alberto@ora-et-labora.net
Columbanus Hibernus
(La divisione del testo in 10 capitoli proviene dai
manoscitti di Bobbio, conservati presso la Biblioteca Nazionale di Torino,
mentre i manoscritti conservati a San Gallo hanno una suddivisione in 14
capitoli, indicati tra parantesi.
Per completezza sui manoscritti
si consulti il sito
https://www.earlymedievalmonasticism.org/texts/Columbanus-Regula-monachorum.html
)
Incipiunt capitula regulae.
I.
De oboedientia.
II.
De taciturnitate.
III.
De cibo et potu.
IV.
De cupiditate calcanda.
V.
De vanitate calcanda.
VI.
De castitate.
VII.
De cursu.
VIII.
De discretione.
IX.
De mortificatione.
X.
De perfectione monachi.
I .
De oboedientia
Ad primum verbum senioris omnes ad oboediendum audientes surgere oportet, quia
oboedientia deo exhibetur, dicente domino nostro Iesu Christo:
Qui vos audit
me audit.’’
Luc. 10.16
(II) Si quis igitur verbum audiens non statim surrexerit inoboediens iudicandus
est. Qui autem contradixerit contumaciae crimen incurrit, et ideo non solum
inoboedientiae reus est, sed etiam contradictionis aditum aliis aperiens’’
Cf. Basil. (transl. Rufin.) Interrog. 69
multorum
destructor aestimandus est. (III) Si quis vero murmuraverit, et ipse tamquam non
ex voto oboediens inoboediens putandus est. Idcirco
opus eius abiiciatur,’’
cf. Basil. Interrog. 71
donec illius bona voluntas cognoscatur. Oboedientia autem usque ad quem modum
definitur? Usque ad mortem’’
cf. Basil. Interrog. 65, Cassian. Inst. xii. 28
certe praecepta est, quia Christus usque ad mortem oboedivit patri pro nobis.
Quam ipse nobis per apostolum insinuat dicens:
Hoc sentite in vobis quod et
in Christo Iesu. Qui cum informa dei esset, non rapinam arbitratus est esse se
aequalem deo; sed semet ipsum exinanivit formam servi accipiens, et specie
inventus ut homo humiliavit semet ipsum, factus oboediens patri usque ad mortem,
mortem autem crucis.’’
Phil. 2. 5-8
Nihil itaque recusandum est oboedientibus veris Christi discipulis, quamvis
durum et arduum sit, sed cum fervore, cum laetitia arripiendum est, quia si
talis non fuerit oboedientia, non erit acceptabilis domino qui ait: Et
qui
non accipit crucem suam et sequitur me, non est me dignus.’’
Matt. 10. 38
Et ideo dicit de digno discipulo: ut
Ubi ego sum, ibi et minister meus mecum.’’
Ioann. 12. 26
II .De Taciturnitate (IV)
Silentii regula diligenter custodienda decernitur, quia scriptum est:
Cultus
autem iustitiae silentium et pax.’’
Isa. 32. 17
Et ideo ne reatus de verbositate conquiratur, exceptis utilitatibus ac
necessariis opus est ut taceatur, quia iuxta scripturam
in multiloquio non
deerit peccatum.’’
Prov. 10. 19
Idcirco salvator ait:
Ex verbis tuis iustificaberis et ex verbis tuis
condemnaberis.’’
Matt. 12.37
Iuste damnabuntur qui iusta dicere noluerunt cum potuerunt, sed mala iniusta
impia inania iniuriosa incerta falsa contentiosa contumeliosa turpia fabulosa
blasphema aspera ac flexuosa loqui garrula verbositate maluerunt.
Tacendum igitur est de his et talibus et cum cautela et ratione loquendum est ne
aut detractiones aut tumidae contradictiones in loquacitate vitiosa prorumpant.
III .De cibo et potu (V)
Cibus sit vilis et vespertinus’’
cf. Hieron. Epist. lviii. 6
monachorum satietatem fugiens’’
cf. Hieron. Epist. xxii. 17
et potus ebrietatem, ut et sustineat et non noceat; holera, legumina, farinae
aquis mixtae cum parvo pane paxemati, ne venter oneretur et mens suffocetur.
Etenim utilitati et usui tantum consulendum est aeterna desiderantibus praemia.
Ideo temperandus est vitae usus sicut temperandus est labor, quia haec est vera
discretio, ut possibilitas spiritalis profectus cum abstinentia carnem macerante
retentetur. Si enim modum abstinentia excesserit, vitium non virtus erit; virtus
enim multa sustinet bona et continet. Ergo cottidie ieiunandum est, sicut
cottidie reficiendum; et dum cottidie edendum est, vilius et parcius corpori
indulgendum est; quia ideo cottidie edendum est quia cottidie proficiendum est,
cottidie orandum est, cottidie laborandum, cottidieque est legendum.
IV .De paupertate ac de cupiditate calcanda (VI)
Monachis, quibus pro Christo
mundus crucifixus est et ipsi mundo,’’
cf. Gal. 6. 14
cupiditas cavenda est, nimirum dum non solum superflua eos habere damnabile est,
sed etiam velle. Quorum non census sed voluntas quaeritur; qui relinquentes
omnia et Christum dominum cum timoris cruce cottidiani sequentes
in caelis [habent]
thesauros.’’
cf. Matt. 19. 21
Idcirco dum in caelis multum sunt habituri parvo extremae necessitatis censu in
terris debent esse contenti, scientes lepram esse cupiditatem monachis
imitatoribus filioram prophetarum ac discipulo Christi proditionem atque
perditionem, apostolorum quoque dubiis sectatoribus mortem. Ideo ergo
nuditas
et facultatum contemptus’’
cf. Cassian. Inst. iv. 43
prima perfectio est monachorum, secunda vero
purgatio vitiorum,’’
cf. Cassian. Conl. xiv. I
tertia perfectissima dei continuata dilectio ac divinorum iugis amor, qui
terrenorum succedit oblivioni.
Quae cum ita sunt, paucis [nobis] opus est [iuxta verbum domini] aut etiam
uno.’’
Luc. 10. 42
Pauca namque sunt necessaria vera sine quibus non transigitur, aut etiam uno, quasi cibo iuxta litteram. Puritate autem sensus indigemus per gratiam Dei, ut intellegamus spiritaliter, quae sunt illa pauca caritatis, quae Marthae a domino suggeruntur.
V
.
De vanitate calcanda (VII)
Vanitas quoque quam sit periculosa brevibus demonstratur verbis salvatoris, qui
suis discipulis hac laetantibus vanitate dixit,
Vidi satanan sicut fulgur de
caelo cadentem,’’
Luc. 10. 18
et Iudaeis aliquando se iustificantibus ait,
Quod autem altum est in
hominibus abominatio est in compectu domini.’’
Luc. 16. 15
His et illo farisei famosissimo se iustificantis exemplo colligitur quod
interemtrix sit omnium bonorum vanitas et gloriatio elata, dum bona vane laudata
farisci perierunt, et peccata publicani accusata evanuerunt. Non exeat igitur
verbum grande de ore monachi, ne suus grandis pereat labor.
VI .
De castitate (VIII)
Castitas vero monachi in cogitationibus iudicatur, cui nimirum cum discipulis ad
audiendum accedentibus a domino dicitur: Qui viderit mulierem ad
concupiscendum iam moechatus est eam in corde suo.’’
Matt. 5. 28
Dum enim votum illius considerat ille cui consecratus est, verendum est ne
inveniat in anima quod abominatur, ne forte iuxta sancti sententiam Petri
habeant oculos luxuriae plenos atque adulterii.’’
2 Pet. 2. 14
Et quid prodest si virgo corpore sit, si non sit virgo mente?
Deus enim
spiritus’’
cf. Hieron. Epist. xxii.
38; Ioann. 4. 24
in spiritu habitat ac mente, quem immaculatum viderit, in quo nulla sit adultera
cogitatio, nulla spiritus coinquinati macula, nulla peccati labes sit.
VII .De cursu
De synaxi vero, id est de cursu psalmorum et orationum modo canonico quaedam
sunt distinguenda, quia varie a diversis memoriae de eo traditum est. Ideo iuxta
vitae qualitatem ac temporum successionem varie a me quoque litteris idem
insinuetur. Non enim uniformis esse debet pro reciproca temporum alternatione;
longior enim per longas noctes, breviorque per breves esse convenit.
Inde et cum senioribus nostris ab VIII Kalendas Iulii cum noctis augmento sensim
incipit
crescere cursus a XII choris brevissimi modi in nocte sabbati sive dominicae
usque ad initium hiemis, id est Kalendas Novembris. In quibus XXV canunt
antifonas psalmorum [eiusdem numeri duplicis], qui semper tertio loco duobus
succedunt psallitis, ita ut totum psalterii inter duas supradictas noctes
numerum cantent, duodecim choris ceteras temperantes tota hieme noctes. Qua
finita per ver sensim per singulas ebdomadas terni semper decedunt psalmi, ut
XII in sanctis noctibus tantum antifonae remaneant, id est cottidiani hiemalis
XXXVI psalmi cursus, XXIIII autem per totum ver et aestatem et usque ad
autumnale aequinoctium, id est octavo Kalendas Octobris. In quo similitudo
synaxeos est sicut in vernali aequinoctio, id est in VIII Kalendas Aprilis, dum
per reciprocas vices paulatim et crescit et decrescit.
Igitur iuxta vires consideranda vigilia est, maxime cum ab auctore salutis
nostrae iubemur vigilare et orare omni tempore,’’
Luc. 21.
36
et Paulus praecipit:
sine intermissione orate.’’
I Thess. 5. 17
Sed quia orationum canonicarum noscendus est modus, in quo omnes simul orantes
horis conveniunt statutis, quibus absolutis unusquisque
in cubiculo’’
cf. Matt. 6.6; cf. Cassian. Inst. iii. 3
suo orare debet, per diurnas terni psalmi horas pro operum interpositione
statuti sunt a senioribus nostris cum versiculorum augmento intervenientium pro
peccatis primum nostris, deinde pro omni populo christiano, deinde pro
sacerdotibus et reliquis deo consecratis sacrae plebis gradibus, postremo pro
elemosinas facientibus, postea pro pace regum, novissime pro inimicis, ne illis
deus statuat in peccatum quod persecuntur et detrahunt nobis, quia
nesciunt
quid faciunt.’’
Luc. 23. 34
Ad initium vero noctis XII psalmi, ad mediumque noctis XII similiter psalluntur;
ad matutinum vero bis deni bisque bini per tempora brevium, ut dictum est,
noctium sunt dispositi, pluribus, iam ut dixi,
semper nocti dominicae ac sabbati vigiliae deputatis, in quibus sub uno cursu
LXXV singillatim cantantur.
Haec iuxta communem dicta sunt synaxin. Ceterum vera, ut dixi, orandi traditio,
ut possibilitas ad hoc destinati sine fastidio voti praevaleat, sive suae
perfectio possibilitatis permittat, vel capacitas mentis illius cum necessitatum
consideratione vel vitae qualitas possit admittere, et quantum uniuscuiusque
fervor exigerit, si liber ac solus sit, aut eruditionis eius quantitas
postulaverit, aut status otium aut magnitudo studii aut operum qualitas aut
aetatum diversitas permiserit, ita varie licet unius rei perfectio aestimanda
est, quia cum labore ac loco vices partitur. Et ideo licet longitudo standi aut
cantandi sit varia, unius tamen perfectionis erit aequalitas orandi in corde ac
mentis cum deo iugis intentio. Sunt autem quidam catholici, quibus idem est
canonicus duodenarius psalmorum numerus’’
cf. Cassian. inst. ii. 4 et 12
sive per breves sive per longas noctes, sed per quaternas in nocte vices hunc
canonem reddunt; ad initium scilicet noctis ad mediumque eius pullorum quoque
cantus ac matutinum. Qui cursus sicut in hieme parvus aliis videtur, ita in
aestate satis onerosus et gravis invenitur, dum crebris in noctis brevitate
expeditionibus non tam lassitudinem facit quam fatigationem.
Noctibus vero reverentissimis dominicis scilicet vel sabbatis ad matutinum ter
idem volvitur numerus, id est ter denis et vi psalmis. Quorum pluralitas ac
sancta conversatio hunc numerum canonicum multis dulci indixit suavitate,
tamquam et reliquam disciplinam, sub quorum nimirum regula nullus invenitur
lassus. Et cum tanta pluralitas eorum sit, ita ut mille abbates sub uno
archimandrita esse referantur, nulla ibi a conditione coenobii inter duos
monachos rixa fuisse fertur visa; quod sine dei ibi habitatione dicentis—Ego
in eis habitabo et inter illos ambulabo et ero illorum deus et ipsi erunt mihi
populus’’
2 Cor. 6. 16
—esse non posse manifestum est. Merito itaque creverunt et cottidie deo gratias
crescunt, in quorum medio deus habitat, quorum meritis mereamur salvari a
salvatore domino nostro.
Amen.
VIII .De discretione (IX)
Discretio monachis quam sit necessaria multorum error ostendit et
aliquorum
ruinae demonstrant, qui sine discretione incipientes et absque moderatrice
scientia degentes vitam finire laudabilem non potuerunt;’’
cf. Cassian. Conl. ii. 2
quia sicut sine via tendentibus error evenit, ita sine discretione viventibus
excessus in promptu est, qui semper virtutibus in medio inter utramque
nimietatem positis contrarius est. Cuius impactio periculi res est, dum iuxta
semitam discretionis directam inimici pravitatis offendicula ac diversorum
errorum scandala ponunt.
(X) Orandus igitur iugiter est deus quo lumen verae discretionis largiatur ad
illuminationem huius viae tenebris saeculi utrimque obscurissimis circumdatae,
quo sui ad se sine errore veri adoratores possint has evadere tenebras.
Discretio igitur discernendo nomen accepit eo quod ipsa in nobis discernit inter
bona et mala, inter media quoque ac perfecta. Divisa namque sunt ab initio sicut
lux et tenebrae utraque, id est bona et mala, postquam mala per diabolum boni
depravatione esse coeperunt, sed per deum illuminantem prius ac postea
dividentem. Inde Abel pius bona elegit, Cain vero impius mala incidit.
(XI) Bona deus fecit cuncta quae creavit, mala vero diabolus superseminavit
dolosa calliditate ac subdola ambitionis intutae suasione. Quae sunt igitur bona?
Illa scilicet, quae integra sunt ac incorrupta, sicut creata, permanserunt;’’
cf. Cassian. Conl. viii. 24
quae solus creavit deus et praeparavit, [iuxta apostolum,] ut in illis
ambulemus; [quae sunt] opera bona, in quibus in Christo Iesu creati sumus,’’
cf. Eph. 2. 10
bonitas scilicet, integritas pietas iustitia veritas misericordia caritas pax
salutaris laetitia spiritalis cum spiritus fructu—haec omnia cum fructibus suis
bona sunt. His vero contraria mala sunt, scilicet malitia corruptela impietas
iniustitia mendatium avaritia odium discordia amaritudo cum fructibus eorum
multiplicibus, quae ab eis nascuntur.
Innumerabilia enim sunt quae de utrisque contrariis, id est bonis et malis,
procreantur.
(XII) Quod autem declinat a bonitate condita et integritate hoc primum malum
est, quod est superbia malitiae primae; cui contraria est piae bonitatis
humilis existimatio suum creatorem agnoscentis et glorificantis, quod est
rationabilis creaturae primum bonum. Sic et cetera per duplices sensim partes in
immanem nominum silvam creverunt. Quae cum ita sint, tenenda sunt fortiter bona
dei habentibus auxilium, quod semper orandum est per prospera et adversa, ne aut
extollamur in prosperis in vanitatem, neque deiciamur in adversis in
desperationem. Ideo continendum semper est ab utroque periculo, id est ab omni
nimietate per temperantiam gloriosam et veram discretionem, quae christianae
humilitati adhaeret et viam perfectionis veris Christi militibus aperit,
discernendo scilicet semper in dubiis recte ac inter bona et mala ubique
dividendo iuste, sive inter utraque foris, sive inter corpus intus et animam,
sive inter opera et mores, sive inter curam et quietem, sive inter publica ac
secreta.
Mala itaque cavenda sunt similiter, superbia invidia mendatium corruptela
impietas mala morum transgressio gula fornicatio cupiditas ira tristitia
instabilitas vana gloria elatio detractio; bona quoque virtutum sectanda sunt,
humilitas benignitas puritas oboedientia abstinentia castitas largitas patientia
laetitia stabilitas fervor impigritia vigilantia taciturnitas, quae per
fortitudinem sufferentem et temperantiam moderantem quasi in quadam ponderatrice
discretionis statera statuenda in actu sunt operis assueti pro captu conatus
nostri sufficientia ubique quaerentibus. Nam cui sufficientia non sufficiunt’’
cf. Sulp. Sev. Dial. i. 18
excessisse discretionis modum nulli dubium est, et quicquid ipsum modum
excesserit vitium esse manifestum est.
(XIII) Igitur inter parvum et nimium rationabilis est in medio mensura, revocans
semper ab omni utrimque superfluo, in omni re posita certum ubique necessitatis
procurans ac inrationabile superfluae voluntatis declinans. Et haec mensura
verae discretionis omnes nostros pondere trutinans iusto actus nequaquam nos
deviare ab iusto permittet, neque, si illam vice ducis per directum semper
sequamur, errorem pati. Dum enim de utraque parte semper est continendum iuxta
illud dictum, Continete vos a dextris et a sinistris,’’
cf. Deut. 5. 32
in directum semper per discretionem tendendum est, id est per lumen dei,
dicentibus saepius atque psalmistae victoris versiculum cantantibus,
Deus
meus, illumina tenebras meas, quoniam in te eripiar a temptatione.’’
Ps. 17. 28
Temptatio enim est vita hominis super terram.’’
Iob 7. 1
IX .De mortificatione (XIV)
Maxima pars regulae monachorum mortificatio est, quibus nimirum per scripturam
praecipitur, Sine consilio nihil facias.’’
Ecclus. 32. 24
Ergo si nihil sine consilio faciendum,
totum per consilium est interrogandum.’’
cf. Cassian. Conl. ii. 10
Inde etiam per Moysen praecipitur,
Interroga patrem tuum et annuntiabit tibi,
maiores tuos et dicent tibi.’’
Deut. 32. 7
Sed licet duris dura videatur haec disciplina, ut scilicet homo semper de ore
pendeat alterius, certis tamen deum timentibus dulcis ac secura invenietur, si
ex integro et non ex parte conservetur, quia nihil dulcius est conscientiae
securitate et nihil securius est animae impunitate, quam nullus sibi ipsi per se
potest tradere, quia proprie aliorum est examinis. Hoc namque defendit a timore
iudicii, quod iam examinaverit iudicantis censura, cui alieni ponderis imponitur
moles et totum portat quod suscipit periculum; maius enim, ut scriptum est,
periculum iudicantis [quam eius qui] iudicatur.’’
cf. Matt. 7.1. et seq.
Quicumque itaque semper interrogaverit, si servaverit, numquam errabit, quia si
alterius erraverit responsio, fides credentis et labor oboedientis non errabunt,
neque mercede interrogantis carebunt. Nam si per se aliquid discusserit qui
debuit interrogare, in hoc ipso arguitur errasse, quod iudicare praesumpsit qui
debuit iudicari; etsi rectum fuerit, pravum illi deputabitur, dum per hoc a
recto declinavit; quia nihil audet per se iudicare cuius officii est tantum
oboedire.
Cum haec igitur ita sint, cavenda ubique est monachis superba libertas ac vera
humilitas discenda sine murmuratione et haesitatione oboedientibus, quo iuxta
domini verbum iugum [Christi] suave et onus [eius] leve [sentiant].’’
Matt. 11. 30
Alioquin donec Christi humilitatem discant, suavitatem iugi eius et oneris
illius levitatem non sentient: Humilitas enim cordis requies animae est vitiis
ac laboribus fatigatae ac unicum illius de tot malis refrigerium, et quantum ad
hanc considerationem tota de tantis foris vagis ac vanis attrahatur, tantum
intus requiescit ac refrigeratur, ita ut etiam amara illi sint dulcia, ac dura
et ardua ante habita plana ac facilia esse sentiat, mortificatio quoque,
superbis ac duris intolerabilis, illi sit consolatio cui hoc solum placet quod
humile ac mansuetum est. Sciendum autem est quod neque hanc martyrii felicitatem
neque aliud quid utile superveniens poterit perfecte complere quis, nisi qui in
hoc studium singulare posuerit, ut non inveniatur imparatus.
Si enim iuxta hoc studium suas aliquas sectari aut nutrire voluerit intentiones,
continuo interpositorum occupatione detentus turbatus totus sequi quo iussio
ducit gratus semper non poterit, neque ut competit complere potest qui
turbulentus est et ingratus.
Mortificationis igitur triplex est ratio: non animo discordare, non lingua
libita loqui, non ire quoquam absolute. Suum est semper dicere seni quamvis
contraria iubenti, Non sicut ego volo, sed sicut tu vis,’’
Matt. 26. 39
iuxta exemplum domini salvatoris qui ait,
Descendi de caelo, non ut faciam
voluntatem meam, sed voluntatem eius qui me misit patris.’’
Ioann. 6. 38
X. De perfectione monachi
Monachus in monasterio vivat sub unius disciplina patris consortioque multorum,
ut ab alio discat humilitatem ab alio patientiam. Unus enim silentium, alter
doceat mansuetudinem. Non faciat quod vult, comedat quod iubetur, habeat auantum
acceperit, operis sui pensum persolvat, subiciatur cui non vult. Lassus ad
stratum veniat ambulansque dormitet, necdum expleto somno surgere compellatur.
Passus iniuriam taceat, praepositum monasterii timeat ut dominum, diligat ut
parentem, credat sibi hoc esse salutare quicquid ille praeceperit, nec de
maioris sententia iudicet, cuius officii est oboedire et implere quae iussa sunt,’’
cf. Hieron. Epist. cxxv. 15
dicente Moysi, Audi Israel’’
Deut. 6. 4
et cetera.
Finit regula.
De confessione ante mensam sive lectorum introitum, et custodienda
benedictione ad mensam, similiter et silentio.
Ut lucerna signata fiat, et qui suum proprium aliquid dixerit, et de
observatione cultelli ad mensam, et qui ministrando aliquid perdiderit, et
de humiliatione in sinaxi, et qui perdiderit micas.
De eo qui aliquid neglegenter perdiderit, et qui effuderit aliquid super
mensam, et qui egrediens domum non se humiliaverit ad orationem, et qui
obliviscitur orationem ante opus, et qui comedit sine benedictione, et qui
regrediens domum non se curvaverit, et de eo qui haec omnia confessus fuerit.
Qui in exordio psalmi bene non cantaverit, et qui calicem domini dentibus
pertunderit, et qui ordinem suum non custodierit, et qui riserit in sinaxi,
et qui eulogias accipit, et qui obliviscitur oblationem facere. De fabulis
otiosis et de excusatione et de consilio contra consilium et de altare
concusso.
De eo qui profert sermonem altum, et qui se excusat, et qui fratri aliquid
indicando contradicit, et quod excusantes se non sint filii dei.
De eo qui superbum verbum dixerit, et qui profert sermonem altum, et qui
abscondit alicuius crimen donec proferat illud in malum, et qui reprehendit
alterius opera, et qui profert correptionem contra correptionem.
De eo qui detrahit alterum et de contentioso, et qui reprehendit superiorem
sibi, et de eo qui tristis fuerit, et qui consanguineum suum sollicitat ad
malum, et qui vituperat alterius obsequium.
De eo qui docet consanguineum suum contra seniorem suum, et qui priori suo causam suam contradicit, et qui non postulat veniam cum corripitur, et qui visitator vult esse aliorum, et qui coquinam visitant iniussi, et qui extra claustra egrediuntur, et qui conlocuntur invicem prohibiti, et qui dicunt quod non licet eis facere rogata, et de his qui dicunt ‘Facimus quod dicis,’ et qui scientes transgrediuntur, et cui ceciderit suum crismal.
De eo qui profert verbum otiosum, et de paenitentibus fratribus, et de
minutis paenitentiis.
De fratre qui inoboediens fuerit, et qui dicit et non facit, et qui murmurat,
et qui veniam non petit aut se excusat, et qui duos fratres ad iracundiam
provocat, et de mendatio, et qui contradicit fratri, et qui interrumpit
mandatum, et qui neglegenter facit opus sibi iniunctum, et qui detractaverit
abbatem suum, et qui aliquid obliviscitur foras vel perdiderit.
De eo qui loquitur cum saeculare, et qui opus suum perficit et postea sine
iussione aliquid fecerit, et de eo qui bilinguis fuerit, et qui manducaverit
in domo aliena, et qui narraverit peccatum praeteritum, et qui de saeculo
rediens et saecularia narraverit, et de eo qui consentit ei qui aliquid
facit contra regulae praeceptum.
De eo qui suscitat furorem fratri suo, et de eo qui non venit ad orationem
super mensam, et qui dormierit ad orationem, et qui non responderit ‘Amen’,
et qui transgressus fuerit horam, et qui non audierit sonitum orationis, et
qui cum nocturno cingulo communicaverit.
De eo qui quarta et sexta feria ante nonam manducaverit, et qui dixerit
mendacium, et qui dormierit cum muliere in domo una, et qui non claudit
ecclesiam post se, et qui sputaverit in ecclesia, et qui psallendi
obliviscitur.
De eo qui tardius ad aliquod signum venerit, et qui sonaverit post pacem, et
qui velato capite intraverit, et qui non petit orationem, et qui manducat
sine oratione, qui sonum fecerit dum oratur, et qui vel iram vel tristitiam
retinet.
De neglegentia sacrificiorum.
Diversitas culparum diversitatis paenitentiae medicamento sanari debet.
Itaque, fratres karissimi
1
Statutum est, fratres carissimi, a sanctis patribus, ut demus confessionem ante
mensam sive ante lectorum introitum aut quandocumque fuerit facile
de omnibus
non solum capitalibus criminibus sed etiam de minoribus neglegentiis’’
cf. Caesar. Arelat. Serm. 235. 4
quia confessio et paenitentia de morte liberant. Ergo nec ipsa parva a
confessione sunt neglegenda peccata, quia ut scriptum est,
Qui parva neglegit
paulatim defluit’’
seq. Ecclus. 19. 1
ut detur confessio ante mensam, ante introitum lectulorum vel quandocumque
fuerit facile dare.
Ergo qui non custodierit ad mensam benedictionem et non responderit ‘Amen’, sex
percussionibus emendare statuitur. Simili modo qui locutus fuerit comedens non
necessitate alterius fratris, VI emendare statuitur.
Qui dixerit suum
proprium aliquid, sex percussionibus. Et qui non signaverit coclear quo
lambit sex percussionibus et qui locutus fuerit in plausu, id est altiore
sono solito sonaverit, VI percussionibus.
2
Si non signaverit lucernam, hoc est cum accensa fuerit a iuniore fratre et non
exhibeatur ad seniorem ad signandum, VI percussionibus.
Si dixerit suum
proprium aliquid,’’
cf. Basil. (transl. Rufin.) Interrog. 29, Cassian. Inst. iv. 13
VI percussionibus. Si aliquod opus vanum fecerit, sex percussionibus. Qui
pertunderit cultello mensam, X percussionibus emendetur. Quicumque de fratribus,
cui sollicitudo coquinandi vel ministrandi commissa est, quantulum quid
effuderit, oratione in ecclesia post expletum cursum, ita ut fratres pro eo
orent, emendare statuitur. Qui humiliationem in synaxi, id est in cursu, oblitus
fuerit, haec est humiliatio in ecclesia post finem cuiuscumque psalmi, similiter
paeniteat. Simili modo qui perdiderit micas oratione in ecclesia emendetur; ita
tamen haec parva paenitentia ei iudicetur, si parvum quid effuderit.
3
Quod si ex neglegentia vel oblivione seu transgressione securitatis tam in
liquidis quam in aridis amplius solito perdiderit, longa venia in ecclesia dum
duodecim psalmos ad duodecimam canunt prostratus nullum membrum movens paeniteat.
Vel certe si multum est quod effudit, quantos metranos de cervisa aut mensuras
qualiumcumque rerum intercidente neglegentia effundens perdidit, supputans tot
diebus illud quod in sumptus proprios rite accipere consueverat, sibi ea
perdidisse sciat, ut pro cervisa aquam bibat. De effuso super mensam
decidenteque extra eam veniam in discubitu petere dicimus sufficere.
Qui egrediens’’
cf. Hieron. Epist. xxii. 37
domum ad orationem poscendam non se humiliaverit et post acceptam benedictionem non se signaverit, crucem non adierit,
XII percussionibus emendare statuitur.
Similiter qui orationem ante opus aut post opus oblitus fuerit, XII
percussionibus. Et qui comederit sine benedictione, XII percussionibus. Et qui
regrediens domum orationem petens non se curvaverit intra domum, XII
percussionibus emendetur. Qui vero frater haec omnia confessus fuerit et cetera
usque ad superpositionem, semipaenitentia id est media paenitentia, et de his
similia; sic temperare interim.
4
Qui tusse in exordio psalmi non bene decantaverit, VI percussionibus emendare
statuitur. Similiter qui pertunderit dentibus calicem salutaris, VI
percussionibus. Ordinem ad sacrificium qui non custodierit
ad offerendum
VI percussionibus. Sacerdos offerens, qui ungulas non dempserit, et diaconus
cui barba non tonsa fuerit, de rustro sacrificium accipientem ad calicem
accedentem, sex percussionibus. Et qui subridens in sinaxi, id est in cursu
orationum, VI percussionibus; si in sonum risus eruperit, superpositione, nisi
veniabiliter contigerit. Sacerdos offerens et diaconus sacrificium
custodientes cavere ne vagis oculis oberrent; quod si neglexerint, sex
percussionibus emendari. Qui oblitus fuerit chrismal pergens procul ad opus
aliquod, quinis quinqueis percussionibus; si super terram in agro dimiserit et
invenerit statim, denis quinqueis percussionibus; si in ligno illud levaverit,
ter denis, si ibi maneat nocte, superpositione. Eulogias inmundus accipiens,
XII percussionibus. Obliviscens oblationem facere usque dum itur ad offerendam C
percussionibus.
Fabulas otiosas proferens ad alterum, statim semet ipsum reprehendens, venia tantum; si autem se non reprehenderit sed detractaverit qualiter eas excusare debeat superpositione silentii aut L percussionibus. Excusationem proferens cum simplicitate quando in aliquo discutitur et non dicat statim veniam petens, ‘Mea culpa, paenitet me,’
L percussionibus. Consilium contra consilium cum simplicitate promens, L
percussionibus. Qui altare concusserit, L percussionibus.
5
Proferens sermonem altum sine suppressione, nisi ubi necessitas fuerit,
superpositione silentii aut L percussionibus. Excusans ad veniam similiter
paeniteat. Qui fratri aliquid indicanti responderit, ‘Non ita est ut dicis,’
praeter seniores iunioribus dicentes simpliciter, superpositione silentii aut L
percussionibus; nisi hoc tantum licet, ut respondeat coaequali fratri suo, si
veratius est aliquid quam ille dicit et recordatur, ‘Si bene recolis, frater,’
et alter haec audiens non adfirmet sermonem suum, sed humiliter dicat, ‘Spero
quod tu melius recorderis; ego per oblivionem in verbo excessi, paenitet me quod
male dixi.’ Ecce verba filiorum Dei, si nihil per contentionem, [ut ait
apostolus,] neque per inanem gloriam sed per humilitatem spiritus alter alterum
existimans superiorem sibi.’’
Phil. 2. 3
Ceterum qui se excusaverit non filius Dei spiritalis sed filius Adam carnalis
iudicetur.
6
Quique non cito ad portum requiei humilitatis dominicae confugerit, nimie
contradictionis aditum aliis aperiens in superbiae verbo persistens, de
libertate sanctae ecclesiae in cellula ob paenitentiam agendam separetur, usque
dum bona eius voluntas cognoscatur atque per humilitatem denuo sanctae
congregationi inseratur.
Qui profert sermonem altum ad reprehendendum opus hostiarii, ut hostiarius horas
non bene custodierit, superpositione silentii aut L percussionibus. Et qui
abscondit aliquod crimen videns in fratre suo, usque dum corrigatur de alio
vitio vel de ipso, et tunc profert illud adversus fratrem, tribus
superpositionibus. Reprehendens aliorum fratrum opera aut detractans, tribus
superpositionibus paeniteat. Proferens correptionem contra correptionem, hoc est
castigans castigantem se, similiter tribus superpositionibus paeniteat.
7
Qui detrahit alicui fratri aut audit detrahentem, non
continuo corrigens
eum, tribus superpositionibus.
Qui aliquam contemptionem cum tristitia promit, simili modo tribus
superpositionibus paeniteat. Qui aliquid reprehendens praeposito suo non vult
indicare, usque dum
patri seniori indicet, tribus superpositionibus, nisi haec omnia a confessione
verecundiae fiant. Si quis frater tristis fuerit,
si fieri potest,
consolationem accipiat si sustinere valet, subprimat interim confessionem,
ut verecundius dicat, quando tristitia cessaverit
orent pro eo fratres.
Si quis dicat ad consanguineum suum, sollicitans eum in loco optimo habitantem,
‘Melius est, ut nobiscum habites aut cum aliquibus,’ tribus superpositionibus.
Et Qui vituperat alicui fratri obsequium dandum, similiter paeniteat./p[gt
]
8
Qui consanguineum docet aliquam discentem artem aut quodlibet a senioribus
impositum, ut melius lectionem discat, tribus superpositionibus.
Qui ad praepositum audet dicere, ‘Non tu iudicabis causam meam, sed noster
senior aut ceteri fratres,’ sive, ‘Ad patrem monasterii ibimus omnes,’ XL diebus
castigari oportet in paenitentia, in pane et aqua nisi ipse dicat
prostratus coram fratribus ‘Paenitet me quod dixi.’
Frater quilibet in aliquo opere detentus, quamvis fatigatus sit, ita tamen ad
oeconomum dicat in propria causa, ‘Si tibi placet dicam ad abbatem, sin autem,
non dicam’; in alterius causa, ‘Si tu iteras, non tibi difficile videatur, si
forte ad abbatem dicam’; ut oboedientia custodiatur.
Qui non reportat quod commodat usque in crastinum, si ipse reportat recordatus,
VI percussionibus; si oblitus fuerit usque dum queratur, XII. Si quis oblitus
fuerit interrogare debitum paenitentiae usque in crastinum, VI percussionibus.
Qui murmurat, qui dicit, ‘Non faciam nisi dicat abbas vel secundus,’ tribus
superpositionibus. Cursus non necessarios aut saltus XII plagis. Prohibetur ne
quis alterius teneat manum.’’
cf. Cassian. Inst. ii. 15
Procuret economus de humanitate advenientibus adhibenda tam peregrinis quam reliquis fratribus, et omnes fratres parati sint ad ministrandum cum omni famulatu propter Deum. Quamvis economus non senserit aut praesens non fuerit, ceteri faciant diligenter quod necesse est et custodiant utensilia eorum, donec adsignent ea parata custodi; sin autem neglexerint, paenitentia de his ut videatur adhiberi ad iudicium sacerdotis.
8
Qui non postulat veniam correptus, superpositione paeniteat. Qui visitaverit
alios fratres in cellulis corum sine interrogatione, simili modo paeniteat; aut
in coquinam post nonam sine ordinatione vel iussione ierit,
superpositione; aut extra vallum, id est extra sepem monasterii, sine
interrogatione ierit, superpositione.
Iuvenculi quibus imponitur terminus ut non se appellent invicem, si transgressi
fuerint, tribus superpositionibus. Hoc tantum dicant, ‘Scis quod nobis non
licet loqui tecum.’ Et si quis praeceperit eis quod non licet, ipsi dicant,
‘Scis quod nobis non liceat;’ et si ipse praeceperit ultra, ipse damnetur
tribus superpositionibus, ipsi tamen dicant, ‘Facimus quod dicis’, ut bonum
oboedientiae servetur.
Illis vero specialius cavendum est, ut quomodo inter se mutuo non loquuntur, sic
nec per os alterius fratris conloquantur. Quodsi scientes transgressi fuerint,
simili modo quasi inter se locuti fuissent, paeniteant.
Cui ceciderit crismal
et nihil confringens, duodecim percussionibus
emendetur.
9
Qui profert verbum otiosum, silentio inter duas horas consequentes condemnari,
aut XII percussionibus.
Paenitentes fratres, quamvis opera difficilia et sordida faciant, non lavent
capita nisi in die dominica, id est octava, sin autem, quintadecima die
quaque, aut certe propter fluentium capillorum incrementum arbitrio senioris
unusquisque in lavando utatur. Declinato de via sine interrogatione aut
benedictione, VI percussiones. Paenitentias minutas iuxta mensam si scierit
praepositus mensae imponat, et amplius quam XXV percussiones
simul non
dentur.
Paenitentes fratres et indigentes paenitentia psalmorum—hoc est, cui necesse
fuerit ut psalmos adhuc pro visione nocturna decantet, quia pro inlusione
diabolica, aut pro modo visionis—alii XXX, alii XXIIII psalmos in ordine, alii
XV, alii XII, indigentes paenitentia psalmorum, decantare
debent; qui ergo in nocte dominica et tempore quinquagesimae paenitentes genua
flectunt.
Si, cui iniunxerit abbas aut praepositus, idem fratribus iteraverit, ita
observandum est ut seniori iunior oboediat; si tamen rectum fuerit quod eis
indicaverit, observare studeat. Si quid praeceperit abbas vel economus maior, et
aliud humilior iteraverit economus, ipse oboedire debet, indicans tamen in
silentio quod praeceperit alius maior; infra monasterium vero nullus tamen alio
imperio praecellente imperet, nisi qui praeest.
Ab initio diei usque noctem commutatio vestimenti et altera in nocte;
intermutentur separatim. Qui ministrat in die dominico aut in alio solemni ad
lavacrum aut ad quamcumque necessitatem, unam orationem ante exitum et introitum
eget. Interroget tamen. Si non procul exeat, signo crucis indiget. Quamvis
ambulans signet se, non est autem necesse ad orientem se vertere.
Exiens extra domum quilibet festinans et se signans, non eget ad orientem
conversionem. Ita et in ambulando conveniens quemquam faciat, si festinet,
postulans orationem et se humilians.
In domu, in qua non congrua fiat genuflexio, curvatio tantum statuetur.
Si quis voluerit, in die sabbati praeparet oblationem dominicae; consummato
lavacro commutare sacerdotes si facile fuerit, diacones autem aut ante
praeceptum aut post praeceptum ministerium oportunum perficiant.
Si quis viderit somnium inmundum aut coinquinatus fuerit aut penitens, quando
detur praeceptum, stare praecipitur.
In magnis autem
sollempnitatibus quando audiant sonum sedere in
cottidiano praecepto paene mediante iubentur sedere.
Deinde sonum omnes audientes ad sinaxim initiantem diei conventus lavent ante
oratorii introitus, nisi prius laverint. Primarius ut primus psallat statuetur
et secundus; et non flectatur genu, sed tantum curvatio fiat.
Ordines qui priores in medio
fiant oratorii, ceteri dextra levaque adsistant, praeter offerentem eidemque
adherentem. In omnique dominica sollempnitate hymnus diei cantetur
dominice et in die inchoante pasche. Aut qui ad altare inchoaverit accedere,
sacrificium accepturus, ter se humiliet.
Et novi quia indocti et quicumque fuerint tales ad calicem non accedant, et
quando offertur oblatio nullus cogatur coactus accipere sacrificium praeter
necessitates.
In omnique dominica die et
sollempnitate, qui non fuerit in coetu fratrum
ad dominum fundentium preces, oret ipse, aliqua necessitate cogente. Et quamdiu
offeratur non multum discurratur. Paenitens quoque necessitate itineris
occupatus ambulansque cum ceteris utentibus licito cibis, si advenerit hora
tertia et longe proficiscantur, accipiat et ipse quiddam cibi pro modo quodam et
quod ei defuerit accipiat ubi quiescat.
In commune autem omnes fratres omnibus diebus ac noctibus tempore orationum in
fine omnium psalmorum genua in oratione, si non infirmitas corporis offecerit,
flectere aequo animo debent, sub silentio dicentes,
Deus in adiutorium meum
intende, domine ad adiuvandum me festina.’’
Ps. 69. 1
Quem versiculum postquam ter in oratione tacite decantaverint, aequaliter a
flexione orationis surgant, excepto diebus dominicis et a prima die sancti
paschae usque ad quinquagesimam diem, in quibus moderate se in tempore
psalmodiae humiliantes, genua non flectentes, sedule dominum orent.
10
Si quis frater inoboediens fuerit, duos dies una paxmate et aqua. Si quis dicit,
‘Non faciam,’ tres dies uno paxmatio et aqua. Si quis murmurat, duos dies uno
paxmatio et aqua. Si quis veniam non petit aut dicit excusationem, duos dies uno
paxmatio et aqua. Si duo fratres contenderint aliquid et ad furorem venerint,
duos dies uno paxmatio et aqua. Si alius contendit mendacium et distinctionem
confirmat, duos dies uno paxmatio et aqua. Si quis contradicit fratri et non
petit eum veniam, duos dies uno paxmatio. Si quis interrumpit mandatum et
regulam frangit, duos dies uno paxmatio et aqua.
Si quis cum iniungitur
ei opus et neglegenter facit, duos dies uno paxmatio et aqua.
Si quis detractaverit abbati suo, VII dies uno paxmatio et aqua; si quis fratri
suo, viginti IIII psalmos, si saeculari, duodecim psalmos.
Si quis obliviscitur aliquid foras, si minus, XII psalmos, si maius, XXX psalmos.
Si quis perdiderit vel deciderit aliquid, sicut pretium eius, ita et paenitentia
eius.
11
Si quis facit colloquium cum saeculari sine iussu, XXIIII psalmos. Si quis
quando consummaverit opus suum et aliud non requirit et fecerit aliquid
sine iussu, viginti IIII psalmos cantet. Si fuerit aliquis bilinguis et
conturbet corda fratrum, I diem in paxmatio et aqua.
Si quis manducaverit in domo aliena sine iussu et venerit domui suae, I diem in
paxmatio. Si quis enarraverit praeteritum peccatum, unum diem cum paxmatio. Vel
qui ambulaverit in saeculo et dicit de saeculi peccato, diem unum in pane et
aqua.
Et tepidus, qui aliquem audierit murmurantem et detrahentem aut facientem
aliquid contra regulam et consentit a confessione, diem unum paxmatio.
12
Si quis suscitat furorem fratri suo et satisfaciet ei postea, et ipse non
remittit ei sed mittit eum suo seniori, qui suscitaverit furorem viginti IIII
psalmos, et ille diem I in pane et aqua. Si quis voluerit aliquid et prohibet
oeconomus et iubet abbas, quinque dies. Si quis non venerit ad orationem super
mensam et post cibum, XII psalmos cantet. Si quis dormierit dum oratur, si
frequens, XII psalmos, si non frequens, VI psalmos. Si quis non dicit Amen, XXX
verbera. Si transgressus erit horam, XV psalmos, cantica graduum, nisi matutina
hiemis, XII psalmos. Et qui non audierit sonitus orationum, XII psalmos. Si quis
veniet ad sacrificium et nocturnum cingulum vel vestis circa eum, XII psalmos.
13
Si quis ante horam nonam quarta sextaque feria manducat nisi infirmus, duos dies
in pane et aqua vivat. Si quis dixerit mendacium nesciens, L verbera; si
sciens et audax dicit, duos dies in pane et aqua.
Si
denegatur mendacium eius et ille contendit, VII dies in pane et aqua. Si quis
monachus dormierit in una domu cum muliere, duos dies in pane et aqua; si
nescivit quod non debet, unum diem. Si quis non claudit ecclesiam, XII psalmos.
Si quis emittit sputum et attingit altare, XXIIII psalmos; si parietem attingit,
VI. Si obliviscitur psallendi seu lectionis, III psalmos.
14
Si quis tardius veniat orationibus, L, vel plausu, L, vel segnius exequerit quod
iubetur ei, L. Si post pacem sonaverit, L. Si contumaciter responderit, L. Si
veniet velato capite in domum, L verbera. Si non petit orationem dum intrat
domum, L. Si manducat sine oratione, L. Si locutus est aliquid in ore suo, L. Si
sonum fecerit dum oratur, L verbera. Si quis iracundiam vel tristitiam vel
invidiam retinet contra fratrem suum, ut tempus tenuerit, ita erit paenitentia
eius in pane et aqua; si vero primo die confessus fuerit, XXIIII psalmos cantet.
15
Quicumque sacrificium perdiderit et nescit ubi sit, annum paeniteat. Qui neglegentiam fecerit erga sacrificium ut siccetur et a vermibus consumetur, ita ut ad nihilum devenerit, dimidium annum paeniteat. Qui neglegentiam erga sacrificium incurrerit, ut inveniatur vermis in eo et tamen plenum sit, igne comburat vermem et iuxta altare abscondat cinerem eius in terra et ipse paeniteat XL diebus. Et qui neglegit sacrificium et immutatum fuerit et panis amiserit saporem, si rubro colore, XX diebus paeniteat, si iacinctino, XV diebus paeniteat. Si autem non immutatum fuerit colore sed conglutinatum, VII dies paeniteat. Qui autem merserit sacrificium continuo bibat aquam quae in crismali fuerit; sacrificium comedat. Si de cimba vel de ponte seu de equo ceciderit, et non per neglegentiam sed casu aliquo, diem unum paeniteat; si autem per contemptum submerserit, id est exierit aqua et non consideraverit de periculo sacrificii, XL dies paeniteat. Si autem obtentu insoliti pinguioris cybi et non vitio saturitatis sed stomachi evomuit in die sacrificii coenam, XX diebus; si infirmitatis gratia, X diebus paeniteat in pane et aqua.
15
Qui scit fratrem suum peccare peccatum’’
cf. 1 Ioann. 5. 16
ad mortem et non arguit eum, legis evangelii transgressor notetur, donec arguat
cum cuius malum reticuit et fateatur sacerdoti, ut quamdiu conscientia mala
reticuit tamdiu in afflictione paeniteat. Qui parvum peccatum reticuit simili
correptione non eadem adflictione paeniteat, sed plagis XXX aut XV psalmos canat.
Si de reliquo spernens minima neglexerit in pane et aqua paeniteat, ut peccans [iuxta
mandatum domini] corripiatur.’’
cf. Matt. 18. 15
Qui vero arguit non leniter, notetur donec petat veniam a
fratra correpto
et plagis XXX aut XV psalmos. Qui peccatum pudendum alicui exprobrat priusquam
inter semet ipsum solum’’
cf. Matt. 18. 15
arguat, sicut dominus dicit, corripiatur donec exprobrato satisfaciat et tribus
diebus in pane et aqua peniteat. Qui transgreditur regulam iussionis vel
disciplinae generalis, maneat expulsus sine cibo ut in crastinum recipiatur.
Qui solus cum sola femina sine certis personis familiariter loquitur, maneat
sine cybo vel duobus diebus in pane et aqua vel CC plagis.
Qui praesumit facere ambasciam non permittente eo qui praeest libera et
ineffrenata processione absque necessitate, quinquaginta plagis inhibeatur.
Operis peculiaris praesumptio’’
cf. Cassian. Inst. iv. 16
C plagis, possessio’’
cf. Cassian.
Inst. iv. 16
alicuius rei quam non necessitas generaliter fratribus concessit, amissione
eiusdem et C plagis coerceatur. Necessarium vero ac licitum aliquid facere dare
accipere sine iussione XII plagis, nisi ratio aliqua defendat, ut supplex
satisfactio remittat.
Qui comedens loquitur, VI plagis. Et cuius vox obstrepit de mensa ad mensam, sex
plagis; si de domo foras vel de foris in domum sonuerit, XII plagis.
Egredi vel ingredi in domum aut opus facere sine oratione et signo crucis XII
plagis, si aliter fuerit, V plagis.
Meum vel tuum dixisse, VI plagis.
Verbum contra verbum simpliciter dictum VI percussionibus, si ex contentione C
plagis vel superpositio silentii.
Si ordinem psallendi non servaverit VI percussionibus.
Si statuto tempore taciturnitatis loqui praesumpserit sine necessitate, XVII
plagis.
Si quid de supellectile monasterii per contemptum amiserit vel dissipaverit quis,
proprio sudore et operis adiectione restituat vel pro estimatione arbitrio
sacerdotis superpositione paeniteat, aut una die in pane et aqua. Si non
contemptu sed casu aliquo amiserit aut fregerit, non aliter neglegentiam suam
quam publica diluat paenitentia, cunctis in sinaxi fratribus congregatis tamdiu
prostratus in terram veniam postulabit, donec orationum
consummetur
sollempnitas,
inpetraturus eam cum iussus fuerit abbatis iudicio de
solo surgere. Eodem modo satisfaciat quisquis ad orationem vel opus aliquod
arcersitus tardius occurerit.’’
cf. Cassian. Inst. iv. 16
Si decantans psalmum titubaverit, si superfluo, si durius, si contumacius
responderit, superpositione. Si neglegentius obsequia iniuncta impleverit,
superpositione. Si vel leviter murmuraverit, superpositione. Si lectionem operi
oboedientiaeve preferens, superpositione. Si officia statuta segnius fuerit
exsecutus, superpositione. Si demissa sinaxi non continuo ad cellam recurrerit,
superpositione. Si cum aliquo ad modicum substiterit, superpositione. Si ad
modicum temporis uspiam secesserit, superpositione. Si cum illo qui cellae suae
cohabitator non est confabulari quantulumcumque praesumpserit, superpositione.
Si alterius tenuerit manum, superpositione. Si oraverit cum illo qui est ab
oratione suspensus, superpositione.’’
cf. Cassian. Inst. iv. 16
Si parentum quempiam vel amicorum saecularium viderit vel conlocutus ei fuerit
sine iussione, si epistolam cuiuscumque susceperit, si tribuere presumpserit
sine suo abbate, superpositione. Si inpedierit aliquem a necessarii facti
expletione, superpositione. Si per ardorem mentis legitimum religionis
excesserit modum, superpositione. Si alium ferventem a legitimo facto retinere
teporis sui gratia praesumpserit, superpositione.’’
cf. Cassian. Inst. iv. 16
Hucusque et in similibus admissis procedit animadversio spiritalis,’’
cf. Cassian. Inst. iv. 16
ut increpatio quae fit a pluribus’’
2 Cor. 2. 6
peccanti proficiat in salutem et de cetero cautior et diligentior emendatione
morum deo propitio salvatus existat.
Qui autem rixam commiserit, septem diebus peniteat.
Qui vero suum praepositum dispexerit aut regulam blasfemaverit, foras
repellendus est, nisi ipse dicat, ‘Paenitet me quod dixi.’
Si autem non se humiliaverit, XL diebus peniteat, quia superbiae morbo detinetur.
Verbosus taciturnitate damnandus est, inquietus mansuetudine,
gulosus ieiunio, somnolentus vigilia, superbus carcere, distitutor repulsione.
Unusquisque iuxta quod meretur quoaequalia sentiat, ut iustus iuste vivat. Amen.
In omni loco et opere silentii regula magnopere custodiri censetur, ut omne
quantum valuerit humana fragilitas, quae prono ad vitia praecipitari solet cursu
oris, mundemur vitio, aedificationemque potius proximorum, pro quibus salvator
noster Iesus sanctum effudit sanguinem, quam delacerationem absentium in pectore
conceptam et otiosa [passim] verba, [de quibus iusto sumus retributori] rationem
reddituri,’’
cf. Matt. 12. 36
ore promamus.
Haec superum volentibus carpere iter tendens alti ad fastigia summa,’’
Ovid Met. ii. 3
rudiumque hominum flagitiis atro ambientibus, uni adhaerere deo hac in tellure
misso, statui visa. Immortalia nimirum sunt praemia accepturi cum gaudio summo
nunquam decidente in aevum.
Explicit regula cenobialis sancti Columbani abbatis. Deo gratiam.
Ritorno alla pagina iniziale "San Colombano"
Ritorno alla pagina iniziale "Regole monastiche e conventuali"
|
Ora, lege et labora |
San Benedetto |
Santa Regola |
Attualità di San Benedetto
|
| Storia del Monachesimo | A Diogneto | Imitazione di Cristo | Sacra Bibbia |
21 giugno
2014 a cura
di Alberto "da Cormano"
alberto@ora-et-labora.net