesiae infert, in hoc zelo meo consummationem accipient.

Inde subito fetens nebula montem ipsum totum comprehendit, in qua caput ipsum tanta sorde involvitur, ut astantes populi in maximum terrorem mittantur; quia immundissimus intolerabilisque et infernalis fetor locum elationis illius totum replebit, in quo ille pessimus criminator tanta immunditia et fetore effervebat, ut justo Dei judicio nec initium nec finis ejus amodo in memoria habeatur; (PL 197, 0722B)quoniam populi illi cadaver ipsius sine voce in terra prostratum et multa tabe perfusum videntes: se deceptos esse cognoscent, ipsa nebula circa montem illum aliquantulum diutius immorante; quoniam fetor ille diabolicam elationem circumamplectens, immundam ostendit, ut homines ab illo seducti fetorem et immunditiam illam videntes, errorem suum declinent, et ad veritatem redeant. Nam astans populus haec cernens, multo timore concutitur; quia haec videntes maximus horror incutit, ita ut lugubres voces et flebiles querelas proferant, et se graviter errasse dicant.

Et ecce pedes praefatae muliebris imaginis candidi apparent, splendorem super splendorem solis reddentes: hoc est quod fortitudo fundamenti et (PL 197, 0722C)sustentatio sponsae filii mei multum candorem fidei ostendet, et pulchritudinem illam quae omnem pulchritudinem terrenae claritatis superat demonstrabit, cum filio perditionis ut dictum est prostrato, multi ex iis qui erraverant ad veritatem revertentur. Sed post casum illius impii, quando novissimus dies in solutione mundi occurrat mortalis homo non quaerat; quia eum scire non poterit, quoniam eum Pater in abscondito secreti sui servavit. Ad judicium ergo, o homines, vos praeparate. Ut autem praedictum est filius perditionis cum patre suo diabolo et cum omnibus artibus illius in novissimo tempore per Filium meum fortissimum praeliatorem cum magna confusione superabitur; sicut et inimici fortissimi Samsonis (PL 197, 0722D)in praefiguratione ipsius dejecti sunt, velut in sacra Historia scriptum est: Concussisque fortiter columnis, cecidit domus super omnes principes, et caeteram multitudinem quae ibi erat: multoque plures interfecit moriens quam ante vivus occiderat (Judic. XVI). Hoc tale est: Filio Dei, scilicet fortissimo Samsoni primum Synagoga conjuncta est; cui ipse occulta illa quae in Veteri Testamento abscondita erant, in mirabili doctrina sua distribuit, interiorem dulcedinem legis quae fortior leone erat, ipsi benigne aperiens. Sed ipsa decepit eum; faciens ut secreta ejus illuderentur, in doctrinam illius respicere nolens, sed eam magno fastu superbiae despiciens. Quapropter ipse commotus regnum Dei ab ea auferri et alii genti dari praedixit; ita in multis (PL 197, 0723A)prodigiis cum plurima turba civitatem Hierosolymam ascendens, infidelitate illorum qui vestimenta sua in via straverunt occisa, ubi quod promiserat illis per miracula reddidit, quibus per sponsam suam proditus fuerat. Et in illo fervore sponsam suam deseruit, cum domum ejus desertam derelinqui praenuntiavit. Sed pater sponsae illius, videlicet diabolica seductio; alii viro, id est infidelitati eam conjunxit. Tunc Filius Dei astutas vulpes, scilicet apostolos emisit, qui igne sancti Spiritus segetes inimicorum suorum combusserunt, id est qui legalia praecepta ad spiritualem intellectum verterunt, ita Synagoga cum patre suo combusta, scilicet perversa infidelitate Synagogae eversa. Deinde magnis signis et stupendis miraculis incredulos occidit; (PL 197, 0723B)ita quod omnes multo stupore contremuerunt, cum dicerent se timere Romanos venire, et locum et gentem ipsorum tollere. Quapropter concilium suum congregaverunt ut illum perderent, sed ipse abscondit se in monte, in oratione cum diceret ut, si fieri posset, calix ille ab eo transiret. Sed Judas Iscariothes prodidit eum, tradens eum in manus saevissimas inimicorum suorum. Et ipse vim fortudinis suae abscondit, quam in crine, id est in patre suo habuit; quae omni populo ignota est, nisi quantum in fide capitur, veluti et capilli in capite hominis videntur. Postea cum pati voluit vim fortitudinis suae ostendit, videlicet mandibulam asini tollens cum filiabus Hierusalem diceret, ne super eum sed super se ipsas flerent; ita illas occidens, scilicet (PL 197, 0723C)terrorem futurorum malorum eis verissime praedicens. Et sic in cruce fatigato cum sitiret, fons verae fidei de gentili populo emanavit; de quo ipse bibens non erubuit, dicens etiam quod sic consummatum esset. Unde cum spiritum emisit, in gehennam, videlicet ad mulierem meretricem postea descendit, inimicis suis eum obsidentibus, cum custodes ad sepulcrum ipsius ponerent, sed ipse a morte resurgens, cum duabus portis, id est cum specialibus electis suis, et cum communi populo quos ex inferno liberavit, coeleste regnum petivit. Sed sic pulcherrima sponsa, scilicet Ecclesia, ipsi conjuncta, diligentissime ab eo quaesivit quomodo fortitudinem ipsius cognoscere posset. Ipse (PL 197, 0723D)autem vires suas ei non repente, sed paulatim et cum discretione aperuit. Quomodo.

Cum primum catholicam fidem percepissent in veteri lege et in nova, usque ad perfectam correctionem putabant se quidam illorum debere ambulare, quae ligatura humentium nervorum sed nondum perfectam siccitatem habentium erat. Unde Ecclesia rudis adhuc, multis turbis dicebat: Haec est fortitudo sponsi mei. Et populus haec audiens, (PL 197, 0724A)volebat repentino motu Deum in auditu verborum tantum colere, et non in significatione Spiritus sancti conversari. Sed ita fortitudo ejus cognita non est. Deinde virginitas velut novi funes qui nunquam in opere fuerunt, sicut et virginitas ante non est gloriose habita; nobiliter erecta est, quae ligatura Filium Dei fortiter quidem tetigit, sed tamen eum plene non ostendit. Sed Ecclesia se sursum erigens dicebat: O vos, amici mei, hae maximae virtutes sponsi mei sunt. Et subito in magno strepitu multus populus super eum ruit, dicens: Nos in maximis viribus ejus, ipsum cepimus. Sed nec sic vires ejus manifestatae sunt. Postea in septem donis Spiritus sancti velut in septem crinibus illius Ecclesia solidata est, ipsis (PL 197, 0724B)forti clavo in firmamento apostolicorum praedicatorum infixis. Unde reti fidei hoc modo contexto, Ecclesia clamabat: O quam fortis sponsus meus in septem crinibus suis est. Et omnes populi illam audientes, in eum irruerunt, putantes ipsum majores vires non habere. Sed et hoc modo non est agnita fortitudo ipsius. Dehinc multas lacrymas Ecclesia fudit; quia fortitudinem sanctae Trinitatis ignoravit, dicens humanitatem Filii Dei se quidem vidisse, sed divinitatem ipsius nondum perfecte intellexisse. Unde ipse commotus in dilecto suo Joanne secreta sanctae Trinitatis quantum homini licitum erat scire: in honore Patris et in ardore Spiritus sancti manifestavit. Et ita in gremium sponsae suae caput suum reclinans: ibi usque ad maxima (PL 197, 0724C)schismata quae in filio perditionis futura sunt, requiescet; ibi fortitudo ejus abrasis crinibus ipsius abscindetur: cum homines in tempore illo magis filium perditionis, quam ipsum sequi studebunt dicentes: Quid est, o Deus, quod talia et tanta miracula videmus? Et ita fortitudo ipsius dilinitur, cum jam vera fides in caecitate infidelitatis obnubilari videtur. Sed vires ejus resurgent, cum Enoch et Elias apparuerint. Quapropter superbiam et praesumptionem fortiter concutiens, filium perditionis cum omnibus diabolicis artibus et caeteris vitiis ejus dejiciet, multoque durius diabolica vitia conteret, cum jam Ecclesia cum Christiano nomine de praesenti et temporali saeculo ad aeterna transibit, quam (PL 197, 0724D)antea fecerit cum adhuc divinus cultus in mundo temporaliter vigeret. Quid hoc? Quia cum jam saeculum finem accipiet, tunc et diabolicae persecutiones et virtutum fortissimae operationes, in hominibus etiam temporaliter cessabunt. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet: hic in ardente amore speculi mei, ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO DUODECIMA.

(PL 197, 0723)

SUMMARIUM.-- Quod in novissimo tempore mundus multis calamitatibus ut homo in hora mortis dissolvitur. Quod omnes creaturae repente commoventur et quidquid in aere vel in aqua vel in terra mortale est vitam reddit et quod foeditatis est in eis evanescet. Quod corpora mortuorum ubicunque fuerint in integritate corporis et sexus sui resurgunt. De signatis et non signatis resurgentium. Quod Filius cui (PL 197, 0725)Pater potestatem dedit judicium facere, in forma humanitatis ad judicium veniet. Evangelium de eodem. Quod signati obviam justo judici non in difficultate celeriter rapiuntur et opera eorum apparebunt. Quod omnes flores: patriarchae, prophetae, apostoli, martyres, confessores, virgines, et monachi et alii praepositi fulgebunt. Quod coeli interim laudes suas in silentio continent cum Filius sententiam judicialem proferet conscientia singulorum aperta. De bonis et malis qui judicandi sunt. De infidelibus qui jam judicati ad judicium non perveniunt. Quod finito judicio, maxima quies tranquillitatis exoritur. Quod electos gloria aeternitatis cum magnis laudibus recipit, sed reprobos infernus magno ululatu absorbet. Evangelium de eodem. Quomodo elementa, et sol, et luna, et stellae, finito judicio in melius mutantur et nox non erit. Verba Joannis de eodem.

(PL 197, 0725A)Post haec vidi et ecce omnia elementa et omnes creaturae diro motu concussa sunt: ignis, aer, et aqua eruperunt, et terram moveri fecerunt, fulgura et tonitrua concrepuerunt, montes et silvae ceciderunt: ita ut omne quod mortale erat vitam exhalaret. Et omnia elementa purgata sunt, ita ut quidquid in eis sordidum fuerat, tali modo evanesceret, ut amplius non appareret. Et audivi vocem maximo clamore per totum orbem terrarum vociferantem et dicentem: O vos, filii hominum, qui in terra jacetis, surgite omnes. Et ecce omnia ossa hominum in quocunque loco terrarum erant, velut in uno momento congregata, et sua carne obtecta sunt, et omnes homines integris membris et corporibus suis in sexu suo surrexerunt: boni in claritate (PL 197, 0725B)fulgentes, et mali in nigredine apparentes, ita ut et opus cujusque in ipso aperte videretur. Et quidam ex eis in fide signati erant, quidam autem non, ita ut signatorum illorum alii ante faciem suam velut aureum fulgorem, alii velut umbram haberent quod ipsorum signum erat. Sed subito ab oriente maxima coruscatio effulsit: et ibi in nube Filium hominis eo vultu quo in mundo fuerat, nudatis et apertis vulneribus cum angelicis choris advenientem vidi, et supra sedem flammantis sed non ardentis throni sedentem, et sub se hanc maximam tempestatem purgationis mundi habentem. Et qui signati erant obviam ei in aere quasi in turbine rapti sunt, ubi et prius splendorem illum qui secretum superni Creatoris designat videram; bonis (PL 197, 0725C)scilicet a malis ibi separatis. Sed ipse blanda voce quemadmodum evangelium manifestat, justos coelesti regno beatificavit, ac terribili voce injustos infernalibus poenis ut etiam scriptum est, deputavit; nulla tamen alia inquisitione vel responsione de operibus eorum, nisi quemadmodum evangelica vox ostendit, ibi facta; quoniam opus cujusque sive bonum sive malum esset, in ipso manifeste apparuit. Qui autem signati non erant a longe in parte aquilonis cum diabolica turba stabant, nec ad judicium hoc pervenerunt; sed tamen haec omnia velut in turbine videntes, finem judicii exspectabant, et intra se amaros gemitus edebant. Et sic judicio peracto, fulgura, et tonitrua, et venti ac tempestates cessabant; et quidquid in elementis (PL 197, 0725D)transitorium erat, subito evanuit et maxima tranquillitas facta est. Tunc electi super splendorem solis repente splendidi effecti: cum Filio Dei, et cum beatis agminibus angelorum in gaudio magno coelestia petebant, reprobis cum diabolo et angelis (PL 197, 0726A)ejus ad loca infernalia cum magno ululatu tendentibus. Et sic coelum electos recepit, et infernus reprobos absorbuit. Sed subito tanta gaudia et tantae laudes in coelestibus, et tanta tristitia ac tanti ululatus in abyssi lacu exorti sunt, ultra etiam quam humanus sensus effari possit. Et mox omnia elementa in maxima serenitate resplenduerunt, veluti eis nigerrima cutis abstracta fuisset; ita quod nec ignis fervorem, nec aer spissitudinem, nec aqua aestum, nec terra fragilitatem amplius ullam haberent. Sol quoque, luna et stellae, velut plurimus ornatus in firmamento, multo splendore et decore rutilabant: et sine motu circuitionis fixa manebant, ita quod ultra diem et noctem non discernebant. Et ita nox non erat, sed dies. Et finitum est. Iterumque (PL 197, 0726B)audivi vocem de coelo mibi dicentem: Haec mysteria novissima tempora ostendunt: in quibus temporalia tempora, in aeternitatem coruscationis illius quae sine fine est transmutabuntur. Novissima enim tempora multis periculis fatigabuntur, et occasus mundi variis signis demonstrabitur. Nam ut vides, in ipso novissimo die totus orbis terrarum terroribus concutietur, et tempestatibus quassabitur: ita ut quidquid in eo caducum et mortale est, his calamitatibus finiatur; quia tunc cursu mundi completo, ipse amplius durare non poterit, sed secundum divinam dispositionem consummabitur. Sicut enim homo cum finiendus est, multis infirmitatibus praeventus dejicitur, ita quod etiam in ipsa hora mortis suae multo dolore (PL 197, 0726C)dissolvitur; sic etiam finem mundi maximae adversitates praecurrent, et ipsum in fine suo diversis terroribus dissolvent, quoniam elementa terrores suos tunc ostendent; quia eos amplius exercere non poterunt.

Repentino et inopinato motu in hoc fine elementa relaxantur, omnes creaturae commoventur, ignis erumpit, aer solvitur, aqua effluit, terra concutitur, fulgura fervent, tonitrua concrepant, montes scinduntur, silvae ruunt, et quidquid in aere, vel in aqua, vel in terra mortale est vitam reddit. Ignis enim totum aerem movet, et aqua totam terram replet; et hoc modo omnia purgantur, ut quidquid in mundo foeditatis est, ita evanescat, quasi non fuerit, velut sal diffluit cum in aquam immittitur. (PL 197, 0726D)Sed divino praecepto, ut tibi monstratum est, ad resurgendum accepto, mortuorum ossa ubicunque fuerint suo loco velut in ictu oculi conjunguntur, et sua carne teguntur, nec ullo modo retardantur, sed sive ab igne, sive ab aqua, sive ab ave, sive a (PL 197, 0727A)bestia, consumpta fuerint, citissime restituuntur; ita quod ea hoc modo terra reddit, velut sal ex aqua sudat, quia oculus meus omnia novit, nec quidquam me latere poterit. Ita omnes homines in anima et corpore, sine ulla contractione et abscisione membrorum suorum, sed in integritate et corporis et sexus sui, velut in ictu oculi resurgunt: electi fulgorem bonorum operum suorum habentes, et reprobi nigredinem infelicium actuum suorum portantes, ita quod ipsorum ibi opera non absconduntur, sed palam in ipsis apparebunt.

Et quidam ex eis in fide signati sunt, quidam autem non; ita ut fidem habentium, conscientiae per opera fidei in fulgore sapientiae fulgeant, aliorum vero in tenebrositate neglectus sui appareant, (PL 197, 0727B)per quae aperte discernuntur, quoniam illi fidem in operibus impleverunt, isti autem eam in se ipsis exstinxerunt. Quidam autem signum fidei non habent; quia illi nec in veteri lege, nec in nova gratia cognitionem vivi et veri Dei habere voluerunt. Et tunc in claritate lucis aeternae, sed tamen in nube qua reprobis coelestis gloria abscondita est, Filius Dei in forma humanitatis et passionis suae quam in voluntate Patris pro salute humani generis passus est, ad judicandum ipsum humanum genus coelesti exercitu circumdatus adveniet; quoniam Pater ei hoc dedit, ut quia ipse in mundo visibiliter conversatus fuerat, quae visibilia mundi sunt dijudicet, ut etiam ipse in Evangelio ostendit, dicens: Et potestatem dedit ei judicium facere quia filius hominis (PL 197, 0727C)est (Joan. V). Hoc tale est: Pater testificatur de Filio suo. Quid hoc? Pater potestatem dedit Filio; quoniam ipse semper cum Patre in divinitate manens, sed humanitatem de matre accipiens secundum quod homo est, accepit etiam a Patre, quod omnis creatura ipsum Dei Filium sentit, sicut et omnis creatura in creatione formae suae a Deo creata subsistit. Et ideo cuncta opera discernuntur a Filio in quacunque dignitate vel incurvatione sint: et secundum hoc quod collocanda sunt, ea collocat ut quia ipse homo palpabilis et visibilis in mundo fuit, etiam illa quae in mundo visibilia fuerunt secundum quod justum est discernat, videlicet in potestate judiciali terribilis injustis, sed blandus (PL 197, 0727D)justis apparens; ipsos ita dijudicans, quod etiam purgationem suam elementa sentiant.

Tunc et qui signati sunt, obviam justo judici, non in difficultate sed in multa celeritate rapiuntur, ut quoniam ipsi fidem in Deum credentes habuerunt: etiam opera fidei in eis manifeste appareant, ubi et scientia Dei actus eorum et in bonis et in malis non ignorat, ut tibi monstratum est; ibi enim boni et mali separabuntur, quia et opera eorum dissimilia sunt. Nam ibi tam in malis quam in bonis certissime apparet quomodo vel in infantia, vel in pueritia, vel in juventute, vel in senectute, vel in decrepita aetate Deum quaesierint. Ibi etiam fulgent omnes flores Filii mei, videlicet patriarchae et prophetae qui ante incarnationem ipsius fuerunt, et (PL 197, 0728A)apostoli qui cum eo in saeculo conversati sunt, ac martyres, confessores, virgines, viduae, qui omnes fideliter illum imitati sunt, et illi qui Ecclesiae meae tam in saecularibus quam in spiritualibus praepositi fuerunt, nec non anachoretae et monachi, qui in castigatione et mortificatione carnis suae propter nomen Filii mei se viles fecerunt, quod et in vestitu suo, cum magna humilitate et charitate angelicum ordinem imitantes, ostenderunt. Sed qui me ideo in contemplativa vita quaerunt, quia dicunt haec vita gloriosior est quam illa, ante me quasi nihilum est; sed qui me quaerit in humilitate in ea conversatione quae inspiratione Spiritus sancti data est, hunc in coelesti patria in prioribus locis exaltabo.

Deinde coeli laudes suas iterum in silentio continent, (PL 197, 0728B)cum Filius Dei judicialem sententiam et ad justos et ad injustos profert: auscultantes cum reverentia honoris, quomodo illos dijudicet cum blande justis superna gaudia tribuit, et cum terribiliter injustos ad infernales poenas mittit. Sed ibi nec excusationes nec interrogatio operationum suarum major erit; quam quod ibi conscientiae hominum et bonorum et malorum nudae et apertae sunt. Justi autem qui ibi verba aequissimi judicis percipiunt, plurima quidem opera justitiae fecerunt; sed tamen ea in plenitudine perfectionis dum in saeculo viverent non habuerunt, unde et nunc in eis dijudicandi sunt. Injusti vero qui judicialem severitatem ibi in se sentiunt; mala quidem facta perpetraverunt, sed tamen ea non in ignorantia divinae majestatis (PL 197, 0728C)quod est in iniquitate praejudicatae damnationis infidelitatis egerunt, et ideo sententiam ipsius judicis ibi non effugient, quoniam omnia aequo pondere ponderanda sunt. Illi autem qui in fide signati non sunt, quoniam ipsi in Deum non crediderunt; in parte aquilonis, id est perditionis cum diabolica turba interim tardant, nec ad hoc judicium perveniunt; sed tamen illud in obumbratione videntes, finemque ejus praestolantes intra se multum gemunt; quoniam ipsi in infidelitate perdurantes, verum Deum non cognoverunt, quia ipsi nec ante baptismum vivum Deum in Veteri Testamento coluerunt, nec sub Evangelio remedium baptismatis susceperunt; sed in maledictione casus Adae perseveraverunt, (PL 197, 0728D)damnationis poenas habentes. Unde et in infidelitate scelerum suorum jam judicati inveniuntur. Sicque judicio finito, terrores elementorum, et fulgura, tonitrua, et venti in tempestatibus cessant, et omne quod caducum et transitorium est dilabitur, nec amplius apparebit, velut nix esse desinit quae a calore solis liquescit, maxima quiete tranquillitatis divina dispensatione ita exorta. Et sic electi splendorem aeternitatis habentes, una cum capite suo, scilicet Filio meo, et cum glorioso coelesti exercitu in magna gloria coelestia gaudia petunt: et reprobi una cum diabolo et cum angelis ejus ad aeterna supplicia in multa contritione tendunt ubi aeternam mortem sibi praeparatam aeternaliter vident; quia magis concupiscentias (PL 197, 0729A)suas quam praecepta mea secuti sunt. Et sic coelum electos in gloriam aeternitatis recipit, quoniam ipsi dominatorem coelorum dilexerunt, et infernus reprobos absorbet, quia diabolum non adjecerunt, ita omnium gaudiorum tantis laudibus in coelesti gloria resonantibus, et omnium gemituum tantis ululatibus in inferno exortis, ultra quam humanus intellectus capere valeat; quoniam illi vitam aeternam possident, et isti mortem aeternam habent, quemadmodum in Evangelio Filius meus loquitur, dicens: Et ibunt hi in supplicium aeternum, justi autem in vitam aeternam. (Matth. XXV.) Hoc tale est: Qui in lenocinio omnium malorum fetent, nec sitiunt quod justum est haurire in summa bonitate: per iter infidelitatis et nequitiae suae in poenas aeternae (PL 197, 0729B)perditionis dimerguntur, secundum opera sua infernalia tormenta recipientes. Aedificatores vero coruscationis coelestis Hierusalem qui portis filiae Sion fideliler instant, fulgebunt in luce vitae aeternae: quam castissima virgo in fecunditate virginitatis suae credentibus mirabiliter attulit.

Et ut vides elementa in maxima claritate et pulchritudine his omnibus pactis fulgebunt: omni videlicet impedimento nigredinis et sordis ablato. Nam ignis sine fervore tunc ut aurora rutilabit, et aer absque spissitudine purissimus fulgebit, et aqua sine impetu effusionis et submersionis perspicua et lenis stabit, et terra absque omni fragilitate et inaequalitate fortissima et planissima apparebit, (PL 197, 0730A)his omnibus in magnam tranquillitatem ac pulchritudinem translatis. Sed et sol et luna ac stellae, velut pretiosissimi lapides in auro, ita etiam in firmamento multa claritate et maximo fulgore rutilabunt, nec ultra inquietudinem circumvolutionis suae ad diem discernendum a nocte habebunt, quia finito mundo jam in immutabilitate sunt; itaque et nullae tenebrae noctis amodo apparebunt, quoniam tunc dies indeficiens est, ut etiam Joannes dilectus meus testatur dicens: Et nox ultra non erit, et non egebunt lumine lucernae, neque solis: quoniam Dominus Deus illuminabit illos (Apoc. XXII). Hoc tale est: Qui thesaurum habet, eum interdum subtrahit, interdum etiam emittit: sicut et nox lumen celat, et ut dies tenebras fugat, homini lumen (PL 197, 0730B)afferens. Ita non erit in immutatione temporum, quia tunc noctis umbra fugabitur, itaque tenebrae noctis amodo non apparebunt, quia etiam et mutatio illa, jam non egebit lumine illo, quod sibi homines incendunt umbras tenebrarum expellentes. Nec etiam mutabilitatem sol tunc amplectetur, qui modo continet tempora quae in umbra habentur; quoniam tunc dies sine ulla mutatione erit, quia tunc etiam dominator omnium claritate divinitatis suae quam nulla mutabilitas offuscat, illuminat eos qui in saeculo tenebras sua gratia effugerunt. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet, hic in ardente amore speculi mei, ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat.

VISIO TERTIADECIMA.

(PL 197, 0729)

SUMMARIUM.-- Symphonia de sancta Maria. De novem ordinibus supernorum spirituum. De patriarchis et prophetis. De apostolis. De martyribus. De confessoribus. De virginibus. Vox harmoniae in querelis de revocatis ad eosdem gradus. In hortatione virtutum et in contradictione diabolicarum artium. Quod de ineffabili gratia sua, corde et ore Deus incessabiliter laudandus est. Quod symphonia in unanimitate et concordia proferenda est. Quod verbum corpus, symphonia autem spiritum, et harmonia divinitatem, verbum vero humanitatem Filii designat. Quod per symphoniam rationalitatis, torpens anima excitatur ad vigilandum. Quod symphonia dura corda emollit et humorem compunctionis inducit et Spiritum sanctum advocat. Quod fidelis omni devotione incessanter jubilare debet. Verba David de eadem re.

(PL 197, 0729C)Deinde vidi lucidissimum aerem, in quo audivi in omnibus praedictis significationibus mirabili modo diversum genus musicorum in laudibus civium supernorum gaudiorum, in via veritatis fortiter perseverantium, ac in querelis revocatorum ad laudes eorumdem gaudiorum et in exhortatione virtutum se exhortantium ad salutem populorum, quibus diabolicae insidiae repugnant; sed ipsae virtutes eas opprimunt, ita tamen quod sic fideles homines tandem a peccatis ad superna per poenitentiam transeunt. Et sonus ille ut vox multitudinis in laudibus de supernis gradibus in harmonia symphonizans, sic dicebat: O splendidissima gemma, screnum decus solis tibi infusum est, fons saliens de corde Patris, qui est unicum Verbum ejus per quod creavit mundi (PL 197, 0729D)primam materiam; quam Eva turbavit: hoc verbum fabricavit in te hominem, et es illa lucida gemma, a qua ipsum verbum eduxit omnes virtutes, quemadmodum (PL 197, 0730C)in prima materia omnes protulit creaturas. O tu suavissima virga frondens de stirpe Jesse, o quam magna virtus est quod divinitas in pulcherrimam filiam aspexit, sicut aquila in solem oculum suum figit, cum supernus Pater claritatem virginis attendit, quando verbum suum in ipsa incarnari voluit. Nam in mystico mysterio Dei illustrata mente virginis, mirabiliter clarus flos ex ipsa virgine prodiit. Et iterum dixit: o gloriosissima lux vivens, angeli qui infra divinitatem divinos oculos cum mystica obscuritate omnis creaturae aspicitis in ardentibus desideriis, unde nunquam potestis satiari! O quam gloriosa gaudia illa vestra habet forma, quae in vobis est intacta ab omni pravo opere, quod primum ortum est in vestro socio perdito angelo, (PL 197, 0730D)qui volare voluit supra intrinsecus latens pinnaculum Dei. Unde ipse tortuosus demersus est in ruinam, sed ipsius instrumenta casus suggestionis (PL 197, 0731A)ejus concilium facturae digiti Dei instituit. Nam, o vos angeli, qui custoditis populos, quorum forma fulget in facie vestra, et o vos archangeli, qui animas justorum suscipitis, et vos virtutes, potestates, principatus, dominationes, et throni, qui estis computati in quintum secretum numerum, et o vos cherubim et seraphim, sigillum secretorum Dei, sit laus vobis, qui loculum antiqui cordis in fonte aspicitis. Videtis enim interiorem vim Patris, quae de corde illius spirat quasi facies. Itemque dicebat: O spectabiles viri qui pertransistis occulta aspicientes per oculos spiritus, et annuntiantes in lucida umbra acutam et viventem lucem in virga geminantem, quae sola floruit de introitu radicantis luminis, vos antiqui sancti praedixistis salvationem (PL 197, 0731B)exsulum animarum quae immersae fuerant morti, qui circuistis ut rotae, mirabiliter loquentes mystica montis qui coelum tangit pertransiens ungendo multas aquas, cum etiam inter vos surrexit lucida lucerna, quae ipsum montem praecurrens illuminat. O vos felices radices, cum quibus opus miraculorum et non opus criminum per torrens iter perspicuae umbrae plantatum est! et o tu ruminans ignea vox praecurrens limantem lapidem subvertentem abyssum, gaudete in capite vestro. Gaudete in illo, quem non viderunt in terris multi, qui ipsum ardenter vocaverunt. Et iterum dixit: O cohors militiae floris virgae non spinatae, tu sonus orbis terrae circuiens regiones insanorum sensuum, epulantium cum porcis, quos expugnasti per infusum adjutorem ponentis (PL 197, 0731C)radices in tabernacula pleni operis verbi Patris, tu etiam nobilis es gens Salvatoris, intrans viam regenerationis aquae per agnum, qui te misit in gladio inter saevissimos canes, qui suam gloriam destruxerunt in operibus digitorum suorum, statuentes non manufactum in subjectionem manuum suarum, in qua non invenerunt eum. Nam, o lucidissima apostolorum turba, surgens in vera agnitione et aperiens clausuram magisterii diaboli, abluendo captivos in fonte viventis aquae, tu es clarissima lux in nigerrimis tenebris, fortissimumque genus columnarum sponsam Agni sustentans, in omnibus ornamentis ipsius, per cujus gaudium, ipsa mater et virgo prima est vexillifera. Agnus enim (PL 197, 0731D)immaculatus est sponsus: et sponsa ejus immaculata. Itemque dicebat:

O victoriosissimi triumphatores, qui in effusione sanguinis vestri salutantes aedificationem Ecclesiae intrastis sanguinem Agni, epulantes cum vitulo occiso! O quam magnam mercedem habetis, quia corpora vestra viventes despexistis, imitantes agnum Dei, ornantes poenam ejus, in qua vos introduxit in restaurationem haereditatis. Vos flores rosarum qui in effusione sanguinis vestri beati estis in maximis gaudiis, redolentibus et sudantibus in emptione quae fluxit de interiori mente consilii, manentibus ante aevum in illo, in quo non erat constitutio, a capite sit honor in consortio vestro: qui estis instrumentum Ecclesiae, et qui in vulneribus vestri sanguinis (PL 197, 0732A)undastis abunde. Et iterum dixit: O successores fortissimi leonis, inter templum et altare dominantes in ministratione ejus, sicut angeli sonant in laudibus, et sicut adsunt populis in adjutorio, vos estis inter illos qui haec faciunt semper in officio Agni curam habentes. O vos imitatores excelsae personae in pretiosissima et gloriosissima significatione, o quam magnus est vester ornatus, ubi homo procedit solvens et stringens in Deo pigros et peregrinos, etiam ornans candidos et nigros, et magna onera remittens. Nam et angelici ordinis officia habetis: et fortissima fundamenta praescitis ubicunque constituenda sunt, unde magnus est vester honor. Itemque dicebat: O pulchrae facies Deum aspicientes, et in aurora aedificantes. O beatae virgines, quam (PL 197, 0732B)nobiles estis, in quibus rex se consideravit, cum in vobis omnia coelestia ornamenta praesignavit, ubi etiam suavissimus hortus estis in omnibus ornamentis redolentes. O nobilissima viriditas quae radicas in sole et quae in candida serenitate luces in rota, quam nulla terrena excellentia comprehendit: tu circumdata es amplexibus divinorum mysteriorum. Tu rubes ut aurora, et ardes ut solis flamma. Et iterum sonus ille, ut vox multitudinis in querelis de revocandis ad eosdem gradus in harmonia, sic querebatur, dicens: O plangens vox est haec maximi doloris. Ah! ah! quaedam mirabilis victoria in mirabili desiderio Dei surrexit; in qua delectatio carpis se latenter abscondit. Heu! heu! ubi voluntas crimina nescivit, et ubi desiderium hominis (PL 197, 0732C)lasciviam fugit, quia tam pauci ad te veniunt. Luge, luge ergo in his innocentia; quae in pudore bono integritatem non amisisti, et quae avaritiam gutturis antiqui serpentis ibi non devorasti, quia tam negligenter homines te attendunt. O vivens fons, quam magna est suavitas tua, qui faciem istorum in te non amisisti; sed acute praevidisti quomodo eos de angelico casu abstraheres, qui se aestimabant illud habere, quod non licet sic stare. Unde: Gaude, filia Sion, quia Deus tibi multos reddit, quos serpens de te abscindere voluit, qui nunc in majori luce fulgent quam prius illorum causa fuisset. Vivens enim lux de his dicit: Tortuosum serpentem scandalizavi in sua suggestione, quae non ita (PL 197, 0732D)plena fuerat sicut ille existimabat. Unde juravi per me ipsum, quod in his causis feci amplius et amplius, quam in eis. O serpens tuum gaudium proderet, quia in tua suggestione amputavi: quod nunquam inventum est in tua saevitia, o turpissime illusor.

Itemque sonus ille, ut vox multitudinis in exhortatione virtutum in adjutorium hominum, et in contradictione repugnantium diabolicarum artium, virtutibus vitia superantibus, et hominibus tandem divina inspiratione ad poenitentiam redeuntibus, in harmonia sic clamabat: Nos virtutes in Deo sumus, et in Deo manemus: Regi regum militamus, et malum a bono separamus. Nam in primo agone apparuimus, ubi victrices exstitimus: dum ille corruit, qui super se volare voluit. Ergo et nunc militemus, (PL 197, 0733A)illis qui nos invocant subvenientes, et diabolicas artes calcantes: et eos qui nos imitari voluerint ad beatas mansiones perducentes.

QUERELAE ANIMARUM IN CARNE POSITARUM. O nos peregrinae sumus. Quid fecimus, ad peccata deviantes? Filiae regis esse debuimus, sed in umbram peccatorum cecidimus. O vivens sol, porta nos in humeris tuis in justissimam haereditatem, quam in Adam perdidimus. O Rex regum, in tuo praelio pugnamus.

INVOCATIO FIDELIS ANIMAE. O dulcis divinitas, et o suavis vita, in qua perferam vestem praeclaram, illud accipiens quod perdidi in prima apparitione: ad te suspiro, et omnes virtutes invoco.

RESPONSUM VIRTUTUM. O felix anima et o dulcis (PL 197, 0733B)creatura Dei, quae aedificata es in profunda altitudine sapientiae Dei, multum amas.

FIDELIS ANIMA. O libenter veniam ad vos, ut praebeatis mihi osculum cordis.

VIRTUTES. Nos debemus militare tecum, o filia regis.

FID. A. O gravis labor et o durum pondus quod sustineo in veste hujus vitae, quia nimis grave mihi est contra carnem pugnare.

VIRT. O anima voluntate Dei constituta, et o felix instrumentum: quare tam debilis es contra hoc, quod Deus contrivit in virginea natura? Tu debes in nobis superare diabolum.

FID. A. Succurrite, me adjuvando, ut valeam consistere.

(PL 197, 0733C)SCIENTIA DEI. Vide quid illud sit quo es induta, filia salvationis, et esto stabilis et nunquam cades.

FID. A. O nescio quid faciam, aut ubi fugiam? O vae mihi non possum perficere id quo sum induta! Certe illud volo abjicere.

VIRT. O infelix conscientia, o misera anima; quare abscondis faciem tuam coram tuo Creatore?

SCIENTIA DEI. Tu nescis, nec vides, nec sapis illum qui te constituit.

FID. A. Deus creavit mundum, non facio illi injuriam si volo uti illo.

DIABOLUS. Fatua, fatua, quid prodest tibi laborare? Respice mundum et amplectetur te magno honore.

VIRT. Heu! heu! nos virtutes plangamus et lugeamus, quia ovis Domini fugit vitam.

(PL 197, 0733D)HUMILITAS. Ego humilitas, regina virtutum, dico: Venite ad me, omnes virtutes, et enutriam vos ad requirendam perditam drachmam et ad eam coronandam in perseverantia felicem.

VIRT. O gloriosa regina et o suavissima mediatrix, libenter veniemus.

HUMIL. Ideo dilectissimae filiae, teneo vos in regali thalamo. O filiae Israel, sub arbore suscitavit vos Deus, unde in hoc tempore recordamini plantationis ejus. Gaudete ergo, filiae Sion.

DIABOLUS. Quae est haec potestas, quod nullus sit praeter Deum? Ego autem dico: Qui voluerit me et voluntatem meam sequi, dabo illi omnia; tu vero cum tuis sequacibus nihil habes quod dare possis, quia etiam vos omnes nescitis quid sitis.

(PL 197, 0734A)HUMIL. Ego cum meis sodalibus bene scio quod tu es ille antiquus draco, qui super summum volare voluisti, sed ipse Deus in profundum te praecipitavit abyssi.

VIRT. Nos autem omnes in excelsis habitamus.

FID. A. O vos regales virtutes, quam speciosae et quam fulgentes estis in summo sole, et quam dulcis est vestra mansio; et ideo o vae mihi, quia a vobis fugi.

VIRT. O fugitiva, veni, veni ad nos, et Deus suscipiet te.

FID. A. Ah! ah! fervens delectatio absorbuit me in peccatis, et ideo ad vos non ausa sum intrare.

VIRT. Noli timere nec fugere, quia pastor bonus quaerit in te perditam ovem suam.

(PL 197, 0734B)FID. A. Nunc est mihi necesse ut suscipiatis me, quoniam in vulneribus feteo, quibus antiquus serpens me contaminavit.

VIRT. Curre ad nos, et sequere vestigia illa, in quibus nunquam cades in societate nostra, et Deus curabit te.

FID. A. Ego peccatrix quae fugi vitam plena ulceribus veniam ad vos, ut praebeatis mihi scutum redemptionis.

VIRT. O anima fugitiva, esto robusta, et indue te arma lucis.

FID. A. O omnis militia reginae virtutum, et o vos candida lilia ejus cum rosea purpura, inclinate vos ad me, quia peregrina a vobis exsulavi, et adjuvate me, ut in sanguine Filii Dei possim resurgere. Et o (PL 197, 0734C)vera medicina humilitas, praebe mihi auxilium; quia superbia in multis vitiis multas cicatrices mihi imponens vulneravit me. Nunc fugio ad te, et ideo suscipe me.

HUMIL. O omnes virtutes, suscipite lugentem peccatricem in suis cicatricibus propter vulnera Christi, et perducite eam ad me.

VIRT. Volumus te reducere, et nolumus te deserere, et omnis coelestis militia gaudet super te: ergo decet nos in symphonia sonare.

HUMIL. O misera filia, volo te amplecti, quia magnus medicus dura et amara vulnera propter te passus est.

DIABOLUS. Quae es, aut unde venis? Tu amplexata (PL 197, 0734D)es me, et ego foras eduxi te; sed nunc in reversione tua confundis me, ego autem pugna mea dejiciam te.

FID. A. Ego omnes vias tuas malas esse cognovi, et ideo fugi a te; modo autem, o illusor, pugno contra te.

FID. A. Unde tuo regina humilitas, tuo medicamine adjuva me.

HUMIL. O victoria quae eumdem in coelo superasti, curre cum sodalibus tuis et omnes ligate diabolum hunc.

VICTORIA AD VIRTUTES. O fortissimae et gloriosissimae milites, venite et adjuvate me istum fallacem vincere.

VIRT. O dulcissima bellatrix in torrente fonte (PL 197, 0735A)qui absorbuit lupum rapacem, o gloriosa coronata nos libenter militamus tecum contra illusorem animarum.

HUMIL. Ligate ergo illum, o virtutes praeclarae!

VIRT. O regina nostra, tibi parebimus, et praecepta tua in omnibus adimplebimus.

VICTORIA. Gaudete, o sociae, quia antiquus serpens ligatus est.

VIRT. Laus tibi, Christe, rex angelorum. O Deus, quis es tu qui in te ipso hoc magnum consilium habuisti, quo destruxisti infernalem haustum in publicanis et peccatoribus; qui nunc lucent in superna bonitate; unde, o rex, laus tibi sit. O Pater omnipotens ex te fluit fons in igneo ardore, perduc filios tuos in rectum ventum velorum aquarum, ita ut et (PL 197, 0735B)nos eos hoc modo perducamus in coelestem Hierusalem. Et voces istae erant ut vox multitudinis, cum multitudo voces suas in altum extollit. Et sonus earum ita me pertransivit quod eas absque difficultate tarditatis intellexi. Audivique vocem ex eodem lucido aere, dicentem mihi: Laudes superno Creatori incessabili voce cordis et oris dandae sunt: cum ipse non solum stantes et erectos, sed etiam cadentes et curvatos in supernis sedibus sua gratia collocat. Unde vides, o homo, lucidissimum aerem: candorem gaudii supernorum civium designantem, in quo audio in omnibus praedictis significationibus, mirabili modo diversum genus musicorum, in laudibus civium supernorum gaudiorum, in via veritatis (PL 197, 0735C)fortiter perseverantium, ac in querelis revocatorum ad laudes eorumdem gaudiorum; quoniam ut aer comprehendit et sustinet ea quae sub coelo sunt, ita ut audis in omnibus praemonstratis tibi mirabilibus Dei, suavis et dulcis symphonia sonat in gaudio, miracula electorum in superna civitate existentium, et in Deo suavi devotione persistentium; ac in querelis incurvationem illorum quos antiquus serpens perdere tentat, quos tamen divina virtus ad societatem beatorum gaudiorum fortiter perducit: proferens in eis illa mysteria, quae humanis mentibus ad terram inclinatis sunt incognita, et in exhortatone virtutum se exhortantium ad salutem populorum quibus diabolicae insidiae repugnant, sed ipsae virtutes eas opprimunt, (PL 197, 0735D)ita tamen quod sic fideles homines tandem a peccatis ad superna per poenitentiam transeunt; quoniam ibi virtutes in mentibus fidelium, ad redemptionem ipsorum vitiis resistunt, quibus diabolico afflatu fatigantur; sed eis fortissima fortitudine superatis homines in peccatis prolapsi, divino nutu ad poenitentiam revertuntur, cum perquirunt et deflent anteriora facta, et cum considerant et cavent posteriora.

Quapropter et sonus ille ut vox multitudinis in laudibus de supernis gradibus in harmonia symphonizat, quia symphonia in unanimitate et in concordia gloriam et honorem coelestium civium ruminat, ita quod et ipsa hoc sursum tollit quod verbum palam profert. Sic et verbum corpus designat, symphonia (PL 197, 0736A)vero spiritum manifestat, quoniam et coelestis harmonia divinitatem denuntiat, et verbum humanitatem Filii Dei propalat. Et ut potestas Dei ubique volans omnia circuit, nec ei ullum obstaculum re istit, ita et rationalitas hominis magnam vim habet in vivis vocibus sonare, et torpentes animas ad vigilantiam in symphonia excitare. Quod et David in symphonia prophetiae suae probat, et Jeremias lamentabili voce in planctu suo ostendit. Ita et tu, o homo, quae es paupercula et fragilis natura, audis in symphonia sonum de igneo ardore virginalis pudoris, in amplexibus verborum florentis virgae, et sonum de acumine viventium luminum in superna civitate lucentium, et sonum de prophetia profundorum sermonum, et sonum de dilatatione (PL 197, 0736B)apostolatus mirabilium verborum, et sonum de effusione sanguinis fideliter se offerentium, et sonum de sacerdotali officio secretorum, et sonum de virginali gradu in superna viredine florentium, quoniam superno Creatori fidelis creatura sua in voce exsultationis et laetitiae resultat, et grates frequentes ei impendit. Sed et sonum audis ut vocem multitudinis, in querelis revocatorum ad eosdem gradus in harmonia resonantem; quia symphonia non solum in unanimitate exsultationis, in via rectitudinis fortiter persistentium gaudet, sed etiam in concordia resuscitationis de via justitiae lapsorum, et tandem ad veram beatitudinem erectorum exsultat, quoniam et pastor bonus ovem quae perierat, cum gaudio (PL 197, 0736C)reportavit ad gregem. Itemque ut audis, sonus ille ut vox multitudinis in exhortatione virtutum in adjutorium hominum, et in contradictione repugnantium diabolicarum artium, virtutibus vitia superantibus et hominibus tandem divina inspiratione ad poenitentiam redeuntibus in harmonia clamat, quoniam dulcis complexio est in virtutibus fideles homines ad veram beatitudinem trahentibus, sed dira coacervatio est in vitiis diabolicarum insidiarum; non tamen ita ut virtutes vitia non superent; sed sic quod virtutes ea omnino debilitent, et sibi consentientes auxilio superni adjutorii ad aeternam retributionem per veram poenitentiam perducant, ut etiam in vocibus harmoniae earum tibi est demonstratum.

(PL 197, 0736D)Nam et symphonia, dura corda emollit; et ipsis humorem compunctionis inducit, ac Spiritum sanctum advocat. Unde et voces istae quas audis, sunt ut vox multitudinis, cum multitudo voces suas in altum extollit; quia laudes jubilationum in simplicitate unanimitatis et charitatis prolatae, fideles ad unanimitatem illam ubi nulla discordia est perducunt, cum eos in terris positos, corde et ore ad supernam remunerationem suspirare faciunt. Et sonus earum ita pertransit te, quod eas absque difficultate tarditatis intelligis; quoniam ubi divina gratia operata fuerit omnem tenebrositatem obumbrationis aufert, illa pura et lucida faciens, quae carnalibus sensibus in infirmitate carnis obscura sunt.

Quapropter quisquis Deum fideliter intelligit, laudes (PL 197, 0737A)indefessas et fideliter offerat eique fideli devotione incessanter jubilet, quemadmodum et David servus meus spiritu profunditatis et altitudinis a me perfusus, hortatur, dicens: Laudate eum in sono tubae, laudate eum in psalterio et cithara. Laudate eum in tympano et choro, laudate eum in chordis et organo. Laudate eum in cymbalis bene sonantibus, laudate eum in cymbalis jubilationis; omnis spiritus laudet Dominum (Psal. CL). Hoc tale est: Vos qui Deum simplici intentione et pura devotione scitis, adoratis et diligitis: laudate eum in sono tubae, id est in sensu rationalitatis, quia perdito angelo cum sibi consentientibus in perditionem cadente, agmina beatorum spirituum in veritate rationabiliter perstiterunt, Deoque fideli dilectione adhaeserunt. Laudateque (PL 197, 0737B)in psalterio profundae devotionis, et in cithara melliflui canoris, quoniam tuba sonante psalterium, et psalterio canente cithara procedit, sicut et beatis angelis in amore veritatis perseverantibus, deinde homine creato prophetae in mirabilibus vocibus surrexerunt: quos apostoli in dulcissimis verbis subsecuti sunt. Et laudate eum in tympano mortificationis, et in choro exsultationis, quia post citharam tympanum, post tympanum chorus exsultat, quemadmodum apostolis verba salutis praedicantibus: martyres in honore Dei, in corporibus suis diversa supplicia sustinuerunt, ex quibus deinde sacerdotalis officii veraces doctores surrexerunt. Laudateque eum in chordis humanae redemptionis, et in organo divinae protectionis, quoniam choro exsultante (PL 197, 0737C)voces chordarum, et organi se manifestant, sicut et veris doctoribus in officio beatitudinis veritatem ostendentibus: virgines processerunt, quae Dei Filium verum hominem velut in chordis amaverunt, et verum Deum velut in organo adoraverunt, cum ipsum verum hominem et verum Deum crediderunt. Quid hoc? Quia cum Filius Dei pro salute hominum carnem assumpsit, gloriam divinitatis non amisit. Unde et beatae virgines ipsum sibi sponsum eligentes, verum hominem in desponsatione, et verum Deum in castitate, ipsum fideli devotione apprehenderunt. Sed et laudate eum in cymbalis bene sonantibus, id est in iis assertionibus, quae bonum sonum in vero gaudio faciunt, cum homines in imis (PL 197, 0737D)peccatorum jacentes, ad supernam celsitudinem divina inspiratione compuncti, se sursum ab imis tollunt. Laudateque eum in cymbalis jubilationis, videlicet in assertionibus divinae laudis, ubi potentes virtutes victoriam fortissime facientes, vitia in hominibus opprimunt, et eos forti desiderio ad beatitudinem verae remunerationis in bonis perseverantes perducunt. Unde omnis spiritus qui benevolentiam habet credendi in Deum et honorandi eum, laudet Dominum, id est illum qui Dominus omnium est: quia justum est ut ille qui vitam desiderat eum qui vita est glorificet.

Et iterum audivi vocem ex praedicto lucido aere dicentem: O rex altissime! laus tibi sit, qui in simplici et in indocto homine facis haec. Sed et iterum (PL 197, 0738A)vox de coelo vociferatione maxima clamabat, dicens: Audite et attendite, omnes qui supernam remunerationem et beatitudinem habere desideratis. O vos homines qui credula corda habetis, et supernam remunerationem exspectatis: sermones istos suscipite, et eos in interiora corda vestra ponite, nec admonitionem istam in visitatione vestra recusate. Nam ergo testificator veritatis, vivus et verus loquens et non tacens Deus, dico atque iterum dico: Quis mihi praevalere poterit? Qui hoc tentaverit, dejiciam eum. Unde homo montem non apprehendat, quem movere non poterit; sed in valle humilitatis subsistat. Sed quis transilit vias sine aqua? Ille qui se in turbinem ventilat, et qui fructus sine refectione dividit. Et quomodo tabernaculum meum (PL 197, 0738B)ibi erit? Sed tabernaculum meum ibi est, ubi Spiritus sanctus irrigationem suam perfundit. Quid hoc? Ego in medio sum. Quomodo? Quicunque digne me apprehendit, hic nec in altitudinem, nec in profunditatem, nec in latitudinem incidet. Quid hoc? Quia ego sum charitas illa, quam nec flagrans superbia dejicit, nec profundi casus perfringunt, nec latitudo malorum conterit. Nunquid non possum aedificare in altitudine scabelli solis? Fortes qui in vallibus fortitudinem suam ostendunt, me contemnunt; hebetes, in sonitu turbinum me abjiciunt; sapientes, cibum meum renuunt, et quisquis turrim secundum voluntatem suam sibi parat. Sed ego istos in parvo et pusillo confundam, sicut Goliath in puero dejeci, et sicut Holofernem in Judith superavi. (PL 197, 0738C)Unde et quisquis mystica verba hujus libri recusaverit, arcum meum super eum extendam, et sagittis pharetrae meae eum transfigam, et coronam ejus de capite ipsius abjiciam atque eum illis similabo, qui in Oreb ceciderunt, quando contra me murmuraverunt. Sed et quicunque maledicta sua contra prophetiam istam protulerit, maledictio illa quam Isaac protulit, super eum veniet; et benedictione coelestis roris replebitur, qui eam amplexus fuerit, et qui eam in corde suo tenuerit, atque qui eam in vias planas produxerit. Et qui eam gustaverit, et in memoriam suam posuerit, fiet mons myrrhae, et thuris, et omnium aromatum et dilatatio multarum benedictionum, de benedictione in benedictionem (PL 197, 0738D)ascendens sicut Abraham, atque nova nupta sponsa Agni sibi illum columnam in conspectu Dei copulabit; et umbra manus Domini illum proteget. Sed si quis haec verba digiti Dei temere absconderit, et ea per vesaniam suam minuerit, aut in alienum locum alicujus humani sensus causa abduxerit, et ita deriserit, ille reprobus erit, et digitus Dei conteret illum. Laudate, laudate ergo Deum, beata viscera, in omnibus iis miraculis, quae Deus constituit in molli forma speciei excelsi, quam ipse praevidit in prima apparitione costae viri illius, quem Deus de limo creavit. Qui autem acutas aures interioris intellectus habet, hic in ardente amore speculi mei, ad verba haec anhelet, et ea in conscientia animi sui conscribat. Amen.