EVGIPPII REGVLA

Estratto da "Corpus Scriptorum Ecclesiaticorum Latinorum" Vol. LXXXVII

a cura di Fernando Villegas e Adalbert de Vogüé – ed. Vindobonae - Hölder-Pichler-Tempsky 1976

 Link al testo italiano

CAPITVLA CVM FONTIBVS

I Regula Augustini.

Vv. 1—29 Ordo Monasterii; vv. 30—154 Praeceptum.

II De cellario, qualis debeat esse.

Tit. ex Regula Magistri XVI; vv. 1—8 ex Regula IV Patrum (XII) 3, 24—31; vv. 9—25 ex Regula Magistri XVI 11—14; 25—37.

III Quomodo debent hii qui operantur uel qui praesunt curam gerere ferramentorum utensilium eorum de quibus operantur?

Tit. usque ad v. 8 ex Regula Basilii, interrogatio CIII; CIIII; CVI; vv. 9—16 ex Regula Magistri XVII 1—8.

IIII Si qui non contentus cottidie sibi aliquid iniungi de his quae pro mandato dei incidunt, sed artificium uult discere, quali uitio aegrotat, aut si oportet ei adquiescere ?

Ex Regula Basilii, interrogatio LXVII.

V Si qui industrius sit et promptus ad implenda mandata, agat autem non quod iniungitur, sed quod ipse uult, quam mercedem habet ?

Ex Regula Basilii, interrogatio LXVIII.

VI Si iniunctum fuerit aliquid fratri, et contradixerit, postea autem sua potestate abierit.

Ex Regula Basilii, interrogatio LXX.

VII Quali affectu oportet accipere uel uestimentum uel calciamentum qualecumque fuerit ?

Ex Regula Basilii, interrogatio XCV.

VIII Si licet unicuique ueterem tunicam suam aut calciamentum dare cui uoluerit, misericordiae causa propter mandatum?

Ex Regula Basilii, interrogatio XCVIIII.

VIIII Si debent peregrini intrare usque ad illa loca ubi fratres operantur, uel etiam alii de eodem monasterio debent relictis suis locis intrare ad alios ?

Ex Regula Basilii, interrogatio CI.

X Si oportet eos qui norunt artificia, suscipere ab aliquo opus absque conscientia uel iussione eius qui praeest et operae sollicitudinem gerit ?

Ex Regula Basilii, interrogatio CII.

XI Si oportet peccantibus fratribus silere et quiescere ?

Ex Regula Basilii, interrogatio CXXII.

XII Erga eum qui pro peccato non paenitet, qualiter esse debemus?

Ex Regula Basilii, interrogatio XXVIII.

XIII Si debet habere aliquid proprium, qui inter fratres est?

Ex Regula Basilii, interrogatio XXVIIII.

XIIII Interrogatio: Qui detrahit de fratre, aut audit detrahentem et patitur, quid dignus est ?

Ex Regula Basilii, interrogatio XLIII.

XV Quod si de eo detraxerit qui praeest, quomodo eum obseruabimus ?

Ex Regula Basilii, interrogatio XLIIII.

XVI Si ex toto rideri non licet ?

Ex Regula Basilii, interrogatio LIII.

XVII Quae est materies uel causa malorum, quae in fornace timoris dei excoqui debent, uel quae est erugo uel sordities uitiorum, quam de nobis debet lima iustitiae emundare ?

Ex Regula Magistri V

XVIII De oboedientia discipulorum, qualis debeat esse.

Ex Regula Magistri VII tit. —15; 20—74.

XVIIII Cum hora diuini officii aduenerit, mox debere fratrem ad oratorium festinare.

Ex Regula Magistri LIIII.

XX De quot passibus frater, relicto labore, ad oratorium debeat occurrere.

Ex Regula Magistri LV tit. —6; 8—11; 13—18.

XXI De fratribus qui ad opus dei tarde occurrunt.

Ex Regula Magistri LXXIII.

XXII Post conpletorios neminem debere loqui.

Ex Regula Magistri XXX tit.; 8—30.

XXIII Refrenari debere liberum arbitrium fratrum.

Ex Regula Magistri LXXIIII.

XXIIII De disciplina psallendi.

Ex Regula Magistri XLVII tit. —22; 24.

XXV Qualis debeat esse abba.

Ex Regula Magistri II tit. —10; 23—25; 32—34; 37—40; 51.

XXVI Qualis debeat esse praepositus.

Ex Regula Pachomii CLIX (Praecepta et Instituta 18).

XXVII De generibus uel ordine et actus et uita monachorum in coenobiis.

Ex Regula Magistri I tit. —15; 72—92; Ths 40— 46.

XXVIII De doctrina discipulorum et gratia humilitatis et profectus in deo quibus modis adquiritur uel adquisita seruatur.

Ex Regula Magistri X tit. —14; 16; 18—38; 40—45; 48—122.

XXVIIII Item de humilitate et oboedientia et de calcanda superbia.

Nouati Sententia.

XXX De expugnatione libidinum et gradibus castis, uel quomodo ad puritatem [munditiam] castitatis ueniatur.

Ex Conlationibus Cassiani XII 2, 1—3; tit. ex Cap. Conl. XII 7.

XXXI Sex gradibus, licet multa a se inuicem sublimitate distantibus, fastigia castitatis praecelsa distinguam.

Ex Conlationibus Cassiani XII 7, 2—4.

XXXII Qui suggestiones cupit inimici destipare, debet sine confusione omnes suo seniori confiteri.

Ex Institutionibus Cassiani IIII 9; tit. ex Cap. Inst. IIII 9.

XXXIII Quo ordine quis ad perfectionem ualeat peruenire, per quam de timore dei ad caritatem consequenter ascendatur.

Ex Institutionibus Cassiani IIII 39, 40, 41, 42, 43; tit. ex. Cap. Inst. IIII 39.

XXXIIII De obseruatione et disciplina regulae constitutae, et quod nullus sermocinandi aut orandi habeat licentiam cum eo qui ab oratione suspenditur, ne simul cum eo in reatu deputetur.

Ex Institutionibus Cassiani II 15—16; tit. ex Cap. Inst. II16.

XXXV Quod ei, qui ad diurnam orationem, antequam primus finiatur psalmus, non occurrit, oratorium introire non liceat, in nocturnis autem usque ad finem secundi psalmi ueniabilis mora sit.

Ex Institulionibus Cassiani III 7; tit. ex Cap. Inst. III 7.

XXXVI Quod ad consonitum pulsantis nihil operis praeponi debet studio celeriter adcurrendi.

Ex Institutionibus Cassiani IIII 12; tit. ex Cap. Inst. IIII12.

XXXVII De regulis diuersarum correptionum et emendatione uitiorum.

Ex Institutionibus Cassiani IIII 16; tit. ex Cap. Inst. IIII 16.

XXXVIII Quam inlicitum sit extra mensam benedictionis communem quidquam cibi potusque gustare.

Ex Institutionibus Cassiani IIII 18; tit. ex Cap. Inst. IIII 18.

XXXVIIII De excommunicatione culparum.

Ex Regula Magistri XII.

XL Quomodo debeat frater excommunicatus tractari.

Ex Regula Magistri XIII tit. —1; 3—5; 8—59; 63—65; 68—75.

XLI Si oportet eum qui de societate commune, hoc est de congregatione, discesserit, semotum esse et solum, an uero cum fratribus, qui sibi nihil uin- dicant, sed omnia communia habent, uitam suam sociare ?

Ex Regula Basilii, interrogatio III.

XLII Item demonstrat quia monachus solitarius esse non debet, propter multa mala quae ei cito subrepunt.

Ex Epistula Hieronymi CXXV 9.

EVGIPPII REGVLA

[I]

¹Ante omnia, fratres karissimi, diligatur deus, deinde et proximus, quia ista sunt praecepta principaliter nobis data.

²Qualiter autem nos oportet orare uel psallere describimus, ⁸id est, in matutinis dicantur psalmi tres: sexagesimus secundus, quintus et octogesimus nonus; ⁴ad tertiam psalmus ad respondendum dicatur, deinde antifanae duae, lectio et conpletorium; simili modo sexta et nona; ⁵ad lucernarium autem psalmus responsorius imus, antifanae quattuor, item psalmus unus responsorius, lectio et conpletorium. ⁶ Et tempore oportuno post lucernarium, omnibus sedentibus, legantur lectiones; post haec autem consuetudinarii psalmi ante somnum dicantur. ⁷ Nocte autem orationes, mense nouembri, decembri, ianuario et februario, antifanae | duodecim, psalmi sex, lectiones tres; ⁸martio, aprili, Septembri et octobri, antifanae decem, psalmi quinque, lectiones tres; ⁹maio, iunio, iulio et augusto, antifanae octo, psalmi quattuor, lectiones duae.

¹⁰ Operentur a mane usque ad sextam, et a sexta usque ad nonam uacent lectioni, et ad nonam reddant codices; ¹¹ et postquam refecerint, siue in horto, siue ubicumque necesse fuerit, faciant opus usque ad horam lucernarii.

¹² Nemo sibi aliquid suum uindicet proprium, siue in uestimento, siue in quacumque re: ¹³apostolicam enim uitam optamus uiuere.

¹⁴ Ne cum murmurio aliquid faciat, ut non simili iudicio murmuratorum pereat.

¹⁵ Fideliter oboediant, patrem suum honorent post deum, praeposito suo deferant sicut decet sanctos.

¹⁶ Sedentes ad | mensam taceant, audientes lectiones. ¹⁷ Si autem aliquid opus fuerit, praepositus eorum sit sollicitus. ¹⁸ Sabbato et dominica, sicut constitutum est, qui uolunt uinum accipiant.

¹⁹ Si opus fuerit ad aliquam necessitatem monasterii mitti, duo eant. ²⁰ Nemo extra monasterium sine praecepto manducet neque bibat; non enim hoc ad disciplinam pertinet monasterii. ²¹ Si opera monasterii mittantur fratres uendere, sollicite obseruent ne quid faciant contra praeceptum, scientes quia deum exacerbant in seruis ipsius; ²²siue aliquid emant ad necessitatem monasterii, sollicite et fideliter ut serui dei agant.

²³ Otiosum uerbum aput illos non sit. ²⁴ A mane ad opera sua sedeant. Post orationes tertiae eant similiter ad opera sua. ²⁵ Non stantes fabulas contexant, nisi forte aliquid sit pro animae | utilitate, ²⁶ sed sedentes ad opera taceant, nisi forte necessitas operis exegerit, ut loquatur quis.

²⁷ Si quis autem non omni uirtute, adiuuante misericordia domini, haec conatus fuerit implere, contumaci uero animo despexerit, semel adque iterum commonitus, si non emendauerit, sciat se subiacere disciplinae monasterii sicut oportet. ²⁸ Si autem talis fuerit aetas ipsius, etiam uapulet.

²⁹ Haec autem in nomine Christi fideliter et pie obseruantes, et uos proficietis, et nobis non parua erit laetitia de uestra salute. Arnen.

³⁰ Haec sunt quae ut obseruetis praecipimus in monasterio constituti.

³¹ Primo, propter quod in imo estis congregati, ut unianimes habitetis in domo, ut sit uobis anima una et cor unum in deo.

³² Et non dicatis aliquid proprium, sed sint uobis omnia communia, | ³³ ut distribuatur a praeposito uestro uictum et tegumentum, non aequaliter (omnibus, quia non aequaliter) possitis omnes, sed potius unicuique sicut opus fuerit. ³⁴ Sic enim legitis in Actibus Apostolorum, quia erant illis omnia communia et distribuebatur unicuique sicut cuique opus erat.

³⁵ Qui aliquid habebant in saeculo, quando ingressi sunt in monasterium, libenter illud uelint inter se commune.

³⁶ Qui autem non habebant, non ea quaerant in monasterio quae haec foris habere non potuerant. ³⁷ Sed tamen eorum infirmitati quod opus est tribuatur, etiam si paupertas eorum, quando foris erant, nec ipsa necessaria poterat inuenire. ⁸⁸ Tantum (non) ideo se putent esse felices, quia inuenerunt uictum, qualem foris inuenire non poterant.

³⁹ Nec erigant ceruicem, quia sociantur eis ad quos | foras accedere non audebant, ⁴⁰ sed sursum cor habeant et terrena bona non quaerant, ⁴¹ nec incipiant esse monasteria diuitibus utilia, non pauperibus, si diuites illic humiliantur et pauperes illic inflantur.

⁴² Sed rursus etiam illi qui aliquid esse uidebantur in saeculo non habeant fastidio fratres suos quia ad illam sanctam societatem ex paupertate uenerunt. ⁴³ Magis autem studeant, non de parentum diuitum dignitate, sed de pauperum fratrum societate gloriari. ⁴⁴Nec extollantur, si communi uitae de suis facultatibus aliquid contulerunt, ⁴⁵ nec de suis diuitiis magis superbiant, qui eas monasterio partiuntur, quam si eis in saeculo fruantur. ⁴⁶ Et quid prode est disperdere dando pauperibus et pauperem fieri, cum anima misera superbior efficiatur diuitias contem|nendo, quam fuerat possidendo ?

⁴⁷ Omnes ergo unanimiter et concorditer uiuite, et honorate in uobis inuicem deum, cuius templa facti estis.

⁴⁸ Orationibus instate horis et temporibus constitutis.

⁴⁹ In oratorio nemo aliquid agat nisi ad quod est factum, unde et nomen accepit; ⁵⁰ut si forte aliqui, etiam praeter horas constitutas, si eis uacat, et orare uoluerint, non eis sint inpedimento, qui ibi aliquid agendum putauerunt.

⁵¹ Psalmis et hymnis cum oratis deum, hoc uersetur in corde quod profitetur in uoce.

⁵²Et nolite cantare, nisi quod legitis esse cantandum; quod autem non ita scribtum est ut cantetur, non cantetur.

⁵⁸ Carnem uestram domate ieiuniis et abstinentia aescae et potus, quantum ualetudo permittit. ⁵⁴Quando autem aliquis non potest ieiunare, non tamen ex|tra horam prandii aliquid alimentorum sumat, nisi cum aegrotat.

⁵⁵ Cum acceditis ad mensam, donec inde surgatis, quod uobis secundum consuetudinem legitur, sine tumultu et contentionibus audite; ⁵⁶ne solae uobis fauces sumant cibum, sed et aures esuriant dei uerbum.

⁵⁷Qui infirmi sunt ex pristina consuetudine, si aliter tractanto in uictu, non debet aliis molestum esse nec iniustum uideri, quos fecit alia consuetudo fortiores. ⁵⁸Nec illos feliciores putent, quia sumunt quod non sumebant ipsi, sed sibi potius gratulentur, quia ualent quod non ualent illi.

⁵⁹ Et si eis, qui uenerunt ex moribus delicatioribus ad monasterium, aliquid alimentorum, uestimentorum, stramentorum, operimentorum dato, quod aliis fortioribus et ideo felicioribus non dato, ⁶⁰ cogitare debent quibus non | datur, quantum de sua saeculari uita illi ad istam descenderint, ⁶¹quamuis usque ad aliorum, qui sunt corpore firmiores, frugalitatem peruenire nequiuerint. ⁶² Nec debent uelle omnes, quod paucos uident amplius, non quia honorantur, sed quia tolerantur, accipere, ⁶³nec contingat detestanda peruersitas, ut in monasterio, ubi, quantum possunt, fiunt diuites laboriosi, fiant pauperes delicati.

⁶⁴ Sane, quemadmodum aegrotantes necesse habent minus accipere (ne) grauentur, ita et post aegritudinem sic tractandi sunt, ut citius reparentur, ⁶⁵ etiam si de humili saeculi paupertate uenerunt, tamquam hoc illis contulerit recentior aegritudo, (quod diuitibus anterior consuetudo). ⁶⁶ Sed cum uires pristinas reparauerint, redeant ad feliciorem consuetudinem suam, quae famulos dei tanto amplius decet, quanto minus indigent. | ⁶⁷ Nec ibi eos teneat uoluptas iam uegetos, quo necessitas leuarat infirmos. ⁶⁸ Illi se extiment ditiores, qui in sustinenda parcitate fuerint fortiores; melius est enim minus egere, quam plus habere.

⁶⁹ Non sit notabilis habitus uester, nec affectetis uestibus placere, sed moribus.

⁷⁰Quando proceditis, simul ambulate; cum ueneritis quo itis, simul state.

⁷¹ In incessu, in statu, in omnibus motibus uestris nihil fiat quod cuiusquam offendat aspectum, sed quod uestram deceat sanctitatem.

⁷² Oculi uestri, et si iaciuntur in aliquam feminarum, figantur in nullam. ⁷³Neque enim, quando proceditis, feminas uidere prohibemini, sed adpetere aut ab ipsis adpeti uelle criminosum est. ⁷⁴Nec solo tactu et affectu, sed aspectu quoque, adpetitur et adpetit concupiscentia (feminarum). |

⁷⁵ Nec dicatis uos (animos) habere pudicos, si habetis oculos inpudicos, quia oculus inpudicus inpudici cordis est nuntius.

⁷⁶ Et cum se inuicem sibimet, etiam tacente lingua, conspectu mutuo corda nuntiant inpudica, et secundum concupiscentiam carnis alterutro delectantur ardore, etiam intactis ab inmunda uiolatione corporibus, fugit castitas ipsa de moribus.

⁷⁷Nec putare debet qui in femina figit oculum et illius in se diligit fixum, ab aliis se non uideri, cum haec facit; rudetur omnino, et a quibus se uideri non arbitratur. ⁷⁸ Sed ecce lateat et a nemine hominum uideatur, quid faciet de illo super inspectore quem latere nihil potest? ⁷⁹An ideo putandus est non uideri, quia tanto (uidet patientius quanto) sapientius ? ⁸⁰ Ille ergo uir sanctus timeat displicere, ne uelit feminae male | placere. ⁸¹ Illum cogitet omnia uidere, ne uelit feminam male rudere. ⁸² Illius namque et in hac causa commendatus est timor, ubi scribtum est: Abominatio est domino defigens oculum.

⁸⁸Quando ergo simul estis in ecclesia et ubicumque ubi et feminae sunt, inuicem uestram pudicitiam custodite; deus enim qui habitat in uobis, etiam isto modo uos custodiet ex uobis.

⁸⁴ Et si hanc unde loquor oculi petulantiam in aliquo uestrum aduerteritis, statim admone, nec coepta egrediantur, sed proximo corrigantur.

⁸⁵ Si autem et post admonitionem iterum, uel in alio quocumque die, id ipsum eum facere uideritis, iam uelut uulneratum prodat, quicumque hoc potuit inuenire; ⁸⁶ prius tamen et alteri uel tertio demonstratum, ut duorum uel trium possit ore conuinci et conpe|tenti seueritate coherceri. ⁸⁷ Nec uos iudicetis esse maliuolos, quando hoc indicatis. ⁸⁸ Magis quippe innocentes non estis, si fratres uestros, quos indicando corrigere potestis, tacendo perire permittitis. ⁸⁹ Si enim frater tuus uulnus haberet in corpore, quod uellet occultare, dum timet secari, nonne crudeliter abs te sileretur et misericorditer indicaretur? "Quanto ergo potius eum debes manifestare, ne deterius putrescat in corde!

⁹¹ Et antequam aliis demonstretur, per quos conuincendus est, si negauerit, prius praeposito debet ostendi, si admonitus neglexerit corrigi, ne forte possit, secretius correptus, non innotescere ceteris. ⁹² Si autem negauerit, tunc nescienti adhibendi sunt alii, ut etiam coram omnibus possit, non ab uno teste argui, sed a duobus tribusue conuinci. | "Conuictus uero, secundum praepositi, uel etiam praesbyteri ad cuius dispensationem pertinet, arbitrium, debet emendatoriam subire uindictam. "Quam si ferre recusauerit, etiam si ipse non abscesserit, de uestra societate proiciatur. ⁹⁵ Non enim et hoc fit crudeliter, sed misericorditer, ne contagione pestifera plurimos perdat.

⁹⁶Et hoc quod dixi de oculo non figendo, etiam in ceteris inueniendis, prohibendis, indicandis, conuincendis uindicandisque peccatis, diligenter et fideliter obseruetur, cum dilectione hominum et odio uitiorum.

⁹⁷Quicumque autem in tantum progressus fuerit malum, ut occulte ab aliqua litteras uel quaelibet munuscula accipiat, si hoc ultro confitetur, parcatur illi et oretur pro illo; ⁹⁸si autem depraehenditur adque conuincitur, | secundum arbitrium praesbyteri uel praepositi grauius emendetur.

⁹⁹Uestes uestras in uno habete, sub imo custode uel duobus uel quod sufficere potuerint ad eas excutiendas, ne a tineis ledantur, ¹⁰⁰ ut sicut pascimini ex uno (cellario, sic induamini ex uno) uestiario. ¹⁰¹ Et, si fieri potest, non ad uos pertineat, quid uobis induendum pro temporis congruentia proferatur, ¹⁰² utrum hoc recipiat unusquisque uestrum quod deposuerat an aliud quod alter habuerat, ¹⁰⁸ dum tamen unicuique quod opus est non negetur. ¹⁰⁴ Si autem hinc inter uos contentiones et murmura oriuntur, cum queritur aliquid deterius se accepisse quam prius habuerat et indignum se esse qui non ita uestiatur, sicut alius frater eius uestiebatur, ¹⁰⁸ hinc uos probate quantum uobis desit in illo interiore sancto habitu cordis ornatus, | qui pro habitu corporis litigatis. ¹⁰⁶ Tamen, si uestra toleratur infirmitas, ut hoc recipiatis, quod posueritis, in uno tamen loco sub communibus custodibus habete quod ponitis.

¹⁰⁷ Ita sane, ut nullus sibi aliquid operetur, sed omnia opera uestra in commune fiant, maiore studio et frequentiore alacritate, quam si uobis singuli propria feceritis. ¹⁰* Caritas enim, de qua scribtum est quod non quaerit quae sua sunt, sic intellegitur, quia communia propriis, non propria communibus anteponit. i°⁹Et ideo, quanto amplius rem communem quam propriam uestram curaueritis, tanto uos amplius profecisse noueritis;¹¹⁰ ut in omnibus quibus utitur transitura necessitas, superemineat, quae permanet, caritas.

¹¹¹ Consequens ergo est ut etiam (si) quis filiis, uel aliqua necessitudine ad se pertinentibus, in monasterio constitu|tis, aliquid uel aliquam contulerit uestem, siue quodlibet aliud inter necessaria deputandum, non occulte accipiatur, ¹¹² sed sit in potestate praepositi, ut, in re communi redactum, cui necessarium fuerit, praebeatur.

¹¹³Indumenta uestra secundum arbitrium praepositi lauentur, siue a uobis, siue a fullonibus, ne interiores animae sordes contrahat mundae uestis nimius adpetitus.

¹¹⁴Lauacrum etiam corporum, cuius infirmitatis necessitas cogit, minime denegetur, ¹¹⁵ sed fiat sine murmure de consilio medicinae, ita ut, etiam si nolit, iubente praeposito, faciat quod faciendum est pro salute. ¹¹⁶ Si autem uelit, et non expedit, suae cupiditati non oboediat. Aliquando enim, etiam si noceat, prodesse creditur quod delectat.

¹¹⁷Denique, si latens est dolor in corpore, famulo dei, dicenti quid sibi doleat, | sine dubitatione credatur; ¹¹⁸et tamen, utrum sanando illi dolori quod delectat expediat, si non est certum, medicus consulatur.

¹¹⁹Nec eant ad balneas, siue quocumque necesse fuerit, minus quam duo uel tres. ¹²⁰Nec ille qui habet aliquo eundi necessitatem, (cum quibus ipse uoluerit), sed cum quibus praepositus iusserit, ire debebit.

¹²¹ Aegrotantium cura, siue post aegritudinem reficiendorum, siue aliqua inbecillitate, etiam sine febribus, laborantium, uni alicui debet iniungi, ¹²² ut ipse de cellario petat, quod cuique opus esse perspexerit.

¹²⁸ Siue autem qui cellario, siue qui uestibus, siue qui codicibus praeponuntur, sine murmure seruiant fratribus suis.

¹²⁴Codices certa hora singulis diebus petantur; extra horam qui petierit, non accipiat.

¹²⁵Uestimenta uero et calciamenta indigentibus necessaria dare non diffe|rant, sub quorum custodia sunt quae poscuntur.

¹²⁶Lites nullas habeatis, aut quam celerrime finiatis, ¹²⁷ne ira crescat in odium, et trabem faciat de festuca, et animam faciat homicidam. ¹²⁸Sic enim legitis: Qui odit fratrem suum homicida est.

¹²⁹Quicumque conuicio uel maledicto uel etiam criminis obiectu, aliquem lesit, meminerit satisfactione quanto citius curare quod fecit, ¹³⁰et ille qui lesus est, sine disceptatione dimittere. ¹³¹ Si autem inuicem se leserant, inuicem sibi debita relaxare debebunt, propter orationes uestras, quas utique, quanto crebriores habetis, tanto saniores habere debetis. ¹³² Melior est autem qui, quamuis ira saepe temptatur, tamen inpetrare festinat, ut sibi dimittat, cui se fecisse agnoscit iniuriam, quam qui tardius irascitur et ad ueniam petendam | difficilius inclinatur. ¹³³Qui autem numquam uult petere ueniam, aut non ex animo petit, sine causa est in monasterio, etiam si inde non proiciatur. ¹³⁴ Proinde uobis a uerbis durioribus parcite; ¹³⁵quae si emissa fuerint ex ore uestro, non pigeat ex ipso ore proferre medicamenta, unde facta sunt uulnera.

¹³⁶Quando autem necessitas disciplinae, minoribus cohercendis, dicere uos uerba dura conpellit, si etiam ipsis modum uos excessisse sentitis, non a uobis exigitur, ut ab eis ueniam postuletis, ¹³⁷ ne aput eos quos oportet esse subiectos, dum nimium seruatur humilitas, regendi frangatur auctoritas. ¹³⁸ Sed tamen petenda uenia est ab omnium domino, qui nouit etiam eos, quos plus iusto corripitis, quanta beniuolentia diligatis. ¹³⁹Non autem carnalis, sed spiritalis inter uos debet esse dilectio. |

¹⁴⁰Praeposito tamquam patri oboediatur, honore seruato, ne in illo ofFendatur deus; ¹⁴¹ multo magis praesbytero, qui omnium uestrum curam gerit.

¹⁴² Ut ergo ista seruentur et, si quid seruatum non fuerit, non neglegenter praetereatur, sed emendandum corrigendumque curetur, ad praepositum praecipue pertinebit, ¹⁴³ ut ad praesbyterum, cuius est aput uos maior auctoritas, referat, quod modum uel uires excedit.

¹⁴⁴ Ipse uero qui uobis praeest, non se existimet potestate dominantem, sed caritate seruientem. ¹⁴⁵ Felici honore coram uobis praelatus sit uobis, timore coram deo substratus sit pedibus uestris.¹⁴⁶ Circa omnes seipsum praebens bonorum operum exemplum, corripiat inquietos, consoletur pusillianimos, patiens sit ad omnes. ¹⁴⁷ Disciplinam libens habeat, metuendus inponat. | ¹⁴⁸Quamuis utrumque sit necessarium, tamen plus a uobis amari adpetat quam timeri, semper cogitans deo se pro uobis redditurum esse rationem.

¹⁴⁹ Unde uos magis oboediendo, non solum uestri, sed etiam ipsius miseremini, qui inter (uos), quanto in loco superiore, tanto in periculo maiore uersatur.

¹⁵⁰ Donet dominus, ut obseruetis haec omnia cum dilectione, tamquam spiritalis pulchritudinis amatores et bono Christi odore bona conuersatione flagrantes,¹⁵¹ non sicut serui sub lege, sed sicut liberi sub gratia constituti.

¹⁵²Ut autem uos in hoc libello tamquam speculo possitis inspicere, nec per obliuionem aliquid neglegatis, semel in septimana uobis legatur. ¹⁵³ Et ubi uos inueneritis ea quae scribta sunt facientes, agite gratias domino bonorum omnium largitori. ¹⁵⁴Ubi autem sibi quicumque uestrum | uidet aliquid deesse, doleat de praeterito, caueat de futuro, orans ut et debitum dimittatur et in temptatione non inducatur.

Explicit regula sancti Agustini episcopi

[II] De cellario, qualis debeat esse

¹ Talis eligi, qui possit in omnibus guilae suggestionibus dominari; ²qui timeat Iudae sententiam, qui ab initio fur fuit. ⁸Studere debet qui hoc officio deputatur, ut audiat: *Qui bene ministrauerit, bonum gradum sibi adquirit.

⁵Nosse etiam debent fratres quia quidquid in monasterio tractatur siue in uasis siue in ferramentis uel cetera omnia esse sanctificata. ⁶ Si quis neglegenter aliquid tractauerit, ⁷ partem se habere nouerit cum illo rege, | qui in uasis domus dei sanctificatis cum suis bibebat concubinis, et qualem meruit uindictam.

⁸ Custodienda ista praecepta et per singulos dies in auribus fratrum recensenda.

⁹ Ergo cellarius monasterii non aliud est quam dispensator diuinarum rerum, ¹⁰ut dominus in euangelio promittat fidelibus seruis suis, dicens: Nolite cogitare quid manducetis aut quid bibatis aut quid induamini. ¹¹ Simul et de crastino monet non debere quemquam esse sollicitum, ¹² sed hoc admonet, dicens: Quaerite regnum et iustitiam dei, et haec omnia admonentur uobis.

¹⁸Ergo cum de solo inquirendo regno et iustitia eius fuerimus solliciti, ¹⁴ dominum credamus omnia nobis ministrare, qui ultro se nobis necessaria omnia promittit adponere.

¹⁵Ergo omnia uictualia monasterii, quae in praejbenda operariis suis dominus annona distribuit, ¹⁶si male et fraudulenter a cellario distribuantur et pereant, ¹⁷ sciat se supradictus cellarius in die iudicii diurnis ante tribunal ratiociniis discuti, ¹⁸ cum annonam seruorum suorum dominus per neglegentiam uiderit exterminari, ¹⁹ quia quod iuste dominus dignis tradidit, digne ab euersoribus non patitur custodiri.

²⁰ Qui cellararius sine praecepto abbatis nihil tribuat aut eroget uel expendat, ²¹ nec infirmo in praesentia eius extra iussu aliquid porrigat. ²²Elemosynam faciat cum iussu abbatis in praesentia eius. ²³ In absentia uero eius, liceat ei petenti paupero elemosynam exhibere, ²⁴propter praeceptum domini, quod dicit: Omni petenti te tribue, ²⁵et iterum: Da egenti, ne cui non dederis, ipse sit Christus. |

[III] Quomodo debent hii qui operantur uel qui praesunt curam gerere ferramentorum utensilium eorum de quibus operantur?

¹ Primum quidem sicut uasis dei, uel his quae deo consecrata sunt, uti debent. ²Deinde tamquam qui non possint sine ipsis deuotionis <et> studii sui emolumenta consequi.

³ Quod si per neglegentiam pereat aliquid ex his, aut per contemptum dissipetur, his quidem qui contemnet, uelut sacrilegus iudicandus est, ⁴et qui perdidit per neglegentiam, et ipse simile crimen incurrit, ⁵pro eo quod omnia, quae ad usus seruorum dei deputata sunt, <deo sine dubio consecrata sunt>.

⁶ Quod si necessitas poscat, et his qui praeest requirat ab aliquo eorum uas uel ferramentum, et contradixerit, ⁷ qui seipsum et membra sua tradidit in alte|rius potestate propter mandatum domini, ⁸ quomodo liceat de utensilibus contradicere, huic praecipue cui cura commissa est ?

⁹ Sane ferramenta omnia in uno contineantur cubiculo, ¹⁰ et uni fratrum, cuius diligentiam abbas cognouerit, eius conseruandam curam committat. ¹¹Cottidie fratribus ad facienda opera consignet ad numerum, ¹²ab eis similiter munda ipse recipiat et reponat, ^lsbreue tenente abbate. ¹⁴ Qui uero frater non mundum ferramentum reuocauerit, ¹⁵referat hoc custos ferramentorum, ¹⁶et poenae nomine annonae suae unam quadram minus accipiat usque ad satisfactionem uel emendationem.

[IIII] Si qui non contentus cottidie sibi aliquid iniungi de his quae pro mandato dei incidunt, sed artificium uult discere, quali uitio aegrotat, aut si opor|tet ei adquiescere?

RESP

¹Iste talis et praesumptor est et sibi placens, qui non timuit sententiam domini dicentis: Estote parati, quia qua hora non putatis, filius hominis ueniet. ² Si enim cottidie expectat quis dominum, sollicitus est et trepidus quomodo praesentem diem non transeat otiosus, et nihil amplius quaerit. ⁸Si autem imperatur ei artificium discere, oboedientiae suae habeat lucrum; ⁴in hoc placeat deo et non in eo quod sibi placet adsumat iudicium.

[V] Si qui industrius sit et promptus ad implenda mandata, agat autem non quod iniungitur, sed quod ipse uult, quam mercedem habet ?

RESP

¹ Merces eius illa ipsa est, quod sibi placet. ² Cum autem apostolus dicat: Unusquisque autem proximo suo placeat in bono ad aedificationem, | ³ et ut amplius inclinaret et constringeret audientem, addit et dicit quia et ipse Christus non sibi placuit, ⁴ scire debet unusquisque periculum suum esse in eo qui uult sibi placere. ⁵ Simul enim et inoboediens inuenitur.

[VI] Si iniunctum fuerit aliquid fratri, et contradixerit, postea autem sua potestate abierit

RESP

¹In eo quidem quod contradixit, quasi non obtemperans iudicandus est et uelut ceteros similem concitans malum. ² In quo sciat se illi sententiae obnoxium, quae dicit: Contradictiones suscitat omnis malus, dominus autem angelum inmisericordem inmittit ei. ³ Cum enim certus sit quia non homini obtemperat, sed domino dicenti: Qui audit uos, me audit, et qui spernit uos, me spernit, ⁴ si conpunctus est recordatione mandati, prius satisfaciat, ⁵ et ita, si permittitur, | impleat quod iniunctum est.

[VII] Quali affectu oportet accipere uel uestimentum uel calciamentum qualecumque fuerit ?

¹ Si quidem breue aut grande est ad mensuram staturae suae, hoc indicare debet, sed cum omni uerecundia et mansuetudine. ² Si uero pro abiectione aut uiliori mouetur, aut quia non est nouum, meminerit mandati domini dicentis quia dignus est, non quicumque, sed operarius mercede sua. ³ Discutiat seipsum, si digne operatus est opera dei et adimpleuit omnia quaecumque praecepta sunt, et tunc non aliud requiret, ⁴ sed de eo ipso quod ei datur adhuc erit sollicitus, quia supra meritum suum accepit. ⁵ Hoc enim quod de aesca dictum est, etiam de omni re quae ad usus corporis pertinet, eadem forma obseruari potest.

[VIII] Si licet unicuique ueterem tunicam suam aut calciamentum | dare cui uoluerit, misericordiae causa propter mandatum ?

RESP

¹ Dare aliquid mandati gratia pro misericordia non est omnium, sed eorum quibus istud officium credendum est. ² His ergo ad quem pertinet dispensatio, siue bonum, siue uetus uestimentum ipse dat cui dare debet, ³ et ipse suscipiet a quo suscipi debet.

[VIIII] Si debent peregrini intrare usque ad illa loca ubi fratres operantur, uel etiam alii de eodem monasterio debent relictis suis locis intrare ad alios ?

RESP

¹ Praeter illum cui creditum est requirere operantes, id est, ad quem opus pertinet et dispensatio, ² si quis alius inuentus fuerit hoc faciens, tamquam interturbans disciplinam et ordinem fratrum, a communi conuentu excludatur, ³et omnino etiam a licitis progressibus inhibeatur; ⁴et sedens in uno loco, in quo iudicauerit is qui praeest, | apto ad correptionem et uindictam, nusquam prorsus permittatur accedere, ⁵ sed urgueatur in opus, multo plus quam consuetudo est; ⁶et cottidie exigatur, usquequo discat implere hoc quod apostolus dixit: Unusquisque in quo uocatus est, in eo permaneat.

[X] Si oportet eos qui norunt artificia, suscipere ab aliquo opus absque conscientia uel iussione eius qui praeest et operae sollicitudinem gerit?

RESP

¹ Furti reus erit eiusmodi, uel similis his qui furibus concurrunt.

[XI] Si oportet peccantibus fratribus silere et quiescere?

¹ Quia non oporteat manifestum est ex ipsius domini praeceptis, quibus in ueteri quidem testamento dicit: Argues proximum tuum et non adsumes ex eo peccatum, ² in euangelio autem dicit: Si peccauerit in te frater tuus, uade et argue eum inter te, et ipsum solum. Si audierit te, lucratus es fratrem tuum. ^zSi uero non audierit te, adsumes tecum alium unum aut duos, ut in ore duorum uel trium testium stet omne uerbum. ^ASi autem et ipsos non audierit, dic ecclesiae; si uero nec ecclesiam audierit, sit tibi sicut gentilis et publicanus.

⁵Quantum autem sit crimen huius peccati, dinoscitur primo quidem ex sententia domini qua dicit: Qui incredulus fuerit filio, non habet uitam asternam, sed ira dei manet super eum ; ⁶ tum deinde ex historiis, quae uel in ueteri, uel in nouo testamento referuntur: ⁷nam Achas ille cum furatus est linguam auream, super omnem populum ira domini facta est, ⁸et quidem populo peccatum quod conmiserat ignorante usquequo manifestatus est; ⁹et pertulit cum omni domo sua orrendum illud ac famosissimum inte|ritum.

¹⁰ Sed et Heli sacerdos, equidem cum non siluisset peccantibus filiis, qui erant filii pestilentiae, ¹¹immo et frequenter commonens et castigans et dicens: Non bona audio ego de uobis, et cetera, quae uel peccatum arguerent, uel de dei iudicio commonerent; ¹²tamen quoniam non uindicauit, neque digno zelo dei aduersum eos motus est, ¹³in tantum dei iracundiam prouocauit, ut etiam uniuersus populus pariter cum filiis suis extingueretur, et arca testamenti ab alienigenis raperetur, ¹⁴ et ipse insuper omnibus subuersis miseranda morte corrueret. ¹⁵Quod si uel in populum ignorantem de unius peccato, uel in patrem qui commonuerat et corripuerat filios pro peccato, tanta dei iracundia accensa est, ¹⁶ quid sperandum est de his qui cognoscunt aliorum delicta et | re-1 ticent, nec qualemcumque adhibent correptionem.

¹⁷Quos utique conueniret obseruare illud quod apostolus dicit ad Corinthios: Quare non potius luctum habuistis vt tolleretur de medio uestrum qui hoc opus fecit, et reliqua; ¹⁸uel illud: Ecce enim hoc ipsum secundum deum contristari quantum {operatum) est uobis sollicitudinem: sed excusationem, sed indignationem, sed timorem, sed desiderium, sed aemulationem, sed uindictam.

¹⁹Unde et metuere debent, ne forte etiam nunc similem ueteribus interitum sumant, hi qui similiter neglegunt, ²⁰immo et grauius, quanto spernere legem Christi perniciosius est quam legem Moysi. ²¹ Sed et hic conpetit illud aptari, quod dixit: Septies uindicatum esse de Cain, de Lantech septuagies septies.

[XII] Erga eum qui pro peccato non | paenitet, qualiter esse debemus ?

RESP

¹ Sicut dominus praecepit dicens: Sit tibi sicut gentilis et publicanus, ²et sicut apostolus docuit, dicens: Subtrahite uos ab omni fratre ambulante inquiete et non secundum traditionem quam tradidimus uobis.

[XIII] Si debet habere aliquid proprium, qui inter fratres est ?

RESP

¹Hoc contrarium est illi testimonio, quod in Actibus Apostolorum de illis qui credebant primitus scribtum est. ² Ibi enim ita dicit quia nemo quidquam ex bonis suis dicebat proprium esse, sed erant illis omnia communia. ³ Si qui ergo proprium dicit aliquid, sine dubio alienum se facit ab electis dei et caritate domini, qui docuit uerbo et opere conpleuit, qui animam suam posuit pro amicis suis. ⁴ Si ergo ipse animam suam pro amicis dedit, quomodo nos etiam ea quae extra animam | sunt propria uindicamus ?

[XIIII] Interrogatio: Qui detrahit de fratre, aut audit detrahentem et patitur, quid dignus est?

¹ Excommunicari; detrahentem enim, inquit spiritus, occulte aduersus proximum suum, hunc persequebar. ² Et alibi dictum est: Noli libenter audire detrahentem, ne forte eradiceris.

[XV] Quod si de eo detraxerit qui praeest, quomodo eum obseruabimus ?

RESP

¹In hoc manifestum est iudicium iracundiae dei, quae facta est super Maria, ² cum detraxit Moysi, et peccatum eius, ne ipso quidem Moyse orante, inultum esse permisit.

[XVI] Si ex toto rideri non licet?

RESP

¹Cum dominus eos qui nunc rident condemnet, manifestum est quia numquam tempus est risus fideli animae, ² et maxime cum tam plurimi sint, qui per praeuaricationem legis | deum non honorent et in peccatis suis moriantur, ⁸pro quibus utique tristari indesinenter conuenit (et) lugere.

[XVII] Quae est materies uel causa malorum, quae in fornace timoris dei excoqui debent, uel quae est erugo uel sordities uitiorum, quam de nobis debet lima iustitiae emundare?

RESP DNS

¹Cauenda nobis uitia haec sunt: ²primo superbia, deinde inoboedientia, multiloquium; ³falsitas, auaritia, cupiditas; ⁴zelus, inuidia, iniquitas; ⁵odium, inimicitia, ira, rixa, contentio; ⁶fornicatio, ebrietas, uoracitas; ⁷murmurium, impietas, iniustitia, pigritia, furtum; ⁸detractio, scurrilitas, leuitas, inmunditia, uaniloquium; ⁹risus multus uel excussus, succinnatio; ¹⁰ concupiscentia, dolus, ambitio, uagatio. ¹¹ Haec omnia non sunt a deo, sed | opera sunt diaboli, quae in die iudicii a deo meritum suum perpetui ignis gehennam merentur.

[XVlllJ De oboedientia discipulorum, qualis debeat esse

RESP DNS

¹ Primus humilitatis gradus est oboedientia sine mora. ² Sed haec forma paucis conuenit et perfectis, in his qui nihil sibi a Christo carius aliquid extimantes, ⁸ propter seruitium sanctum, quod professi sunt, uel propter metum gehennae uel diuitias uitae aeternae, ⁴ mox aliquid imperatum a maiore audierint, moram pati nesciunt in sequendo. ⁵ De quibus dominus dicit: Obauditu auris obaudiuit mihi. ⁶Et item dicit doctoribus: Qui uos audit, me audit. ⁷ Ergo hii tales relinquentes statim quae sua sunt et uoluntatem propriam deserentes, ⁸ mox exoccupatis manibus et quod agebant inperfectum relinquentes, uicino oboedientiae | pede iubentis uocem factis sequuntur. ⁹ Et ueluti uno momento praedicata magistri iussio et perfecta discipuli opera in uelocitate timoris dei ambae res communiter citius explicentur.

¹⁰ Sed haec paucorum perfectorum forma infirmorum et pigrium animos in desperatione sua satis non reddat adtonitos, sed moneat imitandos. ¹¹ Nam considerantes in nobis diuersa esse uasa flebilia, cum multum in diuersis pigritiae contulit tarda natura — ¹² nam quorumdam auditus noscuntur surdo stupore hebescere, quorumdam etiam animos fusione subita in siluosis cogitationibus cernimus aberrare —, ¹³ideoque remissius districtionem oboedientiae in doctoribus relaxamus, ut conbinata praeceptione discipulis et iussionem suam magistrum non pigeat repetere, ¹⁴secundum tes|timonium domini, qui uocans Abraham, nomen eius denuo repetiuit dicens: Abraham, Abraham. ¹⁵Quae ergo repetitio manifestat nobis dominum ostendisse non posse sufficere unam uocem auditui, ¹⁶ ut quamuis tardi aut neglegentes sint auditores, cum secundo eis dicta primitus repetuntur, usque adeo dignum est, ut secunda iam oboedientibus factis mora rumpatur. ¹⁷ Si uero tertia, quae absit contingat, in discipulis oboedientiae mora si fuerit, culpa contumaciae reatui deputetur.

¹⁸Nam et illud de duabus uiis congrue hic et conuenienter taxandum est, id est latam, quae ducit ad interitum, et angustam, quae ducit ad uitam. ¹⁹ In quibus duabus uiis diuersorum hominum oboedientiae gradiuntur, ^d est, per latam uiam saecularium et sarabaitarum et girouagorum mona| chorum, ²¹ qui aut singuli aut bini aut terni sine maiore ipsi sibi aequaliter uiuentes, ²² et pro alterno imperio quidquid cuique placuerit sibi uicibus inuicem imperantes, et quae uoluerint peculiariter in se defendentes, ²³ cum in proprio unusquisque consilio non uult se uinci, scandalum sibi tales numquam faciant esse absentem. ²⁴Mox (post) studiosam litem male congregati a se inuicem separantes, ²⁵ et sicut grex sine pastore aberrans, per diuersa disparsus, sine dubio lupi faucibus occursurus, ²⁶prouidente sibi non deo, sed arbitrio proprio nouas iterato cellas, et de se solo sibi soli abbatis nomine inponentes, monasteria uideas pluriora esse quam monachos.

²⁷ In hoc enim uia lata talibus creditur ambulari, cum in nomine monachi communi more uiuentes cum laicis, solo tonsurae habitu | separati, oboedientias suas magis desideriis subministrant quam deo, ²⁸ et suo iudicio putant sibi licere quae mala sunt, ²⁹et quidquid noluerint, hoc putant non licere, ³⁰ et acceptum ducentes, ut cogitationibus suis corpori eorum magis prouideatur quam animae, ³¹ id est ut uictum et uestitum et caldarium magis sibi melius ipsi posse cogitare quam alium. ³² Nam de futuris ratiociniis animae neglegendo ita se reddunt securos, ut, sine maiorum probationibus sub proprio arbitrio militantes, credunt se omnem legem et iustitiam dei perfecte in cellula operari. ³³Nam si forte superuenientium quorumdam maiorum cum emendationum quaedam eis monita ministrantur et inutilis eis docetur talis solitaria dispositio habitandi, mox ei displicet cum ipsa doctoris | persona consilium. ³⁴ Et statim non in consentiendo ei uel in sequendo eum emendationem promittunt, sed respondunt se uiuere debere simpliciter, ³⁵ nescientes illud quod dixit propheta: Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in uoluntatibus suis, ³⁶et illud testimonium Salomonis, quod dicit: Sunt uiae, quae uidentur hominibus rectae, quarum finis usque ad profundum inferni demergit.

³⁷ Ideo enim uia lata a talibus ambulatur, quia quocumque eos desideriorum duxerit pes, mox adsensus sequuntur, ³⁸ et quidquid concupierint concupiscentiae eorum, ilico paratissimus seruit effectus. ³⁹ Et nouas sibi licentiae calles uel liberi sine arbitrio magistri facientes, uiam uitae suae inlicitis uoluptatum diuersitatibus delatant, ⁴⁰ et quacum|que eorum delectationes uoluerint progredi, licentes et patibulos sibi praebeunt gressus, ⁴¹ illud semper scire nolentes, quia homini creato mors iuxta introitum delectationis posita est, ⁴² et quod eis dictum sit: Post concupiscentias tuas non eas et a uoluntalibus tuis auertere, surdo auditu pertranseunt.

⁴³ E contrario, quibus uero ad uitam aeternam ambulandi amor incumbit, ideo angustam uiam arripiunt, ⁴⁴ut non suo arbitrio uiuentes uel desideriis suis et uoluptatibus oboedientes, sed ambulantes alieno iudicio et imperio, ⁴⁵ non solum in supradictis desideriis suis et uoluptatibus coartantur et facere suum nolunt, cum possunt, arbitrium, ⁴⁶ sed etiam alieno se imperio subdunt et in coenobiis degentes abbatem sibi prae | esse, non nomen ipsud sibi inesse desiderant. ⁴⁷ Sine dubio hii tales illam domini imitantur sententiam, quae dicit: Non ueni facere uoluntatem meam, sed huius qui me misit. ⁴⁸ Et proprium non facientes arbitrium, abnegantes propter Christum semetipsos, sequuntur deum, quocumque abbatis praeceptio duxerit.

⁴⁹ Et non solum de temporalibus necessariis, id est uictum et uestitum, non coguntur sibi sub abbatis sollicitudine cogitare, sed et de futuris suae ratiociniis animae, ⁵⁰solam in omnibus praeceptori oboedientiam ministrando, de ceteris utilitatibus suis tam corporis quam animae redduntur securi, ⁵¹ quia siue bene, siue male, pastori incumbit, quod in ouibus exercetur, ⁵²et illum tanget in discussionis iudicio rationem reddere, qui imperauit, non qui imperata perfecit, siue | bona, siue mala.

⁵⁸ Ideo enim uia angusta a talibus creditur ambulari, quia propria in eis desideria minime adimplentur et non quod uolunt perficiunt, ⁵⁴ sed alieni iudicii iugum trahentes, quo ire delectationibus suis uoluerint, repelluntur, et a magistro eis, quod agere aut facere uoluerint, denegatur. ⁵⁵ Amaricatur uoluntati eorum cottidie in monasterio pro domino, et ad probationem quaque iniuncta fuerint, sustinent uelut in martyrio patienter, ⁵⁶ sine dubio illud domino cum propheta dicturi in monasterio: Propter te morti adjicimur tota die, extimati sumus ut oues occisionis, ⁵⁷ et item postea dicturi in iudicio domino: Probasti nos, deus, igne nos examinasti, sicut igne examinatur argentum. ⁵⁸ Induxisti nos in laqueum. Posuisti tribulationes in dorso nostro. Inposuisti homines super | {capita nostra. ⁶⁰Cum ergo dicent: Inposuisti homines) super capita nostra, noscuntur habere super se debere maiorem constitutum uice dei, quem in monasterio timeant. ⁶¹ Et subsequente testimonio, conuenienter domino dicunt in illo iam saeculo: Transiuimus per ignem et aquam, et induxisti nos in refrigerium, ⁶²hoc est: transiuimus per amaricationes uoluntatum nostrarum, et seruitio oboedientiae peruenimus ad tuae refrigerium pietatis.

⁶³ Sed haec ipsa oboedientia tunc acceptabilis erit deo et dulcis hominibus, si quod iubetur, non trepide, non tepide, non tarde, uel cum murmurio uel cum responso nolentis efficiatur, ⁶⁴ quia oboedientia, quae maioribus praebetur, deo datur, sicut dicit dominus doctoribus nostris: Qui uos audit, me audit, ⁶⁵et alibi dicit: Obauditu auris obaudiuit mihi; ⁶⁶ergo ipsa oboedientia si cum bono animo a discipulis praebea|tur, quia hilarem datorem diligit deus. ⁶⁷ Nam si cum malo animo discipulus oboedit, si non solum nobis de ore, sed deo de corde inproperat, quod malo animo facit, ⁶⁸et quamuis impleat quod ei fuerit imperatum, tamen acceptum iam non erit deo, qui cor eius respicit murmurantem, ⁶⁹et quamuis faciat quod iubetur, tamen cum malo illud animo facit, ⁷⁰ nullam ei de ipso mercedem dominus inputabit, cum scrutans mox deus cor eius, triste facientis uotum in eo inuenerit.

[XVIIII] Cum hora diuini officii aduenerit, mox debere fratrem ad oratorium festinare

RESP

¹Cum aduenisse diuinam horam percussus in oratorio indix monstrauerit, mox laborantes opus proiciant, artifices ferramenta dimittant, scribtores litteras non integrent. ² Omnis fratrum manus deserat quod agebat. Festinet statim cum grauitate pes | ad oratorium, sensus ad deum, ut mox ad primam orationem occurrant, ³ et tamquam apes ad mei, intrantium in oratorium fratrum examen ebulliat, ⁴ ut qui tacitus erat sancti oratorii locus, statim psalmorum clamoribus impleatur, et silentium loci sancti ad relictas migret officinas et opera.

⁵ Cum uero indix in oratorium semper percussus fuerit, mox omnes audientes, antequam currant, faciant sibi crucem in fronte, respondentes «deo gratias».

[XX] De quot passibus frater, relicto labore, ad oratorium debeat occurrere

RESP

¹Cum sonauerit indix, laborans frater aut solus aut multi, mox relicto ferramento, perpendat si debeat ad oratorium festinare aut non, ² et hoc liceat, ut de quinquaginta pedibus longe a monasterii limen cum grauitate debeat ad oratorium | festinare; ³quod si supra hunc numerum fuerit loci longinquitas, iam non uadat, ⁴ sed ibi, relicto de manibus ferramento, suam flectens ceruicem, quae aguntur in oratorio genua, opus dei sibi lente dicant.

⁵ Aut si urguet fratrem quaeuis opera facienda, psalmos ibi, tamen cum gloriis suis, conternet; ⁶nam ipsae gloriae flexo semper capite a psallente dicantur. ⁷Conplens sibi ipse, mox quod faciebat repraehendat.

⁸Ideo enim, si plus a quinquaginta passibus longitudo fuerit loci, a laborante fratre iam non diximus ad oratorium ambulari, ⁹ ne currentes de longe fratres festinatione nimia, concito certatim inter se cursu, non cum grauitate sed cum lasciuia currant, ¹⁰ et lassatis longo itinere, cum tarde ingressi oratorium fuerint, palpitante post uiam stomacho, uocem psalmi non ualeant adimplere, | ¹¹ et tunc in despectione...¹² et damnum constitutae horae longinquitas faciat.

¹³Intra monasterium uero qui urguentibus communis utilitatis necessitatibus occupantur, ¹⁴ clara uoce, cum a psalmo cessatur et orationi incumbitur, petant ad oratorium se debere haben in mente, ¹⁵et tamen in eodem loco, in quo occupantur, lente sibi opus dei, sequendo oratorii uocem, adimpleant. ¹⁶ Et explicatis simul per uices psalmis, in eodem loco, in quo stant aut sedent, in orationibus genua flectant.

[XXI] De fratribus qui ad opus dei tarde occurrunt

RESP

¹ Frater qui nocturnis et matutinis et lucernariis primam orationem aut psalmum perdiderit, foris eum in terrore aput semetipsum de emendatione abbas moneat. ² Si secundam orationem uel psalmum perdiderit, ibi in oratorio praesente | congregatione post psalmum expletum corripiatur acerbe. ⁸ Si uero post tertiam orationem uel psalmum intrauerit, mox una cum decano suo foris de oratorio excommunicati iactentur, ⁴ et non prius ad ueniam reuertantur, nisi humilitatis satisfactio ab eis aequaliter ante limen oratorii fuerit operata. ⁵ Sed hoc ut superiori titulo diximus de intra quinquaginta passus longitudine.

⁶ In tertia uero, sexta et nona, qui post signum indicis percussi ad primam orationem et primum psalmum non accucurrerit, in oratorio praesentibus omnibus acerbe corripiatur. ⁷ Post secundam uero orationem et secundum psalmum qui occurrerit, etiam sic excommunicatus cum suis exeat praeposito, hoc est decano.

⁸ Ad mensae uero psalmum uel uersum qui non adfuerit, semote et non signatum et sine data et accepta benedictione | manducent et bibant, ⁹ sine alicuius eloquio usque dum se leuet. ¹⁰ Et merito sine alicuius eloquio hominis debet reficere, quia ante refectionem cum deo non est locutus. ¹¹ Posteriori uero uersu mensae qui non adfuerit deo post refectionem gratias redibere, in sequenti refectione talem poenam in sequestrando suscipiat, qualem ille qui ante refectionem cum domino non est locutus.

¹² Haec uero correptiones uel excommunicationes dumtaxat his constitutae sunt, qui sunt uoluntatis neglegentia tardi et nullis monasterii utilitatibus occupantur. ¹³Qui etiam si propria uoce ad oratorium debere se ut absentes proclament in orationibus memorari, praetermittantur a fratribus, ¹⁴ et sciant se excommunicatos, quos non utilitas monasterii (sed neglegentia occupauit. ¹⁵ Nam pro utilitate monasterii) occupati digne absentes a praesentibus in orato |rio memorantur, ¹⁶ sic tamen occupati in eodem loco dicentes sibi opus dei et ipsi.

¹⁷ Nam frater qui correptus in oratorio fuerit, etsi non oratorium iubeatur exire, tamen psalmum et responsorium aut lectionem aut uersum tandiu non inponat, ¹⁸ usque dum intra ipsum oratorium procul satisfecerit ad uestigia curuatus et in uoce humili petierit pro se orari.

¹⁹ Occupatus absens in oratorio habeatur in mente. ²⁰Qui per neglegentiam aut tarditatem occupantur, tacite praetermittantur, quia potius peccatum adquiritur, nolentes deum in orationibus memorare.

[XXII] Post conpletorios neminem debere loqui

RESP

¹ Expletis omnibus cum festinatione diei officiis, non sit occasio, unde loqui cogamur, dicentes: ² «Iam enim hora est, ut nos domino commendemus, ³ et finitis ante | omnibus diei officiis, intrantes noctem, pariter os nostrum loquendi claudatur ad requiem et oculos ad soporem». ⁴Ergo (ubi) haec omnia, cum adhuc loquendi et aliquid imperandi licentia tribuitur, omnia fuerint adimpleta, ⁵ factis conpletoriis ideo in ultimo dicent: Pone, domine, custodiam ori meo et ostium continentiae circum labia mea₉ ⁶ et Signatum est super nos lumen uultus tui domine. ⁷ Mox ingrediantur silentium et suis se conlocent lectis et tanto silentio redigantur, ut usque ad nocturnos putetur nullus ibidem esse de fratribus.

⁸ Ideo enim post conpletorios silere debemus, ut merito in nocturnis primo dicamus domino: Domine, labia mea aperies, et os meum adnuntiabit laudem tuam, ⁹ hoc est, petamus dominum debere aperire in nocturnis labia nostra, quae sua custodia in conpletoriis clauserat. ¹⁰Uides er|go, quidquid aperitur, agnoscitur prius fuisse clausum.

¹¹ Sed ne forte, cum silentium custoditur, aliqua maior necessitas utilitatis ad loquendum fratrem perurgueat et frater fratri uult loqui, ¹² si lumen cicindeli aut lucernae fuerit, de manu uel nutu capitis uel nutu oculorum, ¹³aut certe, si deest lumen, frater ad fratrem necessarium uadat, et quod opus fuerit, tamen ad aurem ei lente loquatur, ut alter tertius eum non audiat. ¹⁴ Simul et si frater aliqua necessitate post somnum ante nocturnos conpellatur loqui, ¹⁵prius uersum consuetum nocturnis dicat sibi lente, id est: Domine, labia mea aperies, et os meum adnuntiabit laudem tuam, ¹⁶ et loquatur lente quod opus est.

¹⁷ Nam manducandi aliquid aut bibendi uel aquam nullam fratri post conpletorios permissionem concedimus.

¹⁸ Si qui uero de extraneis | post conpletorios monasterio aduenerit, a domesticis fratribus tacito ministerio recreentur propter regulae constitutum, ¹⁹et lotis eorum pedibus, conplentes postmodum sibi lente, et ipsi peregrinorum lectis delegentur dormire. ²⁰ Mox clausis ab hoc regiis, in suis et ipsi ascendentes stratis, per horarum silentium et noctis adpet&nt somnum.

²¹ Si quis uero frater post conpletorios aut manducare aut uel aquam bibere aut uerba contexere fuerit depraehensus, hanc excommunicationis poenam suscipiat: ²²alia die in ieiunio continuatus, tertia reficiat, qui praesumpsit inlicita. ²³Quae excommunicationis poena tandiu in continuatione permaneat, quamdiu per humilitatis satisfactionem de emendatione promissa ab eo qui praeest uenia fuerit postulata. |

[XXIII] Refrenari debere liberum arbitrium fratrum

RESP

¹ Frater qui uotum fecerit supra modum constitutum aut ieiunare aut superponere ² et sine iussu abbatis uoluerit aliqua agere suae uoluntatis arbitrio, ⁸ magis non permittatur, quia etiam per bonum ei subripit diabolus, ut propriam cogat facere uoluntatem, ⁴ cum in monasterio non liceat fratri suam facere uoluntatem.

[XXIIII] De disciplina psallendi

RESP

¹ Tanta debet esse reuerentia et grauitas uel disciplina psallendi, ut amabilius a domino, quam a nobis dicitur, audiatur, ² sicut ait scribtura: Bene psallite in iubilatione, quia rectus est sermo dei, ⁸et iterum: Exuitote ei cum tremore, ⁴et iterum: Psallite domino sapienter. ⁵(Ergo si sapienter) et cum timore iubet psalli, oportet psallentem inmobili corpore, inclinato capite stare, et | laudes domino moderate canere, ⁶ quippe qui ministerium suum ante diuinitatem implet, ⁷ docente propheta, cum dicit: In conspectu angelorum psallam tibi.

⁸ Nam considerare debet qui psallet semper, ne alibi sensus eius emigret, ⁹ ne, cum in alia cogitatione sensus noster migrauerit, de nobis dicat deus: Populus iste labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me, ¹⁰et item de nobis dicetur: Et dilexerunt eum in ore suo, et in lingua sua mentiti sunt ei, ¹¹ cor autem eorum non erat rectum cum eo; ¹²et iterum de nobis dicatur: Ore suo benedicebant et corde suo maledicebant, ¹⁸et ne cum in sola lingua deum laudamus, in sola regia oris nostri deum admittamus, et intus in domum cordis nostri introductum diabolum conlocemus. ¹⁴ Fortior enim ab introducente iudicatur qui intus ingreditur, quam qui foris | expectat. ¹⁵ Ergo ad tantum et talem officium cor pariter cum lingua conueniat cum timore domino cottidianum debitum redibere. ¹⁶Et notet sibi in corde qui psallet ad singula omnia testimonia, quae dicit, quia singuli uersus, si notentur, proficiunt animae ad salutem, ¹⁷ et in eis totum inuenitur, quod quaeritur, quia omnia ad aedificationem loquitur psalmus, ¹⁸dicente propheta: Psallam et intellegam in uia inmaculata, quando uenies ad me. ¹⁹Qui sonat in uoce, ipse sit et in mente psallentis. ²⁰ Psallamus ergo uoce et mente communiter, dicente apostolo: Psallam spiritu, psallam et mente. ²¹ Non solum uocibus, sed et corde ad deum clamare.

²²Cauendum namque est, cum psallitur, ne frequens tussis aut anelus prolixus abundet aut saliuarum excreatus adsiduus, ²⁸ aut narium spurcitiae detractentur. | ²⁴ Haec omnia inpedimenta psallentibus cum diabolo fuerint ministrata, mox sibi qui psallet signet os crucis sigillo.

[XXV] Qualis debeat esse abba

RESP

¹ Abbas, qui praeesse dignus est monasterio, semper meminere debet quod dicitur et nomen maioris factis implere. ² Christi enim agere creditur uices in monasterio, quando ipsius uocatur pronomine, ⁸dicente apostolo: Sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus: abba, pater. ⁴Ideoque hio abbas nihil, extra praeceptum domini quod sit, debet aut docere aut constituere aut iubere, ⁵ ut iussio eius uel monitio siue doctrina fermentum diuinae iustitiae in discipulorum mentibus conspargatur. ⁶ Memor semper abbas quia doctrinae suae uel discipulorum oboedientiae, ambarum rerum in tremendo iudicio domini facienda | erit discussio. ⁷ Et sciat abbas culpae pastoris incumbere, quidquid in ouibus paterfamilias utilitatis minus potuerit inuenire. ⁸Tantumdem iterum erit, ut, si inquieto uel inoboedienti gregi pastoris fuerit omnis diligentia adtributa et morbidis earum actibus uniuersa fuerit cura exhibita, ⁹ pastor eorum in iudicio domini absolutus dicat cum propheta domino: Non abscondi in corde meo ueritatem tuam, et salutare tuum dixi. Ipsi autem contemnentes spreuerunt (me). ¹⁰ Et tunc demum inoboedientibus curae suae ouibus poena sit praeualens ipse mortis morbus.

¹¹ In doctrina sua namque abbas apostolicam debet illam formam seruare, in qua dicit: Argue, obsecra, increpa, ¹²id est, miscens temporibus tempora, terroribus blandimenta, dirum magistri, pium pastoris ostendat | affectum, ¹³id est, indisciplinatos debet (et) inquietos arguere, oboedientes, mites ut in melius proficiant obsecrare, neglegentes et contemnentes ut increpet admonemus.

¹⁴ Meminere semper debet abbas quod est uel dicitur, et scire (quia) cui plus creditur, plus ab eo exigitur. ¹⁵ Et sciat quia (qui) suscipit animas regendas, paret se ad rationes reddendas. ¹⁶ Et quantum sub sua cura fratrum se habere scierit numerum, agnoscat pro certo quia in die iudicii ipsarum omnium animarum tantas est redditurus domino rationes, sine dubio addita et sua. ¹⁷Ideoque debet semper cautus esse magister, ¹⁸ut omnia quae imperat, omnia quae docet, omnia quae mandat, de praeceptis dei iustitia dictante monstretur, quod futuro iudicio non condamnetur; ¹⁹ timens semper futuram discussionem de creditis sibi | ouibus, quia et cum de aliis ratiociniis cauet, redditur de suis sollicitus, ²⁰ et cum de monitionibus suis emendationes aliis subministrat, ipse efficitur a uitiis emendatus.

²¹ Ergo abbas sanctae huius (artis) sit artifex, non sibi ipsius artis, sed domino adsignans mysterium, cuius in nobis gratia fabricatur, quidquid a nobis sancte perficitur.

[XXVI] Qualis debeat esse praepositus

RESP

^xNon sit duplicis fidei. ²Dominetur carni suae iuxta mensuram sanctorum. ⁸ Non sequatur cordis sui cogitationes sed legem dei. ⁴ Non resistat sublimioribus potestatibus tumenti animo. ⁵Non fremat super humilioribus. ⁶Non neglegat peccatum animae suae. ⁷Ne uincatur carnis luxuria. ⁸Ne ambulet neglegenter. ⁹ Ne loquatur uerbum otiosum. ¹⁰ Ne ponat scandalum ante pedes caeci. ¹¹ Non doceat uoluptatem animam suam. ¹²Non resoluatur | risu ac ioco stultorum. ¹⁸Non rapiatur cor eius ab his qui inepta loquuntur ac dulcia. ¹⁴Non uincatur muneribus. ¹⁵Non paruulorum sermone ducatur. ¹⁶Non adfligatur in tribulatione. ¹⁷Ne timeat mortem sed deum. ¹⁸Ne praeuaricator sit propter inminentem timorem. ¹⁹Non relinquat uerum lumen propter modico cibo. "Non natet ac fluctuet in operibus suis. ²¹ Non mutet sententiam, sed firmi sit solidique decreti, iustus, cuncta considerans in ueritate absque adpetitu gloriae, manifestus deo et hominibus, et fraude alienus. ²²Ne ignoret conuersationem sanctorum. ²³ Nulli noceat prae superbia. ²⁴ Non sequatur concupiscentias oculorum suorum. ²⁵Non eum superent incentiua uitiorum. ²⁶Non praetereat ueritatem. ²⁷Oderit iniustitiam. ²⁸Non iudicet secundum personam pro muneribus. ²⁹ Nec condemnet ani|mam innocentem prae superbia. "Non rideat inter pueros. ⁸¹ Non deserat ueritatem timore superatus. ⁸² Non desideret alteram terram. ⁸³Non despiciat eos qui indigent misericordiam. ⁸⁴Ne falsum testimonium dicat seductus. ⁸⁵Ne contendat contra ueritatem ob timorem animi. "Ne perdat animam suam propter uerecundiam. ⁸⁷ Ne pulchra uestimenta desideret. ⁸⁸Semper diiudicet cogitationes. ³⁹Quando iudicat, sequatur praecepta maiorum et legem dei quae in toto orbe est.

⁴⁰ Nulli detrahat. ⁴¹ Neminem oderit. ⁴² Non murmuret. ⁴⁸Forma sit fratribus in bono. ⁴⁴ Discutiat se semper, ⁴⁵et non desinat orare. ⁴⁶ Nulli malum pro malo reddat.

[XXVII] De generibus uel ordine et actus et uita monachorum in coenobiis

RESP

¹ Monachorum quattuor esse genera manifestum est. ² Primum coenobitarum, hoc est monasteriale, militans sub re|gula uel abbate. :

⁸ Deinde secundum genus est anachoritarum, qui non conuersionis feruore nouicio, sed monasterii probatione diuturna, ⁴ qui didicerunt contra diabolum multorum solacio iam docti pugnare, ⁵ et bene instructi fraterna ex acie ad singularem pugnam heremi, securi iam sine consolatione alterius sola manu uel brachio contra uitia carnis uel cogitationum cum deo et spiritu repugnare sufficiunt.

⁶ Tertium uero monachorum deterrimum genus est sarabaitarum, quem melius adhuc laicum iam dixissem, si me propositi sancti non inpediret tonsura. Qui nulla regula adprobati et experientia magistro sicut aurum fornacis, sed in plumbi natura molliti, ⁷ adhuc factis seruantes saeculo fidem, mentiri deo per tonsuram noscuntur. ⁸Qui bini aut terni aut certe singuli sine pastore, non | dominicis sed suis inclusi ouilibus, pro lege eis est desideriorum uoluntas, ⁹ cum quidquid putauerint uel legerint, hoc dicunt sanctum, et quod noluerint hoc putant non licere. ¹⁰ Et dum in proprio arbitrio quaerunt habere cellas, arcellas et rescellas, ignorant quia perdunt suas animellas.

¹¹ Simul et hii qui nuper conuersi inmoderato (feruore) heremum putant esse quietem, ¹² et non putantes insidiari et nocere diabolum, singularem cum eo pugnam indocti et securi inuadunt, sine dubio docti lupi faucibus occursuri.

¹³Quartum uero genus est monachorum nec nominandum, quod melius tacerem quam de talibus aliquid dicerem, ¹⁴ quod genus nominatur girouagorum, qui tota uita sua per diuersas prouincias ternis aut quaternis diebus per diuersorum cellas et monasteria hospitantes, ¹⁵cum pro hospi|tis aduentu a diuersis uolunt cottidie nouiter suscipi, ¹⁶ ut humiles intrant hospites solo capite inclinanti, deinde superbi et uelut ingrati post biduum migraturi. ¹⁷ Et ueluti quibus diuersorum actus (et) omnium monasteriorum disciplina non placeat, eligunt magis girare quam sistere. ¹⁸Qui per diuersa semper uagando ignorant aput quem tedia (sua) suscipiant, et quod est ultimum, nesciunt ubi suam constituant sepulturam.

¹⁹ Unde magnum extimantes primum genus coenobitarum, cuius militia uel probatio uoluntas est dei, ad ipsorum regulam reuertamur.

²⁰Fratres, clamat nobis cottidie dominus dicens: Conuertimini ad me, et ego conuertar ad vos. ²¹Conuersio ergo nostra ad deum, fratres, non aliud est nisi a malis reuersio, dicente scribtura: Diuerte a malo et fac bonum. ²² A quibus | autem malis cum auertimur, dominum intuemur, ²⁸ et ille nos statim suo inluminans uultu, donans nobis adiutorium suum, mox gratiam suam petentibus tribuit, quaerentibus ostendit, pulsantibus patefecit. ²⁴ Haec tria domini dona concessa ipsi conueniunt, qui dei uoluerint, non suam facere uoluntatem, quia aliud nobis dominus in spiritu imperat, aliud caro [concupiscentia] cogit (in) anima, ²⁵ et quis a quo uictus fuerit, ipsius et seruus est.

²⁶ Ecclesiae suae namque dominus secundum trinitatis nomine tres gradus doctrinae constituit, primum apostolorum, secundum prophetarum, doctorum tertium, ²⁷ sub quorum imperio uel doctrina Christi regerentur ecclesiae et scolae, ²⁸ut pastorum uice sanctis ouilibus diuinas oues et claudant et doceant, dicente domino per Esaiam prophetam: Dabo vobis pastores | secundum cor meum, et pascent vos pascentes cum disciplina, ²⁹et ipso domino dicente Petro: Simon Iohannis, pasce oues meas, ³⁰ docentes eas seruare ea quae mandaui uobis. Et ecce ego uobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem saeculi.

³¹Ideoque omnes quibus insipientia mater est, expedit sub unius esse potestate maioris, ut doctoris arbitrio ambulantes iter uoluntatis propriae discant nescire. ³² Per doctorem enim nobis imperat dominus, quia, sicut dixit superius, cum ipsis doctoribus est semper omnibus diebus usque ad consummationem saeculi, ³³ sine dubio non aliud nisi nos aedificaturus per eos, dicente ipso domino discipulis suis doctoribus nostris: Qui uos audit, me audit, et qui uos spernit, me spernit. ⁸⁴ Ergo si, quae a doctoribus audimus, et facimus, non iam quae uolumus exercemus, ³⁵ ut | in die iudicii nihil habeat in nobis, quod secum diabolus uindicet in gehenna, ³⁶ quando in nobis hoc semper egit dominus, quod adiudicaret ad gloriam.

³⁷ Ergo praeparanda sunt corda nostra sanctae praeceptorum oboedientiae militanda. ³⁸ Et quod minus habet in nos natura possibile, rogemus dominum, ut gratiae suae iubeat nobis adiutorium ministrare. ³⁹ Et si fugientes gehennae poenam, ad uitam uolumus peruenire, ⁴⁰ dum adhuc et in hoc corpore sumus et haec omnia per hanc lucis uitam uacat implere, ⁴¹ currendum et agendum est modo, quod in perpetuo nobis expediat. ⁴² Constituenda est ergo nobis dominici scola seruitii, ⁴³ ut ab ipsius numquam magisterio discedentes et in huius doctrina usque ad mortem in monasterio perseuerantes, passioni Christi per patientiam mereamur esse participes, | ut in regno eius dominus nos faciat coheredes.

[XXVIII] De doctrina discipulorum et gratia humilitatis et profectus in deo quibus modis adquiritur uel adquisita seruatur

RESP

¹ Clamat nobis scribtura diuina, fratres, dicens: Omnis qui se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliauerit, exaltabitur. ² Cum haec ergo dicit, ostendit nobis omnem exaltationem genus esse superbiae. ⁸Quod se cauere propheta indicat, dicens: Domine, non est exaltatum cor meum neque elati sunt oculi {mei). Et item repetit: Neque ambulaui in magnis neque in mirabilibus super me. ⁴ Sed quid, si non humiliter sentiebam, sed exaltaui animam meam? Sicut ablactatum super matrem suam, ita retribues in animam meam.

⁵Unde, fratres, si summae humilitatis uolumus culmen adtingere et ad exaltationem illam caelestem, ad quam per | praesentis uitae humilitatem ascenditur, uolumus uelociter peruenire, ⁶ actibus nostris ascendentibus scala illa erigenda est, quae erecta in caelum in somnio Iacob apparuit, per quam ei descendentes et ascendentes angeli monstrabantur. ⁷ Non aliud sine dubio descensus ille et ascensus a nobis intellegitur, nisi exaltationem descendere et ascendere humilitatem ostendi. ⁸ Scala uero ipsa erecta nostra est uita in saeculo, quae, humiliato corde et capite suo in praesenti hoc tempore, exaltatum a domino mortis exitum erigat ad caelum. ⁹ Latera enim eius scalae certissime credimus nostrum esse corpus et anima, in qua latera diuersos gradus humilitatis uel disciplinae euocatio diuina ascendendo inseruit.

¹⁰ Primum itaque humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si timorem dei sibi ante oculos | semper ponens, obliuionem omni hora fugiat ¹¹ et semper sit memor omnia, quae praecepit deus, ut quomodo et gehenna contemnentes dominum de peccatis incendat, et uita aeterna quid timentibus deum praeparet, animo suo semper reuoluat. ¹² Et custodiens se omni hora a peccatis et uitiis, id est cogitationum, linguae, manuum, peduum uel uoluntatis propriae, sed et desideria carnis, ¹⁸extimet se discipulus a deo semper de caelis respici omni hora, et facta sua omni loco ab aspectu diuinitatis uideri et ab angelis omni hora cottidie.

¹⁴ Demonstrans nobis propheta, cum in cogitationibus nostris ita deum esse semper praesentem ostendit, dicens:

Scrutans corda et renes deus. ¹⁵Et item: Intellexisti cogitationes meas de longe, ¹⁶et Cor regis in manu dei. ¹⁷Nam ut sollicitus sit aduersus cogitationes cordis sui peruersas, dicat semper utilis fra|ter in corde hoc: Tunc ero inmaculatus coram eo, si obseruauero me ab iniquitate mea.

¹⁸ Ad linguae uero eloquia ita nobis agnoscimus deum semper esse praesentem, cum dicit per prophetam uox domini: Qui loquitur iniqua, non direxit in conspectu oculorum meorum. ¹⁹Et item dicit: Sermo malus de ore uestro non procedo! , ²⁰et Mors et uita in manibus linguae.

²¹ In opere uero manuum nostrarum ita agnoscimus deum nobis esse praesentem, cum dicit propheta: Inperfectum meum uiderunt oculi tui.

²² In gressu uero pedum nostrorum ita agnoscimus deum nobis semper esse praesentem, cum dicit propheta: Sine iniquitatem cucurri et direxi. ²² Exurge in occursum mihi et uide. ²⁴Et item dicit: Quo ibo ab spiritu tuo, et quo a facie tua fugiam ? ²⁵Si ascendero in caelum, tu illic es, si descendero in infernum, ades. ²⁶ Si sumpsero pinnas | meas ante lucem et habitauero in extrema maris, ²¹ etenim illuc manus tua deducet me.

²⁸Uoluntatem uero propriam ita, praesente domino, facere prohibemur, cum dicit scribtura nobis: Et a uoluntate tua auertere. ²⁹ Et iterum rogamus dominum in oratione dominica, ut fiat illius uoluntas in nobis. ³⁰ Docemur ergo merito, nostram facere uoluntatem prohibemur, cum cauemus illud, quod dicit sancta scribtura nobis: Sunt uiae, quae uidentur hominibus rectae, quarum finis usque ad profundum inferni demergit, ³¹ et cum item pauemus illud, quod de neglegentibus dictum est: Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in uoluntatibus suis.

³² In desideriis uero carnis ita nobis deum credimus semper esse praesentem, cum dicit propheta domino: Et ante te est omne desiderium meum. ³³Cauendum ergo ideo malum desiderium, quia mors secus introitum delectationis posita est. ³⁴Unde scribtura praecepit dicens: Post concupiscentias tuas non eas.

³⁵ Ergo si oculi domini speculantur bonos et malos ⁸⁶ et de caelo respicit super filios hominum, ut uideat si est intellegens aut requirens deum, ³⁷cauendum est ergo omni hora, fratres, ne nos declinantes in malo et inutiles factos aliqua hora aspiciat dominus, ³⁸ et parcendo nobis in hoc tempore, quia pius est (et) spectat nos conuerti in melius, dicat nobis in futuro iudicio: Haec fecisti, et tacui.

⁸⁹ Deinde secundum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si propriam non amans uoluntatem, desideria sua non delectetur implere, ⁴⁰ sed uocem illam domini factis imitetur dicentis: Non ueni uoluntatem meam facere, sed eius qui me misit. ⁴¹ Et iterum dicit scribtura: Uolunto* habet poenam, , et necessitas parit coronam.

⁴² Deinde tertium humilitatis gradum in scala | caeli ascendit discipulus, si postquam nihil suo iudicio praesumens eligat quae non expediant, ⁴³et item dicit apostolus: Omnia licent, sed non omnia expediunt. Omnia licent, sed ego sub nullius redigar potestatem, ⁴⁴ergo non solum haec cauens discipulus, sed et omni oboedientia se subdat maiori, imitans dominum, de quo dicit apostolus: Factus est oboediens usque ad mortem. ⁴⁵ Et item uox domini laudat de hac oboedientia populum gentilium, dicens: Obauditu auris obaudiuit mihi. ⁴⁶Et sub abbate sibi nos dominus obaudire demonstrat, cum dicit doctoribus nostris: Qui uos audit, me audit, et qui uos spernit, me spernit.

⁴⁷ Deinde quartum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si in ipsa oboedientia duris et contrariis rebus uel etiam quibuslibet inrogatis iniuriis, tacite patientiae constantiam amplecta|mur, ⁴⁸ et sustinens non lassescat uel discedat, dicente scribtura: Qui perseuerauerit usque in finem, hic saluus erit. ⁴⁹ Et item de tali re hortatur nos propheta, dicens: Confortetur cor tuum, et sustine dominum. ⁵⁰Et ostendens fidelem pro domino uniuersa etiam contraria sustinere debere, per sufferentium dicit propheta personas: Propter te morti adjicimur tota die, extimati sumus ut oues occisionis. ⁵¹ Et securi de spe retributionis diuinae, subsequuntur gaudentes ac dicentes: Sed in his omnibus superamus propter eum, qui dilexit nos. ⁵² Et item in alio loco scribtura ex ipsorum persona dicit: Probasti nos, deus, igne nos examinasti, sicut examinatur argentum. Induxisti nos in laqueum. Posuisti tribulationes in dorso nostro. ⁵³ Et ut ostendat nos sub maiore esse debere, subsequitur dicens: Inposuisti \ homines super capita nostra. ⁵⁴ Sed et praeceptum domini in aduersis et iniuriis per patientiam adimplentes, qui percussi in maxillam praebunt et alteram, sublatae tunicae dimittunt et pallium, angariali miliario uadunt duo, ⁵⁵ cum Paulo apostolo falsos fratres sustinent et persecutionem sufferent et maledicentes se magis benedicent.

⁵⁶ Deinde quintum humilitatis gradum (in scala caeli ascendit discipulus), si omnes cogitationes malas cordi suo aduenientes uel mala (a) se absconse commissa per humilem linguae confessionem abbatem non celauerit suum. ⁵⁷ Hortans nos de hac scribtura, dicens: Reuela ad dominum uiam tuam et spera in eum. ⁵⁸Et item dicit: Confitemini domino, quoniam bonum est, quoniam in saeculum misericordia eius. ⁵⁹Et item propheta domino dicit: Delictum meum cognitum feci et iniustitias meas non operui. ^Q0Dixi: pronun\tiabo aduersus me iniustitias meas domino, et tu remisisti impietatem cordis mei.

⁶¹ Deinde sextum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si omni uilitate uel extremitate contentus sit, et ad omnia, quae sibi praebuntur, uelut operarium malum se iudicet et indignum, ⁶²dicens sibi cum propheta: Ad nihilum redactus sum et nesciui. Ut iumentum factus sum aput te et ego semper tecum.

⁶³ Deinde septimum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si omnibus se inferiorem et uiliorem non solum sua lingua pronuntiet, sed etiam intimo cordis credat affectu, ⁶⁴humilians se et dicens: Ego autem sum uermis et non homo, obprobrium hominum et abiectio plebis, ⁶⁵ et Exaltatus sum et confusus. ⁶⁶Et item semper dicat talis frater domino: | Bonum mihi est, domine, quod humiliasti me, ut discam mandata tua.

⁶⁷ Deinde octabum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si nihil agat, nisi quod communis regula uel maiorum cohortantur exempla, ⁶⁸ dicens cum scribtura: Quia lex tua meditatio mea est, ⁶⁹ et cum interrogat patrem suum, adnuntiabit ei, seniores suos et dicent ei, id est per suam doctrinam abbas.

⁷⁰ Deinde nonum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si linguam ad loquendum prohibeat, et taciturnitatem habens usque ad interrogationem non loquatur, ⁷¹ monstrante scribtura quia in multiloquio non effugitur peccatum, ⁷² et quia uir linguosus non dirigetur super terram.

⁷³ Deinde decimum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si non sit facilis ac promptus in risu, quia scribtum est: Stultus in risu exaltat uocem suam, ⁷⁴et Sicut uox spinarum cre\pitantium sub olla, ita et risus stultorum.

⁷⁵ Deinde undecimum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si, cum loquitur, leniter et sine risu, humiliter cum grauitate uel pauca uerba et sancta loquatur, et non sit clamosus in uoce, ⁷⁶sicut scribtum est: Sapiens paucis uerbis innotescit.

⁷⁷ Deinde duodecimum humilitatis gradum in scala caeli ascendit discipulus, si et iam non solo corde, sed etiam ipso corpore humilitatem uidentibus se semper indicet, ⁷⁸ in omni opere dei, in oratorio, in monasterio, in horto, in uia, in agro uel ubicumque, sedens, ambulans uel stans, inclinato semper capite, defixis in terra aspectibus, ⁷⁹reum se omni hora de peccatis suis extimet, iam se tremendo iudicio repraesentari extimet, ⁸⁰ dicens sibi in corde semper quod publicanus ante / templum stans, fixis in terra oculis, dixit: Domine, propitius | mihi esto peccatori. ⁸¹ Et item cum propheta dicat sibi talis discipulus: Incuruatus sum et humiliatus sum nimis.

⁸² Ergo his omnibus humilitatis gradibus (a) discipulo perascensis, uitae huius in timore dei (bene persubitur scala) ⁸³ et mox ad caritatem illam domini peruenientes, quae perfecta foris mittit timorem, ⁸⁴ per quam uniuersa, quae prius non sine formidine obseruas, absque ullo labore uelut naturaliter ex consuetudine incipiet custodire, ⁸⁵non iam timore gehennae, sed amore ipsius consuetudinis bonae et delectatione uirtutum. ⁸⁶Quae dominus iam pro operarium suum mundum a uitiis et peccatis ab spiritu sancto dignabitur demonstrare.

⁸⁷Quibus ergo perascensis gradibus, post exitum uitae sine dubio talis anima ad illam retributionem domini introitu-1 ra est, quam demonstrat apostolus, dicens: Non sunt condignae passiones huius saeculi ad superuenturam gloriam, quae reuelabitur in nobis. ⁸⁸ Illam uitam aeternam tales animae recepturae sunt, quae in sempiterna laetitia exultatione permanet et ulterius finiri non nouit. ⁸⁹ In qua est flos purpureus rosarum numquam marcescens, ⁹⁰ in qua nemora floscida perpetua uiriditate uernantia. ⁹¹ Ubi prata recentia semper melleis adfluunt riuis, ⁹²ubi croceis gramina floribus redolent et alantes campi iucundis admodum odoribus pollent. ⁹³ Aurae ibi uitam aeternam habentes nares aspirant, ⁹⁴ lumen ibi sine umbra, serenitas absque nubilo, et absque tenebris nocturnis perpetuum diem oculi perfruuntur. ⁹⁵ Nulla ibi inpediuntur occupatione deliciae, ⁹⁶nulla paenitus sollicitudine ibi securitas conturba|tur. ⁹⁷Mugitum, ululatum, gemitum, lamentum et luctum numquam illic auditum uel nominatum est, ⁹⁸foedum, deforme, tetrum, nigrum, orrendum numquam ibi paenitus uisum est. "Pulchritudo in amoenitate nemorum, splendor in aere iucundo, et formonsitatem adque omnem elegantiam sine intermissione patentes oculi perfruuntur, ¹⁰⁰et nihil omnino quod conturbet mentem auribus datur. ¹⁰¹ Sonant ibidem iugiter organa hymnorum, quae ad laudem regis ab angelis et archangelis decantantur. ¹⁰²Amaritudo et fellis asperitas ibi locum non habet. ¹⁰³ Tonitrua ibi numquam audita sunt, fulgura et coruscationes numquam paruerunt. ¹⁰⁴ Cinnamomum illic uirgulta gignunt, et balsamum arbusta prorumpunt. ¹⁰⁵ Odor aeris delectationes per omnia membra diffundet. ¹⁰⁶Aesca ibi nulla stercora conficit. ¹⁰⁷ Sicut enim | bono nuntio aures et bono odore nares et bono aspectu oculi saginantur et ipsa refectio non potest in digestionem prorumpere, ¹⁰⁸ quia non in aesca et potu, sed in aspectu, odoratu et auditu constat dilectionis saginatio, ¹⁰⁹ita illic refectio, quam os susceperit, melliflua in gustu hoc unicuique sapet in os, quod fuerit delectatus. ¹¹⁰Statim denique quod concupierit anima, concupiscentiae eius paratissimus seruit effectus. ¹¹¹ In qua delectatione uero uel laetitia nec aetas senectutem nec uita terminum nec suspectam ulterius mortem tales deliciae reformidant. ¹¹² Nec in his perennium diuitiarum usibus possessor desinit et heres succedit, cum nesciunt ulterius mortem, qui benefacti pretio uitam aeternam semel moriendo emerunt.

¹¹³ Haec est sanctorum caelestis patria. ¹¹⁴ Beati qui hac regione perenni | et in perpetua cum deo exultatione laetantur, quam praeparanti deus his qui diligunt illum et custodiunt mandata eius et mundo sunt corde.

[XXVIIII] Item de humilitate et oboedientia et de calcanda superbia

RESP

¹ Saeculariter in ecclesia loquitur, aliter uobis loqui debemus. ² Illis loquimur aliquando res quae in sonum habentur et uirtutem non habent. ³Delectantur enim tamquam infirmi sonis uerborum, non uirtute dei. ⁴Uos autem in nomine Christi non hoc delectamini, sed uultis audire salutis uerbum, ⁵ in quo uocati estis et has uestes lugubres in mundo induxistis, expectantes meliores aput deum.

⁶ Nostis, iam sapitis, iam multum tempus hic habetis, aduersus quem uobis est conluctatio, ⁷ quia aduersarius uester non est foris, sed intus est. ⁸ In uisceribus et in ipsis membris nostris habemus obluctatorem. ⁹ Sic enim | caro concupiscit aduersus spiritum et spiritus aduersus carnem, et non ea quae nolumus facimus, ¹⁰uidetis quia intus est aduersarius iste.

¹¹Aduersarius autem non uincitur nisi humilitate et caritate, ¹² quia et ipse dominus Iesus Christus diabolum non uincisset, nisi humiliatus fuisset, ¹³humiliatus autem non necessitate, sed caritate. ¹⁴ Si enim nos non amasset, humilis factus non fuisset. ¹⁵Amore nostri factus est humilis. ¹⁶Si ergo qui fecit caelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt, dominus angelorum omnium, qui creauit omnia, propter nos factus est humilis,¹⁷ quare nos propter nosmetipsos recusamus humilitatem ?

¹⁸Uia ergo salutis non est nobis prima, nisi humilitas. ¹⁹ Cum coeperis humilitatem quaerere et eam propter deum et propter | ipsam congregationem sustinere... ²⁰ et (in) ipsa congregatione quamuis aequales sitis, unusquisque alterum superiorem sibi extimare debet, tamenetsi non sit superior, ²¹ et non illud facit, nisi quis humilitatem habuerit. ²²Non est necessarium seruis dei aliud primum, nisi humilitas, ²³ quia humilitas, cum fuerit in homine, facit illum oboedientem; ²⁴ oboediens uero cum fuerit, uel qui oboedientiam sectatur, non hominibus obaudit sed deo; ²⁵sic enim dominus ait: Qui uos audit, me audit, et qui me audit, audit eum qui me misit.

²⁶ Abbas pater est, sequentes fratres patriarchae sunt. ²⁷ Et quicumque est alius inter uos, qui forte bonam habet uitam, meliorem continentiam, meliores uigilias, meliorem custodiam corporis, et ipse propter imitationem pater est.

²⁸ Hoc ergo | agite inter uos, ut primum humilitatem custodiatis, non ut hominibus humiles uideamini, sed deo. ²⁹ Illa est uera humilitas quae deo, non hominibus demonstratur. "Nam humilitas quae hominibus demonstratur, factio est, non humilitas, quod a seruis dei omnino alienum esse debet. ³¹ Non quidem arbitror quia sunt tales in uobis, sed ne subripiat talis morbus admoneo. ³² Homines enim sumus et hominibus loquimur. ³³ Idcirco primum humilitatem fratribus uestris monstrare debetis propter imitationem, ut fundata sit ipsa humilitas intus in corde secundum deum. ³⁴Cum fuerit enim humilitas fundata in corde tuo propter deum, tunc dat illi deus, id est fratri tuo, ut intellegat et imitetur humilitatem tuam. "Nam si non fuerit humilitas fundata in corde tuo, ostendit deus fratri tuo, quia Uncta est humilitas tua.

³⁶Prima ergo uia salutis haec est: | humilitatem tenere simplicem propter deum, non propter hominem, ³⁷non placere inde hominibus, sed placere inde deo.

"Humilitatem sequatur oboedientia — nam non potest esse oboediens, nisi fuerit humilis —, ³⁹et obtemperetis uobis ipsis, sibi sicut obtemperant membra. ⁴⁰(Numquid cum consilio sibi obtemperant membra), et non naturali caritate ? ⁴¹Si pes offenderit, manus occurrit, ne totum corpus labatur ut cadat, ⁴²sicut ait apostulus: Si patitur unum membrum, conpatiuntur omnia membra. ⁴³Unde ergo, nisi ex caritate ? ⁴⁴Si ergo dilexeritis uos inuicem, nulla erit perturbatio. ⁴⁵ Scandala nemo patitur: non propter cibum, non propter potum, non propter uestimentum, non propter uigilias, non propter opera, non propter cocinam, non propter ministerium. ⁴⁶Iam cum uos inuicem dilexeritis, si quis aliquid faciat, quod non debet, | caritas illa non permittit ut offendaris.

⁴⁷ Habete ergo, fratres, humilitatem (et) oboedientiam, quam sequitur pax, ut sitis filii pacis, ⁴⁸ quia caritas, sicut ait apostolus, uinculum est perfectionis. ⁴⁹Cum quis habuerit humilitatem, Christum imitatur, qui humilis factus est propter nos. ⁵⁰ Si quis habuerit oboedientiam, Christum imitatur, qui oboediens factus est usque ad mortem. ⁵¹ Cum quis habuerit caritatem, Christum imitatur, quia deus caritas est.

⁵² Sed prius elaborate ut intus uitia uestra uincatis. ⁵³ Fiat pax primo animae et cordis cum praecepto dei, ut aduersus consuetudinem corporis adque fragilitatem duo sint uictores: praeceptum dei et consensus tuus. ⁵⁴ Causa est enim talis: medicus, aegrotus, aegritudo. ⁵⁵Si iste aegrotus <se> cum aegritudine dederit, uincitur medicus et efficiuntur duo aduersus imum adque superatur | medicus. ⁵⁶ Si uero aegrotus cum medico se dederit, uincitur infirmitas. ^{5 7} Medicus Christus est, aegroti nos sumus, aegritudinis morbus consuetudo peccati est. ⁵⁸Iam qui ex parte renuntiauit saeculo, quamuis uiuat in saeculo, adtendat cui debeat inherere: utrum morbo an medico. ⁵⁹ Si medico inheserit, ut dixi, morbum superat. Si morbo inheserit, laborat medicus.

⁶⁰Ideo nobis euangelium in saeculo clamat et dicit: Esto consentiens aduersario tuo cito, dum es cum illo in uia. ⁶¹ Non nos docet ut simus consentientes aduersario diabolo, sed docet ut consentientes simus aduersario praecepto diuino, ⁶² qui aduersatur malis nostris et aduersatur consuetudini nostrae, aduersatur iniquitatibus nostris. ⁶³ Cum consentimus aduersario nostro, id est praecepto diuino, superatur morbus. ⁶⁴Si consentimus, facti sumus concordes cum prae|cepto dei et accipimus quasi iugum dei, ⁶⁵propter quod ait dominus: Uenite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam uos. ⁶⁶ Tollite iugum meum, quia lene est et sarcina mea leuis est.

⁶⁷Ecce quid tam leue? ⁶⁸ Denique considera quemadmodum qui aliquid habent in hoc mundo timent ne rapiantur. ⁶⁹Quomodo timent ne quod adquisierunt perdant. ⁷⁰Quibus modis torquentur, quasi sub grauissimo pondere sollicitudinem habendo. ⁷¹ Uos autem non aliud laboratis, nisi ut hoc faciatis quod abbas praecepit. ⁷²Iam sub iugo estis: non cogitas unde uiuas, quia nec debes cogitare. ⁷³ Est qui te regat, est qui tibi curam ferat. ⁷⁴ Omnino ad uos cogitatio cibi et uestimenti nec pertinere debet. ⁷⁵Quod dederit abbas, sic puta quia deus dederit. Ipsa est enim uera humilitas.

⁷⁶Sed forte unus plus habet et alter minus habet: et hoc tamquam a deo factum habete. | ⁷⁷ Sed imus sedet ad alteram mensam et alter ad alteram mensam: si sic iubet abbas, si sic probauit, sic habete quasi deus iusserit. ⁷⁸ Nolo inde interroges ut dicas: «Cras ibi sessurus sum». ⁷⁹Nolo facias consuetudinem, ne tibi illam deus necessitate det. ⁸⁰ Si forte non est quod detur, aut non uidetur ut detur, sic habeto aut quia non est quod detur, aut uisum est expedire ut non detur. ⁸¹ Ista, fratres, si seruaueritis, prorsus uitam aeternam habebitis.

⁸² Nolite uos permittere uerbis malis agi. ⁸³ Si forte aliquis infirmus cadit, ut loquatur peruersa, statim prohibete illum, statim dicite: «Noli facere, noli, frater, peccas». ⁸⁴Quia debetis uobis, propter quod in uno estis et abbatem unum habetis, debetis et uos uobis abbates esse. ⁸⁵ Nam quid est unus? Duos oculos et duas aures habet abbas. ⁸⁶Numquid potest omnes audire, aut omnes uidere, aut | non habet necessitatem alicubi exire et aliquid prouidere ? ⁸⁷ Uos uobis abbates estote, et quomodo metuistis abbatem praesentem, ita absentem, quia praesens est deus. ⁸⁸ Omnino hoc time, hoc metue, quia deus semper praesens est. ⁸⁹ Et si imus feret curam tantis, quanto uos magis omnes ferre debetis, ⁹⁰ne inueniat unde irascatur, unde doleat, unde offendatur, unde ingemescat, unde putet quia peribit labor eius tanti temporis.

⁹¹ Haec enim tunc nobis possunt prode esse, si habuerimus humilitatem, oboedientiam et caritatem. ⁹²Uia alia ad deum non est, nisi humilitas et oboedientia et caritas. ⁹⁸ Ipsa est uia, ueritas et uita. ⁹⁴ Nam cruciari, ieiunare biduo, triduo, quatriduo, septimanas facere frequenter, inde superbiunt fratres, putantes quia quod ipsi faciant, alius facere non potest. | ⁹⁵ Infinitum putant esse, quod alius non potest facere. ⁹⁶Aut ambulat nudo pede et arbitratur quoniam ipse solus hoc potest facere, aut forte nec bibet nec ipsam aquam mixtam. ⁹⁷ Exercitatio temporalis est, quia semper illud facere non potest. ⁹⁸ Sed cogitet magis humilitatem, cogitet pietatem, caritatem, oboedientiam. "Propter enim frangendas uires corporis, propter edomandum sanguinem et carnem debet arripere ista quasi bonus athleta, ¹⁰⁰ sed non inde glorietur, ne perdat quod facit.

¹⁰¹ Nam pharisaeus ille qui ascendit in templo orare, numquid opera sua, quae numerabat, modica erant ? ¹⁰² Inmensa erant: ieiunare bis in sabbato, decimas omnium rerum suarum pauperibus dare, fraudem non facere, adulterium non committere, infinitum est. ¹⁰³ Sed quoniam iactauit illud in superbia, totum quidquid fecit, superbia (fuit). | ¹⁰⁴Propterea Dauid dicit: Non ueniat mihi pes superbiae, et manus peccatoris non moueat me. ¹⁰⁵ Ibi conciderunt omnes qui operantur iniquitatem. ¹⁰⁶ Ubi caeciderunt? In labsu superbiae. ¹⁰⁷ Inde enim caecidit diabolus, per superbiam labsus est.

¹⁰⁸ Omnino ergo non admittatur ad seruos dei superbia. ¹⁰⁹Qui ergo iam aliter uiuit, qui uitam suam melius instituit, non sit quemadmodum ille pharisaeus. ¹¹⁰ Publicanus autem ille humiliatus non audet nec oculos ad caelum leuare, ¹¹¹ et sententia domini conlaudatur, redit ad domum suam iustificatus magis quam ille pharisaeus. ¹¹²Expertum namque habemus et in ipsis sanctis scribturis et in fratribus nostris, quia quicumque uia humilitatis tenuit, profecit et non peribit.

[XXX] De expugnatione libidinum et gradibus castis, uel quomodo | ad puritatem [munditiam] castitatis ueniatur

RESP

¹ Apostolus inquit: Mortificate {membra) uestra quae sunt super terram, fornicationem, inmunditiam, libidinem, concupiscentiam malam et auaritiam, quae est idolorum seruitus. ² Primo itaque loco fornicationem credidit inferendam, quae carnali conmixtione proficitur. ³ Secundum etiam membrum inmunditiam nuncupauit, quae nonnumquam absque mulieris tactu uel dormientibus uel uigilantibus per incuriam incircumspectae mentis obripit, ⁴ et ideo notatur ac prouidetur in lege, quae inmundos quoque non solum sacrarum carnium participatione priuauit, ⁵uerum etiam, ne contactu suo sancta polluerent, a castrorum iussit congregatione secerni, dicens: ⁶ Anima quaecumque comederit de carnibus sacrificii salutaris, quod | est domini, in qua est inmunditia, peribit coram domino, ⁷et Quidquid tetigerit inmundus, inmundum erit; ⁸in Deuteronomio quoque: Si fuerit homo, qui nocturno pollutus est somno, egreditur extra castra, et non reuertetur, priusquam ad uesperam lauetur aqua, et post solis occasum regreditur in castra.

[XXXI] Sex gradibus, licet multa (a) se inuicem sublimitate distantibus, fastigia castitatis praecelsa distinguam

RESP

¹ Primus itaque pudicitiae gradus est, uti ne uigilans inpugnatione carnali monachus eligatur, ² secundus, ne mens illius uoluntariis cogitationibus inmoretur, ³ tertius, ne feminae uel tenuiter ad concupiscentiam moueatur aspectu, ⁴ quartus, ne uigilans uel simplicem carnis perferat motum, ⁵ quintus, ne, cum memoriam generationis humanae uel tractatus ratio uel necessitas | lectionis ingesserit, subtilissimus mentem uoluntariae actionis perstringat (adsensus). ⁶ Sextus castimoniae gradus est, ne inlecebris fantasmatibus feminarum uel dormiens inludatur; ⁷ concupiscentiae adhuc medullitus latitantis indicium est. ⁸Quam tamen inlusionem diuersis modis constat accidere.

[XXXII] Qui suggestiones cupit inimici destipare, debet sine confusione omnes suo seniori confiteri

RESP

¹ Per <haec> ad liquidum discernentes, utrum ficta et imaginaria an uera sint humilitate fundati. ²Ad quod ut facile ualeant peruenire, consequenter instituuntur nullas paenitus cogitationes prurientes in corde perniciosa confusione celare, ³ sed confestim, ut exortae fuerint, eas suo patefacere seniori, ⁴ nec super earum iudicio quidquam suae discretioni committere, ⁵sed illud credere malum esse | uel bonum, quod discusserit ac probauerit senioris examen. ⁶ Itaque fit ut in nullo circumuenire iuuenem [possit] callidus inimicus uelut expertum ignarum praeualeat, ⁷ nec ulla fraude decipere, quem peruidet non sua sed senioris discretione muniri, ⁸ sed suggestiones suas uel ignita iacula, quaecumque in cor eius iniecerit, ut seniorem celet non posse suaderi. ⁹Alias quippe subtilissimus diabolus inludere uel deicere fratrem non poterit, nisi cum eum seu per arrogantiam siue per uerecundiam ad cogitationum suarum uelamen inlexerit. ¹⁰ Generale namque euidens indicium diabolicae cogitationis esse pronuntiant, si eam seniori confundamur aperire.

[XXXIII] Quo ordine quis ad perfectionem ualeat peruenire, per quam de timore dei ad caritatem consequenter ascendatur

RESP

| ¹ Principium nostrae salutis eiusdemque custodia timore domini est. ² Per hanc enim et initium conuersionis et uitiorum purgatio et uirtutum custodia his qui inbuuntur ad uiam perfectionis inquiritur. ³Qui cum penetrauerit hominis mentem, contemptum rerum omnium parit, obliuionem parentum, mundi ipsius gignit orrorem: ⁴ contemptu autem ac priuatione omnium facultatum humilitas adquiritur.

⁵ Humilitas uero his indiciis conprobatur: ⁶ primo si mortificatas in sese omnes habeat uoluntates, ⁷ secundo si non solum suorum actuum, uerum etiam cogitationum nihil suum celauerit seniorem, ⁸ tertio (si) nihil suae discretioni, sed iudicio eius uniuersa committat ac monita eius sitiens ac libenter abscultet, | ⁹ quarto si omnibus seruet oboedientiae mansuetudinem patientiaeque constantiam, ¹⁰ quinto si non solum iniuriam (inferat) nulli, sed ne ab alio quidem sibimet inrogatam doleat adque tristatur, ¹¹ sexto si nihil praesumat, quod non uel communis regula uel maiorum cohortantur exempla, ¹² septimo si omni uilitate contentus sit et ad omnia se quae sibi praebentur ueluti operarium (malum iudicarit indignum), ¹³octauo si semetipsum cunctis inferiorem non superficie praenuntiet labiorum, sed intimo cordis credat affectu, ¹⁴ nono si linguam cohibeat uel non sit clamosus in uoce, ¹⁵ decimo si non sit facilis ac promptus in risu.

¹⁶ Talibus namque indiciis et his similibus humilitas uera dinoscitur. ¹⁷Quae cum fuerit in ueritate possessa, eonfestim te ad caritatem, quae timorem non habet, gradu excelsiore | perducet, ¹⁸per quam uniuersa, quae prius non sine poena formidinis obseruabas, absque ullo labore uelut naturaliter incipies custodire, ¹⁹non iam contemplatione supplicii uel timoris illius, sed amore ipsius boni et delectatione uirtutum.

²⁰ Ad quod ut ualeas facilius peruenire, exempla tibi sunt imitationis ac uitae perfectae in congregatione commoranti a paucis, ²¹immo ab uno uel duobus, non pluribus expetenda.

²²Quae omnia ut possis consequi et sub hac regula spiritali perpetuo perducere, tria haec in congregatione necessaria custodienda sunt tibi, ²³ut scilicet secundum psalmistae sententiam: Ego autem tamquam surdus non audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum; ^2Aet factus sum sicut homo non audiens, et non habens in ore suo redargutionem, ²⁵ tu quoque uelut surdus et mutus | et caecus incedas, ²⁶ut absque illius contemplatione, qui tibi fuerit ad imitandum merito perfectionis electus, uniuersa, quaecumque uideris minus aedificationis habentia, uelut caecus non uideris, ²⁷ nec animatus eorum qui haec agunt auctoritate uel forma, ad id quod detenus est et quod ante iam damnaueras traducaris. ²⁸ Si inoboedientem, si contumacem, si detrahentem audieris uel secus quam tibi traditum est aliquid admittentem, non offendas nec ad imitandum eum tali subuertaris exemplo, ²⁰ sed ut surdus, qui haec paenitus nec audieris, uniuersa transmittas. ⁸⁰ Si tibi uel cuiquam conuicia, si inrogantur iniuriae, esto inmobilis et ad responsionem talionis ut mutus ausculta, ⁸¹semper hunc psalmistae uersiculum in tuo corde decantans: ³²Dixi: custodiam uias meas, ut non delin|quam in lingua mea. Posui ori meo custodiam, dum consisteret peccator aduersus me. ³³ Obmutui, et humiliatus sum, et silui a bonis.

⁸⁴Uerum et quartum hoc prae omnibus excole, quod haec quae supra diximus tria ornet adque commendet, ³⁵ id est ut stultum te secundum apostoli praeceptum facias in hoc mundo, ut sis sapiens, nihil scilicet discernens, nihil iudicans ex his quae tibi fuerint imperata, ⁸⁶ sed cum omni simplicitate ac fide oboedientiam semper exhibeas, ⁸⁷ illud tantummodo sanctum, illud utile, illud sapiens esse iudicans, quidquid tibi uel lex dei uel senioris examen indixerit. ⁸⁸ Tali etenim institutione fundatus, sub hac disciplina poteris durare perpetuo et de coenobio nullis temptationibus inimici, nullis factionibus deuolueris.

⁸⁰ Ergo patientiam tuam non debes de aliorum | sperare uirtute, ⁴⁰ id est ut tunc eam tantummodo possideas, cum a nemine fueris inritatus ⁴¹— quod ut possit non euenire, tuae <non> subiacet potestati — ⁴² sed potius de humilitate tua et longanimitate, quae tuo pendet arbitrio.

⁴³ Et ut haec omnia, quae latiore sermone digesta sunt, cordi tuo facilius inculcentur ac tenacissime tuis sensibus ualeant inherere, ⁴⁴ quoddam ex his breuiarium colligam, per quod possis breuitate et conpendio mandatorum memoriter uniuersa conplecti.

⁴⁵ Audi ergo paucis ordinem, per quem ascendere ad perfectionem summam sine ullo labore ac difficultate praeualeas.

⁴⁶ Principium nostrae salutis ac sapientiae secundum scribturas timor domini est. ⁴⁷ De timore domini nascitur conpunctio salutaris. ⁴⁸ De conpunctione cordis procedit abrenuntiatio, id est nuditas et contemptus omnium facultatum. ⁴⁹ De nuditate humilitas | procreatur. ⁵⁰ De humilitate generatur mortificatio uoluntatum. ⁵¹ De mortificatione uoluntatum extirpantur adque marcescunt uniuersa uitia. ⁵² Expulsione uitiorum uirtutes fructificant adque succrescunt. ⁵⁸Pullulatione uirtutum puritas cordis adquiritur. ⁵⁴ Puritate cordis apostolicae caritatis perfectio possidetur.

[XXXIIII] De obseruatione et disciplina regulae constitutae, et quod nullus sermocinandi aut orandi habeat licentiam cum eo qui ab oratione suspenditur, ne simul cum <eo> in reatu deputetur

RESP

¹ Finitis igitur psalmis et cottidiana refectione, sicut superius memorauimus, absoluta, nullus eorum uel ad modicum subsistere aut sermocinari audet cum altero, ² sed ne per totum quidem diei spatium cella sua progredi aut deserere opus, quod in ea solitus est exercere, praesumit, ⁸nisi forte cum fuerint ad officium | necessarii cuiusque operis euocati. ⁴Quod ita explent foras egressi, ut nulla inter eos sermocinatio paenitus conseratur: ⁵sed sic unusquisque opus exsequitur iniunctum, ut psalmum uel scribturam quamlibet memoriter recensendo, ⁶ non solum conspirationi noxiae uel consiliis prauis, sed ne otiosis quidem conloquiis ullam copiam uel tempus inpertiat, ⁷ oris pariter et cordis officio in meditatione spiritali iugiter occupato.

⁸ Summa namque obseruantia custoditur, ne quisquam cum alio ac praecipue iuniores uel ad punctum temporis pariter substitisse ⁹ aut uspiam secessisse uel manus suas inuicem tenuisse depraehendantur. ¹⁰ Si quis uero contra huius regulae disciplinam repperti fuerint aliquid ex his quae interdicta sunt admisisse, ¹¹ ut contumaces ac praeuaricatores mandatorum non leuis culpae rei | pronuntiati, ¹² suspicione etiam coniurationis prauique consilii carere non poterunt. ¹⁸Quam culpam nisi in unum cunctis fratribus congregatis publica diluerint paenitentia, orationi fratrum <nullus eorum> interesse permittitur.

¹⁴ Sane si quis pro admisso quodlibet delicto fuerit ab oratione suspensus, nullus cum eo prorsus orandi habeat licentiam, ¹⁵antequam submissa in terra paenitentia reconciliatio eius et admissi uenia coram fratribus cunctis publice fuerit ab abbate concessa. ¹⁸ Ob <hoc> namque tali obseruantia semetipsos ab orationis consortio segregant adque secernunt, ¹⁷ quod credunt eum, qui ab oratione suspenditur, secundum apostoli sententiam tradi satanae, ¹⁸ et quisquis orationi eius, antequam recipiatur a seniore, inconsiderata pietate permotus communicare praesumpserit, | conplicem se damnationis eius efficiat, ¹⁹tradens scilicet semetipsum uoluntarie satanae, cui ille pro sui reatus emendatione fuerat deputatus: ²⁰ in eo uel maxime grauius crimen incurrens, ²¹ quo cum illo se uel confabulationis communione miscendo maiorem illi generet insolentiae fomitem et contumaciam delinquentis in peius nutriat. ²² Perniciosum namque solacium tribuens, cor eius magis magisque facit indurari, ²³nec humiliari eum sinet, ob quod fuerat segregatus, ²⁴ et per hoc uel increpationem senioris non magni pendere, uel dissimulanter de satisfactione et uenia cogitare.

[XXXV] Quod ei, qui ad diurnam orationem, antequam primus finiatur psalmus, non occurrit, oratorium introire non liceat, in nocturnis autem usque ad finem secundi psalmi ueniabilis mora sit

RESP

¹ His uero, qui in tertia, sexta uel | nona, priusquam coeptus finiatur psalmus, ad orationem non occurrerit, ²ulterius oratorium introire non audeat nec semetipsum admiscere psallentibus, ³ sed post congregationis missam stans pro foribus praestolatur, ⁴ donec egredientibus cunctis submissa in terram paenitentia neglegentiae suae uel tarditatis inpetret ueniam, ⁵ sciens nequaquam se posse desidiae suae noxam aliter expiare, ⁶ sed ne in ea quidem quae post tres horas erit secutura sollemnitas admittendum, ⁷ nisi pro neglegentia praesenti confestim uera humilitate subnixus satisfacere festinarit.

⁸ In nocturnis uero conuenticulis usque ad secundum psalmum praebetur tardanti dilatio, ⁹ita dumtaxat, ut, antequam finito eodem psalmo fratres in oratione procumbant, ¹⁰semetipsum congregationi inserere adque admiscere festinet, ¹¹ eidem pro|cul dubio increpationi ac paenitentiae quam praediximus subiciendus, ¹² si ultra praestitam dilationis horam uel modicum retardarit.

[XXXVI] Quod ad consonitum pulsantis nihil operis praeponi debet studio celeriter adcurrendi

RESP

¹ Itaque considentes intra cubilia sua, aut operi aut meditationi studium pariter inpendentes, ² cum sonitum pulsantis audierint ad orationem scilicet eos seu ad opus aliquod inuitantis, ³certatim suis cubiculis unusquisque prorumpit, ⁴ ita ut his, qui opus scribtoris exercet, quam reppertus fuerit incoasse litteram finire non audeat, ⁵ sed in eodem puncto, quo ad aures eius sonitus pulsantis aduenerit, ⁶ summa uelocitate prosiliens, ne tantum quidem morae interponat, quantum coepti apicis consummet effigiem, ⁷ sed inperfectas litterae lineas derelinquens, non tam operis conpendia lucraue sectetur, quam oboe|dientiae uirtutem exsequi toto studio adque aemulatione festinet. ⁸Quam non solum operi manuum seu lectioni uel silentio et quieti cellae, uerum etiam cunctis uirtutibus ita praeferunt, ⁹ ut huic iudicent omnia postponenda et uniuersa dispendia subire contempti sint, ¹⁰ dummodo hoc bonum in nullo uiolasse uideantur.

[XXXVII] De regulis diuersarum correptionum et emendatione uitiorum

¹ Si quis igitur gillonem fictilem, quem illi uaccalem nuncupant, casu aliquo fregerit,  ² non aliter neglegentiam suam quam publica diluet paenitentia, ³ cunctisque in synaxi fratribus congregatis tandiu prostratus in terram ueniam postulabit, donec orationum consummetur sollemnitas, ⁴ inpetraturus eam, cum iussus fuerit abbatis iudicio de solo surgere.

⁵ Eodem modo satisfaciet, quisquis <ad opus> aliquod | accersitus uel ad congregationem solitam tardius occurrerit ⁶ aut si decantans psalmum uel modicum titubauerit, ⁷ similiter si superfluo, si durius, si contumacius responderit, ⁸ si neglegentius obsequia iniuncta conpleuerit, ⁹si uel leuiter murmurauerit, ¹⁰ si lectionem operi uel oboedientiae praeferens officia statuta segnius fuerit exsecutus, ¹¹ si dimissa synaxi non concitus ad cellam recurrere festinarit, ¹² si cum aliquo uel ad modicum substiterit ¹³uel si ad punctum temporis uspiam secesserit, ¹⁴ si alterius tenuerit manum, ¹⁵ si cum illo, qui cellae suae cohabitator non est, confabulari quantulumcumque praesumpserit, ¹⁶ si orauerit cum illo qui est ab oratione suspensus, ¹⁷ si parentum quempiam uel amicorum saecularium uiderit uel conlocutus eis sine suo fuerit seniore, ¹⁸ si epistulam cuiusque suscipere, si rescribere | sine suo abba temptauerit.¹⁹ Hucusque et in huiusmodi ac similibus admissis procedit animaduersio spiritalis.

²⁰ Residua uero, quae aput nos indifferenter admissa a nobis quoque repraehensibilibus sustinentur, ²¹ id est aperta conuicia, manifesti contemptus, contradictiones tumidae, ²²libera et efrenata processio, familiaritas aput feminas, ²⁸irae, rixae, simultates et iurgia, ²⁴ operis peculiaris praesumptio, filargyriae contagio, ²⁵ affectus adque possessio rerum superfluarum, quae a ceteris fratribus non habentur, ²⁶extraordinaria ac furtiua refectio et his similia, ²⁷ non illa increpatione qua diximus spiritali, sed uel plagis emendantur uel expulsione purgantur.

[XXXVIII] Quam inlicitum sit extra mensam benedictionis communem quidquam cibi potusque gustare

RESP

| ¹Ante quam uel post quam legitimam communemque refectionem summa cautione seruatur, ² ne extra mensam quidquam cibi paenitus ori suo quisquam indulgere praesumat, ³ ut incedentibus per hortos et pomaria cum passim blandeque per arbores poma pendentia non solum obiciant se pectoribus transeuntium, uerum etiam strata per terram conculcanda pedibus offerant, ⁴adque ad colligendum parata facile ad consensum concupiscentiae inlicere ualeant intuentes ⁵ et opportunitate uel copia quamuis districtos adque abstinentissimos ad sui desiderium prouocare, ⁶ sacrilegium ducatur non modo quidquam ex his degustare, uerum etiam manu contingere, ⁷ absque eo, quod palam cunctis in commune reficientibus exhibetur, ⁸ ad percipiendum oeconomi dispensatione per fratrum obsequia ministratur. |

[XXXVIIII] De excommunicatione culparum

RESP DNS

¹In omnibus supradictis si quis frater contumax aut superbus aut murmurans aut inoboediens frequenter extiterit, ² et secundum diuinam praeceptionem semel et secundo uel tertio de quouis uitio monitus et correptus non emendauerit, ⁸referatur hoc a praepositis abbati, ⁴et secundum qualitatem uel meritum culpae perpenset, ⁵ et tali eum excommunicatione condemnet, ut sciat quia deum contemnit, ⁶ quomodo dignus est iudicari per contemptum maiori exhibitum, dicente ipso domino doctoribus nostris: Qui uos audit, me audit, et qui uos spernit, me spernit. ⁷Quae excommunicatio talem habeat meritum.

[XL] Quomodo debeat frater excommunicatus tractari

RESP DNS

¹Cum suggestum fuerit a praepositis abbati meritum inoboedientis, ²iam non dicendi filii dei, | sed operarii daemonis, ³ qui dissipando sanctorum factis uelut quaedam scabies est procreata in grege, ⁴conuocet eum abbas, praesentibus suis praepositis uel cetera congregatione circumstante; ⁵talem contra se abbatis audiat uocem:

⁶ «O misera anima, quod responsum datura es, quem per inoboedientiam cottidie inritas, cum accesseris adorare eum ? ⁷Quare sub dominio dei seruis potius diabolo ? ⁸Quid mentiris Christo alter ludas? ⁹Ille ludas iniquitatis pretio iustitiam uendidit, tu Christianum nomen laceras malis factis. ¹⁰ Ille ludas per pacem falsam domino scandalum generauit, tu sub nomine sancti seruitii deo magis rebellis existis. ¹¹ Ille Iudas falsus tradidit magistrum discipulus, tu sub nomine sancto magis diabolum sequeris christianus.

¹² Astare enim tibi habet in iudicio nostra monitio uel | tuus spiritus, cui cum propria uoluntate repugnasti, ante tribunal tremendi iudicii, dicens domino: ¹³„Noluit intellegere, ut bene ageret. ¹⁴ Iniquitatem meditatus est, astitit omni uiae non bonae, malitiam autem non odiuit,¹⁵ sed magis gloriatus est in ea. Potens fuit in iniquitate“.

¹⁶ Cum haec in iudicio audieris, post nostram, simul et ipsius tremendi iudicis audiens uocem dicentis tibi: ¹⁷„Tu es qui odisti disciplinam et proiecisti sermones meos post te. ¹⁸ Si uidebas furem, simul currebas cum eo> et cum adulteris portionem tuam ponebas. ¹⁹ Os tuum abundauit nequitia et lingua tua concinnauit dolum. ²⁰Sedens aduersus fratrem tuum detrahebas et ponebas scandalum. ²¹ Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua. Sicut nouacula acula fecisti dolum. ²²Dilexisti malitiam super benig|nitatem₉ iniquitatem <magis quam loqui aequitatem>. ²³Dilexisti omnia uerba praecipitationis in lingua dolosa. ²⁴Haec fecisti et tacui. ²⁵ Extimasti iniquitatem, quod eram tibi similis. Arguam te et statuam illam contra faciem tuam, ²⁶et destruat te deus in finem et euellet te et emigrabit te de tabernaculo ₉ et radicem tuam de terra uiuentium“.

²⁷ Tunc etiam et omnes iusti de gloria et iudicio uidebunt te, ²⁸ cum ab eis fueris sequestratus ad sinistram inter hedos, ²⁹et super te ridebunt et ipsi, dicentes: ³⁰„Ecce homo, qui non posuit deum adiutorium sibi, sed praeualuit in uanitate sua, ³¹ et non fuit timor domini ante oculos eius₉ quoniam dolose egit in conspectu eius, ³² et dixit ut insipiens in corde suo: ³³ Non requiret deus. ³⁴ Auertit faciem suam, ne uideat usque in finem. ³⁵ Et ignorauit quia inimici, qui mentiuntur domino, erit tempus eorum in poenam | asternam“.

³⁶Quid ad haec dicturus es deo ? ³⁷Quas adferre ei habes miser excusationes in peccatis, cum tua te primo inpugnauerint mala et gehenna spectauerit ut incendat ?

³⁸ Post hanc increpantis uocem ante congregationem abbatis, statim erigi iubeatur ab oratorio, ⁸⁹ communi mensae extraneus deputetur, ⁴⁰ et cum inimicus dei designatur, non debet ex illa hora iam fratribus esse amicus. ⁴¹Ideoque ab hac excommunicationis hora, solo posito et sequestrato ei aliquo labore propter otiositatem a praeposito suo consignetur. ⁴² In quo labore nullo fratrum coniungatur solacio, nullius eloquio consoletur. ⁴³ Tacito omnium pertranseatur aspectu. Petenti benedictionem nullus respondeat: «deus». ⁴⁴Quidquid ei porrigitur, a nullo signetur. ⁴⁵Quidquid uero extra opus adsignatum peculiariter uel ultro effecerit, dis|pargatur. ⁴⁶ Sit ubique solus et ei sua culpa solacium.

⁴⁷Quod si forte propter leuitatem culpae non ei uoluerit abbas duplicare ieiunia, ⁴⁸ si fratres sexta reficiunt, illi ad nonam horam de uno pulmento et panis cibarissimi fragmentum et aqua a praeposito pro misericordia porrigatur; ⁴⁹si inculpabiles fratres nona reficiunt, illius supradicta refectio protrahatur in uesperum, ⁵⁰ut sentiat quid ei malorum culpa contulit, quid per neglegentiam bonorum amisit.

⁵¹ Si quis uero frater aut palam aut absconse cum eo fuerit aut locutus aut iunctus, communem cum eo excommunicationis contrahat poenam, ⁵² et ab omnibus et ipse reus <sit> et item in alio laboris opere ipse sequestretur, ⁵⁸ et sit et ipse tam ab illo reo quam <ab> omnibus separatus et solutus, et mox ab omnium et ipse alienus eloquio. ⁵⁴Nam non ad ueniam | maioris et ipse pertineat, nisi paenitentiae similis satisfactio ab eis aequaliter fuerit operata, ⁵⁵illius propter quod extitit inoboediens in uitio uel peccato, ⁵⁶istius quod mercedem consolationis tribuit malorum artifici.

⁵⁷ Et non ipse ad indulgentiam maioris perueniat, nisi ante limen oratorii prostratus, lacrimali uoce, interuallo cessantium a psalmis horarum, deo et omnibus emendatione satisfecerit repromissa, ⁵⁸ si tamen propter inmanitatem ponderis culpae citius uoluerit abbas ueniae consentire, ⁵⁰ quod dictante domino sequens pagina demonstrabit.

⁶⁰Excommunicati uero fratres, si ita superbi extiterint, ut in duritiam cordis perseuerantes in tertia die hora nona satisfacere abbati noluerint, ⁶¹ custoditi usque necem caedantur uirgis, ⁶²et si placuerit abbati, de monasterio expellantur, ⁶⁸ quia talis uita necessarios non habet | corporales, uel societas fratrum quos in anima superba possidet mors. ⁶⁴Nam merito ergo tales debent plagis mactati expelli, qui esse cum Christo humilitatis domino non merentur, ⁶⁵ sed sint a perpetuis promissis dei cum auctore suo diabolo separati, qui de caelorum regnis propter superbiam suam deiectus est.

⁶⁶ Ergo ad superiorem excommunicationum uel satisfactionis sensum, ut coepimus, consequamur. ⁶⁷ Huius paenitentiae modum ac satisfactionem deum et abbatem credimus acceptare.

[XLI] Si oportet eum qui de societate commune, hoc est de congregatione, discesserit, semotum esse et solum, an uero cum fratribus, qui sibi nihil uindicant, sed omnia communia habent, uitam suam sociare?

RESP

¹In multis utile esse uideo uitam communem ducere cum his qui eiusdem uoluntatis sunt ac propositi. |

² Primum, quod etiam ad usus corporales uictusque ministerium unusquisque nostrum solus sibi non sufficit, ³ et ideo pro his quae ad ministerium uitae nostrae necessaria sunt, inuicem opera nostra egemus. ⁴ Sicut enim pes hominis in alio quidem suis uiribus utitur, ⁵ in alio uero indiget alienos, ⁶ et sine adiumento ceterorum membrorum nec explere opus suum, nec sufficere suis usibus potest; ⁷ita etiam uita solitaria mihi pati uidetur, ⁸ cum neque quod ei inest utile esse, neque possit adquiri quod deest. ⁹ Propter hoc autem ne ratione quidem caritatis unumquemque permittit quod suum est quaerere, ¹⁰dicente apostolo: Caritas non quaerit quae sua sunt.

¹¹ Deinde, sed ne culpas quidem suas unusquisque ac uitia facile dinoscit, ¹² cum qui arguat nemo | sit, ¹³ et facile huiusmodi homini accedere potest illud quod scribtum est: ¹⁴ Uae soli, quia, si conciderit, non est alius qui erigat eum.

¹⁵Sed et mandata a pluribus quidem facilius adimplentur; ab uno uero, dum unum uidetur (impleri, aliud inpeditur). ¹⁶ Ut puta, quomodo solus quis uisitabit infirmum, aut quomodo suscipiet peregrinum? ¹⁷Si uero omnes corpus sumus Christi, singuli autem alterutrum membra, ¹⁸ per consonantiam uelut in unius corporis conpagem in spiritu sancto aptari et coniungi debemus ad inuicem. ¹⁹Quod si unusquisque nostrum solitariam eligat uitam, ²⁰ scilicet non tali aliqua causa uel ratione quae deo sit placita, uel quae ad communem ceterorum pertineat dispensationem, ²¹ sed propriae uoluntati et passioni satisfaciens; ²²quomodo possumus discissi et diuisi adimplere et integram adsignare membrorum ad se inuicem con|sonantiam ? ²³Iste enim talis neque cum gaudentibus gaudet, neque cum flentibus flet. ²⁴Quoniam quidem separatus et diuisus a ceteris nec cognoscere quidem necessitates poterit proximorum.

²⁵ Tunc deinde nec sufficere potes unus ad suscipienda omnia dona spiritus sancti, ²⁶ quia secundum uniuscuiusque mensuram fidei et donorum spiritalium distributio celebratur: ²⁷ quod id quod per partes unicuique distributum (est), rursum tamquam membra ad aedificationem unius corporis coeat et conspiret. ^2BAlii enim datur sermo sapientiae, alii sermo scientiae, ²⁹ alii fides, alii prophetia, alii gloria sanitatum, et cetera; ⁸⁰quae singula utique non tam pro se unusquisque quam pro aliis suscipit ab spiritu sancto. ³¹ Et ideo neoesse est uniuscuiusque gratiam, quam susceperit ab spiritu sancto, in commune prode esse. ³²Accidit ergo ut his qui semotus ui|uit et separatus, unamquamcumque suscipiat gratiam et hanc ipsam inutilem faciat, ³³ dum nihil per eam operatur sed defodit eam in semetipso. ³⁴Quod cuius et quanti sit periculi, nostis omnes qui diligitis euangelium. ⁸⁵ Si autem ceteris communicat gratiam, perfruitur et ea ipsa proprie quam ipse suscepit, ³⁶ et multiplicatur in eo, dum communicatur et ceteris, ³⁷ et ipse nihilominus fruitur gratia reliquorum.

³⁸ Habeat autem et alia quam plurima bona communis uita ista sanctorum, quae non est nunc possibile omnia dinumerare. ³⁹Interim, ut diximus, ad conseruanda sancti spiritus dona conmodior est multo quam si degamus in solitudine, ⁴⁰ sed et aduersus insidias inimici, quae extrinsecus inferuntur, multo cautior est et utilior societas plurimorum: ⁴¹ ut facilius suscitetur e somno, si qui forte obdormierit somnum | illum qui ducit ad mortem. ⁴² Sed et delinquenti delictum suum facilius apparebit, cum a pluribus uel arguitur uel notatur, ⁴³secundum quod et apostolus dixit: ⁴⁴Sufficit ei qui huiusmodi est obiurgatio haec quae fuit a pluribus. ⁴⁵ Sed et in oratione non paruum emolumentum a plurimis nascitur cum consensu et unianimitate orantibus, ⁴⁶ ut ex multorum personis, per gratiam quae in nobis est, deo gratiae referantur.

⁴⁷ Sed et interdum periculo proxima est uita solitaria. ⁴⁸ Primo quidem illi periculo subiacet, quod certe grauissimum est, in quo ipse sibi placet, ⁴⁹ et neminem habens qui possit probare opus ipsius, uidebitur sibi ad summam perfectionem uenisse. ⁵⁰ Tunc deinde sine ullo exercitio degens, neque quid sibi uitii abundet, neque quid uirtutis desit agnoscit. ⁵¹ Neque discretionem habere poterit in operum qua|litate, pro eo quod operandi materia exclusa sit. ⁵² In quo enim humilitatem suam probabit, neminem habens cui humilem se debeat exhibere ? ⁵³ In quo misericordiam demonstrabit, totius consortii et societatis alienus ? ⁵⁴ Ad patientiam uero quomodo semetipsum exercebit, nullum habens qui uideatur eius uoluntatibus obuiare ?

⁵⁵ Si quis autem dicat sufficere sibi scribturam et doctrinam et apostolica praecepta ad emendationem uitamque formandam, ⁵⁶ similem mihi aliquem facere uidetur eis qui semper fabrile artificium discunt, (numquam tamen fabri faciunt) opus, ⁵⁷uel his qui structuram arte semper docentur, numquam tamen aedificandae domui operam dabunt. ⁵⁸Ecce enim et dominus non extimauit sufficere solam uerbi doctrinam, ⁵⁹ sed opere ipso uoluit nobis tradere humilitatis exempla, cum praecinctus linteum lauit pedes | discipulorum suorum. ⁶⁰ Tu ergo cuius pedes lauabis? ⁶¹Quem curabis officiis? ⁶²Cuius inferior aut ultimus eris, cum solus uiuas ? ⁶³ Sed et illud quod dicitur: Ecce quam bonum est et iucundum habitare fratres in unum, ⁶⁴ quod unguento pontificali de capite in barba descendenti sanctus spiritus conparauit, ⁶⁵ quomodo in solitaria habitatione conplebitur ?

⁶⁶ Stadium namque est quoddam, in quo per uirtutis exercitium proficitur, ⁶⁷ in quo meditatio diuinorum mandatorum et fulgit amplius et clarescit, ⁶⁸ et communis inter se unanimorum fratrum habitatio: ⁶⁹habens in se illam similitudinem et exemplum, quod in Actibus Apostolorum referit de sanctis scribtura diuina, ⁷⁰ dicens quia omnes credentes erant in unum et habebant omnia communia.

[XLII] Item demonstrat quia monachus solitarius esse non debet, | propter multa mala quae ei cito subrepunt

RESP

¹ Primumque tractandum est, utrum solus an cum aliis in monasterio uiuere debeas. ² Mihi placet, ut habeas sanctorum contubernium, ³nec ipse te doceas et absque doctorem ingrediaris uiam, quam numquam ingressus es, ⁴statimque tibi in aliquam partem declinandum sit et errori pateas, ⁵ plusque aut minus ambules, quam necesse est, ⁶ ut currens lasseris, moram faciens obdormias. ⁷ In solitudine cito subripit superbia, ⁸ et, si parumper ieiunauerit hominemque non uiderit, putat se alicuius esse momenti, ⁹oblitusque sui, unde quo uenerit, intus corpore lingua foris uagatur. ¹⁰Iudicat contra apostoli uoluntatem alienos seruos; ¹¹ quod gyla poposcerit, porrigit manus; ¹²dormit quantum uult, facit quod uoluerit; ¹³nullum ueretur, | omnes se inferiores putat, ¹⁴crebriusque in urbibus quam in cellula est, et inter fratres simulat uerecundiam, qui platearum turbis conditur.

Ritorno alla pagina sulla "Regola di Eugippio"

| Ora, lege et labora | San Benedetto | Santa Regola | Attualità di San Benedetto |

26 novembre 2018                a cura di Alberto "da Cormano"               alberto@ora-et-labora.net